Acıklama: İlim dunyada en faziletli ve en şerefli bir sıfattır Bununla birlikte sorumluluğu en ağır bir emanettir Onun hakkını verenler, Yuce Allahın rızasına ererler İlmin hakkı hedefine uygun kullanılmasıdır
İlmin hedefi, Allahu Tealanın varlığını ispat ve rızasına ulaşmaktır İlmin Allah icin okunması ve rızasına giden yolda kullanılması şarttır Yoksa ilim rahmet değil, zahmet olur
Farz olan ilimden kacana cehaletinin hesabı, kendisine ilim verilen kimseye ise, ilminin hakkı sorulacaktır Sevgili Peygamberimizin şu uyarısı her insanı yakından ilgilendirmektedir:
İnsan şu dort şeyden hesaba cekilmedikce, kıyamet gunu hesap yerinden ayrılamayacaktır:
1Omrunu nerede harcadığı
2İlmiyle ne yaptığı
3Malını nereden kazanıp nereye sarf ettiği
4Bedenini nerede eskittiği 201
İlmin faydalı olmayanı da vardır Rasulullah (sav) Efendimiz boylesi bir yukten korkarak, Yuce Allaha şoyle sığınmıştır:
Allahım! Fayda vermeyen ilimden sana sığınırım202
Allahu Teala, ilim ehlinden takva istemektedir Cunku takva ancak ilimle elde edilir Bu hususta ayeti kerime meali şoyledir:
Allahtan, kulları icinde ancak ilim ehli olanlar korkar203
şu halde takva sahibi olmayan kimse, gercek alim değildir Yuce Allahı tanıyan ve Ona isyan etmekten korkana cahil denemez
Rasulullah (sav) Efendimizin belirttiği gibi, Allah rızası unutulup sırf dunyalık elde etmek icin kullanılan bir ilim, kendisini taşıyana Cennetin kokusunu koklatmayacaktır204
İlim bazen gizli bir perde ve cetin bir imtihan olup sahibini Allahtan uzaklaştırabilir Bu konuda, Hz Rasulullah (sav) Efendimiz hepimizi şoyle uyarır:
şeytan cok defa sizi, ilimle oyalayarak aldatır Ashab:
Ey Allahın Rasulu!şeytan bizi ilimle nasıl aldatır?, diye sorduklarında Allah Rasulu (sav)şu cevabı vermiştir:
şeytan size Sen ilim oğrenmeye bak, iyice oğreninceye kadar amele bakma! der İnsan da şeytanın bu sozune aldanır İlmi konularda durmadan konuşur durur, ameli hep sonraya bırakır ve nihayet amel edemeden olur gider205
Ashabtan İbnu Mesud (ra) Efendimiz şoyle der:
İlim cok şeyler oğrenip nakletmek değildir İlim Allahtan gereği gibi korkmaktır
Hasan elBasri (rah) ise şoyle demiştir:
İstediğiniz kadar ilim oğrenin Vallahi, oğrendiklerinizle amel etmedikce, Allah size sevap vermez Aklı zayıf kimselerin butun gayreti, sırf ilim nakletmekle meşgul olmak; gercek alimlerin gayreti ise, amel ederek ilmin hakkını korumaktır206
Hasan elBasri Hazretleri de şoyle diyor:
Allahu Teala, sırf ilim nakleden kişiye onem vermez Ancak ilmi, guzel anlayan ve hukmu gereğince yaşayana kıymet verir207
Arifler şoyle demişlerdir:
Butun varlıkların yaratılması ve ilimlerin okunması kulları, La ilahe illallah tevhidinin hakikatine ulaştırmak icindir En faziletli ilim yakin ilmidir
Bu ilmin ilmelyakin, aynelyakin ve hakkalyakin dereceleri vardır Ama hepsinin sonu, muşahede ve ihsan makamıdır Hadisi şerifte belirtildiği gibi:
İhsan Allahu Tealayı goruyormuş gibi Ona kulluk yapmaktır208
Canlıcansız butun varlıklarda ilahi bir tecelli ve ilim gizlidir Bu sırları okuyanlar ve anlayanlar oldukca azdır Bu durumu buyuk veli Sehl etTusteri şoyle dile getirir:
Nice insanlar vardır:
Bir omur boyu bu alemin icinde ilahi ilim ve tecellilerle ic ice yaşar Geceyi gunduzu gorur, yerin ve goğun nimetlerini kullanır: Ne yazık ki butun bunları sevk eden ve ihsan eden Yuce Allahı hic tanımadan cahil ve gafil bir halde olur gider209
şu herkesin kabul ettiği bir gercek değil mi?
Bugun Allah Rasulunden (sav) bize miras kalan marifet ve ahlak ilminin gercek varisleri cok azdır Ancak her donem var olmuştur Bu varisler, mukarrebun makamına cıkmış kamil muminlerdir
Bu kamillerin bir kısmı, Cenabı Hakkın yardım ve tercihi ile velayet mertebelerini kat etmiş ve hidayet yolunda kendilerine tabi olunma sıfatını elde etmiştir
İşte bu tur kamil muminlerin işi kulları irşat etmektir Cunku Allahu Teala kendilerini ozel bir şekilde desteklemiştir Onlar vasıtasıyla kalpleri ihya etmiştir Onlar Yuce Yaratıcının varlığına ve birliğine en canlı şahittirler Yuce Mevla gercek alimleri, melekleriyle birlikte varlığına şahit tutmuştur210
Bu ilim ehli velilere Rabbani alim de denir Onun yuzune bakılsa Allahı hatırlatır Ahlaki ozellikleri Hz Rasulullahın ahlakını aksettirir Bir bakışı kalpte Allah sevgisini meydana getirir
Allahın dostluğu gercek haliyle onlarda zuhur ettiğinden, Ummeti Muhammed onlara bakıp peygamberlerin geliş gayesini, dinin hakikatini, Kuranı Hakimin sırrını, ibadetin tadını, kulluğun aslını, guzel ahlakı, kainatın ve varlığın sebebini kavrayabilir
Ariflerde ilim amele, amel hikmete, hikmet marifete, marifet ilahi muhabbete donuşur Kamil insan yeryuzunde Allahu Tealanın halifesi olduğundan, kendilerine, kullar ve kalpler uzerinde tasarruf yetkisi verilmiştir
Arifler Cenabı Hakkın isimlerinin ozel tecellilerine mazhar olmuşlardır Bu sayede ozel bir ilme, farklı bir kalbe, ayrı bir şahsiyete sahiptirler
Bu yuzden gercek ilim onlarla ayakta durur Din onların hayatında yaşanır, isteyenlere hayat olarak sunulur Bir insan, samimi olarak onların halkasına girse ve sadece kendilerini taklit etse bile, bu sayede pek cok ilim ve edep kazanır
Bu kamil murşitler icinde Sevgili Peygamberimizin (sav) pak neslinden gelip, hem nesebine hem de edebine varis olan seyyid murşitler de vardır
Onlar tarih boyunca bu ummetin yuz akı, medarı iftiharı ve feyz kaynağı olmuşlardır
Seyyid olan alim ve murşitlerin yaratılışlarındaki Muhammedi nur, daha hızlı inkişaf ettiğinden onlar, bu dini ve ilmi en mukemmel şekliyle temsil ve tatbik etmektedirler
Onların hanesi, ilahi edep ve sunneti yaşamada diğer butun muminlere ornek olmuştur
Onları gorenler ve candan sevenler, sanki Rasulullah (sav) Efendimiz ile karşılaşmış ve tanışmış gibi huzur duyarlar
Onların meclisine girenler, Sevgili Peygamberimizin (sav) saadetli yuzune nazar etmiş gibi haz alırlar
Onların elinden tutanlar, Rasulullah Efendimizin (sav) mubarek elinden tutmuş ve onu opmuş gibi olurlar
Onlar her devirde ummetin onunde edep onderi, takva imamı, irşat kutbu olmuştur
Seyyid olan murşitlerin, muminlerin kalbinde ayrı bir sevgisi olmuştur Onlar imanlı ve samimi kalpler tarafından kolayca sevilmiş, rahatca kabul edilmişlerdir
Ummeti Muhammed onlar sayesinde nispeten Hz Rasulullahın (sav) hasretini gidermiştir
Seyyid Abdulkadir Geylani (ks)
Seyyid Muhammed Bahauddin Nakşıbend (ks)
Seyyid Ahmed şehid (ks)
Seyyid Abdulhakim elHuseyni (ks)
Seyyid Muhammed Raşid elBilvanisi (ks)
VeDaha niceleri
Bu buyukler gibi her devri susleyen nice Muhammedi guller vardır O guller, temiz gonullere koku verirler Onlar Yuce Allahın boyası ile boyanmışlardır
Onların gonlu ilahi aşk ile doludur O gullerin dallarından sevgi balları akar, hepsi dışa suzulmuş ozdeki sevgiyi yayar
Onlar dinin gercek alimi ve Cenabı Hakkın şahididir
Onlar Hz Muhammed (sav) Efendimizin halifesi ve varisidir Onun ummetinin ise goz aydınlığıdır Herkes icin rahmet kapısı, muhabbet kaynağıdır
Onlar insanlığın onunde ve kulluk mihrabında, her beşer adına Yuce Allahı tesbih ve takdis ederler
Onlar Ummeti Muhammedi kendilerinden bir parca olarak gorur ve Allah icin onları cok severler
Zira onlar, gozlerimizin nuru Hz Fatıma (ra) Validemiz ile kainata yayılan nurlu silsilenin evlatlarıdır
VeOnlar, Rahmet Peygamberi Hz Muhammed Mustafa (sav) Efendimizin nubuvvet bahcesinin solmayan gulleridir
Yuce Allah, Habibi hurmetine bizleri dunya ve ahirette o gullerden ayırmasın
Amin
İlmin hedefi, Allahu Tealanın varlığını ispat ve rızasına ulaşmaktır İlmin Allah icin okunması ve rızasına giden yolda kullanılması şarttır Yoksa ilim rahmet değil, zahmet olur
Farz olan ilimden kacana cehaletinin hesabı, kendisine ilim verilen kimseye ise, ilminin hakkı sorulacaktır Sevgili Peygamberimizin şu uyarısı her insanı yakından ilgilendirmektedir:
İnsan şu dort şeyden hesaba cekilmedikce, kıyamet gunu hesap yerinden ayrılamayacaktır:
1Omrunu nerede harcadığı
2İlmiyle ne yaptığı
3Malını nereden kazanıp nereye sarf ettiği
4Bedenini nerede eskittiği 201
İlmin faydalı olmayanı da vardır Rasulullah (sav) Efendimiz boylesi bir yukten korkarak, Yuce Allaha şoyle sığınmıştır:
Allahım! Fayda vermeyen ilimden sana sığınırım202
Allahu Teala, ilim ehlinden takva istemektedir Cunku takva ancak ilimle elde edilir Bu hususta ayeti kerime meali şoyledir:
Allahtan, kulları icinde ancak ilim ehli olanlar korkar203
şu halde takva sahibi olmayan kimse, gercek alim değildir Yuce Allahı tanıyan ve Ona isyan etmekten korkana cahil denemez
Rasulullah (sav) Efendimizin belirttiği gibi, Allah rızası unutulup sırf dunyalık elde etmek icin kullanılan bir ilim, kendisini taşıyana Cennetin kokusunu koklatmayacaktır204
İlim bazen gizli bir perde ve cetin bir imtihan olup sahibini Allahtan uzaklaştırabilir Bu konuda, Hz Rasulullah (sav) Efendimiz hepimizi şoyle uyarır:
şeytan cok defa sizi, ilimle oyalayarak aldatır Ashab:
Ey Allahın Rasulu!şeytan bizi ilimle nasıl aldatır?, diye sorduklarında Allah Rasulu (sav)şu cevabı vermiştir:
şeytan size Sen ilim oğrenmeye bak, iyice oğreninceye kadar amele bakma! der İnsan da şeytanın bu sozune aldanır İlmi konularda durmadan konuşur durur, ameli hep sonraya bırakır ve nihayet amel edemeden olur gider205
Ashabtan İbnu Mesud (ra) Efendimiz şoyle der:
İlim cok şeyler oğrenip nakletmek değildir İlim Allahtan gereği gibi korkmaktır
Hasan elBasri (rah) ise şoyle demiştir:
İstediğiniz kadar ilim oğrenin Vallahi, oğrendiklerinizle amel etmedikce, Allah size sevap vermez Aklı zayıf kimselerin butun gayreti, sırf ilim nakletmekle meşgul olmak; gercek alimlerin gayreti ise, amel ederek ilmin hakkını korumaktır206
Hasan elBasri Hazretleri de şoyle diyor:
Allahu Teala, sırf ilim nakleden kişiye onem vermez Ancak ilmi, guzel anlayan ve hukmu gereğince yaşayana kıymet verir207
Arifler şoyle demişlerdir:
Butun varlıkların yaratılması ve ilimlerin okunması kulları, La ilahe illallah tevhidinin hakikatine ulaştırmak icindir En faziletli ilim yakin ilmidir
Bu ilmin ilmelyakin, aynelyakin ve hakkalyakin dereceleri vardır Ama hepsinin sonu, muşahede ve ihsan makamıdır Hadisi şerifte belirtildiği gibi:
İhsan Allahu Tealayı goruyormuş gibi Ona kulluk yapmaktır208
Canlıcansız butun varlıklarda ilahi bir tecelli ve ilim gizlidir Bu sırları okuyanlar ve anlayanlar oldukca azdır Bu durumu buyuk veli Sehl etTusteri şoyle dile getirir:
Nice insanlar vardır:
Bir omur boyu bu alemin icinde ilahi ilim ve tecellilerle ic ice yaşar Geceyi gunduzu gorur, yerin ve goğun nimetlerini kullanır: Ne yazık ki butun bunları sevk eden ve ihsan eden Yuce Allahı hic tanımadan cahil ve gafil bir halde olur gider209
şu herkesin kabul ettiği bir gercek değil mi?
Bugun Allah Rasulunden (sav) bize miras kalan marifet ve ahlak ilminin gercek varisleri cok azdır Ancak her donem var olmuştur Bu varisler, mukarrebun makamına cıkmış kamil muminlerdir
Bu kamillerin bir kısmı, Cenabı Hakkın yardım ve tercihi ile velayet mertebelerini kat etmiş ve hidayet yolunda kendilerine tabi olunma sıfatını elde etmiştir
İşte bu tur kamil muminlerin işi kulları irşat etmektir Cunku Allahu Teala kendilerini ozel bir şekilde desteklemiştir Onlar vasıtasıyla kalpleri ihya etmiştir Onlar Yuce Yaratıcının varlığına ve birliğine en canlı şahittirler Yuce Mevla gercek alimleri, melekleriyle birlikte varlığına şahit tutmuştur210
Bu ilim ehli velilere Rabbani alim de denir Onun yuzune bakılsa Allahı hatırlatır Ahlaki ozellikleri Hz Rasulullahın ahlakını aksettirir Bir bakışı kalpte Allah sevgisini meydana getirir
Allahın dostluğu gercek haliyle onlarda zuhur ettiğinden, Ummeti Muhammed onlara bakıp peygamberlerin geliş gayesini, dinin hakikatini, Kuranı Hakimin sırrını, ibadetin tadını, kulluğun aslını, guzel ahlakı, kainatın ve varlığın sebebini kavrayabilir
Ariflerde ilim amele, amel hikmete, hikmet marifete, marifet ilahi muhabbete donuşur Kamil insan yeryuzunde Allahu Tealanın halifesi olduğundan, kendilerine, kullar ve kalpler uzerinde tasarruf yetkisi verilmiştir
Arifler Cenabı Hakkın isimlerinin ozel tecellilerine mazhar olmuşlardır Bu sayede ozel bir ilme, farklı bir kalbe, ayrı bir şahsiyete sahiptirler
Bu yuzden gercek ilim onlarla ayakta durur Din onların hayatında yaşanır, isteyenlere hayat olarak sunulur Bir insan, samimi olarak onların halkasına girse ve sadece kendilerini taklit etse bile, bu sayede pek cok ilim ve edep kazanır
Bu kamil murşitler icinde Sevgili Peygamberimizin (sav) pak neslinden gelip, hem nesebine hem de edebine varis olan seyyid murşitler de vardır
Onlar tarih boyunca bu ummetin yuz akı, medarı iftiharı ve feyz kaynağı olmuşlardır
Seyyid olan alim ve murşitlerin yaratılışlarındaki Muhammedi nur, daha hızlı inkişaf ettiğinden onlar, bu dini ve ilmi en mukemmel şekliyle temsil ve tatbik etmektedirler
Onların hanesi, ilahi edep ve sunneti yaşamada diğer butun muminlere ornek olmuştur
Onları gorenler ve candan sevenler, sanki Rasulullah (sav) Efendimiz ile karşılaşmış ve tanışmış gibi huzur duyarlar
Onların meclisine girenler, Sevgili Peygamberimizin (sav) saadetli yuzune nazar etmiş gibi haz alırlar
Onların elinden tutanlar, Rasulullah Efendimizin (sav) mubarek elinden tutmuş ve onu opmuş gibi olurlar
Onlar her devirde ummetin onunde edep onderi, takva imamı, irşat kutbu olmuştur
Seyyid olan murşitlerin, muminlerin kalbinde ayrı bir sevgisi olmuştur Onlar imanlı ve samimi kalpler tarafından kolayca sevilmiş, rahatca kabul edilmişlerdir
Ummeti Muhammed onlar sayesinde nispeten Hz Rasulullahın (sav) hasretini gidermiştir
Seyyid Abdulkadir Geylani (ks)
Seyyid Muhammed Bahauddin Nakşıbend (ks)
Seyyid Ahmed şehid (ks)
Seyyid Abdulhakim elHuseyni (ks)
Seyyid Muhammed Raşid elBilvanisi (ks)
VeDaha niceleri
Bu buyukler gibi her devri susleyen nice Muhammedi guller vardır O guller, temiz gonullere koku verirler Onlar Yuce Allahın boyası ile boyanmışlardır
Onların gonlu ilahi aşk ile doludur O gullerin dallarından sevgi balları akar, hepsi dışa suzulmuş ozdeki sevgiyi yayar
Onlar dinin gercek alimi ve Cenabı Hakkın şahididir
Onlar Hz Muhammed (sav) Efendimizin halifesi ve varisidir Onun ummetinin ise goz aydınlığıdır Herkes icin rahmet kapısı, muhabbet kaynağıdır
Onlar insanlığın onunde ve kulluk mihrabında, her beşer adına Yuce Allahı tesbih ve takdis ederler
Onlar Ummeti Muhammedi kendilerinden bir parca olarak gorur ve Allah icin onları cok severler
Zira onlar, gozlerimizin nuru Hz Fatıma (ra) Validemiz ile kainata yayılan nurlu silsilenin evlatlarıdır
VeOnlar, Rahmet Peygamberi Hz Muhammed Mustafa (sav) Efendimizin nubuvvet bahcesinin solmayan gulleridir
Yuce Allah, Habibi hurmetine bizleri dunya ve ahirette o gullerden ayırmasın
Amin