Kurtuluş Savaşı Cepheleri
kurtuluş savaşı cepheleri özet
kurtuluş savaşındaki cepheler nelerdir
kurtuluş savaşında hangi cepheler açılmıştır
kurtuluş savaşında hangi cephelerde kimlerle savaşıldı
DOĞU CEPHESİ
Ermeni Devleti, Rusya'da Çarlık sisteminin yıkılıp yerine Sosyalist bir devlet kurulması üstüne 1918'de ortaya çıktı Taşnak Partisi göre yöneticilik ediliyordu Ermeniler, sınırlarımıza saldırıyor, Müslüman halka fazla cefa, adaletsizlik ve katliam yapıyordu Bunun üstüne, TBMM Ermenilere karşısında Askeri harekete geçilmesine karar verdi
Türkiye Büyük Halk Meclisi, İcra Heyeti'ne (Bakanlar Kuruluna) mütareke hükümlerine uyularak boşaltılan, Elviyei Selâse(doğuda yer alan 3 ilimiz) Kars, Artvin ve Ardahan'ın her tarafta geri alınması için gereğinin yapılması yolunda keza yetki vermişti Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Paşa 30 Mayıs ve 4 Haziran 1920 tarihinde Doğu'daki şart hakkında hükümete rapor verdi Bu raporda; Ermenilerin ilk fırsatta Erzurum'u zeka ellerine geçmek için teşebbüslerde bulunacakları, Ermeni ordusuna aleyhinde hâkim ve müsait bir gidişat almanın zorunluluğu, Brest Litovsk ve Batum Antlaşması ile Türkiye'ye bırakılan Elviyei Selâse'yi işgal etmek üzere harekete geçmenin gerekliliğibelirtilen ve hükümetçe de bu durum uygun görülmüştü
Taarruz için 7 Haziran'da emir verildi Oysa, Sovyet Dışişleri Bakanının Ermenistan, İran ve Türkiye sınırlarının belirlenmesinde, Rus Sovyet Hükümeti'nin arabuluculuğu ile meselenin siyasi yollardan halledilmesinin olası olduğunu bildirmesi üstüne, ordunun taarruzu geciktirilmişti
sırası gelmişken Ermenilerin, Türk topraklarına ve halkına karşı tecavüzü, Oltu'yu işgal etmeleri ve Gürcülerin de 25 Temmuz'da Artvin'i almaları üstüne, 28 Eylül 1920'de ordumuz taarruza geçti 29 Eylül'de Sarıkamış, 30 Ekim'de Kars (15 Kolordu Kafkas Tümeni Komutanı Albay Halit Bey (Karsıalan) yönetiminde), 7 Kasım'da Gümrü geri alındı Belirlenmiş uzlaştırma antlaşması 23 Aralık gecesi imzalandı Gümrü Uzlaştırma Antlaşması, TBMM Hükümetinin imzaladığı birincil antlaşmaydı ve Misakı Milli'nin Doğu sınırlarını da kısmen belirliyordu
TRAKYA CEPHESİ
Mondros Mütareke Antlaşması'ndan sonradan; Edirneİstanbul demiryolunu denetlemek üzere bir Fransız Alayı Trakya'ya yerleşmiş bulunuyordu Fransız Generali Franchet D'Esperey ile Yunanistan Başbakanı Venizelos arasında imzalanan Mukavele ile KuleliburgazHadımköy hattı Yunan Ordusunun işgaline terk edilmişti
Bu gelişmeler karşı, I Kolordu Komutanı Cafer Tayyar Eğilmez Paşa, Mustafa Kemal Paşa'nın 9 Ocak 1920 tarih ve 55 sayılı emrine uyarak bütün Edirne vilayetinde sıkıyönetim ve seferberlik duyuru etti bundan başka TrakyaPaşaeli Müdafaa Heyeti Osmaniyesi, 31 Mart 1920'de Lüleburgaz'da yaptığı ilk kongresinde dış tecavüzler ve iç ayaklanmalar karşısında her türlü önlem alma yetkisini kolordu komutanına ve merkez heyetine vermeyi kararlaştırdı
San Remo Konferansı'nda, İtilaf Devletleri Edirne ile birlikte Doğu Trakya'yı da Yunanistan'a bırakmayı kararlaştırdılar
9 Mayıs 1920'de Edirne'de toplanan Trakya Paşaeli Müdafaa Heyeti Osmaniyesi, 2'nci kongresinde Edirne ve Doğu Trakya'nın Yunanistan'a bırakılmasını kuşkusuz reddetti ve ülke topraklarının savunulmasını kararlaştırdı Bu amaçla, yerli halktan Asker toplamayı ve silahlı savunma tedbirleri almayı kararlaştırdı Hem, Cemiyet programını değiştirmekle birlikte ismini de TrakyaPaşaeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti haline getirerek, Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti'nin şubesi olmuştu
Sevr Antlaşması'nın imzalanmasını kolaylaştırmak, Osmanlı İmparatorluğu 'na aslında olduğu kadar hukuken de bitirmek amacı ile İtilaf Devletlerinin de teşviki ile Yunan Ordusu bir taraftan Anadolu'da bir taraftan da Trakya'da harekete geçti 20 Temmuz 1920'de başlayan Yunan Taarruzu sonunda Edirne 24 Temmuz 1920'de düştü Sevr Antlaşmasının imzalanmasını takip eden günlerde Yunan Hükümeti kendi meclislerinden geçirdikleri bir kanunla Doğu ve Batı Trakya'yı bir genel valilik halinde Yunanistan'a kattığını ilan etti Yunanlılar kadar Edirne ve Doğu Trakya'nın ilhakına karşın, Trakya'da işgale karşı silahlı uğraş devam etmiştir
Anadolu'da kazanılan büyük zafer ve orduların Boğazları geçerek Trakya'yı kurtarmak için harekete geçmeleri kararı karşısında, Boğazlarda yer alan İtilaf Devletleri mütareke anlayışı içinde olmuşlardır 15 Ekim 1922'de yürürlüğe giren Mudanya Mütareke Antlaşması ile Doğu Trakya, Yunan kuvvetleri tarafından boşaltıldı 25 Kasım 1922'de Edirne Valiliğine atama edilen Şakir Bey (Kesebir), Türk yönetimini her tarafta kurmuştur Lozan Konferansı sonunda, Yunanlıların Anadolu'da yakıp yıktıklarına karşılık, savaş tazimanatı olarak Karaağaç ve Bosnaköy Köprübaşlarının da Anavatana katılması kararlaştırılmıştır
GÜNEY CEPHESİ
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın, İtilaf Devletleri kadar tek taraflı, haksız ve yanlış bir şekilde uygulanışı çerçevesinde Güney Anadolu'nun işgali, bu bölgede ulusal mücadele cephelerinin kurulmasına ve düşman saldırısına karşısında direnmeye sebep olmuştu
Fransızların Adana'yı, İngilizlerin ve Fransızların beraberce Urfa, Maraş ve Antep'i işgal etmeleri ırk aralarında dehşet, nefret edilen şey ve endişe oluşturmuştu Fransızların, Ermenilerle işbirliği yaparak sömürge yönetimi usullerini burada uygulamaları, yer yer yöresel savunma tertiplerinin alınmasına ve ulusal kuvvetlerin kurulup teşkilatlanmasına faktör oldu
BATI CEPHESİ
a) Düzenli Ordunun Kurulması
Yunan işgaline karşılık Ayvalık, Denizli ve Salihli'ye bölgesinde Kuvayı Milliye Cephesi oluşturulmuştur
Kuvayı Milliye, Kurtuluş Savaşı'nın ilk savunma kuruluşudur
Kuvayı Milliye'yi örgütlemek için Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri yapılmıştır
Fransız işgaline karşı Adana, Urfa, Antep ve Maraş civarında da Kuvayı Milliye kurulmuştur
MKemal Paşa Sivas Kongresi'nde, Ali Fuat Paşa'yı Batı Cephesi Komutanlığı'na getirilmiştir
Ali Fuat Paşa, Gediz Taarruzu'nda başarılı olamamış ve Yunan orduları Dumlupınar'a kadar ilerlemiştir
Çerkez Ethem'in baskıları ve Ali Fuat Paşa'nın etkisiz olması nedeniyle Ali Fuat Paşa Moskova Büyükelçiliği'ne atanmıştır Batı Cephesi ikiye ayrılmıştır
Albay İsmet Bey Batı Bölümü'ne,
Albay Refet Bey ise Güney Bölümü'ne atanmıştır
Yunan taarruzu aleyhinde Kuvayı Milliye başarılı olamamıştır
Ordudan firarlar başlamış, İstiklal Mahkemeleri ’nin çalışmaları ile firarlar sona erdirilmiştir
Uyumlu ordunun kurulması ile Kuvayı Milliye iyice ortadan kaldırılmıştır (8 Ekim 1920)
Uyumlu orduya geçildiği sırada bazı Kuvayı Milliyeciler isyan etmiştir (Çerkez Ethem ve Demirci Efe)
Demirci Mehmet Efe İsyanı Iİnönü Savaşı'ndan önce, Çerkez Ethem İsyanı ise Iİnönü Savaşı'ndan daha sonra bastırılmıştır *
kurtuluş savaşı cepheleri özet
kurtuluş savaşındaki cepheler nelerdir
kurtuluş savaşında hangi cepheler açılmıştır
kurtuluş savaşında hangi cephelerde kimlerle savaşıldı
DOĞU CEPHESİ
Ermeni Devleti, Rusya'da Çarlık sisteminin yıkılıp yerine Sosyalist bir devlet kurulması üstüne 1918'de ortaya çıktı Taşnak Partisi göre yöneticilik ediliyordu Ermeniler, sınırlarımıza saldırıyor, Müslüman halka fazla cefa, adaletsizlik ve katliam yapıyordu Bunun üstüne, TBMM Ermenilere karşısında Askeri harekete geçilmesine karar verdi
Türkiye Büyük Halk Meclisi, İcra Heyeti'ne (Bakanlar Kuruluna) mütareke hükümlerine uyularak boşaltılan, Elviyei Selâse(doğuda yer alan 3 ilimiz) Kars, Artvin ve Ardahan'ın her tarafta geri alınması için gereğinin yapılması yolunda keza yetki vermişti Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Paşa 30 Mayıs ve 4 Haziran 1920 tarihinde Doğu'daki şart hakkında hükümete rapor verdi Bu raporda; Ermenilerin ilk fırsatta Erzurum'u zeka ellerine geçmek için teşebbüslerde bulunacakları, Ermeni ordusuna aleyhinde hâkim ve müsait bir gidişat almanın zorunluluğu, Brest Litovsk ve Batum Antlaşması ile Türkiye'ye bırakılan Elviyei Selâse'yi işgal etmek üzere harekete geçmenin gerekliliğibelirtilen ve hükümetçe de bu durum uygun görülmüştü
Taarruz için 7 Haziran'da emir verildi Oysa, Sovyet Dışişleri Bakanının Ermenistan, İran ve Türkiye sınırlarının belirlenmesinde, Rus Sovyet Hükümeti'nin arabuluculuğu ile meselenin siyasi yollardan halledilmesinin olası olduğunu bildirmesi üstüne, ordunun taarruzu geciktirilmişti
sırası gelmişken Ermenilerin, Türk topraklarına ve halkına karşı tecavüzü, Oltu'yu işgal etmeleri ve Gürcülerin de 25 Temmuz'da Artvin'i almaları üstüne, 28 Eylül 1920'de ordumuz taarruza geçti 29 Eylül'de Sarıkamış, 30 Ekim'de Kars (15 Kolordu Kafkas Tümeni Komutanı Albay Halit Bey (Karsıalan) yönetiminde), 7 Kasım'da Gümrü geri alındı Belirlenmiş uzlaştırma antlaşması 23 Aralık gecesi imzalandı Gümrü Uzlaştırma Antlaşması, TBMM Hükümetinin imzaladığı birincil antlaşmaydı ve Misakı Milli'nin Doğu sınırlarını da kısmen belirliyordu
TRAKYA CEPHESİ
Mondros Mütareke Antlaşması'ndan sonradan; Edirneİstanbul demiryolunu denetlemek üzere bir Fransız Alayı Trakya'ya yerleşmiş bulunuyordu Fransız Generali Franchet D'Esperey ile Yunanistan Başbakanı Venizelos arasında imzalanan Mukavele ile KuleliburgazHadımköy hattı Yunan Ordusunun işgaline terk edilmişti
Bu gelişmeler karşı, I Kolordu Komutanı Cafer Tayyar Eğilmez Paşa, Mustafa Kemal Paşa'nın 9 Ocak 1920 tarih ve 55 sayılı emrine uyarak bütün Edirne vilayetinde sıkıyönetim ve seferberlik duyuru etti bundan başka TrakyaPaşaeli Müdafaa Heyeti Osmaniyesi, 31 Mart 1920'de Lüleburgaz'da yaptığı ilk kongresinde dış tecavüzler ve iç ayaklanmalar karşısında her türlü önlem alma yetkisini kolordu komutanına ve merkez heyetine vermeyi kararlaştırdı
San Remo Konferansı'nda, İtilaf Devletleri Edirne ile birlikte Doğu Trakya'yı da Yunanistan'a bırakmayı kararlaştırdılar
9 Mayıs 1920'de Edirne'de toplanan Trakya Paşaeli Müdafaa Heyeti Osmaniyesi, 2'nci kongresinde Edirne ve Doğu Trakya'nın Yunanistan'a bırakılmasını kuşkusuz reddetti ve ülke topraklarının savunulmasını kararlaştırdı Bu amaçla, yerli halktan Asker toplamayı ve silahlı savunma tedbirleri almayı kararlaştırdı Hem, Cemiyet programını değiştirmekle birlikte ismini de TrakyaPaşaeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti haline getirerek, Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti'nin şubesi olmuştu
Sevr Antlaşması'nın imzalanmasını kolaylaştırmak, Osmanlı İmparatorluğu 'na aslında olduğu kadar hukuken de bitirmek amacı ile İtilaf Devletlerinin de teşviki ile Yunan Ordusu bir taraftan Anadolu'da bir taraftan da Trakya'da harekete geçti 20 Temmuz 1920'de başlayan Yunan Taarruzu sonunda Edirne 24 Temmuz 1920'de düştü Sevr Antlaşmasının imzalanmasını takip eden günlerde Yunan Hükümeti kendi meclislerinden geçirdikleri bir kanunla Doğu ve Batı Trakya'yı bir genel valilik halinde Yunanistan'a kattığını ilan etti Yunanlılar kadar Edirne ve Doğu Trakya'nın ilhakına karşın, Trakya'da işgale karşı silahlı uğraş devam etmiştir
Anadolu'da kazanılan büyük zafer ve orduların Boğazları geçerek Trakya'yı kurtarmak için harekete geçmeleri kararı karşısında, Boğazlarda yer alan İtilaf Devletleri mütareke anlayışı içinde olmuşlardır 15 Ekim 1922'de yürürlüğe giren Mudanya Mütareke Antlaşması ile Doğu Trakya, Yunan kuvvetleri tarafından boşaltıldı 25 Kasım 1922'de Edirne Valiliğine atama edilen Şakir Bey (Kesebir), Türk yönetimini her tarafta kurmuştur Lozan Konferansı sonunda, Yunanlıların Anadolu'da yakıp yıktıklarına karşılık, savaş tazimanatı olarak Karaağaç ve Bosnaköy Köprübaşlarının da Anavatana katılması kararlaştırılmıştır
GÜNEY CEPHESİ
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın, İtilaf Devletleri kadar tek taraflı, haksız ve yanlış bir şekilde uygulanışı çerçevesinde Güney Anadolu'nun işgali, bu bölgede ulusal mücadele cephelerinin kurulmasına ve düşman saldırısına karşısında direnmeye sebep olmuştu
Fransızların Adana'yı, İngilizlerin ve Fransızların beraberce Urfa, Maraş ve Antep'i işgal etmeleri ırk aralarında dehşet, nefret edilen şey ve endişe oluşturmuştu Fransızların, Ermenilerle işbirliği yaparak sömürge yönetimi usullerini burada uygulamaları, yer yer yöresel savunma tertiplerinin alınmasına ve ulusal kuvvetlerin kurulup teşkilatlanmasına faktör oldu
BATI CEPHESİ
a) Düzenli Ordunun Kurulması
Yunan işgaline karşılık Ayvalık, Denizli ve Salihli'ye bölgesinde Kuvayı Milliye Cephesi oluşturulmuştur
Kuvayı Milliye, Kurtuluş Savaşı'nın ilk savunma kuruluşudur
Kuvayı Milliye'yi örgütlemek için Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri yapılmıştır
Fransız işgaline karşı Adana, Urfa, Antep ve Maraş civarında da Kuvayı Milliye kurulmuştur
MKemal Paşa Sivas Kongresi'nde, Ali Fuat Paşa'yı Batı Cephesi Komutanlığı'na getirilmiştir
Ali Fuat Paşa, Gediz Taarruzu'nda başarılı olamamış ve Yunan orduları Dumlupınar'a kadar ilerlemiştir
Çerkez Ethem'in baskıları ve Ali Fuat Paşa'nın etkisiz olması nedeniyle Ali Fuat Paşa Moskova Büyükelçiliği'ne atanmıştır Batı Cephesi ikiye ayrılmıştır
Albay İsmet Bey Batı Bölümü'ne,
Albay Refet Bey ise Güney Bölümü'ne atanmıştır
Yunan taarruzu aleyhinde Kuvayı Milliye başarılı olamamıştır
Ordudan firarlar başlamış, İstiklal Mahkemeleri ’nin çalışmaları ile firarlar sona erdirilmiştir
Uyumlu ordunun kurulması ile Kuvayı Milliye iyice ortadan kaldırılmıştır (8 Ekim 1920)
Uyumlu orduya geçildiği sırada bazı Kuvayı Milliyeciler isyan etmiştir (Çerkez Ethem ve Demirci Efe)
Demirci Mehmet Efe İsyanı Iİnönü Savaşı'ndan önce, Çerkez Ethem İsyanı ise Iİnönü Savaşı'ndan daha sonra bastırılmıştır *