Kur Muhafazalı Mevduat, 20 Aralık 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanmış, sonraki gün de girişler başlamıştı. Dövizdeki yükselişi durdurmak TL'nin paha kaybını korumak hedefiyle başlatılan sistemde, faiz artı TL'nin değer kaybı farkı yatırımcıya önerilmişti. Dövizde gerileme sağladığı hakikat ancak bunu gerisinde öbür bir çok etmen de olurken, ekonomistler 21 Mart'ta vadesi sonra erecek birinci girişlerin yararını ve Hazine yükünü hesapladı.
Bu ortada bugün dolar/TL de 15'e yaklaştı.
21 Mart’ta ne alacaksınız?
Barış Soydan, 'Vatandaş kur muhafazalı mevduatta tuzağa mı düştü?' başlıklı yazısında şöyle anlatıyor:
“Büyük fırsat, kaçırılmayacak imkan” diye tanıtılan kur muhafazalı mevduata birinci girenlerin vadeleri 21 Mart’ta doluyor. 21 Aralık’ta, yani kur muhafazalı mevduat açıklandıktan bir gün sonra 100 bin dolarınızı 12.62 liradan bozarak 1 milyon 262 bin lirayla sisteme girdiniz, diyelim. En az 3 ay vade koşulu olduğu için 21 Mart’a kadar bekleyeceksiniz. 21 Mart’ta ne alacaksınız?
Ekonomi idaresi doları 14 TL’nin altında tutabilmek için yılbaşından beri büyük bir uğraş ve büyük bir kaynak harcadı. Aralık’tan bu yana Merkez Bankası rezervlerinden yaklaşık 20 milyar dolar bu uğurda gitti.
Dolar ne kadar yükselirse Hazine'nin ödeyeceği para o kadar artacak
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, iktisat idaresinin 14 TL’ye kurduğu barajın yıkılmasına neden oldu. Artık iktisat kulislerinde yeni barajın 15 TL’ye kurulacağı konuşuluyor. “Dolar 15 TL’nin üzerine çıkarsa bütçe gol yer” diye konuşulduğunu da duydum. Hazine doların getirisiyle mevduat faizi ortasındaki farkı vatandaşa ödemeyi garanti etti. Dolar ne kadar yükselirse ödeyeceği para o kadar artacak. Merkez Bankası’nın rezervlerini eriterek doları 14 TL’nin altında tutmaya çalışmasının nedeni işte bu.
Neyse biz hesabımıza geri dönelim. İktisat idaresinin 15 TL’nin altında tutmaya başardığını, doların 21 Mart’ta 14.62 TL olacağını varsayalım. Dolar vade başında 12.62 TL, sonunda 14.62 TL olduğuna nazaran ortadaki 2 lirayı Hazine size ödemek zorunda. Kur muhafazalı mevduata 100 bin dolar ile girdiğinize nazaran de 200 bin lira almak zorundasınız.
Kur muhafazası kapsamında ne kadar almanız gerekiyordu?
Bu paranın tamamını size Hazine ödemeyecek. Paranızı yatırdığınız bankadan yüzde 17 faiz alacaksınız (Kur muhafazalı mevduatta faiz yüzde 17), üzerini Hazine tamamlayacak.
1 milyon 262 bin liranın üç aylık faiz geliri 52.900 lira. Kur müdafaası kapsamında ne kadar almanız gerekiyordu? 200 bin lira. Demek ki Hazine’nin ödeyeceği fiyat 147 bin 100 lira.
Aslında kimin ne kadar ödeyeceği sizi ilgilendirmiyor, siz alacağınız paraya bakarsınız. Ne kadar alacaktınız? 200 bin lira. Yani vade başındaki 1 milyon 262 bin liranız vade sonunda 1 milyon 462 bin liraya çıktı. Dolarda kalsanız nereye çıkacaktı? Tekrar 1 milyon 462 bin liraya.
Kur muhafazalı mevduata girenler bu işten ne kazandı?
Yalnız küçük bir sorun var, bankanın size verdiği parayı dolara çevirmek isterseniz 100 bin dolardan daha az bir fiyat alacaksınız. Zira bankaların döviz alım-satım sayıları ortasındaki makas çok açık. Ayrıyeten para dönüşü olduğu gün kurun üste yanlışsız oynama ihtimali var.
Kur muhafazalı mevduata girenler bu işten ne kazandı? Sıfır lira kazandı, diyecektim fakat gördüğünüz üzere aslında makas nedeniyle ziyan etti.
Hay aksi unuttum, bir de enflasyon var. Mevduat sahibi ne kazandı, ne kaybetti diye düşünürken onu da hesaba katmak gerek.
Ocak ayı enflasyonu yüzde 11.1, Şubat ayı enflasyonu yüzde 4.81 olarak açıklandı. Mart’ta da yüzde 4 enflasyon olsa, üç ayda yüzde 20 eder. Siz ne kadar getiri elde ettiniz? Yüzde 15.84. (1 milyon 262 bin liradan 1 milyon 462 bin liraya yükseliş oranı.) Enflasyon yüzde 20 olduğuna nazaran paranız gerçek olarak yüzde 4 eridi.
Yoksa vatandaş tuzağa mı düşürüldü?
Dolarda yükseliş sürüyor
Dolar/TL Rusya-Ukrayna savaşının başlaması ile yaptığı üst taraflı hareketinde bugün 15 düzeyine yaklaştı. 14,9114 en yüksek süreç gördüğü düzey olurken, 24 Şubat'ta savaşın başladığı gün 14,65 düzeyine kadar yükselmiş 14 düzeyinden günü tamamlamıştı.
CHP Parti Sözcüsü ve eski bürokrat ve ekonomist Faik Öztrak, Türkiye’nin bu krizden kurtulmasının tek devasının sandık olduğunu vurgulayarak, kur muhafazalı mevduatı bütçenin üzerine saatli bir bombaya benzetti.
Öztrak, “Bu kur muhafazalı mevduat bütçenin üzerine konulan saatli bir bombadır. Tek bomba da bu değil. Mesela kamu özel işbirliği projeleri çerçevesinde verilen garantiler. Orada yandaş müteahhitlere verdiniz, burada da mevduat sahiplerine verdiniz bu garantileri. Bunlara sınırlama yok lakin vatandaşa gelince para verirken eliniz titriyor” değerlendirmesinde bulundu.
Kur muhafazalı mevduatta geçen hafta durum ne oldu?