Bir motorun düzgün bir şekilde çalışabilmesi için 4 şeyin doğru olması gerekir:
Doğru hava/yakıt oranının sağlanması
Sorunsuz ateşleme
Doğru ateşleme zamanlaması
Hava/yakıt karışımının uygun bir şekilde sıkıştırılması
Kompresyon testi nedir ?
Kompresyon, kelimesinin manası “sıkıştırma” demektir. Motor kompresyon testi, silindirlerdeki hava/yakıt karışımının uygun miktarda sıkıştırılıp sıkıştırılmadığını ölçen testtir.
Eğer silindirlerden birinde sıkıştırma yetersiz ise araçta tekleme yakıt harcamasının artması ve performans kaybı gibi sorunlar görülmektedir.
Kompresyon testi neden yapılır ?
Eğer aracınızdan almanız gereken verimi alamıyorsanız, kilometre başına gereğinden fazla yakıt masrafı olduğunu düşünüyorsanız, araç 0’dan 100’e çıkarken gereği gibi hızlanmıyorsa, motorla alakalı bir şeylerin ters gittiğini düşünüyorsanız motor kompresyon testi yaptırabilirsiniz.
Eğer aracı başka birinden satın almış iseniz veya satın almak üzere iseniz motor parçalarındaki yıpranmayı ölçmek için kompresyon testi yaptırabilirsiniz.
Motorda sıkıştırma sorunlarının oluşması, çoğu zaman motor parçalarının zamanla aşınması ve yıpranması ile alakalıdır. Özellikle eski araçlarda eğer parçalarda fazla derece aşınma olduysa siz ne kadar bakım yaptırırsanız yaptırın motordan istediğiniz gibi verim alamazsınız.
Bazı 20 senelik araçlar vardır, temiz kullanılmıştır, bakımları yapılmıştır ve sanki birkaç senelik araç gibi iyi performans gösterirler. Bazı 3-5 senelik araçlar vardır, bakımları ihmal edildiği için sanki 20 senelik araçmış gibi performans gösterirler.
Motor kompresyon testi bunları ölçmek için yapılır.
Motor kompresyon testi yapılacak aracın aküsü iyi durumda olmalıdır çünkü uzun süreli marş gerektiren bir işlemdir.
Motor soğuk olmamalı, çok sıcak da olmamalı. Araç uzun yoldan geldiyse biraz dinlenmelidir.
İşleme başlamadan önce bujiler temizlenmelidir.
İşleme başlanmadan önce motorun ateşleme ve yakıt enjeksiyonu yapması engellenmelidir. Bunun için ateşleme bobinin kablosu çıkarılmalı, eğer kalem bobin varsa soketleri çıkarılmalıdır. Motora yakıt beslemesinin kesilmesi için yakıt pompasının sigortası veya rölesi sökülmelidir. Daha sonra marşa basılarak motorun çalışmadığı teyit edilmelidir.
Bujiler buji lokmasıyla sökülür.
Kompresyon test cihazının bağlantı ucu, 1. Silindirin (krank kasnağı tarafındaki ilk silindir) kapağındaki buji yuvasına takılır ve elle sıkılır.
Bir kişi şoför mahalline geçip marşa basar, gaz pedalına sonuna kadar basar (gaz kelebeği sonuna kadar açık olmalı) ve birkaç saniye, motor en az 4 çevrim, yani 4 kez sıkıştırma yapacak kadar ve manometrenin ibresi artık daha fazla yükselmeyinceye kadar) döndürülür.
Test cihazının manometresinde, basınç ibresinin en fazla çıktığı miktar okunur ve kayıt edilir. Basınç birimi psi veya bar olacaktır (1 bar = 14,5 psi). Bu, o silindirin kompresyon basıncıdır. Sırasıyla tüm silindirler için aynı işlem tekrarlanır.
Test cihazında okunan değerler tüm silindirler için birbirine yakın olması gerekir. Eğer bir tanesinde aşırı farklılık var ise kompresyon kaçağı olabilir.
Test cihazında okunan değerler ile motor üreticileri tarafından belirlenen değerler arasındaki fark kontrol edilir.
Eğer test sonuçlarına göre kompresyon kaçağı olduğu düşünülürse bunun sebepleri;
Silindir ve pistonlarda aşınma vardır
Silin kapak contası yanmıştır, çatlamıştır.
Piston segmanları aşınmıştır.
Sübaplar erimiş ve sübap ayarı bozuktur.
Olabilir.
Motor kompresyon testi güvenilir mi ?
Her testte olduğu gibi motor kompresyon testinde de manipülasyon yapılabilmektedir. Aracını satarken, daha iyi paraya satmak için motor kompresyon testinden yüksek sonuç alınması için bir takım hilelere başvuranlar vardır.
Birkaç farklı yerde farklı sonuçlar alınması durumu da olmaktadır. Bu nedenle motor kompresyon testi sonuçları her zaman güvenilir olmayabilir.
Ayrıca motor kompresyon testinin araca zarar verdiğini düşünenler de vardır. Bu nedenle gereksiz yere kompresyon testi yaptırmaktan kaçınmak gerekir.
İlgili yazı: Motor kompresyon testi zararlı mı ?
Motor gücünü ölçmek için bir de dyno testi vardır. Dyno testi dinamometre testi olarak bilinir ve motor performansının aktarma organlarına ne kadar aktarıldığını, ne kadar güç kaybı olduğunu ölçer.