Akıllı telefonlarda kullanılan şarj teknolojileri her ne kadar geliştirilmeye devam etse de hala beklentiler tam olarak karşılanmış değil. Aygıtlar için hazırlanan uygulamalar ve oyunlar artık çok daha fazla performans gerektiriyor. Bununla birlikte, her geçen gün pilin daha süratli bitmesine neden olabilecek donanımsal ve yazılımsal özellikler sunuluyor.
Akıllı telefonları daha verimli hale getirebilseydik ve tek bir şarjla daha fazla kullanım elde edebilseydik mükemmel olmaz mıydı? Apple ve Samsung üzere şirketler tarafından kullanılan LTPO panel teknolojisinin gerisindeki fikir de tam olarak bu.
Yüksek yenileme suratına sahip ekranlar, birçok Android telefonun yanı sıra Apple iPhone 12 ve sonrasındaki amiral gemileri de dahil olmak üzere birçok telefonda kullanılmaya başladı. Böylece 60 Hz ekranlara kıyasla çok daha akıcı bir kullanım tecrübesi elde edebiliyoruz.
90 Hz ekranların yanı sıra, Samsung Galaxy S21 ve OnePlus 9 Pro üzere telefonlar 120 Hz tazeme oranı sunuyor. Ne yazık ki bunun bize bir maliyeti var. 120 Hz ekranlar, bilhassa QHD çözünürlükte çalışırken epey fazla güç tüketebilir. İşte burada LTPO görüntüleme teknolojisi devreye giriyor.
LTPO, düşük sıcaklıklı polikristal oksit (low-temperature polycrystalline oxide) manasına geliyor ve OLED panel teknolojisinde kullanılıyor. Bildiğiniz üzere OLED, akıllı saatlerden akıllı telefonlara ve daha büyük ekranlara kadar her aygıtta yer alabiliyor.
LTPO teknolojisini kısaca özetlemek gerekirse, bir aygıtın grafik sürece ünitesi ve ekran denetimcisi ortasında rastgele bir ek donanım bileşenine muhtaçlık duymadan bir ekranın yenileme suratını dinamik olarak değiştirmesine imkan tanıyor. Öteki bir deyişle, nitekim muhtaçlık duymadığımız durumlarda ekran tazeleme suratı otomatik olarak aşağı çekiliyor. Böylece güç tüketimi değerli ölçüde düşüyor ve pil ömrü olumlu etkileniyor.
LTPO teknolojisini geliştiren Apple, yenileme suratını 60 Hz’den 1 Hz’e kadar ölçeklendirilebiliyor. Apple bu teknolojiyi birinci defa Apple Watch Series 5’te kullandı ve artık de iPhone 13 Pro serisinde kullanıyor. Sonuç olarak, akıllı telefon ekranlarında bu tıp bir teknolojiyi benimsemek hayati kıymet taşıyor ve güç tüketimini azaltmaya yardımcı oluyor.
Şu anda telefonlarda yer alan OLED ekranlar, ekranın art panelini oluşturan ince sinema transistörler (TFT’ler) için tipik olarak düşük sıcaklıklı polikristal silikon (LTPS) kullanmakta. LTPS kullanımı, OLED ekranının güç açısından IPS LCD ekranlara kıyasla yüzde 20 ila yüzde 30 ortasında verimli olmasına imkan tanıdı. Lakin OnePlus 8 Pro ve Oppo Find X2 Pro üzere telefonlarda kullanılan LTPS paneller, ekstra donanım kullanılmadığı sürece dinamik yenileme suratlarına müsaade vermiyor. Yani sırf 120 Hz ve 60 Hz ortasında geçiş yapmak mümkün.
Galaxy S21 Ultra ve Galaxy Note 20 Ultra üzere telefonlar, dinamik olarak yenileme suratlarını değiştirebilmek için LTPO panel kullanıyor. LTPO kullanan ekran art panelleri ise LTPS TFT’ler ve İndiyum galyum çinko oksitten (IGZO) yapılmış transistörlerin bir kombinasyonuna sahip. Bahsi geçen LTPS TFT tahlili anahtarlama devreleriyle ilgilenirken, öte yandan IGZO TFT’leri kullanan bir ekran art paneli fonksiyon görüyor. Tüm bunlarla birlikte yenileme suratını dinamik olarak değiştirebilen, daha verimli bir ekran ortaya çıkıyor.
Belirttiğimiz üzere LTPO, dinamik bir yenileme suratı sunmak için ekran denetimcisi ve grafik süreç ünitesi (GPU) ortasında ek bileşenler gerektirmiyor. Bu nedenle çok kıymetli bir atılım olduğunu söyleyebiliriz.
Akıllı telefonunuzun ekranı, başka tüm bileşenlerden daha fazla güç tüketimine sahip. OLED ekranlar LCD emsallerinden daha verimli olsa da, SoC (çip üzerinde sistem) yahut Wi-Fi/Bluetooth üzere gibi öteki bileşenlere kıyasla pil ömrünün büyük bir kısmını etkiliyor.
LTPO panelin ana avantajı, yenileme suratını faal olarak değiştirerek güç tüketimini mümkün olduğu kadar aşağı çekmek. Apple, Apple Watch Series 5’i tam olarak bu tekniğe uygun formda üretmeyi başarmıştı. Yeni jenerasyon Apple aygıtlar, bu sayede tüm gün pil ömrünü korurken daha yeterli bir kullanıcı tecrübesi sunabiliyor.
“Yenileme hızı” terimi, hertz (Hz) cinsinden frekansla ölçülen, ekranın bir saniyedeki yaptığı yenileme sayısını söz ediyor. Birden fazla akıllı telefon 60 Hz ekran kullanmakta, lakin 120 Hz modeller de bildiğiniz üzere yaygınlaşmaya başladı.
Daha yüksek yenileme suratı, güç verimliliği kıymetine daha hassas ve daha sıkıntısız bir kullanıcı tecrübesi sağlıyor. Tazeleme suratları, Apple’ın çağdaş giyilebilir aygıtlarında gördüğümüz üzere 1 Hz’ye (esas olarak saniyede bir kare) ayarlanabiliyor ve güç verimliliği önemli formda korunuyor.
Örneğin, telefonunuz bir bildirim aldığında sizi bilgilendirmek için ekran uykudan uyanır. Bu müddet zarfında ekranda rastgele bir hareketli obje olması beklenen değil. Yani yenileme suratını düşürmek, kullanıcı tecrübesinden hiçbir formda ödün vermeden güç tüketimini aşağı çekebilir. Bildirimi açmak için telefonunuzun kilidini açtığınızda ise yenileme suratı genel kullanıma uygun halde süratlice ayarlanabilir ve yüksek bir frekansa çekilebilir.
LTPO ekran teknolojisini işletim sisteminin her alanında dinamik olarak kullanmak mümkün. Örneğin, aygıtınız bir podcast yahut müzik oynatma ekranındaysa ekran yenileme suratını düşürmek yararlı olabilir.
Öte yandan, yüksek kare suratlarından yararlanan oyunlarda ekran yenileme suratları çok daha kıymetli. Bu durumda bir LTPO ekran, gereksinimlerinizi karşılamak için yenileme suratını zirve noktaya çekebilir. Oyun oynamayı bırakıp toplumsal medyada gezinmek üzere sıradan şeyleri yapmaya başladığınızda ise ekran yenileme suratı otomatik olarak düşük düzeylere ayarlanabilir.
Apple, bildiğiniz üzere kullanıcı tecrübesi açısından mağaza sürecini daha sıkı yönetiyor. Şirket isterse kilit ekranını görüntülerken yahut imajlı arama yaparken olduğu üzere muhakkak durumlarda daha verimli yenileme suratlarını “zorlayabilir”. Apple’ın FaceID kameraları ekrana ne vakit baktığınızı algılayabiliyor. Bu nedenle işletim sistemi bu türlü durumlarda yenileme suratlarını daha aşağı çekebilir.
Kısacası, LTPO AMOLED paneller AMOLED’den daha güzeldir. Amiral gemisi bir telefon satın alırken kimilerinin AMOLED ekranlara sahip olduğunu, kimilerinin ise LTPO AMOLED ekranlara sahip olduğunu fark edeceksiniz. Tıpkı şey değil.
AMOLED paneller LCD emsallerinden daha fazla güç verimliliği sunsa da, işin içine yüksek yenileme suratları girdiğinde işler büsbütün öbür bir boyuta taşınıyor. Tüm ayrıntılarından bahsettiğimiz üzere, LTPO tam olarak bu noktada kendini gösterirken AMOLED panellerin yüksek yenileme suratları kullanmasına ve tekrar de güç açısından verimli olmasına müsaade veriyor.
LTPO’nun getirdiği avantajlardan nitekim yararlanan birinci aygıt Apple Watch Series 5 oldu. Şirket, 1 Hz’e kadar inebilen bir yenileme süratiyle “her vakit açık” ekran teknolojisini duyurduğunda değerli bir adım attı.
Günümüzde LTPO AMOLED ekranlar hala akıllı telefon pazarının premium segmentinde yaşıyor. Lakin öbür tüm yeni teknolojilerde olduğu üzere, vakitle pazarın geri kalanına da yayılacak. Dinamik yenileme suratına yahut LTPO ekranlara sahip telefonlardan kimileri şunlar;
- Samsung Galaxy Z Fold 3
- Samsung Galaxy Z Flip 3
- iPhone 13 Pro
- Samsung Galaxy Note 20 Ultra
- Samsung Galaxy S21 Serisi
- Samsung Galaxy S22 Serisi
- Oppo Find X3 Pro
- OnePlus 10 Pro
- Google Pixel 6 Pro
- Mi 12
- Huawei Mate 50 Pro
- realme GT2 Pro
Belirttiğimiz üzere LTPO sırf akıllı telefonlarda mevcut değil. Apple’ın akıllı saatlerinin yanı sıra, gelecekte birçok farklı aygıtta LTPO ismini duyacağız.
Bu iyileştirmelerin manzara kalitesine olumlu katkılar sunmadığını ekleyelim. Bunun yerine pil ömrünü güzelleştirmeye yardımcı olmak için verimlilik yararları sağlamakta.