Günümüzde internet sitelerinin en temel yapı taşlarından birisi olan ‘çerezler’, tıpkı vakitte kullanıcılar için büyük tehdit de teşkil edebiliyor. Ziyaret ettiğiniz internet sitelerinin oluşturduğu ve ve temelde tecrübesi uygunlaştırmayı amaçlayan çerezler, sitelerdeki göz atma bilgilerinizi kayıt altına alıyor.
Yeni düzenlemelerle birlikte internet sitelerinin çerezler hakkında kullanıcıları bilgilendirmesi mecburî kılınırken bu hususta ülkemizde aktüel bilgi eksikliği de bulunuyordu. İşte bugün Kişisel Bilgileri Müdafaa Kurumu (KVKK), ‘çerezler’ hakkındaki rehberini güncelleyerek hem internet sitesi sahipleri hem de kullanıcılar için bir yol gösterici sundu.
Rehber neyi kapsıyor?
KVKK’nın internet sayfası işleten tüm bilgi sorumluları için pratik tavsiyeler niteliğinde yol gösterici olması hedefiyle hazırlanan rehber, çerezler yoluyla kişisel dataların işlenmesini kapsıyor. Rehberi öncelikle çerezlerin ne olduğunu ve cinslerini tanımlamakla başlıyor:
Çerez nedir?
Çerez, internet sitesi operatörleri tarafından kullanıcı aygıtına yerleştirilen bir tıp metin belgesi olup HTTP(S)3 (Hiper Metin Transferi Protokolü) talebinin bir kesimi olarak aktarılır.
Diğer bir tanıma nazaran ise çerezler, bir internet sayfası ziyaret edildiğinde kullanıcılara ait birtakım bilgilerin kullanıcıların terminal aygıtlarında depolanmasına müsaade veren düşük boyutlu varlıklı metin biçimli text formatlarıdır.
Çerez cinsleri:
Sürelerine nazaran çerezler:
Oturum Çerezleri
Geçici çerez olarak da isimlendirilen oturum çerezi, oturumun sürekliliğinin sağlanması hedefiyle kullanılır. Kullanıcı internet tarayıcısını kapattığında oturum çerezleri de silinmektedir.
Kalıcı Çerezler
İnternet tarayıcısı kapatıldığı vakit silinmeyen kalıcı bir çerez, muhakkak bir tarihte yahut belli bir müddet sonra tabiatıyla silinmektedir. Bu çerez aracılığıyla kullanıcı bir internet sitesini her ziyaret ettiğinde kullanıcının işlenen dataları sunucuya iletilmektedir. Bu nedenle, kalıcı çerezler bazen izleme çerezleri olarak da isimlendirilirler. Örneğin reklam verenler bir kullanıcının internet tarama alışkanlıklarıyla (web browsing habits) ilgili bilgilerini uzun bir müddet boyunca kaydederek kullanabilirler. Ayrıyeten, kullanıcıların internet sitelerindeki hesaplarına giriş yaparken her seferinde giriş bilgilerini tekrar girmemelerini sağlamak üzere de kullanılabilirler.
Kullanım hedeflerine nazaran çerezler:
Kesinlikle Gerekli Çerezler (Zorunlu Çerezler)
Bu çerezler internet sitesinin çalışması gayesiyle gerekli olan çerezlerdir. Kelam konusu çerezler kullanıcının talep etmiş olduğu bir bilgi toplumu hizmetinin (log-in olma, form doldurma, kapalılık tercihlerinin hatırlanması gibi) yerine getirilebilmesi için zarurî olarak kullanılmaktadırlar. Aşağıda ele alınan Kriter A ve B kapsamındaki emellerle kullanılan çerezler katiyen gerekli çerezlere örnek olarak sunulabilir. Genel olarak açık istek dışındaki sürece kaidelerine gidilen çerezler çeşitleri olarak değerlendirilebilirler. Zarurî çerezlerin engellenmesi halinde, internet sitesinin kimi kısımları çalışmayacak olup bu çerezler pazarlama gayesiyle kullanılmamalıdırlar.
İşlevsel Çerezler:
Web sitesi yahut uygulamalarda (masaüstü, taşınabilir yahut IOT aygıtlardaki uygulamalar da dâhil olmak üzere) kullanılan şahsileştirme ve tercihlerin hatırlanması maksatları ile kullanılan çerezlerdir. Bu çerezler mecburî çerezler dışında kalan fonksiyonellikleri sağlama maksadıyla kullanılmaktadır. İlgili kişinin bir bilgi toplum hizmetini açıkça talep ettiğinin aşikâr olmadığı durumlarda açık isteğe dayanılması gerekecektir.
Performans- Analitik Çerezler:
İnternet sitelerinde kullanıcıların davranışlarını tahlil etmek maksadıyla istatistiki ölçümüne imkân veren çerezlerdir. Bu 11 çerezler, sitenin uygunlaştırılması için sıklıkla kullanılmakta olup bu duruma reklamların ilgili bireyler üzerindeki tesirinin ölçümü de dâhildir. İnternet sitesi sahipleri tarafından, tekil ziyaretçilerin sayısını iddia etmek, bir internet sayfasına götüren en değerli arama motoru anahtar sözlerini tespit etmek yahut internet sitesinde gezinme durumunu izlemek için kullanılmaktadırlar.
Reklam/Pazarlama Çerezleri:
Reklam ve pazarlama emelli çerezler ile internet ortamında kullanıcıların çevrim içi hareketleri takip edilerek ferdî ilgi alanlarının saptanıp bu ilgi alanlarına yönelik internet ortamında kullanıcılara reklam gösterilmesi hedeflenmektedirler.
İnternet ortamında birçok reklam tipi bulunmasına rağmen en çok tercih edilen reklam cinsinin çevrim içi davranışsal reklamcılık olmasının temel nedeni bireylerin eğilimlerine, tercihlerine nazaran reklam yapılabilmesi ve reklam veren açısından vakit ve maddi kaynakların daha verimli kullanılabilmesidir.
Çevrim içi davranışsal reklamcılık uygulamaları; bireylerin internetteki faaliyetlerinin izlenmesi, bu faaliyetlerin tahlil edilerek profillenmesi, profilleme yapılan kişinin uygun reklamlarla eşleştirilerek kelam konusu reklamların ilgili bireye gösterilmesi basamaklarından oluşmaktadır.
Taraflarına Nazaran Çerezler
Çerezin birinci taraf ya da üçüncü taraf olması durumu, internet sayfasının ya da tesir alanının yerleştirdiği çereze nazaran değişiklik arz etmektedir.
Birinci taraf çerezler, direkt kullanıcının ziyaret ettiği internet sayfası yani tarayıcının adres çubuğunda gösterilen URL (ornek.com.tr) tarafından yerleştirilmektedir.
Üçüncü taraf çerezlerse kullanıcının ziyaret ettiği internet sitesinden (ya da tesir alanından) farklı bir üçüncü kişi tarafından yerleştirilmektedir.
KVKK’nın çerezler hakkındaki rehberinin tamamına bu kontağa tıklayarak ulaşabilirsiniz.