Suyun ehemmiyeti
Su, insan hayatı için oksijenden sonra gelen en kıymetli öğedir. İnsan yemek yemeden haftalarca canlılığını sürdürebilirken susuz fakat birkaç gün yaşayabilir. Yaklaşık olarak kanın %92’si, kemiklerin %22’si, dimağın ve kasların %75’i sudur. Yetişkin insan vücudunun ortalama %60’ı sudur. Suyun, besinlerin sindiriminden vücuttaki metabolik atıkların uzaklaştırılmasına kadar pek çok aşamada kıymetli hizmetleri vardır. Hücrelerin yaşamsal faaliyetleri, vücut fonksiyonlarının mahalline getirilmesi vücudun su istikrarının korunması ile mümkündür. Vücutta biriken toksinleri atmak, vücudun ısı istikrarını sağlamak için idrarla 1.500 ml, deri yoluyla 500 ml, dışkı ve teneffüs ile 300’er ml (toplamda 2.600 ml) civarında su kaybedilmektedir. İnsan, vücudundaki karbonhidratlarının yahut yağlarının tamamını, proteinlerinin yarısını, suyunun %10’unu yitirirse ömrü tehlikeye girer. Vücuttaki su nispetinin kâfi seviyede tutulması yaşamsal kıymet taşıdığından, her gün kaybedilen ölçülerde su alınması zaruridir.
Günlük likit gereksinimi ve kafeinin tesiri
Yerküre Sıhhat Örgütü gün içerisinde bayanların 2,7 litre, erkeklerin ise 3,7 litre likit almasını iyi görmektedir. Alkol hariç her türlü likit (su, çay, kahve, bitki ve meyve çayları, ayran, maden suyu, zerzevat ve meyve suları, asitli içecekler, çorba, velev besinlerin içerisinde bulunan likitler dahil) bu kapsamda kıymetlendirilir. Son yıllarda yapılan ilmî çalışmalarda kafeinin, tek seferde 250 - 300 mg ve üzeri alınmadığı sürece idrar çıkışını artırıcı tesirler göstermediği saptanmıştır. Bu da 5 - 8 fincan çay yahut 3 - 5 fincan kahveye eşittir. Yani eski malumatların bilakis çay, kahve, asitli içecekler vb kısa müddet içerisinde şiddetli ölçüde içilmediği takdirde likit gereksinimini karşılamaya yardımcı olmaktadır. Tabi ki en saf, doğal ve eksiz olan likit su olduğu için mahsusen su tüketimine değer verilmeli, en azından günlük likit gereksinmesinin yarısının su olarak karşılanması önerilmektedir.
Ama likit gereksinmesi konusunda Yerküre Sıhhat Örgütü’ne katılmadığım bir bahis var: Nasıl ki konutumuzda bulunan kaktüs ile bahçemizde yetişen söğüt ağacına tıpkı ölçülerde su vermiyorsak; bireyler arasında da likit gereksinimlerinin birbirinden farklılıklar göstermesi pek olağandır. Yaş, cinsiyet, uzunluk uzunluğu, vücut yükü, fizikî aktivite seviyesi, beslenme alışkanlıkları, meslek, fizyolojik süreçler, bulunulan ortam sıcaklığı, mevsimler vb durumlara bağlı olarak kişilerin likit muhtaçlıklarının değişkenlik göstermesi çok doğaldır. Bu nedenle “normal iklim kurallarında günlük 35 ml/kg su içilmesi önerilmektedir” yahut “her gün vücut yükünün %4’ü kadar likit alınmalıdır” üzere oransal bir tabir kullanılmasında yarar vardır.
Likit kaybına dikkat!
Yapılan egzersize bağlı olarak su içimi artırılmalıdır. Kas krampları %95 ihtimalle vücut su kaybından (dehidratasyondan) kaynaklıdır. Vücutta egzersiz sırasında kaybedilen suyun alanına konulması ve tekrar vücut su istikrarının sağlanması için ehliyetli su tüketimi koşuldur. Su tüketimi egzersiz sonrasında olabileceği üzere, vücudu su kaybına hazırlamak ismine egzersiz öncesinde, velev egzersiz esnasında 15’er dakikalık aralıklarla yudum yudum su içilmesi biçiminde olabilir. Mahsusen yaz mevsiminde, sıcak bir ortamda yaşanıyorsa, sauna ve buhar odasına girilmişse, kusma ve ishal durumlarında vb likit alımına daha bir değer vermek gerekir. Formula 1 pilotlarının yarış başına ortalama 2 lt likit kaybettiği hesaba alınırsa, döner sanatkarının yahut cam fabrikasında çalışan bir personelin ne denli likit kaybedeceğini siz düşünün. Tüm bunların neticesinde su içmek eziyet olmamalı, tersine keyif vermeli.
Ne hengam ve nasıl su içmeli?
Öte yandan tabiatta yararlı olan her şeyin ziyadesi da zararlıdır. Az içilen suyun zararı kadar gereğinden çok çokça su içilmesi vücutta toksik tesir yaratarak su zehirlenmesine neden olabilmektedir. Gelgelelim bu durum “su içme yarışması” üzere sıhhate ve mantığa alışılmamış durumlarda ortaya çıkabilecek bir tablodur. Zati vücut zahir bir ölçüden sonra bulantı, bulanık görme üzere belirtilerle reaksiyon verir ve daha ziyade içilmesine ket olur. Kişi yeniden de armağan kazanmak üzere çıkarlar uğruna kısa vadede çok ölçüsüz ölçülerde su tüketmeye devam ederse sahiden ölebilir. Tarihte böylesi örneklerle maatteessüf karşılaşılmıştır.
Medyada mütemadi olarak “aman yemek öncesinde, esnasında yahut sonrasında su içmeyin” ya da “sakın soğuk su içmeyin” üzere açıklamalar yapılmaktadır. Kişiler neye, kime inanacağını şaşırmakta; çokça içilen suyun böbreği yoracağına inanmakta ve su içmekten uzaklaşmaktadır. Halbuki en son kaygı böbreği yormak olmalıdır. Yapılan araştırmalar esasen Türk beşerinin gereğince su içmediğini göstermektedir. Bir de böylesi kanıta dayalı olmayan söylemler ile kişilerin başını daha da karıştırmamak gerekir. Nedendir bilinmez, kişilerin soğuk su içmelerine köstek olmak maksadıyla “yağlı bir tavayı soğuk suyla mı yıkarsınız?” üzere örneklerle açıklama yapanlara “ben bulaşık yıkarken deterjan da kullanıyorum, onu da içmeli miyim?” demek geliyor içimden. Yemekte içilen suyun sindirimi durduracağı üzere açıklamalar yapanların, medyanın gündemine damga vurmak dışında nasıl bir çıkarları olduğunu kestirmek mümkün değil. Gastrik sıvının büyük bir çoğunluğunun su olması, besinlerin sindirimini kolaylaştırması ve midede hacim oluşturarak tokluk hissi sağlaması üzere nedenlerle, biz diyetisyenler “medyatik olamama kaygısı” yaşamadan yemekte su içilmesini bilhassa öneriyoruz. Oda sıcaklığındaki, velev ılık suyun mideyi terk etme suratı soğuk suya kıyasla daha yavaştır. Bu nedenle bir gömlek daha üstün olduğu söylenebilir. Gelgelelim bu demek değildir ki, soğuk su içen kişi daima aç gezer ve obeziteye çok daha yatkındır. Siz kâfi ölçüde su için de, saatini ve ısısını boş verin.
Ehil likit tüketiyor musunuz?
Günlük likit tüketiminin ehliyetli olup olmadığını idrar rengini gözlemleyerek saptamak mümkündür. Renk su üzere berrak ise ehliyetli; sarıya yakınsa gayrikâfi demektir. Sabah birinci idrarın rengi biraz sarı olabilir. Gelgelelim vitamin takviyesi yahut ilaç almaksızın gün içerisinde de emsal biçimde sarı renkle karşılaşıyorsanız, bilin ki gereğince su içmiyorsunuz. Altın sarısı idrar sizi güçlü etmez! Hele ki dudaklarınız kuruyorsa vücudunuz SOS yani acil durum sinyali vermiş demektir. “Save Our Souls” (ruhlarımızı kurtarın) formunda folklorik manalar yüklenen kısaltması ile tehlikeli durumlarda gerekli mahallere ulaşıp yardım davetinde bulunmayı anlatan bu durum önünde acilen su içmek gerekir. Ama kıymetli olan, dudaklarımız kurumadan su içebilmeyi alışkanlık haline getirebilmektir.
Kimisi ise su içme alışkanlığı kazanmak ismine turşu üzere tuz içeriği yüksek besinler tüketmektedir. Böylesi bir tablo önemli ödemlere yol açabilir. Zira 1 gram tuz vücutta yaklaşık 200 ml su tutulmasına sebebiyet verir. Öte yandan metro istasyonları, alışveriş merkezleri vb taraflarda bulunan su otomatları sayısının meşrubat, çikolata üzere abur cubur eserlerin satıldığı otomatların sayısını aşmadığı sürece topluluk olarak basküller ile barışık olabileceğimizi pek düşünmüyorum.
Su, insan hayatı için oksijenden sonra gelen en kıymetli öğedir. İnsan yemek yemeden haftalarca canlılığını sürdürebilirken susuz fakat birkaç gün yaşayabilir. Yaklaşık olarak kanın %92’si, kemiklerin %22’si, dimağın ve kasların %75’i sudur. Yetişkin insan vücudunun ortalama %60’ı sudur. Suyun, besinlerin sindiriminden vücuttaki metabolik atıkların uzaklaştırılmasına kadar pek çok aşamada kıymetli hizmetleri vardır. Hücrelerin yaşamsal faaliyetleri, vücut fonksiyonlarının mahalline getirilmesi vücudun su istikrarının korunması ile mümkündür. Vücutta biriken toksinleri atmak, vücudun ısı istikrarını sağlamak için idrarla 1.500 ml, deri yoluyla 500 ml, dışkı ve teneffüs ile 300’er ml (toplamda 2.600 ml) civarında su kaybedilmektedir. İnsan, vücudundaki karbonhidratlarının yahut yağlarının tamamını, proteinlerinin yarısını, suyunun %10’unu yitirirse ömrü tehlikeye girer. Vücuttaki su nispetinin kâfi seviyede tutulması yaşamsal kıymet taşıdığından, her gün kaybedilen ölçülerde su alınması zaruridir.
Günlük likit gereksinimi ve kafeinin tesiri
Yerküre Sıhhat Örgütü gün içerisinde bayanların 2,7 litre, erkeklerin ise 3,7 litre likit almasını iyi görmektedir. Alkol hariç her türlü likit (su, çay, kahve, bitki ve meyve çayları, ayran, maden suyu, zerzevat ve meyve suları, asitli içecekler, çorba, velev besinlerin içerisinde bulunan likitler dahil) bu kapsamda kıymetlendirilir. Son yıllarda yapılan ilmî çalışmalarda kafeinin, tek seferde 250 - 300 mg ve üzeri alınmadığı sürece idrar çıkışını artırıcı tesirler göstermediği saptanmıştır. Bu da 5 - 8 fincan çay yahut 3 - 5 fincan kahveye eşittir. Yani eski malumatların bilakis çay, kahve, asitli içecekler vb kısa müddet içerisinde şiddetli ölçüde içilmediği takdirde likit gereksinimini karşılamaya yardımcı olmaktadır. Tabi ki en saf, doğal ve eksiz olan likit su olduğu için mahsusen su tüketimine değer verilmeli, en azından günlük likit gereksinmesinin yarısının su olarak karşılanması önerilmektedir.
Ama likit gereksinmesi konusunda Yerküre Sıhhat Örgütü’ne katılmadığım bir bahis var: Nasıl ki konutumuzda bulunan kaktüs ile bahçemizde yetişen söğüt ağacına tıpkı ölçülerde su vermiyorsak; bireyler arasında da likit gereksinimlerinin birbirinden farklılıklar göstermesi pek olağandır. Yaş, cinsiyet, uzunluk uzunluğu, vücut yükü, fizikî aktivite seviyesi, beslenme alışkanlıkları, meslek, fizyolojik süreçler, bulunulan ortam sıcaklığı, mevsimler vb durumlara bağlı olarak kişilerin likit muhtaçlıklarının değişkenlik göstermesi çok doğaldır. Bu nedenle “normal iklim kurallarında günlük 35 ml/kg su içilmesi önerilmektedir” yahut “her gün vücut yükünün %4’ü kadar likit alınmalıdır” üzere oransal bir tabir kullanılmasında yarar vardır.
Likit kaybına dikkat!
Yapılan egzersize bağlı olarak su içimi artırılmalıdır. Kas krampları %95 ihtimalle vücut su kaybından (dehidratasyondan) kaynaklıdır. Vücutta egzersiz sırasında kaybedilen suyun alanına konulması ve tekrar vücut su istikrarının sağlanması için ehliyetli su tüketimi koşuldur. Su tüketimi egzersiz sonrasında olabileceği üzere, vücudu su kaybına hazırlamak ismine egzersiz öncesinde, velev egzersiz esnasında 15’er dakikalık aralıklarla yudum yudum su içilmesi biçiminde olabilir. Mahsusen yaz mevsiminde, sıcak bir ortamda yaşanıyorsa, sauna ve buhar odasına girilmişse, kusma ve ishal durumlarında vb likit alımına daha bir değer vermek gerekir. Formula 1 pilotlarının yarış başına ortalama 2 lt likit kaybettiği hesaba alınırsa, döner sanatkarının yahut cam fabrikasında çalışan bir personelin ne denli likit kaybedeceğini siz düşünün. Tüm bunların neticesinde su içmek eziyet olmamalı, tersine keyif vermeli.
Ne hengam ve nasıl su içmeli?
Öte yandan tabiatta yararlı olan her şeyin ziyadesi da zararlıdır. Az içilen suyun zararı kadar gereğinden çok çokça su içilmesi vücutta toksik tesir yaratarak su zehirlenmesine neden olabilmektedir. Gelgelelim bu durum “su içme yarışması” üzere sıhhate ve mantığa alışılmamış durumlarda ortaya çıkabilecek bir tablodur. Zati vücut zahir bir ölçüden sonra bulantı, bulanık görme üzere belirtilerle reaksiyon verir ve daha ziyade içilmesine ket olur. Kişi yeniden de armağan kazanmak üzere çıkarlar uğruna kısa vadede çok ölçüsüz ölçülerde su tüketmeye devam ederse sahiden ölebilir. Tarihte böylesi örneklerle maatteessüf karşılaşılmıştır.
Medyada mütemadi olarak “aman yemek öncesinde, esnasında yahut sonrasında su içmeyin” ya da “sakın soğuk su içmeyin” üzere açıklamalar yapılmaktadır. Kişiler neye, kime inanacağını şaşırmakta; çokça içilen suyun böbreği yoracağına inanmakta ve su içmekten uzaklaşmaktadır. Halbuki en son kaygı böbreği yormak olmalıdır. Yapılan araştırmalar esasen Türk beşerinin gereğince su içmediğini göstermektedir. Bir de böylesi kanıta dayalı olmayan söylemler ile kişilerin başını daha da karıştırmamak gerekir. Nedendir bilinmez, kişilerin soğuk su içmelerine köstek olmak maksadıyla “yağlı bir tavayı soğuk suyla mı yıkarsınız?” üzere örneklerle açıklama yapanlara “ben bulaşık yıkarken deterjan da kullanıyorum, onu da içmeli miyim?” demek geliyor içimden. Yemekte içilen suyun sindirimi durduracağı üzere açıklamalar yapanların, medyanın gündemine damga vurmak dışında nasıl bir çıkarları olduğunu kestirmek mümkün değil. Gastrik sıvının büyük bir çoğunluğunun su olması, besinlerin sindirimini kolaylaştırması ve midede hacim oluşturarak tokluk hissi sağlaması üzere nedenlerle, biz diyetisyenler “medyatik olamama kaygısı” yaşamadan yemekte su içilmesini bilhassa öneriyoruz. Oda sıcaklığındaki, velev ılık suyun mideyi terk etme suratı soğuk suya kıyasla daha yavaştır. Bu nedenle bir gömlek daha üstün olduğu söylenebilir. Gelgelelim bu demek değildir ki, soğuk su içen kişi daima aç gezer ve obeziteye çok daha yatkındır. Siz kâfi ölçüde su için de, saatini ve ısısını boş verin.
Ehil likit tüketiyor musunuz?
Günlük likit tüketiminin ehliyetli olup olmadığını idrar rengini gözlemleyerek saptamak mümkündür. Renk su üzere berrak ise ehliyetli; sarıya yakınsa gayrikâfi demektir. Sabah birinci idrarın rengi biraz sarı olabilir. Gelgelelim vitamin takviyesi yahut ilaç almaksızın gün içerisinde de emsal biçimde sarı renkle karşılaşıyorsanız, bilin ki gereğince su içmiyorsunuz. Altın sarısı idrar sizi güçlü etmez! Hele ki dudaklarınız kuruyorsa vücudunuz SOS yani acil durum sinyali vermiş demektir. “Save Our Souls” (ruhlarımızı kurtarın) formunda folklorik manalar yüklenen kısaltması ile tehlikeli durumlarda gerekli mahallere ulaşıp yardım davetinde bulunmayı anlatan bu durum önünde acilen su içmek gerekir. Ama kıymetli olan, dudaklarımız kurumadan su içebilmeyi alışkanlık haline getirebilmektir.
Kimisi ise su içme alışkanlığı kazanmak ismine turşu üzere tuz içeriği yüksek besinler tüketmektedir. Böylesi bir tablo önemli ödemlere yol açabilir. Zira 1 gram tuz vücutta yaklaşık 200 ml su tutulmasına sebebiyet verir. Öte yandan metro istasyonları, alışveriş merkezleri vb taraflarda bulunan su otomatları sayısının meşrubat, çikolata üzere abur cubur eserlerin satıldığı otomatların sayısını aşmadığı sürece topluluk olarak basküller ile barışık olabileceğimizi pek düşünmüyorum.