Lala Mustafa Paşa (d ? o 7 Ağustos1580) III Murat saltanatında 28 Nisan 1580 7 Ağustos 1580 tarihleri arasında uc ay dokuz gun sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır
İlk buyuk başarısını 1570 yılındaki Kıbrıs serdarlığı sırasında gosterdiğinden Kıbrıs Fatihiolarak anılır Lalaunvanı, şehzadeliğinde II Selime lalalık etmiş olmasından kaynaklanır Seferlerden elde ettiği servet ile imparatorluğun ceşitli yerlerine hayır eserleri yaptırmıştır
Konu başlıkları
Sırp asıllıdır ve Sokollu Mehmed Paşa'yla aynı koydendir Ağabeyi Deli Husrev Paşa'nın desteğiyleYavuz Sultan Selim devrinde saraya girdi
Berber olarak calışırken, Kanuni Sultan Suleyman'ın dikkatini cekti Daha sonra ceşnigir ve mirahorluk yaptı 1555te Damat Rustem Paşanın sadrazam olmasından sonra saraydan uzaklaştırıldı; FilistinSafed Sancakbeyi oldu
1556'da Manisa Valisi Şehzade Selimin lalalığına tayin edildi Bu gorevi sırasında Şehzade Selim ile Şehzade Bayezid'in arasındaki rekabetin ortaya cıkmasına neden olduğu ve Bayezid'in isyanında onemli rol oynadığı duşunulur Daha once Bayezid'in hizmetinde bulunmuş olan Lala Mustafa onu babasına Selim'i kotuleyen mektuplar yazmaya teşvik etmiş3; iki kardeşin arasının acılması uzerine ortamı yatıştırmak icin Selim'i Konya'ya, Bayezid'i Amasya'ya atayan Kanuni; Lala Mustafa Paşa'yı Selim'in yanına gondermişti Başlangıcta Kutahya'dan ayrılmak istemeyen Bayezid, Amasya'ya gitmek zorunda kalınca yolda asker topladı; kardeşi Selim'in topladığı ordu ile 1559'da Konya'da carpıştı Bu carpışmada Lala Mustafa Paşa, Bayezid'a karşı savaştı Bayezid yenilerek, Amasya'ya kacmak zorunda kaldı
Lala Mustfa Paşa 14 Eylul 1560ta once BudinPojega Sancakbeyi, sonra da Van Beylerbeyi'ne getirildi Erzurum, Halep ve Şam beylerbeyliklerinde de bulunan Lala Mustafa Paşa, II Selim devrinde 1567de Yemende Zeydi imamlarından Topal Mutahharın isyan cıkarması uzerine, vezir olarak oraya gonderildi Mısırda Yemen harekatının hazırlıkları ile meşgUlken, yerine Koca Sinan Paşa tayin edilip İstanbula cağrıldı ve altıncı vezir olarak Divan'a girdi
Kıbrısın fethi
1570 yılında Venediklilerin elindeki Kıbrıs adasının Rum halktan gelen yardım talebi uzerine Kıbrısa sefere yapılması gundeme geldiğinde Sadrazam Sokullu Mehmet Paşanın karşı cıkmasına rağmen Kıbrıs seferini destekledi Piyale Paşa komutasındaki donanma ile birlikte komutasındaki yaya 60000 kişiden oluşan Osmanlı Ordusunu, 2 Temmuz 1570'de Limasola cıkardı 15 Eylul 1570 tarihinde Lala Mustafa Paşa, toren ile Lefkoşa şehrine girdi815 Eylul 1571de adadan ayrıldı ve İstanbul'a dondu
İran seferi
III Murat devrinde, İran seferi dolayısıyla Erzurum kuvvetleri serdarlığına atandı 5 Nisan 1578'de sefere cıktı Aynı yıl İran ordusunu bozarak Tiflis'e girdi Gurcistan ve Şirvan'ı aldı Ardından, komutayı Ozdemiroğlu Osman Paşa'ya bırakarak İstanbul'a dondu İbrahim Pecevi, onun İran Seferi hakkında;
İranlılar, ondan yedikleri dayağı hicbir serdardan yemediler demiştir