Geçen yıl elde edilen kira gelirlerini 1-31 Mart 2022 tarihleri ortasında beyan etmeniz gerekiyor.
Eğer mesken olarak kiraya verdiğiniz gayrimenkulden elde ettiğiniz kira geliri belirli bir ölçüsü aşmıyorsa beyanname verip vergi ödemek zorunda değilsiniz. Fakat meblağ aşikâr bir ölçüsü aşıyorsa beyanname şart!
Peki konutunuzdaki kiracının kim olduğuna bağlı olarak vergi ödeyip ödemeyeceğiniz konusunda ne kadar bilgi sahibisiniz?
Beyanname vakti geldi!
Vatandaşın aldığı kira için vergi ödeyeceği bir mart ayı daha geldi çattı. Habertürk'ten Rahim Ak haberine göre, vatandaşların 2021 yılında mesken ve öteki gayrimenkullerinden elde ettikleri kira gelirlerini 1-31 Mart 2022 tarihleri ortasında beyan etmeleri gerekiyor. Kira geliri nedeniyle verilmesi gereken beyanname ve ödenmesi gereken vergi ile ilgili ayrıntılar neler?
Eğer 2021'de elde ettiğiniz kira geliri toplamda 7 bin lira yani aylık 583 lirayı geçmiyorsa bu beyannameyi verip vergi ödemek zorunda değilsiniz. Örnek olarak Ali beyefendi, 2021 yılında meskenini aylık 550 TL'den kiraya vermiş ve yıllık 6.600 TL kira geliri elde etmiş olsun. Bu durumda elde edilen hasılat, mesken istisna meblağı olan 7 bin TL'nin altında olduğundan beyan edilmeyecek. Şayet geliriniz bu fiyatın üstündeyse bu defa 7 bin lirayı toplam gelirinizden düşeceksiniz. Bu durumu ilerleyen yazılarda ayrıntılıca ele alacağız. Lakin şunu de çabucak belirtelim konutlardan elde edilen kira gelirleri müddetinde beyan edilmez yahut eksik beyan edilirse, bu geliri elde eden vatandaş 7.000 TL'lik istisnadan yararlanamaz.
Hangi gelirlere istisna uygulanıyor?
Ancak, vergi dairesince rastgele bir tespit yapılmadan evvel, müddetinde beyan edilmeyen yahut müddetinde verilen beyannamede yer almayan konut kira gelirlerini, müddetinden sonra verilen beyanname ile beyan edenler bu istisnadan yararlanabilecek. Mesken istisnası uygulaması yalnızca konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen gelirler için geçerli. Konut ve işyeri kira gelirinin birlikte elde edilip beyan edilmesi halinde, istisna yalnızca konut kira gelirine uygulanacak. İşyeri kira gelirine istisna uygulanmayacak.
Diğer değerli bir nokta, vergi dünyasında gayrimenkul sermaye iradı olarak kira gelirlerinde, ticari, zirai yahut mesleksel çıkarını beyan etmek zorunda olanlar, 7.000 TL'nin üzerinde konut kira geliri elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın, çıkarlarının meblağları toplamı Gelir Vergisi Kanunu'nun 103'uncu unsurunda yer alan üçüncü gelir diliminin fiyatlar için geçerli olan 2021 yılı için 190.000 TL'lik fiyatı aşanlar, 7.000 TL'lik istisnadan yararlanamaz.
İstisna kaç konut için geçerli?
Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu konuttan elde edilen kira gelirlerinin vergilendirilmesinde, her bir ortak kişinin 2021 yılı için 7.000 TL'lik istisna başka ayrı uygulanacak. Mirasın paylaşılmamış olması halinde, her bir mirasçı istisnadan farklı başka yararlanacak. Bir vatandaşın birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde istisna, kira gelirleri her konut için başka arı değil gelirin toplamına bir kez uygulanacak. Yani istisna yalnızca 1 konut için geçerli de diyebiliriz.
Kira gelirinde gelirin elde edilmesi, tahsil aslına bağlı. Yani şayet geliri tahsil etmemişseniz beyan edip ödemenize gerek yok. Tahsil temeline nazaran kira gelirinin vergilendirilmesi için nakden yahut tıpkı olarak tahsil edilmiş olması gerekiyor. Kira bedelinin nakden tahsil edilmesi, kiranın Türk parası yahut yabancı para ile ödenmesini tabir ediyor. Alınan çek bedelleri de nakden tahsilat sayılır.
Kira bedelinin hiç olmaması yahut düşük olması halinde ne oluyor?
Vatandaş tarafından o yıla yahut geçmiş yıllara ilişkin olarak tahsil edilen kira bedelleri, tahsil edilen yılın hasılatı sayılıyor. Örneğin; 2018, 2019 ve 2020 yıllarına ilişkin kira gelirlerinin toplu olarak 2021 yılında tahsil edilmesi halinde, bu gelirler 2021 yılının geliri olarak dikkate alınıyor. Lakin gelecek yıllara ilişkin olup, peşin olarak tahsil edilen kira bedelleri de ödemenin yapıldığı yılın değil, gelirin ilgili olduğu yılın geliri sayılıyor. Örneğin; 2021, 2022 ve 2023 yılları kira gelirleri topluca 2021 yılında tahsil edilirse, her yıla ilişkin kira bedeli ilgili yılın geliri sayılıyor. Döviz cinsinden kiraya verme süreçlerinde tahsilat yapıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru temel alınarak kira gelirinde gayri safi hasılat belirleniyor.
Kira bedelinin hiç olmaması yahut düşük olması halinde, 'emsal kira bedeli'' temel alınıyor. Buna nazaran; konutun bedelsiz olarak oburlarının kullanımına bırakılması, kira bedelinin emsal kira bedelinden düşük olması, hallerinde emsal kira bedeli temeli uygulanıyor. Şayet kira takdiri ya da tespiti yapılmamış ise emsal kira bedeli, bina yahut arazinin emlak vergisi pahasının yüzde 5'i olarak alınıyor. Bina yahut arazi dışında kalan mal ve haklarda emsal kira bedeli, bunların maliyet bedelinin yüzde 10 kabul ediliyor.
Hangi durumlarda vergi ödenmiyor?
Bazı hallerde ise emsal kira bedeli temeli uygulanmıyor. Yani vergi ödemek zorunda da kalmıyoruz. Bu halleri aşağıda sayıyoruz.
Boş kalan gayrimenkullerin korunması maksadıyla bedelsiz olarak oburlarının ikametine bırakılması,
Binaların mal sahiplerinin tarz (anne-baba, büyükanne-büyükbaba), furu (çocuklar, torunlar) yahut kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Ancak, bu kimselerin her birinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmişse bu konutların yalnız birisi için emsal kira bedeli hesaplanmaz. Örnek olarak, mal sahibi baba, çocuğunun ikametine iki adet gayrimenkul tahsis etmişse yalnızca bir adet gayrimenkul için emsal kira bedeli hesaplanmayıp başkası için emsal kira bedeli hesaplayacak,
Mal sahibi ile birlikte akrabaları da tıpkı meskende yahut dairede ikamet etmesi,
Genel bütçeye dahil daireler ve özel bütçeli yönetimler, vilayet özel yönetimleri ve belediyeler ile öbür kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalar.