körlerin gözü teknoloji ile açılıyor!

körlerin gözü teknoloji ile açılıyor! körler için okuma programı körler için cep telefonu görme engelliler cep telefonu programı kenan önalan saat Görme engelliler internette gezinirken, renkleri tanırken, kan basıncı ölçerken ve saati öğrenirken destek istemiyor bundan böyle Hayatlarında ‘konuşan teknoloji’nin yeri büyük 1549109266 1549109266 korleringozuteknolojiileaciliyor5c558816d7f98korleringozuteknolojiileaciliyor5c558816d7f98 http:wwwaksiyoncomtrresim63618 ‘Ben kendi kendime yetmenin, bana verilenle ‘en iyi’ olmanın savaşını veriyorum Teknoloji, özrümden kaynaklanan açığı kapatmamı sağlıyor Hatta bu nimetten faydalanmayanların önüne de geçiriyor’ diyor AK Parti İstanbul Milletvekili Lokman Ayva Bu isim hem engellilere hem de siyasi arenayı yakından peşine düşüp takip edenlere aşina gelse de bir hatırlatma; bu bir Lokman Ayva röportajı yok… Dünyanın beş duyu organını kullanan insanlara göre tasarlandığı bir hakiki Fakat görme, işitme ve maddesel engelli millet da annebaba oluyor, iş hayatına atılıyor, jurnal hayatlarını kendi kendilerine idame ettiriyor Normal insanların ‘acaba nasıl yaparım’ diye aklının ucuna bile getirmediği işleri, engelliler bin bir zorluğa katlanarak yapıyor Yine De ‘bin bir zorluk’ tanımı son yıllarda yumuşamaya başladı Çünkü teknolojik gelişmelerden görme engelliler de nasibini alıyor Onlara özel, hayatlarını kolaylaştıran pek çok ürün bundan böyle piyasada Bu yeni ürünler ortaya çıktıkça hayatımızı kuşatan, kolaylaştıran küçücük aletlerin gerçekten ne değin manâlı olduğu, engellilerin kendi ayakları üstünde durmak için harcadığı uğraş daha iyi anlaşılıyor Hatta bu haberden daha sonra daha bir öbür bakacaksınız ufacık tansiyon aletinize, küçük fırınınıza, bilgisayarınıza, kol saatinize, baskülünüze ve daha öyle çok şeye… Türkiye’deki engelliler yıllarca evlerinden dışarı çıkamadı, topluma entegre olamadı Dolayısıyla sokaklar, meslek yerleri, okullar, toplu taşım araçları hizmet verirken her zaman onları unuttu Bugün engelli vatandaşları hayatın her karesinde görmek mümkün Hem de başarılarıyla, hayata tutunmadaki heyecanlarıyla birlikte Yalnız herkesin kabul ettiği bir hakiki var ki tüm bu gelişmelerin ardında engelliler için üretilen teknolojinin payı büyük En fazla da okuma programlarının Görme engelliler bu yazılımlar doğru bilgisayar ekranındaki herhangi bir bilgiyi görerek yok, dinleyerek okuyor En yaygın kullanılan program Jaws for Windows, bilgisayar açılmasıyla devreye giriyor ve bilgisayar kapatılana değin bütün ekranı Türkçe okuyup ayrıntılı data veriyor, klavyedeki tuşları ve faaliyetlerini seslendiriyor Engelliler bilgisayarı klavyedeki kısa yol tuşlarıyla kullanıyor Türkçeye ilaveten isteğe alt olarak dil alternatifleri de bulunuyor VE… WINDOWS EYES TÜRKİYE’DE Kanunlara göre Türkiye’deki tüm kurum ve kuruluşlar her 100 çalışanından 3’ünü engelli vatandaşlardan istihdam etmek zorunda Dolayısıyla engellilerin çalışabileceği yerler birkaç kişinin istihdam edildiği KOBİ’ler yok, tersine yüzlerce personelin görevlendirildiği büyük şirketler Network ağı üzerinde çalışan bu şirketler görme engelli birinin okuma programlarını çalıştırması için uygun değildi Windows Eyes gelene dek Bu yeni okuma programı bundan böyle network ağı üstünde çalışabiliyor Bu Nedenle öteki çalışanlardan engelli personelin hiçbir farkı kalmıyor Hatta program flashdisk ile taşınabiliyor Ürünün kanun dışı kullanımını durdurmak nedeniyle yetki anahtarı yerine çabuk numarası veriliyor Programın kısayol tuşları kullanıcı göre düzenlenebiliyor Çünkü görme engelliler maddi fareyi kullanamazken WindowsEyes’ın kısayolları doğru fare okunu hareket ettirip ekranı dolaşıyor, okun altında yer alan metni WindowsEyes seslendiriyor, ilk satırdan yüzüncü satıra atlayabiliyor, yazının puntosunu, rengini, yazı tipini öğrenebiliyor Özellikle kütüphane, laboratuar gibi ansızın artı kullanıcının bulunduğu ortamlar düşünülerek geliştirilen ‘çoklu kullanıcı özelliği’ ile de bambaşka kullanıcı profilleri de oluşturulabiliyor Bu Nedenle her kullanıcı kendi seslendirme ve okuma ayarlarını programa kaydedip kendi ihtiyaçları doğrultusunda özgünleştirebiliyor Selahattin Aydın (36) Windows Eyes’ı Türkiye’ye getirip satışını üstlenen kişi Boğaziçi Üniversitesi’nden mezun ve görme engelli Aydınlatılmış, ‘beyitcom’ adresinde programın satıldığını belirterek, “Windows Eyes’ı son kullanıcının alması azıcık güç 877 dolar Başlıca şirketlere, belediyelere satıyoruz Halk eğitim merkezlerinde görme engellilere bu program üzerinden bilgisayar kursu veriliyor Şu lahza Türkiye’de İstanbul, İzmir, Adıyaman, Manisa gibi illerde kullanılıyor Görme engellilerin internetten daha artı istifade etmesi amaçlanıyor diyor “Bizim için manâlı olan bu işin felsefesidir diyen Aydın’a kadar, dünya belirlenmiş standartlar üstüne belirlenmiş ve bu çizginin altında ya da üzerinde kalanlara da ‘engelli’ denilmiş Günümüz teknolojisi ise, engelliyle engelli olmayanı eşitlemek için var ‘Görme engelliler’ total görme engelliler ve az görenler olarak ikiye ayrılıyor Az görenler, bilgisayar ekranındaki yazıları puntoları ufak olduğu için okuyamıyor Sesli okuma programları ise onlara hitap etmiyor Dolayısıyla eksik görenler de Zoomtext adı bahşedilen bir büyütme yazılımını kullanıyor Böylece bilgisayarı gözlerini yormadan ve başkasından yardım almadan rahatlıkla kullanabiliyorlar Dünyada en fazla seçim edilen program olarak belli Zoomtext kişinin ‘görme oranına’ kadar düzenlenebiliyor Ekrandaki resim, metin, sanki objeler istenilen boyutlarda görüntülenip arkadaki plan ve ön plan renkleri ihtiyaca göre, istenilen şekilde tasarlanabiliyor Programın ‘arama özelliği’ baştan sona metin, internet ve uygulamalar üstünde istediğiniz noktaya zahmetsizce ulaşılabiliyorsunuz Zoomtext’i ekran okuyucu olarak da kullanabiliyorsunuz LOKMAN AYVA: ‘KÖRLÜĞÜMÜ GÖRMÜYORUM’ ‘Görme engellilere özel teknoloji’ muhakkak bilgisayar programlarıyla sınırlı değil Hayatın anında her alanında onların işini kolaylaştıran, kendi kendilerine yetebilmelerine vesile olan ürünler var Şöyle bir günlük yaşantınızı gözünüzün önüne getirin ve neler yaptığınızı düşünün… Sabahtan uyanıp kahvaltınızı yapıyorsunuz, kıyafetlerinizi hazırlıyor, iş yerine gidiyorsunuz, elektronik postalarınıza bakıp cevaplandırıyorsunuz, iş yerindeki sorumluluklarınızı yerine getirdikten sonra mesai bitiminde tekrar evinize dönüyorsunuz Görme engelli biri için de bütün bunlar geçerli Onların kullandığı yardımcı aletlerin en kayda değer özelliği konuşuyor olması Günlük hayatlarını kolaylaştıracak ürünleri sıralayacak olursak; konuşan çamaşır makinesi, konuşan baskül, konuşan metre, konuşan kan basıncı aleti, not tutmak için cihaz, konuşan mikrodalga fırın, konuşan su ısıtıcı, konuşan mutfak tartısı, ütü koruyucu, konuşan kan şekeri ölçer, akarsukahve servisi yaparken fincanın dolduğunu öterek rapor eden aparat, konuşan telefon, çorapların yıkanırken, kururken, katlanırken renklerinin karışmasını engelleyen kıskaç, konuşan termometre, kabartma yazılı kol saati, renk tanınma cihazı, özel dikiş seti, konuşan litre… Bunlar Türkiye’de yeni yeni kullanılmaya başlayan, birçok görme engellinin de varlığından deha farkında olmadığı ürünler AK Parti Milletvekili Lokman Ayva bu ürünlerin anında hepsini jurnal hayatında kullanıyor Lokman Bey ‘Görmediğime inanmıyorlar’ diyerek de mizah yapıyor Son günlerde en fazla konuşan tartıyı kullandığını belirterek, “Başbakan ‘Bu aralar fazla kilo aldın Lokman’ deyince diyete başladım Her gün tartılıyorum 7 kilo verdim Eğer benim önem konuşmasa her defasında eşimi, çocukları yanıma çağırmam gerekecek diyor Ayva, hükümetin tek engelli milletvekili Fakat bundan nedeniyle hiç sıkıntı çekmiyor ‘Öteki milletvekillerine göre daha avantajlıyım’ diye konuşan Lokman Ayva, Windows Eyes kullanıyor, ‘lokmanayvanet’e gelen tüm mektupları derhal okuyup cevaplıyor, internetteki kütüphanelerden faydalanıyor Toplantılarda not edinmek için kullandığı ses kayıt cihazını yanından eksik etmiyor Manâlı gördüğü bilgileri derhal bilgisayarına aktarıyor Telefonuna yüklediği ‘talx’ adı bahşedilen programla da mesajları, aralamaları, rehberdeki numaraları sesli olarak öğreniyor Okumayazma bilmeyen annesinin tansiyonunu da ‘konuşan tansiyon aleti’yle ölçüyor: “Eğer yazı yazamaz, kilonu göremezsen orada körlük başlar Ben sadece körlüğümü görmüyorum Kabinede en yüksek teknolojinin kullanıldığı ofis bizimki Büyük Kasaba dışarıya bile olsam günlük programımı, ani gelişmeleri arkadaşlar Outlook’a atar Kesintisiz iletişim halindeyiz Eğer telefon, bilgisayar kullanırken destek almak zorunda kalsaydım daima birilerinin yanımda olması gerekirdi Yalnız kaldığımda da hiçbir şey yapamazdım Beyaz Ay Derneği’nin Uluslararası İlişkiler Sorumlusu Kenan Önalan da görme engelli Altı sene dek Amerika’da yaşayan Dolayısıyla görme engellilerin hayatını kolaylaştıracak teknolojiye Türkiye’deki birçok engelliden önce sahip olmuş Önalan, “İnternet göremeyenler için vazgeçilmez bir bilgi kaynağı Bizi özgürleştiriyor Eğer okuma programları olmasaydı her defasında birilerini bulup ekrandakileri okutmamız gerekecekti diyor Kenan Önalan, “Bizim dokunarak okumamız, sizin görerek okumanız gibi diyerek kabartma materyallerden de fazlaca yararlandığını anlatıyor Örneğin görme engellilerin ‘kabartma laptop’ diye tanımladıkları 700 gram ağırlığında 9 kabartma tuştan oluşan, hem anekdot almak ayrıca de internete girmek için kullanılan ve 6 bin dolara satılan ‘Breal notebook’u kullanıyor BU TEKNOLOJİYİ GÖSTERMEK BİR KÜLTÜR Önalan’a tarafından görme engelliler için özel üretilmiş aletleri göstermek bir kültür ve hemen şimdi bu Türkiye’de oluşmadı Engellilerin birçoğu bu gelişmelerden farkında olmadığı için yararlanma şansları da olmuyor Örneğin çukurlara geldiğinde titreşimle haber veren lazerli bastonlar hemen şimdi Türkiye’de yok fakat dünyanın birçok ülkesinde yaygın olarak kullanılıyor Ülkemizdeki engelli vatandaşlar böyle bir bastona 2 bin dolar vermek yerine dizüstü bilgisayar almayı seçim edecektir Çünkü alım gücü düşük ve bir seçim yapmak zorunda Dolayısıyla lazerli baston elde etmek bir lüks Ayşe Bügelek diğer örneklerin tersine yüzde 10 oranında görebiliyor Üniversite mezunu Şu lahza İstanbul Büyükşehir Belediyesi Özürlüler Araştırma Kütüphanesi’nin sorumlusu 7 ve 5 yaşında iki kızı var Bügelek ayrıntılarıyla görme engelli olmadığı için Zoomtext programını keza iş uygun hem de özel hayatında kullanıyor Ayşe Bayan, programın faydalarını şöyle anlatıyor: “Evvelden çok yakından baktığımda her şeyi gördüğümü zannediyordum Zoomtext’cilt daha sonra sahiden göremediğim fazla şey olduğunu ayrım ettim 4 kat büyütünce bile tüm ayrıntıları görebiliyorum Renkler eğer ters bir zeminde değilse ayırt etmekte zorlanıyorum Ekranı istediğim renge dönüştürebildiğim için renkler de sorun olmuyor Ayşe Hanım üstelik renk tanınma cihazını yanından yetkisiz etmiyor 256 rengi tanınma özelliğine sahip bu aygıt insanların deri rengini deha söylüyor Avuç büyüklüğünde ve epeyce hafif siyah görünümlü aleti sırça hariç rengini bilmek istediğiniz her nesnenin üzerine getirip düğmesine basıyorsunuz Bir bayan sesi nesnenin rengini söylüyor Hem karanlık bir ortamdan aydınlatılmış bir yere gittiğinizde veya bütün tersi gerçekleştiğinde de tekrar renk tanıma cihazı size ikazda bulunuyor Ayşe Bayan renk tanınma cihazının işine fazlaca yaradığını söylüyor: “İki kızım var Onlar cıvıl cıvıl ve ahenkli giyinmeyi seviyor Renkleri görebilmem için beyazın üzerine siyah veya siyahın üstüne beyaz olması gerekiyor Bu da her nesnede olası olmadığı için kızlarıma soruyordum, onlar tezgâhtar oluyordu Bilhassa alışverişe çıktığımızda sıkılıyordum Artık kimseye ‘bu ne renk’ diye sormuyorum Bu dek ufak bir aletin hayatımı bu değin kolaylaştıracağını hiç düşünmezdim BİR TELEFON NASIL KONUŞUR? Nokia ve Siemens tarafından geliştirilen symbian sistemi kullanılan telefonlara yüklenen ‘talx’ programı ile görmeyen cep telefonu kullanıcıları telefon mönülerine duyarak erişebiliyor, telefonlarının tüm ayarlarını da duyarak yapabiliyorlar Programın Türkçe versiyonu da bulunuyor Satmak fiyatı 400450 YTL arasında değişiyor Nokia 3650, 3660, 7650, 7610, 6600, 9210 ve Siemens SX1 modellerine uyumlu olarak çalışıyor OKUMA PROGRAMLARI VAR AMA… Windows Eyes görme engellilerin en çok da internetten faydalanmalarını kolaylaştırıyor Yalnız Windows Eyes kullanıcılarının en büyük sorunu her web sitesinin bu programa uygun olmaması Görme engellilerin web sayfalarında rahatlıkla hareket edebilmeleri için ‘Tıklayın’ ifadelerinin yanında açıklayıcı bir bilginin yazılması gerekiyor Çünkü okuma programı ‘Tıklayın’ ifadesini okuyor lakin engelli biri o linki ne için tıklaması gerektiğini bilmiyor Dolayısıyla web tasarımı yapan şahısların bu küçük ayrıntıya uyarı etmeleri gerekiyor Avrupa ve Amerika’daki web siteleri görme engellilere uygun tasarlanmamışsa kanunlar açılmasına müsade vermiyor