kuresel ısınma ile ilgili bilimsel bilgiler
İnsanlar tarafından atmosfere salınan gazların sera etkisi yapması sonucunda dunya yuzeyinde sıcaklığın artmasına kuresel ısınma deniliyorYani dunyanın yuzeyi guneş ışınları tarafından ısıtılıyor
Dunya bu ışınları tekrar atmosfere yansıtıyor ama bazı ışınlar su buharı, karbondioksit ve metan gazının dunyanın uzerinde oluşturduğu doğal bir ortu tarafından tutuluyor Bu da yeryuzunun yeterince sıcak kalmasını sağlıyor Ama son donemlerde fosil yakıtların yakılması, ormansızlaşma, hızlı nufus artışı ve toplumlardaki tuketim eğiliminin artması gibi nedenlerle karbondioksit, metan ve diazot monoksit gazların atmosferdeki yığılması artış gosterdi Bilimadamlarına gore işte bu artış kuresel ısınmaya neden oluyor 1 ’tan gunumuze kadar tutulan kayıtlar, ortalama kuresel sıcaklığın 05 ila 08 derece kadar artığını gosteriyor
Bilimadamları son 50 yıldaki sıcaklık artışının insan hayatı uzerinde farkedilebilir etkileri olduğu goruşundeUstelik artık geri donuşu olmayan bir noktaya yaklaşılıyor
Hicbir onlem alınmazsa bu yuzyıl sonunda kuresel sıcaklığın ortalama 2 derece artacağı tahmin ediliyor
Peki bu sıcaklık artışı yani kuresel ısınma nelere yol acıyor, hayatımızı nasıl etkiliyor?
Dunya iklim sisteminde değişikliklere neden olan kuresel ısınmanın etkileri en yuksek zirvelerden, okyanus derinliklerine, ekvatordan kutuplara kadar dunyanın her yerinde hissediliyor
Kutuplardaki buzullar eriyor, deniz suyu seviyesi yukseliyor ve kıyı kesimlerde toprak kayıpları artıyorOrneğin 1960 ’ların sonlarından bu yana Kuzey Yarıkure ’de kar ortusunde yuzde 10 ’luk bir azalma oldu 20 ’inci yuzyıl boyunca deniz seviyelerinde de 1025 cm arasında bir artış olduğu saptandı
Kuresel ısınmaya bağlı olarak dunyanın bazı bolgelerinde kasırgalar, seller ve taşkınların şiddeti ve sıklığı artarken bazı bolgelerde uzun sureli, şiddetli kuraklıklar ve colleşme etkili oluyor
Kışın sıcaklıklar artıyor, ilk bahar erken geliyor, sonbahar gecikiyor, hayvanların goc donemleri değişiyor Yani iklimler değişiyor
İşte bu değişikliklere dayanamayan bitki ve hayvan turleri de ya azalıyor ya da tamamen yok oluyor
Kuresel ısınma insan sağlığını da doğrudan etkiliyor
Bilimadamları, iklim değişikliklerinin kalp, solunum yolu, bulaşıcı, alerjik ve bazı diğer hastalıkları tetikleyebileceği goruşunde
Kuresel Isınmanın Nedenleri
Hava koşullarının uzun bir zaman kesiti icinde ortalama durumu iklim olarak tanımlanır Dunya son bir milyar yıl icinde yaklaşık ikiyuzelli milyon yıl suren sıcak donemler ve bunların ardından gelen dort buyuk soğuk donem gecirmiştir Dunya yaklaşık elli milyon yıl once soğuk bir doneme daha girmiş, bu donemde yuzbin yılda bir on bin yıl sureyle gorulen sıcak donemlerin haricinde soğuma eğilimi gostermiştir Şu an bu sıcak donemlerden biri yaşanmaktadır Dort bin yıl once başlayan sıcaklık duşuşleri sonucunda Dunya'nın soğuma eğiliminin artması beklenmekteydi fakat bu artış son yuzelli yıldır gercekleşmemiştir
Guneş gibi doğal etkenlerle buyuyen bu artışın nedeni, ozellikle son donemlerde, buyuk olcude insan kaynaklı olan sera etkisiyle oluşan kuresel ısınmadır
Kuresel ısınma sebepleri
Doğal Nedenler :
Guneşin Etkisi:
ESA bilim adamlarından Paal Brekke; iklim bilimcilerinin uzun suredir Guneş beneklerinin 11 yıllık dongusel hareketini ve Guneş'in yuzyıllık surecler icinde parlaklık değişimini incelediklerini belirtmiştir Bunun sonucunda Guneş'in manyetik alanı ve protonlar ile elektronlar biciminde ortaya cıkan guneş ruzgarının, Guneş sisteminde kozmik ışımalara karşı bir kalkan gorevinde olduğu acıklanmaktadır Guneş'in değişken aktivitesiyle zayıflayabilen bu kalkan, kozmik ışımaları gecirmektedir Kozmik ışımaların fazla olması bulutlanmayı arttırmakta, Guneş'ten gelen radyasyon oranını değiştirerek kuresel sıcaklık artışına neden olmaktadır
Guneş'ten gelen ultraviyole ışınım aynı zamanda kimyasal reaksiyonların oluştuğu (ve dolayısıyla atmosferin tamamını etkileyen) ozon tabakası uzerinde değişikliğe yol acacaktır
Dunya'nın Presizyon Hareketi:
1930 yılında Sırp bilim adamı Milutin MİLANKOVİC Dunya'nın Guneş cevresindeki yorungesinin her doksanbeş bin yılda biraz daha basıklaştığını gostermiştir Bunun dışında her kırkbir bin yılda Dunya'nın ekseninde doğrusal bir kayma ve her yirmi uc bin yılda dairesel bir sapma bulunduğunu belirtmiştir Gunumuz bilim adamlarının bir coğu Dunya'nın bu hareketlerinden dolayı zaman zaman soğuk donemler yaşadığını ve bu soğuk donemler icindeyse yuz bin yıllık periyotlarda on bin yıl sureyle sıcak donemler gecirdiğini bildirmektedir Bu da Dunya'nın doğal ısınmasının bir nedenini oluşturmaktadır
El Nino'nun Etkisi:
Guney salınımı sıcak olayıolararak tanımlanabilecek El Niño hareketi, 19901998 yıllarında tropikal doğu Pasifik Okyanusu'nda deniz yuzeyi sıcaklıklarının normalden 25º daha yuksek olmasına neden olmuştur Ozellikle 1997 ve 1998 yıllarındaki rekor duzeyde yuzey sıcaklıklarının oluşmasında, 19971998 kuvvetli El Niño olaylarının etkisinin onemli olduğu kabul edilmektedir 1998'deki cok kuvvetli El Niño bu yılın kuresel rekor ısınmasına katkıda bulunan ana etmen olarak değerlendirilebilir
Kaynak:kureselisinmaorg
İnsanlar tarafından atmosfere salınan gazların sera etkisi yapması sonucunda dunya yuzeyinde sıcaklığın artmasına kuresel ısınma deniliyorYani dunyanın yuzeyi guneş ışınları tarafından ısıtılıyor
Dunya bu ışınları tekrar atmosfere yansıtıyor ama bazı ışınlar su buharı, karbondioksit ve metan gazının dunyanın uzerinde oluşturduğu doğal bir ortu tarafından tutuluyor Bu da yeryuzunun yeterince sıcak kalmasını sağlıyor Ama son donemlerde fosil yakıtların yakılması, ormansızlaşma, hızlı nufus artışı ve toplumlardaki tuketim eğiliminin artması gibi nedenlerle karbondioksit, metan ve diazot monoksit gazların atmosferdeki yığılması artış gosterdi Bilimadamlarına gore işte bu artış kuresel ısınmaya neden oluyor 1 ’tan gunumuze kadar tutulan kayıtlar, ortalama kuresel sıcaklığın 05 ila 08 derece kadar artığını gosteriyor
Bilimadamları son 50 yıldaki sıcaklık artışının insan hayatı uzerinde farkedilebilir etkileri olduğu goruşundeUstelik artık geri donuşu olmayan bir noktaya yaklaşılıyor
Hicbir onlem alınmazsa bu yuzyıl sonunda kuresel sıcaklığın ortalama 2 derece artacağı tahmin ediliyor
Peki bu sıcaklık artışı yani kuresel ısınma nelere yol acıyor, hayatımızı nasıl etkiliyor?
Dunya iklim sisteminde değişikliklere neden olan kuresel ısınmanın etkileri en yuksek zirvelerden, okyanus derinliklerine, ekvatordan kutuplara kadar dunyanın her yerinde hissediliyor
Kutuplardaki buzullar eriyor, deniz suyu seviyesi yukseliyor ve kıyı kesimlerde toprak kayıpları artıyorOrneğin 1960 ’ların sonlarından bu yana Kuzey Yarıkure ’de kar ortusunde yuzde 10 ’luk bir azalma oldu 20 ’inci yuzyıl boyunca deniz seviyelerinde de 1025 cm arasında bir artış olduğu saptandı
Kuresel ısınmaya bağlı olarak dunyanın bazı bolgelerinde kasırgalar, seller ve taşkınların şiddeti ve sıklığı artarken bazı bolgelerde uzun sureli, şiddetli kuraklıklar ve colleşme etkili oluyor
Kışın sıcaklıklar artıyor, ilk bahar erken geliyor, sonbahar gecikiyor, hayvanların goc donemleri değişiyor Yani iklimler değişiyor
İşte bu değişikliklere dayanamayan bitki ve hayvan turleri de ya azalıyor ya da tamamen yok oluyor
Kuresel ısınma insan sağlığını da doğrudan etkiliyor
Bilimadamları, iklim değişikliklerinin kalp, solunum yolu, bulaşıcı, alerjik ve bazı diğer hastalıkları tetikleyebileceği goruşunde
Kuresel Isınmanın Nedenleri
Hava koşullarının uzun bir zaman kesiti icinde ortalama durumu iklim olarak tanımlanır Dunya son bir milyar yıl icinde yaklaşık ikiyuzelli milyon yıl suren sıcak donemler ve bunların ardından gelen dort buyuk soğuk donem gecirmiştir Dunya yaklaşık elli milyon yıl once soğuk bir doneme daha girmiş, bu donemde yuzbin yılda bir on bin yıl sureyle gorulen sıcak donemlerin haricinde soğuma eğilimi gostermiştir Şu an bu sıcak donemlerden biri yaşanmaktadır Dort bin yıl once başlayan sıcaklık duşuşleri sonucunda Dunya'nın soğuma eğiliminin artması beklenmekteydi fakat bu artış son yuzelli yıldır gercekleşmemiştir
Guneş gibi doğal etkenlerle buyuyen bu artışın nedeni, ozellikle son donemlerde, buyuk olcude insan kaynaklı olan sera etkisiyle oluşan kuresel ısınmadır
Kuresel ısınma sebepleri
Doğal Nedenler :
Guneşin Etkisi:
ESA bilim adamlarından Paal Brekke; iklim bilimcilerinin uzun suredir Guneş beneklerinin 11 yıllık dongusel hareketini ve Guneş'in yuzyıllık surecler icinde parlaklık değişimini incelediklerini belirtmiştir Bunun sonucunda Guneş'in manyetik alanı ve protonlar ile elektronlar biciminde ortaya cıkan guneş ruzgarının, Guneş sisteminde kozmik ışımalara karşı bir kalkan gorevinde olduğu acıklanmaktadır Guneş'in değişken aktivitesiyle zayıflayabilen bu kalkan, kozmik ışımaları gecirmektedir Kozmik ışımaların fazla olması bulutlanmayı arttırmakta, Guneş'ten gelen radyasyon oranını değiştirerek kuresel sıcaklık artışına neden olmaktadır
Guneş'ten gelen ultraviyole ışınım aynı zamanda kimyasal reaksiyonların oluştuğu (ve dolayısıyla atmosferin tamamını etkileyen) ozon tabakası uzerinde değişikliğe yol acacaktır
Dunya'nın Presizyon Hareketi:
1930 yılında Sırp bilim adamı Milutin MİLANKOVİC Dunya'nın Guneş cevresindeki yorungesinin her doksanbeş bin yılda biraz daha basıklaştığını gostermiştir Bunun dışında her kırkbir bin yılda Dunya'nın ekseninde doğrusal bir kayma ve her yirmi uc bin yılda dairesel bir sapma bulunduğunu belirtmiştir Gunumuz bilim adamlarının bir coğu Dunya'nın bu hareketlerinden dolayı zaman zaman soğuk donemler yaşadığını ve bu soğuk donemler icindeyse yuz bin yıllık periyotlarda on bin yıl sureyle sıcak donemler gecirdiğini bildirmektedir Bu da Dunya'nın doğal ısınmasının bir nedenini oluşturmaktadır
El Nino'nun Etkisi:
Guney salınımı sıcak olayıolararak tanımlanabilecek El Niño hareketi, 19901998 yıllarında tropikal doğu Pasifik Okyanusu'nda deniz yuzeyi sıcaklıklarının normalden 25º daha yuksek olmasına neden olmuştur Ozellikle 1997 ve 1998 yıllarındaki rekor duzeyde yuzey sıcaklıklarının oluşmasında, 19971998 kuvvetli El Niño olaylarının etkisinin onemli olduğu kabul edilmektedir 1998'deki cok kuvvetli El Niño bu yılın kuresel rekor ısınmasına katkıda bulunan ana etmen olarak değerlendirilebilir
Kaynak:kureselisinmaorg