Covid 19 sayesinde önemi yeniden ortaya çıkan , önemli bir maliyeti olmayan ,basit fakat önemli bir işlemdir ellerimizi yıkayıp temiz tutmak..Ayrıca solunum yolu ile bulaşan hastalıklardan korunmada önerilen en temel korunma yöntemidir temiz eller.
Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre el yıkama ve diğer basit hijyen önerilerine gösterilen önemle alt solunum yolu hastalıkları yüzde 45 oranında azaltılabilmektedir.
Binlerce yıldır çeşitli din ve kültürlerde el yıkama alışkanlığı vardır. Hatırlarsanız çocukluk günlerimizde annelerimizin yemek yemeden önce herkesin ellerini yıkamasını istemesi boşuna değildi...
Mikroorganizmaların henüz tam olarak keşfedilmediği 1800 lü yıllarda Macar asıllı Dr.Ignaz Semmelweis çalıştığı hastanede yeni doğum yapan anne ölümlerinde , doktorların,kadavralarda çalıştıktan sonra ellerini yıkamadan doğum yapan annelere mikropları bulaştırdığını gözlemledi. Birlikte çalıştığı doktorlara , ellerini de, kullandıkları aletleri de klor çözeltisiyle yıkamaları zorunluluğu getirdi.Bu şekilde anne ölümleri yüzde 18 den yüzde 1 e kadar düştü. Ancak buna rağmen Dr.Summelweis yapılan itirazlar sonucu , işini kaybetti, akıl sağlığı sorunu olduğu ileri sürüldü ve 47 yaşında hayatını kaybetti. Sonrasında, cerrahide el yıkama çok ciddiye alındı , bunda ise İngiliz Dr. Joseph Lister öncü oldu. Osmanlıda da, günümüz modern hemşireliğinin kurucusu Florance Nightingale kırım savaşı sırasında askeri hastanelerde el yıkama ve hijyen kurallarını yaygınlaştırmakta öncü oldu.
Ellerimizi sabunla yıkadığımızda virüsler parçalanıp yok olur, peki bu nasıl oluyor?
Koronavirüsün ortada virüs genomu, etrafında koruyucu lipit zarı, ve sonrasında da protein uçları bulunur. Virüs insan hücrelerine bu protein uçlarını kullanarak yerleşir ve çoğalır. Ellerimizi bir dakika sabunla iyice yıkadığımızda , sudaki sabun molekülleri virüslerin kırılgan lipit zarına yapışır, bu zarı kolayca parçalar, böylece viral parçacıklar su ile. yıkanıp yok edilir. Bu arada yeri gelmişken piyasada pazarlanan antiseptik, dezenfektan, ve mikrop öldürücülerin çoğunun,elleri iyi bir su - sabun temizliğinden daha iyi koruyamıyacağını belirtmek isterim.Ellerin mümkün olduğunca sık , bol sabunlu su ile iyice parmak araları ve bilekler dahil, bir dakikadan az olmamak üzere ovuşturularak yıkanması koruyuculuk için yeterlidir. Su ve sabunun olmadığı durumlarda 80 derecelik kolonya veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanılabilir. Ancak, gerektiğinden fazla sıklıkta abartılı alkolle el temizliği cildi kurutarak , çatlak ve egzemaya neden olabilir. O nedenle eller bir kaç kez de nemlendirici kremle nemlendirilmeli, yüz ve gözlere temas ettirilmemeliidir.Eldiven sadece Covid 19 hastaları, hasta yakınları, ve sağlık çalışanları için uygundur. Sokaktaki insan ise eldiven kullanıyorum diye, yalancı bir güven hissine kapılarak virüsün daha çok etrafa bulaşmasına yol açabilir. Mutlaka eldiven kullanılacaksa , çıkarmadan önce eldivenle birlikte eller sabunlu su ile yıkanmalı ,sonra tıbbi atık olarak düşünülerek atılmalı ikinci kez kullanılmamalıdır.Günümüzde ellerimizin doğru dürüst yıkanmasının önemi her geçen gün daha fazla anlaşılmaktadır. Beden temizliğinde ilk öncelik ellerimizi yıkamak olmalıdır..
Sağlıklı tertemiz günler dilerim efendim .