Kopeklerde Epilepsi belirtileri
Epilepsi, beynin icinde bulunan sinir hucrelerinin anormal bir elektro kimyasal deşarj yapması sonucu ortaya cıkan bir norolojik hastalıktır Krizler, koordine olmayan, gelişiguzel calışan sinir dokularının kopeğin kaslarına bir takım mesajlar gondermesi sonucu oluşur Beyinde bir elektrik fırtınası oluşur ve kopek bilincini kaybederek kriz gecirir Epilepsi kopeklerde genellikle 6ay5yaş aralığında gorulur Epileptik krizlerin en sık gorulduğu yaş aralığı 23 yaştır İlk kriz genellikle 15 yaş aralığında gecirilir Amerika ’da 500 000 epilepsi hastası kopek yaşamaktadır
Epilepsi oluşum sebeplerine gore ikiye ayrılır:
*İdiopatic (primary) Epilepsi — Krizlerin hangi sebepten kaynaklandığının anlaşılamadığı epilepsi vakalarına verilen addır Yapılan tetkiklerde beyin anormalitesine rastlanmaz Sebebin genetik veya kongenital olduğu duşunulur Belgian Tervuerens, Beagle, Dachshunds, German Shepperds, Keeshonds, Boxer, Cocker, Golden Retriever, Labrador, Irish Setter, Kaniş, Dalmatian, Schnauzers, Saint Bernard ırkı kopekler idiopatic epilepsiye yatkın ırklardır
*Secundary Epilepsi —Epilepsi krizlerine neyin sebep olduğunun teşhis edildiği vakalardır Başlıca secundary epilepsi sebepleri:
*cerebral kortexde anormal beyin aktivitesi
*Travma Duşme veya carpma sonucunda ozellikle başa alınan darbeler
*Hidrosefali, encefalit, eclampsia gibi hastalıklar
*Zehirlenmeler— Kurşun, arsenik, striktin, antifreeze, gubreler, kimyasallar, cikolata, zehirli bitkilerin yol actığı toksikasyonlar
*Organ yetmezliği— Ozellikle karaciğer ve bobrek yetmezliğinin son safhaları
*Paraziter Enfeksiyonlar— Mide bağırsak parazitleri, Heartworm (kalp kurdu) hastalığının son evreleri, ağır pirekene anemisi
*Hipoglisemi— Duşuk kan şekeri
*Hipotiroidizm
*Viral Hastalıklar— Başta distemper olmak uzere viral hastalıklar da epilepsiye sebep olabilir
*Beyin tumorleri, beyin apsesi
*Kuduz,yalancı kuduz
*Mantar enfeksiyonları
Epileptik kriz dort safhada gercekleşir:
1) Prodome evresi—Bu evre dakikalar veya saatler surebilir Hayvan sahibi bu evrede kopeğindeki değişiklikleri goremez
2) Aura evresi—Bu evrede gelişen farklılıkları hayvan sahibi gozlemleyebilir Beyinde elektrik fırtınası başlamıştır Kopekte aşırı yalanma, hız denetimsizliği, aşırı salya uretimi, hafif titreme, saklanma, kusma, aşırı havlama, donme gibi davranışlar şekillenir Epileptik kopek bu davranışların bir veya birkacını gosterebilir
3) İctus (kriz) evresi—Bu evre kopeğin kriz gecirdiği suredir Genellikle 45 saniye3 dakika arası surer Kriz esnasında kopek bilincini kaybeder, yan duşer, dişlerini gıcırdatır, cenesi kilitlenir, can cekişir gibi ayaklarını oynatır, cırpınır, garip sesler cıkarır, bilincsiz bir şekilde idrarını ve kakasını yapar… Kriz ilk 5 dakikadan sonra hafiflemezse, kopeğiniz 24 saat icerisinde 2 ’den fazla kriz gecirirse veterinerinizi aramalısınız Yapılan araştırmalara gore gece gelişen kriz sayısı gunduz olanlardan fazladır Bazen kopek sahibi kriz bittikten sonra eve gelir Karşılaşılan manzara genellikle dağınıklık, dışkı ve idrardır Kopeğiniz yorgun ve şaşkındır İyi goremez ve sizi iyi duyamaz Epileptik kopekleri denetimsiz olarak denize ve havuza sokmamaya ozen gosterin Kopeğiniz suda kriz gecirirse boğulur
Krizler birkac tip olabilir:
*Grand mal (buyuk kriz)—Yukarıdaki belirtilerin şekillendiği ağır krizlerdir Tek bir kriz veya peşpeşe gelen birkac krizden oluşur
*Petit mal (kucuk kriz)—Yukarıdaki belirtilerin hafif seyrettiği, kısa sureli krizlerdir Beynin kucuk bir bolumunde elektrik impulsları oluşur
*Partial (kısmi kriz)—Genellikle hayvanın yuz, tek ayak, kalca ustu veya omuz gibi sadece belli bir bolgesinde şekillenen hafif krizlerdir Tikler, kas cekmeleri gorulur
4) İctal (kriz sonrası) evresi—Kriz bittikten sonraki evredir Bu sure zarfında kopek sarhoş gibidir İyi duyamaz, goremez Genellikle cok su icme eğilimi gosterirler Epilepsinin teşhisi icin elektrokardiyogram, ultrason, MR, rontgen, omurilik sıvısı tahlili, kan ve idrar tahlilleri gerekebilir Tedavide primadone (mysoline), phenobarbital, potassium bromide, dilantin, valium (diazepam) gibi ilaclar kullanılır Epilepsi hastası kopeklerin coğu bu ilaclara olumlu cevap verir ve hayatlarını diğer sağlıklı kopekler gibi yaşarlar Nadiren ilacların cok fayda sağlamadığı vakalar da olabilir
Kriz esnasında neler yapmalıyız?
*Oncelikle panik olmamaya calışın Kopeğinizi eşyalardan uzak, serbest bir alana cekin Etrafında meren, sivri kenarlı eşya olmamasına dikkat edin
* Mumkunse kopeğinizin başının altına ince bir yastık veya havlu koyun; boylelikle kafasını vurup kendini yaralamasına mani olabilirsiniz
*Kopeğinizin gosterdiği semptomları, krizin suresini not edin Kriz suresi 5 dakikayı gecerse veterinerinizi arayın
*Kopeğiniz nefes alamıyor gibi gorunebilir fakat solunumu devam ediyordur; endişelenmeyin Elinizi kopeğin ağzına sokup, dilini cekmeye, kaşıkla dilini itmeye calışmayın, ısırılırsınız Kopeklerin epilepsi krizi esnasında nefes alamamaları cok nadirdir Ancak kopeğinizin renginde bir morarmamavileşme gorurseniz mudahale edin Boyle bir durumda iki kucuk havlu veya 2 parca gazlı bez yardımıyla kopeğinizin cenesini aralayıp nefes yolunu acın
*Kriz esnasında evde başka hayvanınız varsa ortamdan uzaklaştırın
*Kriz bitince kopeğinizin yanından ayrılmayın Onunla sakin bir ses tonuyla konuşun; onu rahatlatın Kriz sonrası kopeğiniz bir sure iyi goremez, iyi duyamaz Bu sure zarfında kendini yaralamaması icin yanında kalın12 saat icerisinde bu belirtiler gecmezse veterinerinizi arayın
*Kriz sonrası odayı loş tutun
Alıntı
Epilepsi, beynin icinde bulunan sinir hucrelerinin anormal bir elektro kimyasal deşarj yapması sonucu ortaya cıkan bir norolojik hastalıktır Krizler, koordine olmayan, gelişiguzel calışan sinir dokularının kopeğin kaslarına bir takım mesajlar gondermesi sonucu oluşur Beyinde bir elektrik fırtınası oluşur ve kopek bilincini kaybederek kriz gecirir Epilepsi kopeklerde genellikle 6ay5yaş aralığında gorulur Epileptik krizlerin en sık gorulduğu yaş aralığı 23 yaştır İlk kriz genellikle 15 yaş aralığında gecirilir Amerika ’da 500 000 epilepsi hastası kopek yaşamaktadır
Epilepsi oluşum sebeplerine gore ikiye ayrılır:
*İdiopatic (primary) Epilepsi — Krizlerin hangi sebepten kaynaklandığının anlaşılamadığı epilepsi vakalarına verilen addır Yapılan tetkiklerde beyin anormalitesine rastlanmaz Sebebin genetik veya kongenital olduğu duşunulur Belgian Tervuerens, Beagle, Dachshunds, German Shepperds, Keeshonds, Boxer, Cocker, Golden Retriever, Labrador, Irish Setter, Kaniş, Dalmatian, Schnauzers, Saint Bernard ırkı kopekler idiopatic epilepsiye yatkın ırklardır
*Secundary Epilepsi —Epilepsi krizlerine neyin sebep olduğunun teşhis edildiği vakalardır Başlıca secundary epilepsi sebepleri:
*cerebral kortexde anormal beyin aktivitesi
*Travma Duşme veya carpma sonucunda ozellikle başa alınan darbeler
*Hidrosefali, encefalit, eclampsia gibi hastalıklar
*Zehirlenmeler— Kurşun, arsenik, striktin, antifreeze, gubreler, kimyasallar, cikolata, zehirli bitkilerin yol actığı toksikasyonlar
*Organ yetmezliği— Ozellikle karaciğer ve bobrek yetmezliğinin son safhaları
*Paraziter Enfeksiyonlar— Mide bağırsak parazitleri, Heartworm (kalp kurdu) hastalığının son evreleri, ağır pirekene anemisi
*Hipoglisemi— Duşuk kan şekeri
*Hipotiroidizm
*Viral Hastalıklar— Başta distemper olmak uzere viral hastalıklar da epilepsiye sebep olabilir
*Beyin tumorleri, beyin apsesi
*Kuduz,yalancı kuduz
*Mantar enfeksiyonları
Epileptik kriz dort safhada gercekleşir:
1) Prodome evresi—Bu evre dakikalar veya saatler surebilir Hayvan sahibi bu evrede kopeğindeki değişiklikleri goremez
2) Aura evresi—Bu evrede gelişen farklılıkları hayvan sahibi gozlemleyebilir Beyinde elektrik fırtınası başlamıştır Kopekte aşırı yalanma, hız denetimsizliği, aşırı salya uretimi, hafif titreme, saklanma, kusma, aşırı havlama, donme gibi davranışlar şekillenir Epileptik kopek bu davranışların bir veya birkacını gosterebilir
3) İctus (kriz) evresi—Bu evre kopeğin kriz gecirdiği suredir Genellikle 45 saniye3 dakika arası surer Kriz esnasında kopek bilincini kaybeder, yan duşer, dişlerini gıcırdatır, cenesi kilitlenir, can cekişir gibi ayaklarını oynatır, cırpınır, garip sesler cıkarır, bilincsiz bir şekilde idrarını ve kakasını yapar… Kriz ilk 5 dakikadan sonra hafiflemezse, kopeğiniz 24 saat icerisinde 2 ’den fazla kriz gecirirse veterinerinizi aramalısınız Yapılan araştırmalara gore gece gelişen kriz sayısı gunduz olanlardan fazladır Bazen kopek sahibi kriz bittikten sonra eve gelir Karşılaşılan manzara genellikle dağınıklık, dışkı ve idrardır Kopeğiniz yorgun ve şaşkındır İyi goremez ve sizi iyi duyamaz Epileptik kopekleri denetimsiz olarak denize ve havuza sokmamaya ozen gosterin Kopeğiniz suda kriz gecirirse boğulur
Krizler birkac tip olabilir:
*Grand mal (buyuk kriz)—Yukarıdaki belirtilerin şekillendiği ağır krizlerdir Tek bir kriz veya peşpeşe gelen birkac krizden oluşur
*Petit mal (kucuk kriz)—Yukarıdaki belirtilerin hafif seyrettiği, kısa sureli krizlerdir Beynin kucuk bir bolumunde elektrik impulsları oluşur
*Partial (kısmi kriz)—Genellikle hayvanın yuz, tek ayak, kalca ustu veya omuz gibi sadece belli bir bolgesinde şekillenen hafif krizlerdir Tikler, kas cekmeleri gorulur
4) İctal (kriz sonrası) evresi—Kriz bittikten sonraki evredir Bu sure zarfında kopek sarhoş gibidir İyi duyamaz, goremez Genellikle cok su icme eğilimi gosterirler Epilepsinin teşhisi icin elektrokardiyogram, ultrason, MR, rontgen, omurilik sıvısı tahlili, kan ve idrar tahlilleri gerekebilir Tedavide primadone (mysoline), phenobarbital, potassium bromide, dilantin, valium (diazepam) gibi ilaclar kullanılır Epilepsi hastası kopeklerin coğu bu ilaclara olumlu cevap verir ve hayatlarını diğer sağlıklı kopekler gibi yaşarlar Nadiren ilacların cok fayda sağlamadığı vakalar da olabilir
Kriz esnasında neler yapmalıyız?
*Oncelikle panik olmamaya calışın Kopeğinizi eşyalardan uzak, serbest bir alana cekin Etrafında meren, sivri kenarlı eşya olmamasına dikkat edin
* Mumkunse kopeğinizin başının altına ince bir yastık veya havlu koyun; boylelikle kafasını vurup kendini yaralamasına mani olabilirsiniz
*Kopeğinizin gosterdiği semptomları, krizin suresini not edin Kriz suresi 5 dakikayı gecerse veterinerinizi arayın
*Kopeğiniz nefes alamıyor gibi gorunebilir fakat solunumu devam ediyordur; endişelenmeyin Elinizi kopeğin ağzına sokup, dilini cekmeye, kaşıkla dilini itmeye calışmayın, ısırılırsınız Kopeklerin epilepsi krizi esnasında nefes alamamaları cok nadirdir Ancak kopeğinizin renginde bir morarmamavileşme gorurseniz mudahale edin Boyle bir durumda iki kucuk havlu veya 2 parca gazlı bez yardımıyla kopeğinizin cenesini aralayıp nefes yolunu acın
*Kriz esnasında evde başka hayvanınız varsa ortamdan uzaklaştırın
*Kriz bitince kopeğinizin yanından ayrılmayın Onunla sakin bir ses tonuyla konuşun; onu rahatlatın Kriz sonrası kopeğiniz bir sure iyi goremez, iyi duyamaz Bu sure zarfında kendini yaralamaması icin yanında kalın12 saat icerisinde bu belirtiler gecmezse veterinerinizi arayın
*Kriz sonrası odayı loş tutun
Alıntı