Madde kullanmaya başlayan kişiler, tamamen kendi kontrollerinde olan bir uygulamaya başlamıştır Daha sonra uygulamayı tekrarlarlar ve bağımlı hale gelirler Bunu takiben, (alkol gibi) meşru ve (eroin gibi) gayrimeşru madde*lere olan bağımlılıklarını kontrol edemez duruma gelirler
Madde kullanımı tıbbi komplikasyonlara veya aile, arkadaşlar, iş arkadaşları, meslek, para ve yasalar ile ciddi sorunlar, dahil olmak uzere olumsuz sosyal neticelere sebep olabilir
Bağımlılık, bir kimyasal maddeye olan fiziksel bağlılıktır Bağımlılık, kişi maddeyi kullanmayı kestiği zaman, cekilme adı verilen nahoş semptomlara yol acar Kişiler genellikle, bağım*lılık yapıcı maddeye başlangıcta keyif verdiği icin başlar Bununla beraber, zamanla bağımlılık gelişir ve o keyif kaybolur Madde kullanımına devam etmenin ardın*daki gerekce, cekilmenin nahoş semptomlarını bertaraf etme gereksimidir
Bağımlılıkta, kuvvetli derecede kalıtsal unsur vardır Orneğin, biyolojik ebeveynleri alkolik olan cocukların alkolik olma riski, normal nufusa oranla, dort misli fazladır
Bağımlılığın kalıtsal tabiatı, bağımlı olmaya, farklı kişilerin farklı hassasiyetleri olduğu anlamına gelir Her gun birkac icki alan bir kişi bağımlı olmuyor da niye diğerleri bağımlı oluyor, sorusu, gizemini korumaktadır Bir maddeye bağımlı olmaya eğilimi olan kişiler, ayrıca diğer maddelere de bağımlı olmaya eğilimli oluyor gibi gozukmektedir
Her ne kadar yaşamın her kesiminden insanlar bağımlılığa karşı hassas olsa da fiziksel veya cinsel suiistimal, ya da dezavantajlı sosyal statu ve diğer benzeri faktorler gibi cevresel faktorler de ayrıca onemli rol oynamaktadır
Bağımlılık zaman icinde kişilik değişiklikleri yaratırken, bir kişinin bağımlılık davranışı geliştireceğini onceden gosteren ozel bir kişilik şekli soz konusu değildir Bununla beraber, bazı madde kullanıcıları, kişilik bozuklukları ve diğer psikiyatrik durumlardan muzdariptirler ve semptomları rahatlatmak icin madde kullanıyor olabilirler
En yaygın bağımlılık şekilleri, alkol, tutun ve diğer meşru ve gayrimeşru ilac ve maddeler ve diğer ruh hali değiştirme maddeleridir Madde kullanımı, kullanıcı icin sadece fiziksel ve psikolojik acıdan zararlı olmaz; ayrıca antisosyal davranış şekillerine de yol acabilir Antisosyal davranış, kişi sarhoşken veya kişi cekilme ile mucadele ederken ve bağımlısı olduğu maddeyi elde etmek icin paraya ihtiyacı varken; suca goturebilir
Depresyon, olağandışı olarak, madde suistimali icinde olan kişilerde yaygındır
Alkolizm
Genellikle kişiler, alkol suistimalinin uc kalıbından birini takip ederler İcerler ve gunluk olarak sarhoş olurlar; ozel fakat onceden tahmin edilebilir zaman*larda icerler; ya da belli bir donem icmeyi keserler, bunun ardından gunler, haftalar ya da aylarca cok buyuk miktarda icerler,
Kronik alkolizm, tedrici bir hastalık olup aşamalar halinde gelişir ve genellikle 20 ila 40 yaşları arasında başlar
İlk aşama, gerilimin ferahlatılması icin alkol kullanılması aşamasıdır Fiziksel bağımlılık bu aşamada su yuzune cıkmaya başlar İkinci aşama boyunca alkoliğin zilini alkol alma ile cok daha meşguldur; kontrol kaybı yaşar ve alkole ilişkin hadiseleri unutur
Ucuncu aşamada, agresif davranışlar dahil, davranış ve kişilik değişiklikleri oluşmaya başlar Ve nihayet son aşamada, alkol, iş gorme yeterliliğinde de ciddi bozukluklara sebep olarak, kişinin fiziksel ve duygusal sağlı*ğını etkilemeye başlar Mide yangısı, karaciğer iltihaplanması, kalıcı sinir ve beyin hasarı (unutkanlık veya kısa donem hafıza sorunu), ve pankreas iltihaplanması, fiziksel komplikasyonların bazılarıdır
Uzun donem kullanım, ayrıca zaturreee ve tuberkuloz risk ve şidde*tini arttırabilir; kalbe hasar verebilir, kalp yetmezliğine sebep olabilir; ve nihayet siroza yol acarak karaciğer yetmezliğine sebep olabilir
Alkol sarhoşluğu, genellikle hayati neticeler doğuran trafik kazalarının ve diğer yaralanmaların en onemli sebeplerinden biridir Hamile bayanların alkol tuketimi, cenine ait alkol sendromuna sebep olur ki, zihin geriliğine yol acabilir
Alkolu bırakmak da, huzursuzluk, ajitasyon, halusinasyonlar, sayıklama ve nobetler gibi kendi risklerini getirir En şiddetli şeklinde, alkolu bırakmak, yaşamı tehdit eden nitelikte olabilir ve alkolik kişi hastaneye kaldırılmalıdır
Tutun Bağımlılığı
Tutun ciğnemek ya da sigara, pipo veya puro icmek, nikotin bağımlılığının turleridir Amerika Birleşik Devletleri’nde takriben 45 milyon kişi bir şekilde nikotin kullanmaktadır İcicilerin yarıdan fazlası, ilk sigaralarını uykudan uyanmalarını takiben ilk yarım saat icinde yakmaktadır
Coğu hic başlamamış olmayı ister; sadece yuzde 5′i ilk denemede bırakır; ve sadece yuzde 3 ila 5′i bir sene boyunca uzak durabilir Tum maddeler icinde, nikotin en fazla bağım*lılık yapanıdır; bağımlılık cok hızla gelişir ve ısrarlıdır
Madde bağımlıları, kokain ya da eroini bırak*manın sigara icmeyi bırakmaktan kolay olduğunu soylemektedir
Bizim toplumumuzda, herhangi diğer bir uyuşturucuya oranla, tutun bağımlısı olmak daha kolaydır Diğer bağımlılık yapıcı maddelere oranla, tutun nispeten ucuzdur ve temin edilmesi kolaydır
Sizi sarhoş etmez ve dolayısıyla, işlev gorme yeterliliğinizi engellemez Sigara icenler tum nahoş etkilere (kotu tat ve koku gibi) karşı cabuk bir şekilde tolerans geliştirirler Sigara son derece etkili bir madde dağıtım aracıdır Nikotin doğrudan ciğerlere gider, burada kan tarafından emilir, kalbe gonderilir ve oradan da damarlar yoluyla beyne pompalanır Alışkanlık duzenli olarak ve sık sık tekrarlanır gunde bir paketten yılda 75 000 nefes ve o suretle davranış desteklenir
Herkes, sağlık acısından bırakılması gerektiğini bilmektedir Sigara, Amerika Birleşkik Devletleri’nde her 7 olumun Tinden sorumludur ve bunların ucunden biri 35 ve 70 yaşlar arasmdadır Sigara icmek kronik bronşite ve anfizem ( ciğerlerde hava kalması) ‘e sebep olur Hamilelik doneminde sigara icen kadınların duşuk yapma oranı daha yuksektir
Tutun kullanımı, akciğer, dudak, boğaz, yanak, rahim boynu ve mesane kanseri risklerini buyuk olcude arttırır
Sigaranın kalp hastalığına yakalanmada oynadığı rol, yine sigaranın kanserden olume sebep olmasına oranla daha fazladır Sigara icmek kan basıncını arttırır, kanın cok kolaylıkla pıhtılaşmasına yol acar, kalbin oksijen tedarikini azaltır, ve damar cidarlarına hasar verir Bunların her biri kalp krizi şansını arttırır
Kompulsif Kumar
Bazı insanlar, kimyasal maddelerden ziyade, belli davranışların bağımlısı olur Davranışlar, uyuştu*rucu ağrı kesicilere benzeyen, beyindeki doğal maddelerin salınımlarını uyarır Kişi, insanların ağrı kesici ilaclara bağımlı hale gelmesi gibi, bu doğal ağrı kesicilere ılımlı şekilde bağımlı hale gelir
Bu tur bağımlılığa sağlıklı bir ornek, (nadiren sağlıksız ekstremlere vardırılabilen) kompulsif fitnes calışmasıdır Sağlıksız bir ornek ise kompulsif kumardır
Kompulsif kumarbazlar, bir bağımlılığı olan insanların coğu gibi, yaşamlarındaki diğer tum aktiviteleri haric tutarak kumardan başka bir şey duşunmezler Amerika Birleşik Devletleri’nde, kompulsif kumarbazların sayısı son yirmi sene icinde uc misli artmıştır
Kumar kompulsiyonları (onlenemeyen istek), erkekler arasında daha yaygındır Karak*teristik bir kalıp cercevesinde, kumar, nadiren vakit ayrılan bir aktivite olmaktan cıkar ve bir alışkanlık halini alır ve bahislerin buyukluğu de duzenli olarak artar Kompulsif kumarbazlar gunluk sorumluluklarını ve yakınlarını ihmal eder, bahislerini karşılamak icin kişisel mallarını satar, kayıplarını saklamak icin yalan soyler, ve alışkanlıklarını destekleye*bilmek icin gayrimeşru aktivitelere saparlar
Kompulsif kumarbazlar, panik bozukluk, depresyon, bipolar bozukluk, ve alkolizm başta, madde bağımlılığı dahil olmak uzere diğer psikiyatrik bozukluklardan da muzdariptir
Eğer, kumar bağımlılığı işaretleri gosteren birini tanıyorsanız, psikoterapi icin bir doktora gorunmesi hususunda onu ikna etmeye calışın
Tedavi Secenekleri
Destek gaıpları (12 adım grupları), madde kullanımının pek cok turu icin tedavinin başlıca dayanağı olarak kabul edilmektedir Katılımcılar, aynı sorundan muzdarip diğer kişilerle birlikte duzenli toplantılara iştirak etmekte ve sorunlarını tanımlama hususunda durust olmaya itilmektedir Grubun uyeleri, problemle*riyle nasıl başa cıkacaklarına dair fikirler icin birbirlerini bir destek olarak gormektedir
Destek gruplarının coğu, sağlık profesyonelleri tarafından yonetilmez Bu sebeple, bunların etkinliğini değerlendiren araştırma calışmaları pek azdır Mamafih, 12 adım programları uzun yıllardan beri mevcuttur, pek cok insana bariz şekilde yardımcı olmuştur; ve destekleyici ve davranışsal psiko*terapi yanında, bağımlılık tedavi*sinde coğu profesyonel tarafından onerilmektedir
Alkol, tutun, ve bazı gayrimeşru uyuşturuculara yonelik bağımlılıkla başa cıkmak uzere yardımcı olabilecek artan sayıda ilac da mevcuttur
Alıntı
Madde kullanımı tıbbi komplikasyonlara veya aile, arkadaşlar, iş arkadaşları, meslek, para ve yasalar ile ciddi sorunlar, dahil olmak uzere olumsuz sosyal neticelere sebep olabilir
Bağımlılık, bir kimyasal maddeye olan fiziksel bağlılıktır Bağımlılık, kişi maddeyi kullanmayı kestiği zaman, cekilme adı verilen nahoş semptomlara yol acar Kişiler genellikle, bağım*lılık yapıcı maddeye başlangıcta keyif verdiği icin başlar Bununla beraber, zamanla bağımlılık gelişir ve o keyif kaybolur Madde kullanımına devam etmenin ardın*daki gerekce, cekilmenin nahoş semptomlarını bertaraf etme gereksimidir
Bağımlılıkta, kuvvetli derecede kalıtsal unsur vardır Orneğin, biyolojik ebeveynleri alkolik olan cocukların alkolik olma riski, normal nufusa oranla, dort misli fazladır
Bağımlılığın kalıtsal tabiatı, bağımlı olmaya, farklı kişilerin farklı hassasiyetleri olduğu anlamına gelir Her gun birkac icki alan bir kişi bağımlı olmuyor da niye diğerleri bağımlı oluyor, sorusu, gizemini korumaktadır Bir maddeye bağımlı olmaya eğilimi olan kişiler, ayrıca diğer maddelere de bağımlı olmaya eğilimli oluyor gibi gozukmektedir
Her ne kadar yaşamın her kesiminden insanlar bağımlılığa karşı hassas olsa da fiziksel veya cinsel suiistimal, ya da dezavantajlı sosyal statu ve diğer benzeri faktorler gibi cevresel faktorler de ayrıca onemli rol oynamaktadır
Bağımlılık zaman icinde kişilik değişiklikleri yaratırken, bir kişinin bağımlılık davranışı geliştireceğini onceden gosteren ozel bir kişilik şekli soz konusu değildir Bununla beraber, bazı madde kullanıcıları, kişilik bozuklukları ve diğer psikiyatrik durumlardan muzdariptirler ve semptomları rahatlatmak icin madde kullanıyor olabilirler
En yaygın bağımlılık şekilleri, alkol, tutun ve diğer meşru ve gayrimeşru ilac ve maddeler ve diğer ruh hali değiştirme maddeleridir Madde kullanımı, kullanıcı icin sadece fiziksel ve psikolojik acıdan zararlı olmaz; ayrıca antisosyal davranış şekillerine de yol acabilir Antisosyal davranış, kişi sarhoşken veya kişi cekilme ile mucadele ederken ve bağımlısı olduğu maddeyi elde etmek icin paraya ihtiyacı varken; suca goturebilir
Depresyon, olağandışı olarak, madde suistimali icinde olan kişilerde yaygındır
Alkolizm
Genellikle kişiler, alkol suistimalinin uc kalıbından birini takip ederler İcerler ve gunluk olarak sarhoş olurlar; ozel fakat onceden tahmin edilebilir zaman*larda icerler; ya da belli bir donem icmeyi keserler, bunun ardından gunler, haftalar ya da aylarca cok buyuk miktarda icerler,
Kronik alkolizm, tedrici bir hastalık olup aşamalar halinde gelişir ve genellikle 20 ila 40 yaşları arasında başlar
İlk aşama, gerilimin ferahlatılması icin alkol kullanılması aşamasıdır Fiziksel bağımlılık bu aşamada su yuzune cıkmaya başlar İkinci aşama boyunca alkoliğin zilini alkol alma ile cok daha meşguldur; kontrol kaybı yaşar ve alkole ilişkin hadiseleri unutur
Ucuncu aşamada, agresif davranışlar dahil, davranış ve kişilik değişiklikleri oluşmaya başlar Ve nihayet son aşamada, alkol, iş gorme yeterliliğinde de ciddi bozukluklara sebep olarak, kişinin fiziksel ve duygusal sağlı*ğını etkilemeye başlar Mide yangısı, karaciğer iltihaplanması, kalıcı sinir ve beyin hasarı (unutkanlık veya kısa donem hafıza sorunu), ve pankreas iltihaplanması, fiziksel komplikasyonların bazılarıdır
Uzun donem kullanım, ayrıca zaturreee ve tuberkuloz risk ve şidde*tini arttırabilir; kalbe hasar verebilir, kalp yetmezliğine sebep olabilir; ve nihayet siroza yol acarak karaciğer yetmezliğine sebep olabilir
Alkol sarhoşluğu, genellikle hayati neticeler doğuran trafik kazalarının ve diğer yaralanmaların en onemli sebeplerinden biridir Hamile bayanların alkol tuketimi, cenine ait alkol sendromuna sebep olur ki, zihin geriliğine yol acabilir
Alkolu bırakmak da, huzursuzluk, ajitasyon, halusinasyonlar, sayıklama ve nobetler gibi kendi risklerini getirir En şiddetli şeklinde, alkolu bırakmak, yaşamı tehdit eden nitelikte olabilir ve alkolik kişi hastaneye kaldırılmalıdır
Tutun Bağımlılığı
Tutun ciğnemek ya da sigara, pipo veya puro icmek, nikotin bağımlılığının turleridir Amerika Birleşik Devletleri’nde takriben 45 milyon kişi bir şekilde nikotin kullanmaktadır İcicilerin yarıdan fazlası, ilk sigaralarını uykudan uyanmalarını takiben ilk yarım saat icinde yakmaktadır
Coğu hic başlamamış olmayı ister; sadece yuzde 5′i ilk denemede bırakır; ve sadece yuzde 3 ila 5′i bir sene boyunca uzak durabilir Tum maddeler icinde, nikotin en fazla bağım*lılık yapanıdır; bağımlılık cok hızla gelişir ve ısrarlıdır
Madde bağımlıları, kokain ya da eroini bırak*manın sigara icmeyi bırakmaktan kolay olduğunu soylemektedir
Bizim toplumumuzda, herhangi diğer bir uyuşturucuya oranla, tutun bağımlısı olmak daha kolaydır Diğer bağımlılık yapıcı maddelere oranla, tutun nispeten ucuzdur ve temin edilmesi kolaydır
Sizi sarhoş etmez ve dolayısıyla, işlev gorme yeterliliğinizi engellemez Sigara icenler tum nahoş etkilere (kotu tat ve koku gibi) karşı cabuk bir şekilde tolerans geliştirirler Sigara son derece etkili bir madde dağıtım aracıdır Nikotin doğrudan ciğerlere gider, burada kan tarafından emilir, kalbe gonderilir ve oradan da damarlar yoluyla beyne pompalanır Alışkanlık duzenli olarak ve sık sık tekrarlanır gunde bir paketten yılda 75 000 nefes ve o suretle davranış desteklenir
Herkes, sağlık acısından bırakılması gerektiğini bilmektedir Sigara, Amerika Birleşkik Devletleri’nde her 7 olumun Tinden sorumludur ve bunların ucunden biri 35 ve 70 yaşlar arasmdadır Sigara icmek kronik bronşite ve anfizem ( ciğerlerde hava kalması) ‘e sebep olur Hamilelik doneminde sigara icen kadınların duşuk yapma oranı daha yuksektir
Tutun kullanımı, akciğer, dudak, boğaz, yanak, rahim boynu ve mesane kanseri risklerini buyuk olcude arttırır
Sigaranın kalp hastalığına yakalanmada oynadığı rol, yine sigaranın kanserden olume sebep olmasına oranla daha fazladır Sigara icmek kan basıncını arttırır, kanın cok kolaylıkla pıhtılaşmasına yol acar, kalbin oksijen tedarikini azaltır, ve damar cidarlarına hasar verir Bunların her biri kalp krizi şansını arttırır
Kompulsif Kumar
Bazı insanlar, kimyasal maddelerden ziyade, belli davranışların bağımlısı olur Davranışlar, uyuştu*rucu ağrı kesicilere benzeyen, beyindeki doğal maddelerin salınımlarını uyarır Kişi, insanların ağrı kesici ilaclara bağımlı hale gelmesi gibi, bu doğal ağrı kesicilere ılımlı şekilde bağımlı hale gelir
Bu tur bağımlılığa sağlıklı bir ornek, (nadiren sağlıksız ekstremlere vardırılabilen) kompulsif fitnes calışmasıdır Sağlıksız bir ornek ise kompulsif kumardır
Kompulsif kumarbazlar, bir bağımlılığı olan insanların coğu gibi, yaşamlarındaki diğer tum aktiviteleri haric tutarak kumardan başka bir şey duşunmezler Amerika Birleşik Devletleri’nde, kompulsif kumarbazların sayısı son yirmi sene icinde uc misli artmıştır
Kumar kompulsiyonları (onlenemeyen istek), erkekler arasında daha yaygındır Karak*teristik bir kalıp cercevesinde, kumar, nadiren vakit ayrılan bir aktivite olmaktan cıkar ve bir alışkanlık halini alır ve bahislerin buyukluğu de duzenli olarak artar Kompulsif kumarbazlar gunluk sorumluluklarını ve yakınlarını ihmal eder, bahislerini karşılamak icin kişisel mallarını satar, kayıplarını saklamak icin yalan soyler, ve alışkanlıklarını destekleye*bilmek icin gayrimeşru aktivitelere saparlar
Kompulsif kumarbazlar, panik bozukluk, depresyon, bipolar bozukluk, ve alkolizm başta, madde bağımlılığı dahil olmak uzere diğer psikiyatrik bozukluklardan da muzdariptir
Eğer, kumar bağımlılığı işaretleri gosteren birini tanıyorsanız, psikoterapi icin bir doktora gorunmesi hususunda onu ikna etmeye calışın
Tedavi Secenekleri
Destek gaıpları (12 adım grupları), madde kullanımının pek cok turu icin tedavinin başlıca dayanağı olarak kabul edilmektedir Katılımcılar, aynı sorundan muzdarip diğer kişilerle birlikte duzenli toplantılara iştirak etmekte ve sorunlarını tanımlama hususunda durust olmaya itilmektedir Grubun uyeleri, problemle*riyle nasıl başa cıkacaklarına dair fikirler icin birbirlerini bir destek olarak gormektedir
Destek gruplarının coğu, sağlık profesyonelleri tarafından yonetilmez Bu sebeple, bunların etkinliğini değerlendiren araştırma calışmaları pek azdır Mamafih, 12 adım programları uzun yıllardan beri mevcuttur, pek cok insana bariz şekilde yardımcı olmuştur; ve destekleyici ve davranışsal psiko*terapi yanında, bağımlılık tedavi*sinde coğu profesyonel tarafından onerilmektedir
Alkol, tutun, ve bazı gayrimeşru uyuşturuculara yonelik bağımlılıkla başa cıkmak uzere yardımcı olabilecek artan sayıda ilac da mevcuttur
Alıntı