Corona virüsü salgını yüzünden işini gücünü bırakıp konutuna kapanan halk yiyecek ekmek bulmakta zorlanırken köprü, otoyol ve havaalanı müteahhitleri dolar garantili muahedeler sayesinde halkın kesesinden adeta paraya boğulacak.
Devlet, hiç salgın olmasa bile bu yıl mega projelerin müteahhitlerine araç ve yolcu garanti ödemeleri ismi altında esasen 8.3 milyar lira para aktaracaktı. Salgınla birlikte araçların geçmediği, yolcuların uğramadığı köprü, otoyol, havayolu ve tren garları için devlet bu yoklukta 8 milyar lira daha ek para ödemek zorunda kalacak.
Böylelikle, kriz bir yıl sürerse yalnızca ulaştırma projeleri için halkın cebinden çıkacak garanti ödemelerinin fiyatı 16.3 milyar liraya ulaşacak. Üstelik mecburî olarak yola çıkacak yolcu ve şoförler de bu devirde değerli yollara 4.4 milyar lira para akıtacak.
İŞTE O HESAP…
Devlet, yolcu garantisi verdiği ve tüm yurt dışı uçuşların durdurulduğu İstanbul Havalimanı'nı işleten firmaya da krizin bir yıl sürmesi halinde 2 milyar lira para ödemek zorunda kalacak. Bu durumda bir yıllık toplam garanti faturası 18 milyar lirayı da aşacak.
Hesaba nazaran, garanti edilen araç ve yolcu sayısının yüzde 50'sinin tüm bu projeleri kullanacağı var sayıldığında projeler için aslında 16 milyar 600 milyon lira, yüzde 60'ının kullanacağı var sayıldığında ise 20 milyar 750 milyon lira garanti verildiği ortaya çıkıyor.
Yani virüs olmasa 8.3 milyar lirayı tekrar devlet garanti kapsamında ödeyecek, lakin geri kalan 8.3 milyar ila 12.4 milyar lirayı projeleri kullananlar ödeyecekti. Virüs nedeniyle geçeceği düşünülen araçlar köprülerden geçmeyecek, yolcular havalimanı ve garlara gitmeyecek. Virüs sürecinde ulaştırma dalının yüzde 65 daralacağı iddia ediliyor. Bu hesaba nazaran, krizin 1 yıl sürmesi halinde araç ve yolcu trafiğinin azalması nedeniyle devlet bu şirketlere 5.5 milyar lira ila 8 milyar lira ek garanti ödemesi yapmak zorunda kalacak.
İstanbul Havalimanı için de 2 milyar liranın üzerinde hiç hesapta olmayan ek garanti ödemesi gündeme gelecek. Böylelikle ek garanti ödemesi 7.5 milyar ila 10 milyar lira, toplam garanti ödemesi ise İGA hariç 13.8 milyar ila 16.3 milyar lira, İGA dahil edildiğinde de 15.8 milyar ila 18.3 milyar lira ortasında oluşacak.
8.3 MİLYAR DOLARIN HESABI AÇIKLANMADI
Cumhurbaşkanlığı 2020 Yıllık Programına nazaran, Ulaştırma Bakanlığı'nın Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinde şirketlere verilen garanti ödemelerini karşılamak için bu yıl 8 milyar 300 milyon lira ödenek ayrıldı.
Devlet bütçesine konulan 8.3 milyar liralık garanti ödeneğinin hangi oran baz alınarak hesaplandığı açıklanmadı.Bu fiyat tüm paralı otoyol, köprü ve tünellerden 2020 yılı boyunca geçecek araçlar için değil, geçmeyeceği iddia edilen araçlar için yapılacak ödemeyi söz ediyor. Ayrıyeten bu paradan yolcu garantisi verilen İstanbul Havalimanı hariç çok sayıda havalimanı ve tren garı işletmecilerine de garanti ödemesi yapılacak.
SALGINDAN EVVEL BİLE GARANTİ TUTMADI
Osmangazi Köprüsü'ndeki araç geçişi, garanti verilen araç sayısının yüzde 50'sinde, Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde ise yüzde 30'unda kaldı. Avrasya Tüneli'nden garanti edilen aracın yüzde 65'i geçmişti. Fakat şubat ayında yapılan yüzde 56'lık devasa artırım nedeniyle burada da oranın düşmesi bekleniyor.
Erdoğan Süzer/Sözcü