Kıtlık Sorunu
Ekonomide karşılaşılan sorunların temelinde kıtlık bulunmaktadır İnsanların ihtiyaçlarının sınırsız olması, buna karşılık kaynakların sınırlı olması kıtlık sorununu yaratmaktadır Kıtlık sorunu ile karşı karşıya kalan ırk, bu nedenle sahip oldukları kaynakları verimli kullanmak, israf etmemek zorunda kalmaktadır Ama kaynaklar ne kadar bereketli kullanılırsa kullanılsın, ihtiyaçların sadece bir bölümünü karşılanacaktır böylece insanlar, hangi ihtiyaçlarını karşılayacaklarına karar vermeleri gerekmektedir Yani ihtiyaçları arasından tercih yapması gerekmektedir Yapılan tercihler doğrultusunda şu üç soru cevaplanacaktır:
• Hangi mallar, ne değin üretilecek: Kaynaklar kıt olduğundan tüm ihtiyaçları giderecek mal ve hizmetlerin tamamı üretilemeyecektir Bu şart, insanları ihtiyaçları arasında seçim yapmaya zorlamaktadır Yapılan tercihler doğrultusunda hangi mallardan ne dek üretileceğine karar verilmiş olacaktır
• Mallar ve hizmetler nasıl üretilecek: Üretilecek mallara karar verdikten daha sonra bu malların nasıl üretileceğine karar belirlemek gerekir Yani, üretimde kullanılan emek ve anapara hangi oranlardan kullanılacaktır Emeğin ve sermayenin fiyatını emrindeki olarak, emek yoğun veya sermaye yoğun alternatiflerinden birisi tercih edilmelidir
• Mallar nasıl paylaşılacak: Halk sahip oldukları gelirleri değin ekonomide üretilecek malları paylaşacaktır bu nedenle adaletli bir kazanç dağılımına gereklilik vardır Kazanç dağılımına alt olarak üretilecek malların kombinasyonları da değişecektir Toplumda kazanç seviyesi yüksek ırk var ise bu kesimin kullandığı mallardan daha çok üretilecektir
Yukarıdaki sorunları çözmek için öncelikle kıt olan kaynakları tam ve etkin uygulamak gerekir Bu ise insanların akılcı karar almasına ve tercihlerini doğru yapmasına bağlıdır
Alternatif Maliyet
Kaynakların kıt olması insanları tercih yapmaya zorlamaktadır Bunun anlamı herhangi bir tercih yapıldığında bir diğer alternatiften sözünden dönmek gerektiğidir Bu Nedenle, vazgeçilen alternatifin sağlayacağı avantaj kaçırılmaktadır Ekonomide bu vaka, alternatif maliyet ya da fırsat maliyeti olarak isimlendirilmektedir
Ekonomide alınan her kararın mutlaka bir alternatif maliyeti bulunmaktadır Bu alternatif maliyetleri üç başlık altında incelenebilir: Tüketim, imal ve devlet yatırımlarında alternatif maliyet
– Tüketimde alternatif maliyetler
Tüketiciler sahip oldukları gelirleri ile sınırlı sayıdaki ihtiyacını karşılayabilirler bu nedenle karşılanan her ihtiyacın karşılığında karşılanmayan bir ihtiyaçtan nedeniyle alternatif maliyet oluşmaktadır Mesela bir alıcı ayakkabı ve gömlek ihtiyacından yalnızca bir tanesini karşılayabiliyor ise, ayakkabıyı seçim ettiğinde, bunun alternatif maliyeti almadığı gömlek olacaktır
Üretimde Alternatif Maliyet ve Imal İmkanları Eğrisi
Bir firma sahip olduğu üretim faktörlerini fazla farklı malların üretiminde kullanabilir Dolayısıyla herhangi bir malın üretimini seçtiğinde, öteki bir malın üretiminden vazgeçmek zorunda kalacaktır Bu durumda bu malı üretmenin alternatif maliyeti üretiminden vazgeçilen diğer mal olacaktır Üretimde oluşan alternatif maliyetler imal imkanları eğrisi olarak isimlendirilen bir çarpık ile açıklanmaktadır
Üretim imkanları eğrisi, bir ekonomide kaynaklar tam olarak kullanıldığında üretilebilecek malların miktarlarını kullanmak için kullanılan bir eğridir Bu eğrinin çizimi alternatif maliyetlere dayanmaktadır Bu eğrinin ne kavrama geldiğini açıklama yapmak için kolay bir örnek ele alınacaktır
Kaynakların tamamiyle kullanıldığı bir ekonomide, firmaların sadece buzdolabı ya da çamaşır makinesi ürettiğini varsayalım Eğer tüm firmalar, buzdolabı üretimi yaparlar ise, bu durumda hiç çamaşır makinesi üretilmeyecektir Çamaşır makinesinin üretimini arttırılmak istenir ise, buzdolabı üretiminde kullanılan üretim faktörlerinin bir kısmını çamaşır makinesi üretimine kaydırmak gereklidir Bu durumda buzdolabı üretimi azalırken çamaşır makinesi üretimi artacaktır Bu durumda üretilen çamaşır makinesinin alternatif maliyeti, üretiminden vazgeçilen buzdolabı miktarı olacaktır Bu şekilde kesintisiz çamaşır makinesi üretimi arttırılır ise buzdolabı üretimi durmadan azalacak, ve kaynakların tamamı çamaşır makinesine kaydırıldığında, hiç buzdolabı üretilmeyecektir Imal imkanları eğrisi incelendiğinde orijine kadar konkav bir eğri konumundadır Çünkü bir malın üretimini aralıksız arttırmak için diğer bir malın üretiminden daha fazla azaltılması gerekir Bu prensibe ekonomide “artan fırsat maliyet prensibi denir Üretim imkanları eğrisi üzerindeki noktalar, kaynakların tam olarak kullanılması durumunda imal miktarlarını göstermektedirler B noktasında ekonomideki kaynaklar tam olarak kullanılmamaktadır Dolayısıyla her iki malın üretimi, bu kullanılmayan kaynakların değerlendirilmesi ile arttırılabilir C noktasında bir üretim gerçekleştirmek mevcut kaynaklar ile imkansızdır Ancak gelecek dönemlerde kaynaklar arttırılarak bu noktada imal yapılabilir
Imal imkanları eğrisi genellikle, tüketim ve üretim mallarının, imal miktarlarını göstermek için de çizilebilir Üretim faktörleri, en ince ayrıntısına kadar tüketim malı üretiminde kullanıldığında hiç imal malı üretilmeyecektir Sadece imal malı üretildiğinde ise hiç tüketim malı üretilmeyecektir Bu iki durum ekonomilerde istenmeyen yelken direği noktalardır
Başlıca ekonomilerde bunların arasında bir imal yapmak ve üretim faktörlerini buna tarafından saptamak gerekmektedir Alternatif maliyetler nedeniyle birinin üretilmesinin arttırılması, diğerinin üretiminin azaltılması neden olacaktır
Ekonominin esas amacı, imal imkanları eğrisini dışa dürüst genişletmek yani büyümektir Ekonomide B noktasında imal yapılır ise, artma sınırlı olacaktır Çünkü daha eksik imal malı üretilmiştir Lakin, tasarruf yapılarak C noktasında üretim yapılır ise ekonomi gelecek dönemlerde daha süratli büyüyecektir
Devlet Yatırımlarında Alternatif Maliyet
Aynı şekilde devletin yaptığı yatırımlarında bir alternatif maliyeti bulunmaktadır Devlet bir yıllık geliri ile kesin yatırımları yapabilir Mesela askeri harcamalara yatırımı artırdığında bunun alternatif maliyeti öteki yatırımlara daha az kaynak parçalamak olacaktır
Ekonomide karşılaşılan sorunların temelinde kıtlık bulunmaktadır İnsanların ihtiyaçlarının sınırsız olması, buna karşılık kaynakların sınırlı olması kıtlık sorununu yaratmaktadır Kıtlık sorunu ile karşı karşıya kalan ırk, bu nedenle sahip oldukları kaynakları verimli kullanmak, israf etmemek zorunda kalmaktadır Ama kaynaklar ne kadar bereketli kullanılırsa kullanılsın, ihtiyaçların sadece bir bölümünü karşılanacaktır böylece insanlar, hangi ihtiyaçlarını karşılayacaklarına karar vermeleri gerekmektedir Yani ihtiyaçları arasından tercih yapması gerekmektedir Yapılan tercihler doğrultusunda şu üç soru cevaplanacaktır:
• Hangi mallar, ne değin üretilecek: Kaynaklar kıt olduğundan tüm ihtiyaçları giderecek mal ve hizmetlerin tamamı üretilemeyecektir Bu şart, insanları ihtiyaçları arasında seçim yapmaya zorlamaktadır Yapılan tercihler doğrultusunda hangi mallardan ne dek üretileceğine karar verilmiş olacaktır
• Mallar ve hizmetler nasıl üretilecek: Üretilecek mallara karar verdikten daha sonra bu malların nasıl üretileceğine karar belirlemek gerekir Yani, üretimde kullanılan emek ve anapara hangi oranlardan kullanılacaktır Emeğin ve sermayenin fiyatını emrindeki olarak, emek yoğun veya sermaye yoğun alternatiflerinden birisi tercih edilmelidir
• Mallar nasıl paylaşılacak: Halk sahip oldukları gelirleri değin ekonomide üretilecek malları paylaşacaktır bu nedenle adaletli bir kazanç dağılımına gereklilik vardır Kazanç dağılımına alt olarak üretilecek malların kombinasyonları da değişecektir Toplumda kazanç seviyesi yüksek ırk var ise bu kesimin kullandığı mallardan daha çok üretilecektir
Yukarıdaki sorunları çözmek için öncelikle kıt olan kaynakları tam ve etkin uygulamak gerekir Bu ise insanların akılcı karar almasına ve tercihlerini doğru yapmasına bağlıdır
Alternatif Maliyet
Kaynakların kıt olması insanları tercih yapmaya zorlamaktadır Bunun anlamı herhangi bir tercih yapıldığında bir diğer alternatiften sözünden dönmek gerektiğidir Bu Nedenle, vazgeçilen alternatifin sağlayacağı avantaj kaçırılmaktadır Ekonomide bu vaka, alternatif maliyet ya da fırsat maliyeti olarak isimlendirilmektedir
Ekonomide alınan her kararın mutlaka bir alternatif maliyeti bulunmaktadır Bu alternatif maliyetleri üç başlık altında incelenebilir: Tüketim, imal ve devlet yatırımlarında alternatif maliyet
– Tüketimde alternatif maliyetler
Tüketiciler sahip oldukları gelirleri ile sınırlı sayıdaki ihtiyacını karşılayabilirler bu nedenle karşılanan her ihtiyacın karşılığında karşılanmayan bir ihtiyaçtan nedeniyle alternatif maliyet oluşmaktadır Mesela bir alıcı ayakkabı ve gömlek ihtiyacından yalnızca bir tanesini karşılayabiliyor ise, ayakkabıyı seçim ettiğinde, bunun alternatif maliyeti almadığı gömlek olacaktır
Üretimde Alternatif Maliyet ve Imal İmkanları Eğrisi
Bir firma sahip olduğu üretim faktörlerini fazla farklı malların üretiminde kullanabilir Dolayısıyla herhangi bir malın üretimini seçtiğinde, öteki bir malın üretiminden vazgeçmek zorunda kalacaktır Bu durumda bu malı üretmenin alternatif maliyeti üretiminden vazgeçilen diğer mal olacaktır Üretimde oluşan alternatif maliyetler imal imkanları eğrisi olarak isimlendirilen bir çarpık ile açıklanmaktadır
Üretim imkanları eğrisi, bir ekonomide kaynaklar tam olarak kullanıldığında üretilebilecek malların miktarlarını kullanmak için kullanılan bir eğridir Bu eğrinin çizimi alternatif maliyetlere dayanmaktadır Bu eğrinin ne kavrama geldiğini açıklama yapmak için kolay bir örnek ele alınacaktır
Kaynakların tamamiyle kullanıldığı bir ekonomide, firmaların sadece buzdolabı ya da çamaşır makinesi ürettiğini varsayalım Eğer tüm firmalar, buzdolabı üretimi yaparlar ise, bu durumda hiç çamaşır makinesi üretilmeyecektir Çamaşır makinesinin üretimini arttırılmak istenir ise, buzdolabı üretiminde kullanılan üretim faktörlerinin bir kısmını çamaşır makinesi üretimine kaydırmak gereklidir Bu durumda buzdolabı üretimi azalırken çamaşır makinesi üretimi artacaktır Bu durumda üretilen çamaşır makinesinin alternatif maliyeti, üretiminden vazgeçilen buzdolabı miktarı olacaktır Bu şekilde kesintisiz çamaşır makinesi üretimi arttırılır ise buzdolabı üretimi durmadan azalacak, ve kaynakların tamamı çamaşır makinesine kaydırıldığında, hiç buzdolabı üretilmeyecektir Imal imkanları eğrisi incelendiğinde orijine kadar konkav bir eğri konumundadır Çünkü bir malın üretimini aralıksız arttırmak için diğer bir malın üretiminden daha fazla azaltılması gerekir Bu prensibe ekonomide “artan fırsat maliyet prensibi denir Üretim imkanları eğrisi üzerindeki noktalar, kaynakların tam olarak kullanılması durumunda imal miktarlarını göstermektedirler B noktasında ekonomideki kaynaklar tam olarak kullanılmamaktadır Dolayısıyla her iki malın üretimi, bu kullanılmayan kaynakların değerlendirilmesi ile arttırılabilir C noktasında bir üretim gerçekleştirmek mevcut kaynaklar ile imkansızdır Ancak gelecek dönemlerde kaynaklar arttırılarak bu noktada imal yapılabilir
Imal imkanları eğrisi genellikle, tüketim ve üretim mallarının, imal miktarlarını göstermek için de çizilebilir Üretim faktörleri, en ince ayrıntısına kadar tüketim malı üretiminde kullanıldığında hiç imal malı üretilmeyecektir Sadece imal malı üretildiğinde ise hiç tüketim malı üretilmeyecektir Bu iki durum ekonomilerde istenmeyen yelken direği noktalardır
Başlıca ekonomilerde bunların arasında bir imal yapmak ve üretim faktörlerini buna tarafından saptamak gerekmektedir Alternatif maliyetler nedeniyle birinin üretilmesinin arttırılması, diğerinin üretiminin azaltılması neden olacaktır
Ekonominin esas amacı, imal imkanları eğrisini dışa dürüst genişletmek yani büyümektir Ekonomide B noktasında imal yapılır ise, artma sınırlı olacaktır Çünkü daha eksik imal malı üretilmiştir Lakin, tasarruf yapılarak C noktasında üretim yapılır ise ekonomi gelecek dönemlerde daha süratli büyüyecektir
Devlet Yatırımlarında Alternatif Maliyet
Aynı şekilde devletin yaptığı yatırımlarında bir alternatif maliyeti bulunmaktadır Devlet bir yıllık geliri ile kesin yatırımları yapabilir Mesela askeri harcamalara yatırımı artırdığında bunun alternatif maliyeti öteki yatırımlara daha az kaynak parçalamak olacaktır