Kiziroğlu Mustafa Bey Bu türküyü dinleyen herkesin kafasında bir soru belirir Kim bu Kiziroğlu Mustafa Bey ? Köroğlu ile ne ilgisi var? Bu türküyle ilgili çoğu söylenti var fakat en ilginci sanırım bu Kizir, Kars'ın Susuz kazasına alt bir köydür Bu köy Kısır dağlarının geniş eteklerine kurulmuştur Köyün dört bir yanından ise soğuk pınarlar akar Köy düz toprak damlı evlerden oluşmaktadır ve köyün hakim bir yerin de de bir kale kalıntısı vardır Köylüler Kiziroğlu'nun kalesi derler buraya Kiziroğlu bu köyde yaşayan ve bura da efsaneleşmiştir derler Küçükken at binip kılıç kuşanır Söylentiye göre şimdiki Kiziroğlu Köyü’nün yerinde bir birinden uzak yirmi yirmi beş kadar ev bulunmaktaymış Bölge dağlık ve ağaçlık olduğu için insanları da bu nedenle olacak oysa çok serttir O zamanlar burada yaşayan insanların başında bulunan kişiye Kizirderlermiş Kizir Muhtar demektir Gün gelmiş zamanın kizirinin ünü bütün Anadolu'ya yayılmış Bütün kötüler ondan korkar olmuş Gel süre git zaman Kizirin bir oğlu olmuş Daha küçükken iyi at biner, kılıç kuşanır olmuş İşte Kiziroğlu Mustafa Bey bu çocuk Bütün çocukluğu Kısır Dağı’nda beygir binip avlanmakla geçmiş Mustafa'nın O da babası gibi büyüyünce namlı bir yiğit olmuş, haksızlık ve adaletsizliklerle savaşmaya başlamış Zaten onun bulunduğu çevrede kimse haksızlık etmeye cesaret edemezmiş ya Köroğlu doğuya gelir O sırada doğuya gelen Köroğlu Kısır Dağları’nda Ferro deresine yerleşir, amacı doğudaki haksızlıkları imha etmek Bir gün Köroğlu bir at gezisinde Kizir Köyü’nü görür, Burada ama adaletsizlikler de benden sorulurder ve gider orada bir kale kurar İşlerinden nedeniyle bir müddet köyünden ayrı kalan Kiziroğlu köye döndüğünde Köroğlu’nun kalesini görür Sinirlenir Köroğlu’nun yanında gider, sertçe çıkışır Sen kim olasın ama benim yurdumda saltanat süresinHer ikisi de bir birlerini fena insan olarak bilirlermiş Köylülerin söylemesi böyle Yiğitlerin kavgası O zamanın adaletine tarafından iki yiğit dövüşür, şampiyon gelen diğerini öldürüp savaşı kazanırmış Köroğlu ve Kiziroğlu günlerce beygir üzerinde ağız dalaşı etmişlerse de yenişememişler Kılıç kavgasında ve güreşte de yenişememişler Mustafa Bey’in atı Ala Paça da Köroğlu'nun atı Kırat’la güreşmekte Mustafa Bey şöyle bir geri bakmış fakat ne görsün atı Ala Paça Köroğlu’nun atını daha aşağı etmiş duruyor Ola benim atım Köroğlu'nun atını daha aşağı etmiş, ben Köroğlu'nu daha aşağı etmezsem halim nic' olurdeyip gayrete gelmiş Köroğlu'nu yere vurmuş Tam kamasını çekmiş vuracağı sırada Köroğlu Dur yiğit, bana birazcık mühlet ver yiğitlerimi göreyim karımla helalaşayımdemiş Mustafa Bey bırakmış Köroğlu eve gidip olanları karısına sazıyla sözüyle anlatmaya başlamış Bir atı var Ala Paça peh peh peh Mecal vermez Kırat kaça hey hey hey Az kaldı ortamdan biçe Ağam kim, Paşam kim, Nigar kim, Bayan kim Kiziroğlu Mustafa Bey Bir beyin oğlu Şiddet beyin oğlu diyeKöroğlu geciktiği için evine dek gelen Kiziroğlu kapı aralığından türküyü duyunca duygulanır ve utanır Kapıyı çalıp içeri girer Mustafa Bey’i karşısın da görebilen Köroğlu her şeyin bittiğini düşünürken Mustafa Bey sarılıp onu öper Sen benden daha yiğitsin Köroğluder Köroğlu da Ben artık buradan gideyim burada senin gibi mert ve yiğit biri varken kalmak olmazder ve köyü terk edip batıya gider Anadolu insanının takdiri Köroğlu'nun Bolu Dağları’ndan çıkıp ta Kars'a gelmesi o zamanın koşullarında olanaksız gibi Ama ahali düşüncesi iki yiğidi Doğu Anadolu da önce çarpıştırıyor daha sonra barıştırıyor Bu, Anadolu insanının kahramanlarına, haksızlıklara direnenlere verdiği değeri gösterir Kiziroğlu öyküsü tepeden inmemiştir, böyle bir yiğit yaşayan ün almıştır Halk Müziği da bu söylenceyle Kiziroğlu'nu hürmet ve sevgiyle anmaktadır