İnsan medeniyetinin birinci örnekleri ile milattan evvel 4 binli yıllarda karşılaşıyoruz. Fakat öncesinde de beşerler vardı. Üstelik ilkel mağara adamları olarak gördüğümüz bu beşerler sırf bir halde hayatta kalmaya çalışmıyorlardı, onlar bugünün sanatının birinci adımlarını atıyorlardı. Lascaux Mağarası’nda gördüğümüz duvar fotoğrafları bu sanatın birinci örneklerini gözler önüne seriyor ve birinci beşerler hakkında fikir sahibi olmamızı sağlıyor.
Lascaux Mağarası duvar fotoğrafları günümüzden binlerce yıl evvel yapıldı. Periyodun kurallarını düşündüğümüz vakit ve hatta bugün için bile gerçek manada eşsiz olan bu eserler sadece sanatın birinci örneklerini sunmakla kalmıyor, birebir vakitte o periyot yaşamış insanların günlük hayatları hakkında da bize kıymetli bilgiler aktarıyor. Gelin Lascaux Mağarası duvar fotoğraflarını ve Lascaux Mağarası değerini gelin tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.
Homo Sapiens'in Rönesansı: Lascaux Mağarası
Lascaux Mağarası, Fransa’nın güneybatısında bulunan Dordogne bölgesindeki Montignac köyünün yakınlarında yer alan bir mağara. Şans yapıtı keşfedilmiş olan bu mağarada 600’e yakın tablo ve 1400’den fazla gravürden oluşan duvar fotoğrafları bulunuyor. Lascaux Mağarası’nın geçmişi incelendiği vakit bu yapıtların milattan evvel 17 bin ile 15 binli yıllarda yapıldığı tespit edildi.
Üst Paleolitik periyoda tarihlenen Lascaux Mağarası’ndaki duvar fotoğraflarını yapanlar, birinci çağdaş beşerler olarak kabul edilen homo sapienslerdi. Duvar fotoğraflarının yanı sıra dikkat çeken öteki bir detay da sayısız el aleti ve süs eşyası oldu. Lascaux Mağarası ve etrafındaki misal periyotlardan kalma yapılar, 1979 yılında UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesine alındı.
Lascaux Mağarası nasıl ve ne vakit keşfedildi?
12 Eylül 1940 günü, okuldan kaçan dört arkadaş köpekleriyle birlikte kırsalda koşturuyorlardı. Bir tilkinin akabinde koşan köpeklerinin peşine düşen dört arkadaş, Lascaux Mağarası’na girdiler ve büyülü bir görünüm ile karşılaştılar. Sonraki gün aydınlatma araçlarıyla mağaraya girip her bir ayrıntısı inceleyen çocuklar, bu durumu öğretmenlerine anlattılar. Öğretmenin yetkililere haber vermesi sonrası bölgede çalışmalar başladı ve Lascaux Mağarası, 1948 yılında halka açıldı.
Lascaux Mağarası’nda neler var?
Yapılan çalışmalarda, Lascaux Mağarası’ndaki duvar fotoğraflarının milattan sonra 40 bin yılından beri bölgede yaşayan birinci çağdaş insan yani homo sapiens tarafından yapıldığı ortaya çıktı. Milattan evvel 17 bin ile 15 bin yılları ortasına tarihlenen mağara fotoğraflarındaki figürlerde pek birden fazla at olmak üzere geyik, yaban öküzü, dağ keçisi, bizon, aslan, ayı üzere bölge faunasını yansıtan sayısız hayvan ile birlikte beşerler resmedilmiştir.
İlk beşerler, Lascaux Mağarası’nı aydınlatmak için hayvan yağlı kumtaşı kandiller ve kolay şömineler kullanmışlar. Mağarada bulunan pek çok alet ortasında gravür çizimi için kullanılan çakmak taşından yapılma araçlar, kemik aletler, geyik boynuzları, delinmiş deniz canlısı kabukları var.
Lascaux Mağarası, kısa bir giriş akabinde Boğalar Salonu ismi verilen geniş bir kısma açılıyor. İlerlediğiniz vakit Eksenel Galeri ismi verilen çıkmaz bir oda ile karşılaşıyorsunuz. Bu odanın tavan fotoğrafları o kadar etkileyici ki uzmanlar tarafından Tarih Öncesi Sistine Şapeli olarak isimlendiriliyor.
Lascaux Mağarası’ndaki duvar fotoğrafları nasıl yapıldı?
Lascaux Mağarası’da yapılan incelemelerde buranın insanların yerleşim yeri olmadığı görüldü. Girişte aydınlatılan küçük alanda yerleşim yapılsa bile mağaranın derinlerinde yerleşim yapılmamıştı. Bunun manası, Lascaux Mağarası’nın sadece sanat yapıtları yapmak için ya da kimi ritüeller için kullanılan bir alan olması. Tahminen de burası, tarih öncesi bir ressamın atölyesiydi.
Lascaux Mağarası’ndaki duvar fotoğraflarında kırmızı, sarı ve siyah renkler ağır basıyor. İlk ressamlar; kil ve hardal kullanarak kırmızı, demir oksihidrositlerle sarı, kömür ve manganez oksit ile siyah rengi elde etti. Bunları öğütüp, karıştırıp, ısıtırarak boya haline getirdiler.
Elde edilen bu boya parmaklarla, kalem olarak kullanılan kısımlarla, insan saçı ya da yosundan yapıldığı düşünülen ilkel fırçalarla ve içi boş bir kemikten boyanın üflenmesi ile duvara aktarıldı. Lascaux Mağarası’ndaki duvar fotoğrafları sırf çizimlerden değil, oymalardan da oluşuyor. Bu da o insanların duvar üstüne gerçek manada sanat yaptıklarının en büyük işareti.
Lascaux Mağarası’ndaki duvar fotoğrafları neler anlatıyor?
Lascaux Mağarası’ndaki duvar fotoğraflarında en çok öne çıkan figür hayvanlar. Hayvanlarla bir arada beşerler ve pek çok soyut figür var. Duvar fotoğraflarında, bölge faunasına ilişkin tüm canlıları görmek mümkün. Bunlar ortasında pek birçoklarının çoktan soyu tükenmiş hayvanlar da bulunuyor.
Tablolardan birinde kaçan sığırlar ve atlar resmedilmiş. Hayvanlar yan duruyor fakat boynuzları dönmüş halde. Bu ince ayrıntı resme gerçekçilik katıyor. Figürlerden kimileri epey gizemli. Örneğin başında boynuzları olan gebe bir at var. Öteki bir örnekte panter derili, geyik kuyruklu, bizon hörgüçlü, iki boynuzlu erkek bir hayvan var.
Eksenel Galeri odasındaki Tarih Öncesi Sistine Şapeli olarak anılan tavan fotoğrafında kırmızı yaban öküzleri, başları bir daire oluşturacak formda duruyorlar. Siyah bir erkek boğa ve yanındaki dişi yaban öküzünün toynaklarının birinin artta çizilmesi fotoğrafta bir perspektif oluşturuyor. Yelesi rüzgarda savrularak koşan bir at ise en etkileyici duvar fotoğraflarından bir tanesi.
Lascaux Mağarası’nın art kısımlarında Şaft ismi verilen küçük bir oda var. Burada bağırsakları dışarı fırlamış bir bizon, kürkü kabarık bir gergedan, sopa gibisi bir kuş ve yanlarında cinsel organı dik bir erkek var. Ne olduğu tam olarak anlaşılmasa da uzmanlara nazaran bunlar rastgele çizilmiş figürler değil. İlk ressamımız, burada bir öykü anlatıyor.
Lascaux Mağarası’nın kıymeti:
Lascaux Mağarası fotoğraflarındaki siyah rengin manganez oksit ile elde edildiğini söylemiştik. Garip olan, mağaraya en yakın manganez oksit tortusunun tam 250 kilometre uzaklıkta olması. O devrin insanlarının materyallerini uzaktan elde etmeleri görülen bir durum lakin bu kadar uzun bir aralığın sadece duvar resmi yapmak için katedilmiş olması, birinci ressamların muazzam bir uğraş harcadığının göstergesi.
Lascaux Mağarası’nda bulunan duvar fotoğrafları, o devir insanlarının ve bölgedeki doğal yapının durumunu gözler önüne seriyor. Üst Paleolitik devirde yaşamış olan atalarımızın dünyasını çok daha yakından tanımamızı sağlıyor. Duvar fotoğraflarının yanı sıra mağarada bulunan sayısız süs eşyası ve el aleti sayesinde gelişimlerini inceleme fırsatı buluyoruz. Yani o devir hakkında bildiklerimizin büyük bir kısmı, Lascaux Mağarası’na fotoğraf yapan atalarımızın mirası.
Lascaux Mağarası bugün ne durumda?
Lascaux Mağarası doğal bir yapı. İster istemez ziyaretçiler nedeniyle doğal yapısı ziyan görüyor. Mağara duvarlarında alglerin büyümesi nedeniyle 1963 yılında ziyarete kapatıldı. Ancak hala mağara içindeki mantarların yayılımı sürüyor ve duvar fotoğraflarına geri dönülmez hasarlar veriyor. Lascaux Mağarası’ndan 200 metre uzaklıkta 1983 yılında açılan diğer bir mağarada, özgün fotoğrafların kopyaları ziyaret edilebiliyor.
Homo Sapiens’in Rönesans periyodunu yaşadığı Lascaux Mağarası duvar fotoğrafları ve ehemmiyeti hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Günümüzden binlerce yıl evvel ilkel olarak isimlendirdiğimiz insanların böylesine göz alıcı sanat yapıtları yaratmaları hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.