ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC) tarafından yapılan araştırma, çift maske takmanın, yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı tek maskeye oranla iki kat daha fazla müdafaa sağladığını ortaya koydu.
Koronavirüs salgınına karşı birçok ülkede kamuya açık alanlar maske takılması mecburî hale getirilirken, virüsün mutasyona uğramasıyla birlikte çift maske kullanımı da giderek daha yaygın bir formda başvurulan bir uygulamaya dönüştü.
ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC), bu hafta içerisinde çift maske kullanımıyla ilgili bir araştırma yayımladı.
Araştırma, mavi renkli olan üzere tek kullanımlık maskelerin üzerine bir kumaş modülü üzere ikinci bir katmanın takılması halinde geçişi engellenen partikül ölçüsünün arttığı görüldü.
Türkiye'de de uzmanlar, bilhassa bulaşma suratı daha yüksek olduğu tespit edilen yeni varyantların görülmeye başladığı bir devirde, toplumsal aralığa ek olarak çift maske kullanımının da tesirli bir müdafaa sağlayabileceğini söz ediyor.
CDC araştırmasında hangi bulgular elde edildi?
BBC Türkçe'nin aktardığına nazaran CDC'nin yayımladığı araştırma kapsamında, teneffüs yapabilen iki yapay baştan birine tek, başkasına de çift maske takıldı.
Her ikisine de yaklaşık iki metre aralıktan Kovid-19 partikülleri püskürtüldü.
Yapılan incelemede, tek maskenin partiküllerin yüzde 40'ını engellediği görülürken, çift maske takıldığında bu oranın yüzde 80'e kadar yükseldiği tespit edildi.
Bununla birlikte, araştırmanın mavi renkli cerrahi bir maske üzerine takılmış tek bir bez maske kullanılarak yapıldığı ve bu nedenle de ağız ile burnu örtmek için kullanılan başka sistemlerle ilgili bulgular içermediğine de dikkat çekildi.
Ayrıyeten CDC'nin araştırmasında maske sayısının yanı sıra maskeyi takma biçiminin de koruyuculuğunda tesirli olduğu belirtildi.
CDC Yöneticisi Rochelle Walensky, "Çalışmada, maske takılmasının hiç takmamaktan değerli ölçüde daha yeterli olduğunu gördük. Ve tam oturan maskeler, aerosollerin engellenmesinde en âlâ sonucu verdi" dedi ve ekledi:
"Maskelerin iki yahut daha fazla katmana sahip olmasını, burnu ve ağzı büsbütün kapatmasını ve burun ile yüzün yanlarına sıkıca oturmasını önermeye devam ediyoruz."
Maskenin kenarlarına düğüm atmak ne kadar tesirli?
CDC araştırmasında çift maskenin yanı sıra maskelerin kenarlarının "düğümlenmesinin" de partiküllerin geçişinde değerli rol oynadığı belirtildi.
Araştırmacılara nazaran, takmadan evvel maskenin lastiklerini kumaşa yakın bir noktada düğümleyerek, kenarlarda oluşabilecek açıklıkların giderilmesi de maskelerin genel performansının güzelleşmesine yardımcı oluyor.
Araştırmacılar, bu tekniğin prosedürün yüzün iki tarafından partiküllerin sızmasını azaltarak, enfeksiyon mümkünlüğünü da aşağı çektiğini tabir etti.
Araştırmaya nazaran, iki tarafından düğüm atılmış bir maske, partiküllerin yüzde 63'ünün geçişini engelliyor.
Düğüm atılmamış maskelerde bu oran, yüzde 42'ye kadar düşüyor.
Türkiye'deki uzmanlar neyi öneriyor?
Türkiye'de de bir müddettir çift maske takılması yaygın olarak başvurulan bir uygulama.
Son devirde bilhassa birinci olarak İngiltere'de tespit edilen ve daha süratli yayıldığına yönelik bulgulara ulaşılan yeni varyantın ortaya çıkmasıyla birlikte çift maske kullanımı da artış gösteriyor.
Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, mutasyonlu virüs nedeniyle toplumsal aralığa bilhassa dikkat edilmesi ve kapalı yerlerde çift maske takılması gerektiğini söyledi.
Kara, geçtiğimiz haftalarda DHA'ya yaptığı değerlendirmede, "Önceden aramız 1 metre ise artık bunu en az 1,5 metre, evvelce karşılıklı durma süremiz diyelim ki 10 dakika ise artık bunu kesinlikle 2-3 dakikalara indirmemiz lazım. Lakin bilhassa kapalı bir ortamdayız, havalandırması az olan bir ortamdayız ve mühlet de biraz uzayacaksa o vakit maske sayısını iki maske yapabiliriz ya da Almanya'nın önerdiği filtre özelliği daha sıkı olan havadaki partikülleri bile tutabilen maskeyi tercih etmek o denli bir ortamda gerekebilir" dedi.
Misal bir kıymetlendirme bir öbür Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü'den geldi.
Özlü, mutasyonu virüsün daha süratli yayıldığına dikkat çekerek, bu kurallar altında maskelerin daha sık değiştirilmesi gerektiğini söyledi.
Özlü, "Çift maske kullanımı gündemde lakin maskenizi şayet adabına uygun kullanıyorsanız ve etrafınızdaki herkes de maskeli ise tek maske sizi büyük oranda korur. Başka beşerler maske takmıyorsa ve arayı korumakta zorlanıyorsanız ikinci maskeyi takmak daha yanlışsız olacaktır" diye konuştu.
Hangi maskeler çift takmaya uygun?
Birtakım ülkelerde bilim insanları, koronavirüsün yeni en bulaşıcı varyantları karşısında daha evvel iki maske yahut N95, FFP2 yahut KN95 üzere daha tesirli maskelerin kullanılmasını öneriyor.
Lakin uzmanlar, her maskenin çift kullanıma uygun olmadığının da altını çiziyor.
CDC, iki tane tek kullanımlık maskenin üst üste takılmaması gerektiğini belirtiyor.
CDC, "Tek kullanımlık maskeler tam oturacak biçimde tasarlanmamıştır ve birden fazla maske takmak da bu durumu iyileştirmez" ikazını yapıyor.
Ayrıyeten, N95, FFP ve KN95 tiplerindeki maskelerin üzerine de ikincisinin yerleştirilmemesi gerekiyor. Bu maskeler tek başına takılmaları halinde en üst seviye müdafaayı sağlıyor.
Yapılan öbür tavsiyeler ortasında, burun üstüne tam oturan, üst kısmında rastgele bir açıklık yer almayan maskeler takılması da yer alıyor.