madenlerin kullanıldığı yerler,
madenlerin kullanım alanları nelerdir
Madenlerin Kullanım Alanları
Metal Madenlerin Kullanma Alanları
Bakır Kurşun Cinko Kadmiyum Demir Krom Boksit Vanadyum
Antimuan Tungsten Molibden Nikel Kalay Altın Gumuş
Endustriyel Hammaddelerin Kullanım Alanları
Kimyasal Sanayi Hammaddeleri
Bor Trona Sodyum Sulfat Tuz Stronsiyum Mineralleri
Aşındırıcı Sanayi Hammaddeleri
Zımpara
Gubre Sanayi Hammaddeleri
Kukurt Potas Fosfat
Seramik Refrakter Cam Sanayi Hammaddeleri
Kaolen Seramik Killeri Refrakter Killeri Wollastonit
Magnezit Disten Andaluzit Sillimanit Olivin Kuvars
Kuvarsit Kuvars Kumu Dokum Kumu
Cimento Hammaddeleri ve Yapı Malzemeleri
Mermer Alcıtaşı Kirec Perlit Pomza Vermikulit
Diğer Endustri Hammaddeleri
Alunit Nadir Toprak Elementleri Sepiyolit Grafit Barit Talk Zeolit
Diatomit Bentonit Florit Kıymetli Taşlar Asbest Titanyum
Zirkonyum ve Hafniyum Lityum Mika
Enerji Hammaddeleri Kullanım Alanları
Jeotermal Enerji Nukleer Enerji Hammaddeleri Komur
BAKIR
Bakır, ustun fiziksel ve kimyasal ozelliklerinden dolayı endustride yaygın olarak kullanılmaktadır Sektorlere gore bakırın tuketiminin dağılımı aşağıda verilmiştir:
Elektrik ve elektronik sanayi
İnşaat sanayi
Ulaşım sanayi
Endustriyel ekipman
Diğerleri
Kimya
Kuyumculuk
Boya sanayi
Turistik eşya
KURŞUN CİNKO KADMİYUM
Kurşun ’un en onemli tuketim alanı aku imalatıdır Yeraltı haberleşme kablolarının kurşunla izolasyonu diğer onemli tuketim alanı olarak goze carpar Korozyonu onleyen kurşun oksit boyalar celik konstruksiyonlarda kullanılır Kurşun tetraetil ve tetrametil benzin icinde oktan ayarlayıcı olarak kullanılan kurşun bileşikleridir Kurşun radyasyonu en az geciren metal olması nedeniyle bu ışınlardan korunmada, renkli televizyon tuplerinin yapımında ve muhimmat imalinde de onemli miktarlarda kullanılmaktadır
Cinko en cok galvanizlemede kullanılmaktadır İnşaat sektorundeki galvanizli saclar ve konstruksiyon malzemeleri ile elektrik ve diğer havai hat direkleri galvanizlemenin en cok kullanıldığı alanlardır Pirinc alaşımı ile bilhassa otomotiv sanayinde dokum kalıpları yapımında kullanılan cinko alaşımları cinko ’nun kullanıldığı diğer onemli alanlardır Cinko oksit yağlı boya ve lastik uretiminde kullanılmaktadır
Kadmiyum ozellikle deniz ve alkali ortam korozyonuna karşı mukavemeti nedeniyle demir, celik, pirinc ve aluminyum kaplamasında kullanılmaktadır Kadmiyum kaplamaları elektrik, elektronik, otomotiv ve Uzay sanayisinde cok yaygındır Kadmiyumun en onemli kullanım alanı Ni Cd, Ag Cd ve Hg Cd pilleridirNormal Ni Cd pilleri gunluk hayatta kullanılan elektronik cihazlarda, buyuk kapasiteli olanları ise ucak ve gemilerde geniş bir tuketim alanı bulmuştur Kadmiyumun yoğun olarak kullanıldığı diğer bir alan da boya endustrisidir
Kadmiyum bunlardan başka stabilizor olarak plastik ve sentetik elyaf sanayinde, televizyon tupleri ve florasan lamba imalinde, nukleer reaktor kontrol sistemlerinde ve alaşımlarda kullanım alanı bulmuştur
DEMİR
Demir cevherinin tuketildiği iki ana uretim dalı yuksek fırın pik demir uretimi ile direk reduksiyon tesisleridir Demir cevheri yuksek fırınlara ya direk şarj cevheri olarak parca cevher halinde veya ince tozlar sinterlenerek sinter halinde veya daha ince tozların peletlenmesiyle pelet halinde kok komur ve curuf yapıcı katkı maddeleriyle birlikte verilerek kullanılır
KROM
Krom cevheri başlıca metalurji, kimya, refrakter ve dokum kumu sanayinde kullanılır
Metalurji sanayinde krom ; ferrokrom, ferrosilikokrom, krom bileşikleri, ekzotermik krom katkıları, diğer krom alaşımları ve krom metali şeklinde tuketilir
Metalurji endustrisinde krom cevherinin en onemli kullanım alanı paslanmaz celik yapımında kullanılan ferrokrom uretimidir Paslanmaz celik metal ve silah endustrisinin cok onemli bir maddesidir Krom celiğe sertlik, kırılma ve darbelere karşı direnc, aşınma ve oksitlenmeye karşı koruma sağlar Bu kapsamda kromun ceşitli alaşımları mermi, denizaltı, gemi, ucak, top ve silahlarla ilgili destek sistemlerinde kullanılır
Krom kimyasalları paslanmayı onleyici ozellikleri dolayısıyla ucak ve gemi sanayinde yaygın olarak ; kimya endustrisinde de sodyum bikromat, kromik asit ve boya hammaddesi yapımında, metal kaplama, deri tabaklama, boya maddeleri (pigment), seramikler, parlatıcı gerecler, katalistler, boyalar, organik sentetikler, konserve yapma ajanları, su işleme, sondaj camuru ve diğer bircok alanda tuketilir
Krom metali, yuksek performans alaşımlarında, Al, Ti, Cu alaşımlarında, ısıya ve elektriğe direncli alaşımlarda tuketilir
Kromun super alaşımları yuksek ısıya dayanıklı randımanı yuksek, turbin motorlarının yapımında kullanılmaktadır
BOKSİT
Boksit endustride değişik alanlarda kullanılmaktadır Aşağıda belirtilen kullanım alanları kimyasal bileşimine bağlıdır
1 Alumina ve aluminyum uretiminde % 90 oranında kullanılmaktadır Boksitten metalik aluminyumun yanında bazen galyum ve vanadyum gibi yan urunler de elde edilmektedir
2 Boksitten yapılan refrakter urunler
Sentetik mullit
Yuksek aluminalı ateş tuğlası
Dokum maddeleri
Monolit; cimento, demircelik ve tuğla sanayinde cimento sanayinde fırın tuğlası boşluklarını doldurması icin
3 Boksitten yapılan kimyasal maddeler
Su temizlenmesinde kullanılan aluminyum sulfat
Sodyum aluminat
Ham petrol tasfiyesinde kullanılan AlKlorur
Aluminyum hidrat
4 Boksitten yapılan aşındırıcılar
Zımpara kağıdı ve tozları
Bileme ( keskinleştirme) icin zımpara taşı
Zımpara taşı silindirleri
5 Diğer tuketim alanları
Ham şekerin renginin giderilmesinde
Ham şekerin temizlenmesinde yağların filtrasyonunda
Cimento yapımında
Ferrokrom tesislerinde curuf onleyici olarak
VANADYUM
Vanadyum en cok celik endustrisinde tuketilmektedir Otomobil endustrisi, uzay aracları ve ucak sanayinde titanyumlu alaşımlarla birlikte vanadyum kullanılmaktadır Sulfurik asit uretiminde katalizor olarak ayrıca seramik ve diğer kimya sanayinde tuketilen vanadyumun bu alanlardaki tuketim miktarı oldukca azdır Vanadyumlu alaşımlar kıyı otesi petrol sondajları borularının yapımında kullanılmaktadır
Vanadyumun gelişen son kullanım alanları ise; gozluk camlarının, sanayi ve buyuk bina camlarının ultraviyole ışıklara karşı filtrasyonu sayılabilir
ANTİMUAN
Antimuan, endustride metalik ya da turevleri şeklinde kullanılmaktadır Ancak turevleri şeklinde kullanımı coğunluktadır
Metalik Antimuan Kullanımı:
Metalik antimuan sağladığı avantajlar sebebiyle kurşun ve diğer metallerle alaşım oluşturmakta yoğun olarak kullanılmaktadır Akumulator imali, lehimcilik, matbaa harfi imali, askeri amaclı malzemeler imalinde yaygın olarak kullanılmaktadır Yuksek saflıktaki antimuan, yarı iletken olarak elektronik ve termoelektrik alet ureticileri tarafından intermetalik alaşım imalatında kullanılmaktadır
Metal Dışı (Urunleri Şeklinde ) Kullanımı :
Antimuan ’ın 23‘unden fazlası turevleri şeklinde kullanılmaktadırTurevleri arasında sulfitler ve ozellikle de oksitleri yaygın olarak kullanılmaktadır Antimuan penta sulfit lastik endustrisinde vulkanizasyon ajanı olarak, antimuan sulfit yangın kontrollerinde ve cephane imalatında kullanılmaktadır Antimuan trioksit plastikte, metal kaplamada, seramik ve emayede, boya sanayinde beyaz boya maddesi olarak kullanılmaktadır Antimuan oksit tekstil, plastik ve kimya endustrilerinde yangın geciktirici olarak kullanılmaktadır
TUNGSTEN
Tungusten ’in ilk onemli kullanımı tungstenmangan celiğinin yapımı ile ortaya cıkmıştır Tungsten maddeleri kullanımlarına gore 4 ana grupta toplanabilir:
1 Kesici ve kaplamaya dayanıklı maddeler,
2 Oğutme urunleri,
3 Aletler, die celikleri, super alaşımlar, demirsiz alaşımlar icindeki alaşım bileşeni,
4 Ceşitli kimyevi maddeler ve metalurjik olmayan uygulamalar
Tungsten urunlerinin kullanım alanları ise;
Tungsten karpit; madencilik ve petrol sanayilerinde, matkaplarda, delici ekipmanların kesici kısımlarında ve kırıcı makinelerde, taşımacılık ve elektrik malzemeleri kaplamasında yaygın olarak kullanılmaktadır Saf tungsten metal tozundan yapılan oğutme urunleri elektrik ve elektronik sanayinde kullanılmaktadır Tungsten teli, elektrik lambalarında ve elektronik tuplerde katot olarak kullanılır Tungsten diskler otomotiv distrubutor noktalarında ve pek cok urunde bağlantı noktası olarak kullanılır Tungsten metali sıcak ve radyasyon kalkanı olarak, xışını bileşenleri ve katot ışın tupleri ve yuksek ısılı fırınlarda ısıtıcı madde olarak da kullanılmaktadır Tungsten ozellikle ucak sanayinde ağır metal olarak kullanılmaktadır
Tungsten ’in metalurjik olmayan uygulamaları ise;
Tekstil sanayinde kullanılan kimyevi maddeler, boyalar, matlaşmayan boyalar ve renkli gazlardır Bazı tungsten bileşikleri ışık yayarlar ve renk maddelerinde, xışınlı ekranlarda, televizyon tiplerinde ve florasans ışıklandırılmasında kullanılır Sodyum tungstat da paslanmayı engelleyici olarak ve tekstil sanayinde yanmaz madde olarak kullanılır
MOLİBDEN
Molibden ozel celiklerde, pik demirlerde, nikel, kobalt ve titanyum bazlı alaşımlarda kullanılan cok yonlu bir alaşım maddesidirMolibden alaşım elementi olarak pekiştirmede, sağlamlık ve sertlik ozelliği vermede, aşınmaya dayanıklı celiklerde, dokum demirlerinde, demirsi metallerde kullanılır
Molibden ihtiva eden alaşımları; paslanmaz celik, tup ve boru şeklindeki aletlerin yapımında, super ısıtıcılarda, celik rezistanslarında, petrol urunlerinin elde edilmesinde ve kimyasal işlemlerde cok kullanılır
Kimyasal olarak ceşitli ve geniş kullanım alanları olan molibden boya maddesi olarak kumaş boyacılığında, alkol ve formaldehit elde edilmesinde de molibden katalizorleri kullanılır
Ayrıca, mıknatıs alaşımları, dokum karpitleri su ve gaz gecirmeyi onleyici materyallerin imalinde ve son yıllarda da surtunmeyi azaltıcı ozelliğinden dolayı motorlu vasıtaların yağ ve greslerine eklenmektedir
NİKEL
Kimya endustrisinde; Nikel alaşımları olarak metal korozyonuna maruz yerlerde, kostik solusyonların dengelenmesinde ve petrol endustrisinde,
Fabrikasyon urunlerde; Catal, bıcak takımları, cekic, pense gibi aletlerle diğer bircok ev ve hastane aletlerinin yapımında,
Ucak ve gemi endustrisinde; Nikel super alaşımları yuksek ısıda basınc ve korozyona dayanıklı olduğundan, ucakların gaz turbinlerinde, jet motorlarının yapımında, ayrıca ucakların elektrolizle kaplanan bolgelerinde ve gemi yapımında tuz korozyonuna karşı engelleyici olarak,
Motorlu araclar ve parcalarında,
Elektrikli makineler ve parcalarında,
Yapı malzemelerinde, sıvı ve katı yağlarda hidrojenerasyonu sağlamak uzere batarya ve yakıt hucrelerinde ve seramik malzemelerde emaye ile demir arasında bağlayıcı olarak kullanılır
KALAY
Kalay, teneke yapımında, kaplamacılıkta, ceşitli alaşımlar, lehim ve kimyasal madde yapımında kullanılır Otomotiv endustrisinde de motor yataklarında, kaporta, radyator, yağ ve hava filtrelerinde kullanılır Ucak ve gemi endustrisi ile elektronik ve elektrik sanayinde geniş bir kullanım alanı vardır Kimya sanayinde boya, parfum, sabun, poliuretan uretiminden diş macunu yapımına kadar geniş bir alanda tuketilir Bunların yanında, matbaacılıkta, mutfak malzemeleri ve cam endustrisinde de kullanılmaktadır
ALTIN
Altın ’ın tuketildiği alanları sıralayacak olursak;
Kuyumculuk, altın kaplama ve susleme, elektrikelektronik, diş hekimliği, dekoratif kullanım
madalya yapımı, resmi para, kulce stoklarıdır
Ayrıca, gumuş, platin ve palladyum gibi metallerle alaşım halinde uzay endustrisinde, tekstil sanayinde altın tel ve iplik yapımında ve kimya endustrisinde paslanmaya dayanıklı alet yapımında kullanılmaktadır
GUMUŞ
Gumuş ’un tuketildiği alanları sıralayacak olursak;
Fotoğraf sanayi, elektronik, para imali, sus eşyası ve takı yapımı, alaşımlar, dişciliktir Ayrıca, yapay yağmur yağdırmakta, ayna sırlarının yapımında, bilgisayar role kontaklarında, pil yapımında da kullanılmaktadır
BOR
Cok geniş ve ceşitli alanlarda ticari olarak kullanılan bor mineralleri ve urunlerinin kullanım alanları giderek artmaktadır Uretilen bor minerallerinin % 10'a yakın bir bolumu doğrudan mineral olarak tuketilirken geriye kalan kısmı bor urunleri elde etmek icin kullanılmaktadır
Bor mineralleri ve urunlerinin kullanıldığı sanayi dallarına aşağıdaki gruplarda toplamak mumkundur
Cam sanayi
Seramik sanayi
Temizleme ve beyazlatma sanayi
Yanmayı onleyici (geciktirici) maddeler
Tarım
Metalurji
Nukleer uygulamalar
Diğer kullanım alanları
Daha fazla bilgi ve Kaynak:::| MTA |:: Maden Tetkik ve Arama Genel Mudurluğu
madenlerin kullanım alanları nelerdir
Madenlerin Kullanım Alanları
Metal Madenlerin Kullanma Alanları
Bakır Kurşun Cinko Kadmiyum Demir Krom Boksit Vanadyum
Antimuan Tungsten Molibden Nikel Kalay Altın Gumuş
Endustriyel Hammaddelerin Kullanım Alanları
Kimyasal Sanayi Hammaddeleri
Bor Trona Sodyum Sulfat Tuz Stronsiyum Mineralleri
Aşındırıcı Sanayi Hammaddeleri
Zımpara
Gubre Sanayi Hammaddeleri
Kukurt Potas Fosfat
Seramik Refrakter Cam Sanayi Hammaddeleri
Kaolen Seramik Killeri Refrakter Killeri Wollastonit
Magnezit Disten Andaluzit Sillimanit Olivin Kuvars
Kuvarsit Kuvars Kumu Dokum Kumu
Cimento Hammaddeleri ve Yapı Malzemeleri
Mermer Alcıtaşı Kirec Perlit Pomza Vermikulit
Diğer Endustri Hammaddeleri
Alunit Nadir Toprak Elementleri Sepiyolit Grafit Barit Talk Zeolit
Diatomit Bentonit Florit Kıymetli Taşlar Asbest Titanyum
Zirkonyum ve Hafniyum Lityum Mika
Enerji Hammaddeleri Kullanım Alanları
Jeotermal Enerji Nukleer Enerji Hammaddeleri Komur
BAKIR
Bakır, ustun fiziksel ve kimyasal ozelliklerinden dolayı endustride yaygın olarak kullanılmaktadır Sektorlere gore bakırın tuketiminin dağılımı aşağıda verilmiştir:
Elektrik ve elektronik sanayi
İnşaat sanayi
Ulaşım sanayi
Endustriyel ekipman
Diğerleri
Kimya
Kuyumculuk
Boya sanayi
Turistik eşya
KURŞUN CİNKO KADMİYUM
Kurşun ’un en onemli tuketim alanı aku imalatıdır Yeraltı haberleşme kablolarının kurşunla izolasyonu diğer onemli tuketim alanı olarak goze carpar Korozyonu onleyen kurşun oksit boyalar celik konstruksiyonlarda kullanılır Kurşun tetraetil ve tetrametil benzin icinde oktan ayarlayıcı olarak kullanılan kurşun bileşikleridir Kurşun radyasyonu en az geciren metal olması nedeniyle bu ışınlardan korunmada, renkli televizyon tuplerinin yapımında ve muhimmat imalinde de onemli miktarlarda kullanılmaktadır
Cinko en cok galvanizlemede kullanılmaktadır İnşaat sektorundeki galvanizli saclar ve konstruksiyon malzemeleri ile elektrik ve diğer havai hat direkleri galvanizlemenin en cok kullanıldığı alanlardır Pirinc alaşımı ile bilhassa otomotiv sanayinde dokum kalıpları yapımında kullanılan cinko alaşımları cinko ’nun kullanıldığı diğer onemli alanlardır Cinko oksit yağlı boya ve lastik uretiminde kullanılmaktadır
Kadmiyum ozellikle deniz ve alkali ortam korozyonuna karşı mukavemeti nedeniyle demir, celik, pirinc ve aluminyum kaplamasında kullanılmaktadır Kadmiyum kaplamaları elektrik, elektronik, otomotiv ve Uzay sanayisinde cok yaygındır Kadmiyumun en onemli kullanım alanı Ni Cd, Ag Cd ve Hg Cd pilleridirNormal Ni Cd pilleri gunluk hayatta kullanılan elektronik cihazlarda, buyuk kapasiteli olanları ise ucak ve gemilerde geniş bir tuketim alanı bulmuştur Kadmiyumun yoğun olarak kullanıldığı diğer bir alan da boya endustrisidir
Kadmiyum bunlardan başka stabilizor olarak plastik ve sentetik elyaf sanayinde, televizyon tupleri ve florasan lamba imalinde, nukleer reaktor kontrol sistemlerinde ve alaşımlarda kullanım alanı bulmuştur
DEMİR
Demir cevherinin tuketildiği iki ana uretim dalı yuksek fırın pik demir uretimi ile direk reduksiyon tesisleridir Demir cevheri yuksek fırınlara ya direk şarj cevheri olarak parca cevher halinde veya ince tozlar sinterlenerek sinter halinde veya daha ince tozların peletlenmesiyle pelet halinde kok komur ve curuf yapıcı katkı maddeleriyle birlikte verilerek kullanılır
KROM
Krom cevheri başlıca metalurji, kimya, refrakter ve dokum kumu sanayinde kullanılır
Metalurji sanayinde krom ; ferrokrom, ferrosilikokrom, krom bileşikleri, ekzotermik krom katkıları, diğer krom alaşımları ve krom metali şeklinde tuketilir
Metalurji endustrisinde krom cevherinin en onemli kullanım alanı paslanmaz celik yapımında kullanılan ferrokrom uretimidir Paslanmaz celik metal ve silah endustrisinin cok onemli bir maddesidir Krom celiğe sertlik, kırılma ve darbelere karşı direnc, aşınma ve oksitlenmeye karşı koruma sağlar Bu kapsamda kromun ceşitli alaşımları mermi, denizaltı, gemi, ucak, top ve silahlarla ilgili destek sistemlerinde kullanılır
Krom kimyasalları paslanmayı onleyici ozellikleri dolayısıyla ucak ve gemi sanayinde yaygın olarak ; kimya endustrisinde de sodyum bikromat, kromik asit ve boya hammaddesi yapımında, metal kaplama, deri tabaklama, boya maddeleri (pigment), seramikler, parlatıcı gerecler, katalistler, boyalar, organik sentetikler, konserve yapma ajanları, su işleme, sondaj camuru ve diğer bircok alanda tuketilir
Krom metali, yuksek performans alaşımlarında, Al, Ti, Cu alaşımlarında, ısıya ve elektriğe direncli alaşımlarda tuketilir
Kromun super alaşımları yuksek ısıya dayanıklı randımanı yuksek, turbin motorlarının yapımında kullanılmaktadır
BOKSİT
Boksit endustride değişik alanlarda kullanılmaktadır Aşağıda belirtilen kullanım alanları kimyasal bileşimine bağlıdır
1 Alumina ve aluminyum uretiminde % 90 oranında kullanılmaktadır Boksitten metalik aluminyumun yanında bazen galyum ve vanadyum gibi yan urunler de elde edilmektedir
2 Boksitten yapılan refrakter urunler
Sentetik mullit
Yuksek aluminalı ateş tuğlası
Dokum maddeleri
Monolit; cimento, demircelik ve tuğla sanayinde cimento sanayinde fırın tuğlası boşluklarını doldurması icin
3 Boksitten yapılan kimyasal maddeler
Su temizlenmesinde kullanılan aluminyum sulfat
Sodyum aluminat
Ham petrol tasfiyesinde kullanılan AlKlorur
Aluminyum hidrat
4 Boksitten yapılan aşındırıcılar
Zımpara kağıdı ve tozları
Bileme ( keskinleştirme) icin zımpara taşı
Zımpara taşı silindirleri
5 Diğer tuketim alanları
Ham şekerin renginin giderilmesinde
Ham şekerin temizlenmesinde yağların filtrasyonunda
Cimento yapımında
Ferrokrom tesislerinde curuf onleyici olarak
VANADYUM
Vanadyum en cok celik endustrisinde tuketilmektedir Otomobil endustrisi, uzay aracları ve ucak sanayinde titanyumlu alaşımlarla birlikte vanadyum kullanılmaktadır Sulfurik asit uretiminde katalizor olarak ayrıca seramik ve diğer kimya sanayinde tuketilen vanadyumun bu alanlardaki tuketim miktarı oldukca azdır Vanadyumlu alaşımlar kıyı otesi petrol sondajları borularının yapımında kullanılmaktadır
Vanadyumun gelişen son kullanım alanları ise; gozluk camlarının, sanayi ve buyuk bina camlarının ultraviyole ışıklara karşı filtrasyonu sayılabilir
ANTİMUAN
Antimuan, endustride metalik ya da turevleri şeklinde kullanılmaktadır Ancak turevleri şeklinde kullanımı coğunluktadır
Metalik Antimuan Kullanımı:
Metalik antimuan sağladığı avantajlar sebebiyle kurşun ve diğer metallerle alaşım oluşturmakta yoğun olarak kullanılmaktadır Akumulator imali, lehimcilik, matbaa harfi imali, askeri amaclı malzemeler imalinde yaygın olarak kullanılmaktadır Yuksek saflıktaki antimuan, yarı iletken olarak elektronik ve termoelektrik alet ureticileri tarafından intermetalik alaşım imalatında kullanılmaktadır
Metal Dışı (Urunleri Şeklinde ) Kullanımı :
Antimuan ’ın 23‘unden fazlası turevleri şeklinde kullanılmaktadırTurevleri arasında sulfitler ve ozellikle de oksitleri yaygın olarak kullanılmaktadır Antimuan penta sulfit lastik endustrisinde vulkanizasyon ajanı olarak, antimuan sulfit yangın kontrollerinde ve cephane imalatında kullanılmaktadır Antimuan trioksit plastikte, metal kaplamada, seramik ve emayede, boya sanayinde beyaz boya maddesi olarak kullanılmaktadır Antimuan oksit tekstil, plastik ve kimya endustrilerinde yangın geciktirici olarak kullanılmaktadır
TUNGSTEN
Tungusten ’in ilk onemli kullanımı tungstenmangan celiğinin yapımı ile ortaya cıkmıştır Tungsten maddeleri kullanımlarına gore 4 ana grupta toplanabilir:
1 Kesici ve kaplamaya dayanıklı maddeler,
2 Oğutme urunleri,
3 Aletler, die celikleri, super alaşımlar, demirsiz alaşımlar icindeki alaşım bileşeni,
4 Ceşitli kimyevi maddeler ve metalurjik olmayan uygulamalar
Tungsten urunlerinin kullanım alanları ise;
Tungsten karpit; madencilik ve petrol sanayilerinde, matkaplarda, delici ekipmanların kesici kısımlarında ve kırıcı makinelerde, taşımacılık ve elektrik malzemeleri kaplamasında yaygın olarak kullanılmaktadır Saf tungsten metal tozundan yapılan oğutme urunleri elektrik ve elektronik sanayinde kullanılmaktadır Tungsten teli, elektrik lambalarında ve elektronik tuplerde katot olarak kullanılır Tungsten diskler otomotiv distrubutor noktalarında ve pek cok urunde bağlantı noktası olarak kullanılır Tungsten metali sıcak ve radyasyon kalkanı olarak, xışını bileşenleri ve katot ışın tupleri ve yuksek ısılı fırınlarda ısıtıcı madde olarak da kullanılmaktadır Tungsten ozellikle ucak sanayinde ağır metal olarak kullanılmaktadır
Tungsten ’in metalurjik olmayan uygulamaları ise;
Tekstil sanayinde kullanılan kimyevi maddeler, boyalar, matlaşmayan boyalar ve renkli gazlardır Bazı tungsten bileşikleri ışık yayarlar ve renk maddelerinde, xışınlı ekranlarda, televizyon tiplerinde ve florasans ışıklandırılmasında kullanılır Sodyum tungstat da paslanmayı engelleyici olarak ve tekstil sanayinde yanmaz madde olarak kullanılır
MOLİBDEN
Molibden ozel celiklerde, pik demirlerde, nikel, kobalt ve titanyum bazlı alaşımlarda kullanılan cok yonlu bir alaşım maddesidirMolibden alaşım elementi olarak pekiştirmede, sağlamlık ve sertlik ozelliği vermede, aşınmaya dayanıklı celiklerde, dokum demirlerinde, demirsi metallerde kullanılır
Molibden ihtiva eden alaşımları; paslanmaz celik, tup ve boru şeklindeki aletlerin yapımında, super ısıtıcılarda, celik rezistanslarında, petrol urunlerinin elde edilmesinde ve kimyasal işlemlerde cok kullanılır
Kimyasal olarak ceşitli ve geniş kullanım alanları olan molibden boya maddesi olarak kumaş boyacılığında, alkol ve formaldehit elde edilmesinde de molibden katalizorleri kullanılır
Ayrıca, mıknatıs alaşımları, dokum karpitleri su ve gaz gecirmeyi onleyici materyallerin imalinde ve son yıllarda da surtunmeyi azaltıcı ozelliğinden dolayı motorlu vasıtaların yağ ve greslerine eklenmektedir
NİKEL
Kimya endustrisinde; Nikel alaşımları olarak metal korozyonuna maruz yerlerde, kostik solusyonların dengelenmesinde ve petrol endustrisinde,
Fabrikasyon urunlerde; Catal, bıcak takımları, cekic, pense gibi aletlerle diğer bircok ev ve hastane aletlerinin yapımında,
Ucak ve gemi endustrisinde; Nikel super alaşımları yuksek ısıda basınc ve korozyona dayanıklı olduğundan, ucakların gaz turbinlerinde, jet motorlarının yapımında, ayrıca ucakların elektrolizle kaplanan bolgelerinde ve gemi yapımında tuz korozyonuna karşı engelleyici olarak,
Motorlu araclar ve parcalarında,
Elektrikli makineler ve parcalarında,
Yapı malzemelerinde, sıvı ve katı yağlarda hidrojenerasyonu sağlamak uzere batarya ve yakıt hucrelerinde ve seramik malzemelerde emaye ile demir arasında bağlayıcı olarak kullanılır
KALAY
Kalay, teneke yapımında, kaplamacılıkta, ceşitli alaşımlar, lehim ve kimyasal madde yapımında kullanılır Otomotiv endustrisinde de motor yataklarında, kaporta, radyator, yağ ve hava filtrelerinde kullanılır Ucak ve gemi endustrisi ile elektronik ve elektrik sanayinde geniş bir kullanım alanı vardır Kimya sanayinde boya, parfum, sabun, poliuretan uretiminden diş macunu yapımına kadar geniş bir alanda tuketilir Bunların yanında, matbaacılıkta, mutfak malzemeleri ve cam endustrisinde de kullanılmaktadır
ALTIN
Altın ’ın tuketildiği alanları sıralayacak olursak;
Kuyumculuk, altın kaplama ve susleme, elektrikelektronik, diş hekimliği, dekoratif kullanım
madalya yapımı, resmi para, kulce stoklarıdır
Ayrıca, gumuş, platin ve palladyum gibi metallerle alaşım halinde uzay endustrisinde, tekstil sanayinde altın tel ve iplik yapımında ve kimya endustrisinde paslanmaya dayanıklı alet yapımında kullanılmaktadır
GUMUŞ
Gumuş ’un tuketildiği alanları sıralayacak olursak;
Fotoğraf sanayi, elektronik, para imali, sus eşyası ve takı yapımı, alaşımlar, dişciliktir Ayrıca, yapay yağmur yağdırmakta, ayna sırlarının yapımında, bilgisayar role kontaklarında, pil yapımında da kullanılmaktadır
BOR
Cok geniş ve ceşitli alanlarda ticari olarak kullanılan bor mineralleri ve urunlerinin kullanım alanları giderek artmaktadır Uretilen bor minerallerinin % 10'a yakın bir bolumu doğrudan mineral olarak tuketilirken geriye kalan kısmı bor urunleri elde etmek icin kullanılmaktadır
Bor mineralleri ve urunlerinin kullanıldığı sanayi dallarına aşağıdaki gruplarda toplamak mumkundur
Cam sanayi
Seramik sanayi
Temizleme ve beyazlatma sanayi
Yanmayı onleyici (geciktirici) maddeler
Tarım
Metalurji
Nukleer uygulamalar
Diğer kullanım alanları
Daha fazla bilgi ve Kaynak:::| MTA |:: Maden Tetkik ve Arama Genel Mudurluğu