Ölümcül hastalıklara sebep olabilen mantar zehirlenmelerinde, kesinlikle zamanında müdahale yapılması gerekir Birçok mantar türünün zehirli olması nedeniyle, güvenilir yerlerden mantarın alınması ve bilinmeyen mantarların yenmemesi doğru olacaktır Mantarı yedikten sonra bulantı ve kusma gibi durumlar yaşıyorsanız, acil olarak doktora gitmelisiniz Mantar zehirlenmesinde alınacak tedbirler ile ilgili birçok bilgi mevcut Özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında zehirlenme vakaları sıklıkla görülür Mantarlar daha çok nemli ortamları sevmektedir Mantarı yedikten sonra, ilk 24 saat içerisinde zehirlenme durumu ortaya çıkabilir Bu süre bazen iki, bazen altı ve bazen de 24 saat olabilir Mantarların çeşidine, içerisinde bulunan zehre veya üstündeki bakterilere bağlı olarak zehirlenme vakası ortaya çıkabilir Her mantar türünün tepkisi farklı olmaktadır Bu tepkilerden bazıları ise şunlardır;
Günlük hayatta sıklıkla tüketilen kültür mantarları zehirli değildir, fakat doğada yetişen çoğu mantarda zehir çeşidi olabilmektedir Bundan dolayı her mantar türünün farklı tepkisi vardır Mantarlardaki zehirlerin de vücutta etkilediği değişik bölgeler bulunur Kimisi karaciğeri, kimisi sinir sistemini ve kimisi böbrekleri etkileyebilir
Bazı mantar türlerinde olan muscarin (zehir çeşidi), sinir sistemini uyarır ve tansiyon düşüklüğü, bulanık görme, göz bebeklerinde irileşme ya da nefes darlığı gibi durumları ortaya çıkarır Ayrıca, vücudun parasempatik sistemini uyarır ve o bölgede zehirlenme oluşur
Amatoksin veya fallatoksin gibi zehirleri içeren mantar türleri, böbrekleri ve karaciğeri çürütür
Koprin zehrini içeren mantarlar alkol ile birlikte yenilirse, alkol zehirlenmesine neden olur Bulantı, yüzde kızarma ve kusma gibi belirtileri vardır
Psilosin içeren mantarlar, hastada hezeyanların ve sanıların oluşmasına neden olabilir
Musimol içeren mantarlar ise, sinir sistemini ağrı duyusu üzerinden etkiler
Mantar zehirlenmeleri; mantarın içerdiği zehre, mantarın türüne ve alınan zehrin miktarına göre değişiklik gösterir Güçlü mantarlardan tek olarak yense bile, bazen ölümle sonuçlanabilecek şekilde zehirlenmeler olabiliyor Buna rağmen, bazı mantar çeşitlerinde de fazla sayıda yenmiş olsa bile zehirleme etkisi çok etkili olmayabilir Mantar zehirlenmesi tedavi edilmediği sürece, ölüme kadar götüren zincirleme bir reaksiyona sebebiyet verir Yılan sokması ile mantar zehirlenmesi arasında çok fark yoktur Yılan zehirlenmesine olduğu gibi, mantarlarda da ölümcül bir zehir bulunabilir Her iki zehirde sinir sistemini etkiler
Mantar Zehirlenmesinin Belirtileri Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Bazı mantar çeşitlerinde zehirlenme belirtilerinin ortaya çıkması bir saati bulurken, bazılarında bu süre 24 saat ve hatta 5 güne kadar çıkabiliyor Doğada yetişen ve zehirsiz sanılan bazı mantarların tüketilmesiyle de kusma, bulantı ya da ishal gibi belirtiler ortaya çıkabiliyor Bu durumun nedeni, mantarların üzerindeki bakterilerdir Mantarın güzelce temizlenmemesi sonucunda; üzerinde kalan alerjik etkiler, topraktaki bakteriler veya ağır metaller bu tarz belirtileri ortaya çıkarabiliyor
mantar zehirlenmesi
Türkiye’de Yaygın Olan Mantar Türleri ve Zehirlenme Belirtileri
Doğada birçok çeşidi olan mantarların, vücutta gösterdikleri etkiler de birbirinden farklı olmaktadır
Coprinus Atramentarius: Bu mantar türü alkolle birlikte tüketildiğinde, 30 dakika ile 5 günlük bir süre arasında bulgu veriyor Yaygın olarak görülen belirtileri ise; boyunda kızarma, bulantı, hipotansiyon, kusma ve terlemedir
Gelin Mantarları (Amanita Muscaia): Yendikten 2 saat kadar sonra belirti ve bulgu veren Gelin mantarı; uykuya eğilim, kasılma, çocuklarda hiperaktivite ve sersemlik gibi belirtiler veriyor
Köy Göçüren Mantarı (Amanita Phalloides): Bu mantarlar, yendikten sonraki 6 ile 24 saat arasında bulgu ve belirti veriyor İshal, kusma, bulantı ve sıvı kaybı gibi belirtiler dışında, ileri evrelerde böbrek ve karaciğer yetmezliğine kadar uzanabilen sonuçlara neden oluyor
Kuzu Göbeği Ebesi (Gyromitra Esculenta): Bu tür mantarlarda en sık görülen belirti; 4 ile 12 saat arasında ortaya çıkan kanlı ishallerdir Mantar zehirlenmeleriyle ilgili olarak bilinmesi gereken diğer önemli hususlar şunlardır;
Mantarın yenmesinden sonra görülen belirtiler ile beraber kişinin hemen doktora gitmesi gerekir Eğer mümkünse, mantar zehrinin çeşidini bilmek için yenen mantarı da doktorun yanına götürmelisiniz
Zehirlenme belirtileri görüldüğü zaman, kişinin kusturulması doğru bir davranış değildir Bu gibi durumlarda hastaya hiçbir müdahale yapılmamalı ve o şekilde doktora götürülmelidir
Hastanede, zehirlenen kişiye doktor tarafından; belirtilerin tam olarak ne zaman çıktığı, ne tür belirtilerin yaşandığı, kaç tür mantar tüketildiği, mantarların nereden toplandığı ve nerede saklandığı gibi sorular sorulur Bunların sonucunda hastanın profili çıkartılır ve ilgili mantarın gücüne göre tedavi yapılır
Zehirlenen kişiden kan örneği alınır ve karaciğer ya da böbrekte hasar olup olmadı ile sıvı kaybının yaşanıp yaşanmadığı gibi tetkikler yapılır Bu aşamadan sonra hasta izlemeye alınır Bunun nedeni de, olası bir karaciğer ya da böbrek hasarına anında müdahale edebilmektir Bazı hallerde hastada koma, tansiyon düşüklüğü ve şok gibi durumlarda görülebilir Böbrek ve karaciğer işlevini kaybettiği için, acil şekilde nakil yapmak gerekir Özellikle karaciğer nakli yapılmazsa, hastanın vücudunda biriken amonyak ölüme sebebiyet verebilir
Destek tedavisi, mantar zehirlenmelerinde öncelikli olan tedavidir Hastaya yapılan tahliller sonucunda, eksik olan ne varsa buna yönelik olarak tedavi yöntemi uygulanır Şayet sıvı kaybı varsa sıvı, tuz kaybı mevcutsa tuz, albümin noksanlığı varsa albümin sağlanır ve karaciğer hasarı oluşmuşsa da karaciğer nakli yapılır
Mantar zehirlenmelerine karşı özel olarak bir panzehir bulunmamaktadır, fakat vücutta meydana getirdiği hasarların tedavisi yapılabilir Mantarın çeşidine göre silibinin, piridoksin, penisilin G, mide yıkanması, aktif kömür tedavisi ve metilen mavisi uygulanır Mantar zehirlenmesine maruz kalan hastanın, yoğun bakım üniteleri olan hastanelerde izlenmesi gerekmektedir
Mantar Yemeden Önce Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Kültür mantarının dışında, farklı mantarlar yenmemelidir
Cinsi bilinmeyen, ağaç altında ve çayırda yetişen hiçbir mantar çeşidi yenmemelidir
Renkli mantarların çoğu zehirlidir Özellikle şapkası renkli olan mantarlar çok tehlikelidir ve yenmemesi gerekir
Aileler mantar konusunda bilgi sahibi olmalıdır Bilhassa çocuklara dışarıda görülen mantarların yenmemesi gerektiği anlatılmalıdır
Ormanlık alanlarda ve piknik alanlarında görülen mantarlar toplanmamalı ve yenmemelidir
mantar zehirlenmesi nedir
Mantarlarla İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar Nelerdir?
Mantarlarla ilgili olarak, halk arasında birçok bilgi kirliliği bulunuyor Bu bilgilerin çoğu yanlıştır ve ölümcül sonuçlar doğurabilir
Yoğurtla yenen mantarlar zehirlemez
İyi pişirilen mantarda zehir olmaz
Tuzlu ya da sirkeli suda bekletilen mantarın zehri yok olur
Güneşte kurutulan mantarın zehri kaybolur
Çayırda yetişen mantarlar zehirli değildir
Mantarı kopardığın zaman renk değiştirmezse zehirli değildir
Ağaçlarda yetişen mantarlar zehirsizdir
Zehirli mantarı gümüş kaşıkla pişirirsen kaşık kararır
Mantar zehirli olursa, salyangozlar onu yemez
Yukarıda saydıklarımızın dışında, daha birçok yanıltıcı bilgi bulunmaktadır Bundan dolayı, kulaktan dolma bilgilerle asla hareket etmeyin
Mantar Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Tanı konulduktan sonraki ilk aşamada, hasta kusamıyorsa, kusmayı sağlayacak olan ilaçlar kullanılır Hastanın kaybettiği sıvı da ilaçlar sayesinde sağlanır ve vücuttaki sıvı dengesi normal haline getirilir Farklı zehirlenmelere karşı değişik ilaç tedavileri uygulanabilir ve tedavi süreci 1 hafta ile 10 gün arasında değişiklik gösterebilir Hastaya hemodiyaliz ve hemoperfüzyon tedavileri uygulanır
Mantar zehirlenmeleri sonucu ortaya çıkan ölüm oranları oldukça yüksektir Bundan dolayı hemen teşhis edilmeli ve tedavi süreci başlatılmalıdır
Günlük hayatta sıklıkla tüketilen kültür mantarları zehirli değildir, fakat doğada yetişen çoğu mantarda zehir çeşidi olabilmektedir Bundan dolayı her mantar türünün farklı tepkisi vardır Mantarlardaki zehirlerin de vücutta etkilediği değişik bölgeler bulunur Kimisi karaciğeri, kimisi sinir sistemini ve kimisi böbrekleri etkileyebilir
Bazı mantar türlerinde olan muscarin (zehir çeşidi), sinir sistemini uyarır ve tansiyon düşüklüğü, bulanık görme, göz bebeklerinde irileşme ya da nefes darlığı gibi durumları ortaya çıkarır Ayrıca, vücudun parasempatik sistemini uyarır ve o bölgede zehirlenme oluşur
Amatoksin veya fallatoksin gibi zehirleri içeren mantar türleri, böbrekleri ve karaciğeri çürütür
Koprin zehrini içeren mantarlar alkol ile birlikte yenilirse, alkol zehirlenmesine neden olur Bulantı, yüzde kızarma ve kusma gibi belirtileri vardır
Psilosin içeren mantarlar, hastada hezeyanların ve sanıların oluşmasına neden olabilir
Musimol içeren mantarlar ise, sinir sistemini ağrı duyusu üzerinden etkiler
Mantar zehirlenmeleri; mantarın içerdiği zehre, mantarın türüne ve alınan zehrin miktarına göre değişiklik gösterir Güçlü mantarlardan tek olarak yense bile, bazen ölümle sonuçlanabilecek şekilde zehirlenmeler olabiliyor Buna rağmen, bazı mantar çeşitlerinde de fazla sayıda yenmiş olsa bile zehirleme etkisi çok etkili olmayabilir Mantar zehirlenmesi tedavi edilmediği sürece, ölüme kadar götüren zincirleme bir reaksiyona sebebiyet verir Yılan sokması ile mantar zehirlenmesi arasında çok fark yoktur Yılan zehirlenmesine olduğu gibi, mantarlarda da ölümcül bir zehir bulunabilir Her iki zehirde sinir sistemini etkiler
Mantar Zehirlenmesinin Belirtileri Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Bazı mantar çeşitlerinde zehirlenme belirtilerinin ortaya çıkması bir saati bulurken, bazılarında bu süre 24 saat ve hatta 5 güne kadar çıkabiliyor Doğada yetişen ve zehirsiz sanılan bazı mantarların tüketilmesiyle de kusma, bulantı ya da ishal gibi belirtiler ortaya çıkabiliyor Bu durumun nedeni, mantarların üzerindeki bakterilerdir Mantarın güzelce temizlenmemesi sonucunda; üzerinde kalan alerjik etkiler, topraktaki bakteriler veya ağır metaller bu tarz belirtileri ortaya çıkarabiliyor
mantar zehirlenmesi
Türkiye’de Yaygın Olan Mantar Türleri ve Zehirlenme Belirtileri
Doğada birçok çeşidi olan mantarların, vücutta gösterdikleri etkiler de birbirinden farklı olmaktadır
Coprinus Atramentarius: Bu mantar türü alkolle birlikte tüketildiğinde, 30 dakika ile 5 günlük bir süre arasında bulgu veriyor Yaygın olarak görülen belirtileri ise; boyunda kızarma, bulantı, hipotansiyon, kusma ve terlemedir
Gelin Mantarları (Amanita Muscaia): Yendikten 2 saat kadar sonra belirti ve bulgu veren Gelin mantarı; uykuya eğilim, kasılma, çocuklarda hiperaktivite ve sersemlik gibi belirtiler veriyor
Köy Göçüren Mantarı (Amanita Phalloides): Bu mantarlar, yendikten sonraki 6 ile 24 saat arasında bulgu ve belirti veriyor İshal, kusma, bulantı ve sıvı kaybı gibi belirtiler dışında, ileri evrelerde böbrek ve karaciğer yetmezliğine kadar uzanabilen sonuçlara neden oluyor
Kuzu Göbeği Ebesi (Gyromitra Esculenta): Bu tür mantarlarda en sık görülen belirti; 4 ile 12 saat arasında ortaya çıkan kanlı ishallerdir Mantar zehirlenmeleriyle ilgili olarak bilinmesi gereken diğer önemli hususlar şunlardır;
Mantarın yenmesinden sonra görülen belirtiler ile beraber kişinin hemen doktora gitmesi gerekir Eğer mümkünse, mantar zehrinin çeşidini bilmek için yenen mantarı da doktorun yanına götürmelisiniz
Zehirlenme belirtileri görüldüğü zaman, kişinin kusturulması doğru bir davranış değildir Bu gibi durumlarda hastaya hiçbir müdahale yapılmamalı ve o şekilde doktora götürülmelidir
Hastanede, zehirlenen kişiye doktor tarafından; belirtilerin tam olarak ne zaman çıktığı, ne tür belirtilerin yaşandığı, kaç tür mantar tüketildiği, mantarların nereden toplandığı ve nerede saklandığı gibi sorular sorulur Bunların sonucunda hastanın profili çıkartılır ve ilgili mantarın gücüne göre tedavi yapılır
Zehirlenen kişiden kan örneği alınır ve karaciğer ya da böbrekte hasar olup olmadı ile sıvı kaybının yaşanıp yaşanmadığı gibi tetkikler yapılır Bu aşamadan sonra hasta izlemeye alınır Bunun nedeni de, olası bir karaciğer ya da böbrek hasarına anında müdahale edebilmektir Bazı hallerde hastada koma, tansiyon düşüklüğü ve şok gibi durumlarda görülebilir Böbrek ve karaciğer işlevini kaybettiği için, acil şekilde nakil yapmak gerekir Özellikle karaciğer nakli yapılmazsa, hastanın vücudunda biriken amonyak ölüme sebebiyet verebilir
Destek tedavisi, mantar zehirlenmelerinde öncelikli olan tedavidir Hastaya yapılan tahliller sonucunda, eksik olan ne varsa buna yönelik olarak tedavi yöntemi uygulanır Şayet sıvı kaybı varsa sıvı, tuz kaybı mevcutsa tuz, albümin noksanlığı varsa albümin sağlanır ve karaciğer hasarı oluşmuşsa da karaciğer nakli yapılır
Mantar zehirlenmelerine karşı özel olarak bir panzehir bulunmamaktadır, fakat vücutta meydana getirdiği hasarların tedavisi yapılabilir Mantarın çeşidine göre silibinin, piridoksin, penisilin G, mide yıkanması, aktif kömür tedavisi ve metilen mavisi uygulanır Mantar zehirlenmesine maruz kalan hastanın, yoğun bakım üniteleri olan hastanelerde izlenmesi gerekmektedir
Mantar Yemeden Önce Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Kültür mantarının dışında, farklı mantarlar yenmemelidir
Cinsi bilinmeyen, ağaç altında ve çayırda yetişen hiçbir mantar çeşidi yenmemelidir
Renkli mantarların çoğu zehirlidir Özellikle şapkası renkli olan mantarlar çok tehlikelidir ve yenmemesi gerekir
Aileler mantar konusunda bilgi sahibi olmalıdır Bilhassa çocuklara dışarıda görülen mantarların yenmemesi gerektiği anlatılmalıdır
Ormanlık alanlarda ve piknik alanlarında görülen mantarlar toplanmamalı ve yenmemelidir
mantar zehirlenmesi nedir
Mantarlarla İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar Nelerdir?
Mantarlarla ilgili olarak, halk arasında birçok bilgi kirliliği bulunuyor Bu bilgilerin çoğu yanlıştır ve ölümcül sonuçlar doğurabilir
Yoğurtla yenen mantarlar zehirlemez
İyi pişirilen mantarda zehir olmaz
Tuzlu ya da sirkeli suda bekletilen mantarın zehri yok olur
Güneşte kurutulan mantarın zehri kaybolur
Çayırda yetişen mantarlar zehirli değildir
Mantarı kopardığın zaman renk değiştirmezse zehirli değildir
Ağaçlarda yetişen mantarlar zehirsizdir
Zehirli mantarı gümüş kaşıkla pişirirsen kaşık kararır
Mantar zehirli olursa, salyangozlar onu yemez
Yukarıda saydıklarımızın dışında, daha birçok yanıltıcı bilgi bulunmaktadır Bundan dolayı, kulaktan dolma bilgilerle asla hareket etmeyin
Mantar Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Tanı konulduktan sonraki ilk aşamada, hasta kusamıyorsa, kusmayı sağlayacak olan ilaçlar kullanılır Hastanın kaybettiği sıvı da ilaçlar sayesinde sağlanır ve vücuttaki sıvı dengesi normal haline getirilir Farklı zehirlenmelere karşı değişik ilaç tedavileri uygulanabilir ve tedavi süreci 1 hafta ile 10 gün arasında değişiklik gösterebilir Hastaya hemodiyaliz ve hemoperfüzyon tedavileri uygulanır
Mantar zehirlenmeleri sonucu ortaya çıkan ölüm oranları oldukça yüksektir Bundan dolayı hemen teşhis edilmeli ve tedavi süreci başlatılmalıdır
