Marmara Bölgesi ülkemizin kuzeybatı köşesinde yer alır Bölge doğuda Adapazarı Ovası ’ndan başlar, batıda Ege Denizi ve Yunanistan sınırına değin devam eder Bölge, Karadeniz ve Ege denizlerine komşudur Marmara Denizi ise sınırları içinde yer alır Marmara Bölgesi alan bakımından ülke yüzölçümünde % 85 ’lik pay ile altıncı sıradadır
Yerşekilleri
Marmara Bölgesi yerşekilleri bakımından sade bir yapıya sahiptir Türkiye ’nin ortalama yükseltisi minimum olan bölgesidir Bölge ’deki en alp 2543 m ile Uludağ ’dır Öteki dağların yükseltisi pozitif değildir Birçok 1000 m ’nin altındadır Karadeniz kıyıları her tarafında Yıldız Dağları, Marmara denizi kıyıları her tarafında ise Işıklar ve Koru dağları yer alır Bu dağların arasında çevresine tarafından çukur ve nisbeten düz olan Ergene Havzası vardır Marmara Bölgesi ’nin güney bölümünde ise Biga Dağları bulunur Güney Marmara ’da düzlükler ve ovalar geniş yer tutar Esas ovalar, Yenişehir, İnegöl, Bursa, Karacabey, Mustafa Kemalpaşa , Balıkesir ve Gönen ovalarıdır Ovaların yükseltisi 300 m ’nin altındadır
Yerşekillerinin sade olması ve özel konumundan nedeniyle ulaşım ağı gelişmiştir Bu şart ülkemizdeki endüstri kuruluşlarının bir çoğunun bu bölgede toplanmasına da yol açmıştır Yeniden sade olan yerşekilleri ekilidikili toprakların oranını artırmıştır Bölgede ekilidikili toprakların oranı % 30 ’u bulur Ekilidikili toprak oranı maksimum olan bölgemizdir
Jeolojik yapısı incelendiğinde Trakya topraklarında deprem olma olasılığı eksik, Anadolu ’daki toprakların da ise deprem olma olasılığı fazladır
Dere ve Gölleri
Sakarya ’nın aşağıda kesimi, Meriç Nehri, Susurluk Irmağı başlıca akarsularıdır Bölgenin yükseltisinin az olması, akarsuların akıntı hızını azaltır böylece bölge akarsularının enerji potansiyeli azdır Akarsuların denize döküldükleri yerlerde kıyı akıntıları pozitif olduğu için veya taşıdıkları malzemelerin büyük bölümünü yatak eğimlerinin eksik olmasından dolayı hain kıyı ovalarında bıraktıkları için delta oluşturmazlar
Bölgenin başlıca gölleri: Manyas, Ulubat, İznik, Sapanca, Büyük Çekmece, Küçük Çekmece ve Durusu (Terkos) gölleridir Bunların hepsi tatlı su gölü özelliğindedir
İklim ve Ot Gibi Yaşama
Marmara Bölgesi iklim bakımından tam bir geçiş iklimi özelliği gösterir Bölgede Akdeniz iklimi, Karasal iklim ve Karadeniz iklimi görülür İklim çeşitliliği en çok olan bölgedir
Bölgeye sıradan 600700 mm yağış düşmektedir Takvim ortalama sıcaklık 14 15 °C dir Kışlar fazla soğuk geçmez (3 – 6 °C) Yazlar da bunaltıcı hava değildir (23 – 25 °C) Marmara Denizi kıyılarında ve Güneybatı Marmara ’da Akdeniz iklimi etkilidir Yazlar sıcak, kışlar ise ılık geçer Ama, Karadeniz ikliminin etkisinden dolayı yaz ayları esas Akdeniz iklimindekl kadar kurak değildir Kış sıcaklıkları enlemin etkisiyle tipik Akdeniz iklimindeki kadar yüksek değildir Akdeniz ikliminin görüldüğü bu yerlerde tümör makidir
Marmara Bölgesi ’nin Karadeniz kıyıları boyunca ise Karadeniz iklimi görülür Yazlar nisbeten daha serin ve yağışlı geçer Toplam yağış miktarı da fazladır böylece bu alanlar ormanlıktır Ergene Havzası ’nda ise karasal iklim görüldüğünden bozkırlar geniş yer miktar Marmara Bölgesi, Türkiye ormanlarının %13 ’üne sahiptir Bölgeler arasında orman oranı bakımından 4 sırada yer alır
Tarım ve Hayvancılık
Yerşekilleri sade olduğu için ekilidikili alanların alan yüzölçümüne oranının maksimum olduğu bölgedir Tarım çoğu yerde modern yöntemlerle yapılır İklim çeşitliliği bir fazla tarım ürününün yetişmesine ihtimal sağlamıştır Yetiştirilen tarım ürünleri gündöndü, zeytin, şekerpancarı, tütün, darı, pirinç, buğday, farklı alanlara yönlendirilmiş sebze ve meyvelerdir Sakarya ve İzmit ’te fındık üretimi yaygındır
Zeytin: Bölgenin bilhassa Akdeniz iklimi etkisi altındaki güney kıyılarında Gemlik ve Mudanya çevresinde yetiştirilir Zeytin üretiminde Ege ve Akdeniz ’den sonradan üçüncü sıradadır
Günebakan: Türkiye ’de en yoğun olarak bu bölgede yetiştirilir Bilhassa Trakya ’nın iç kesimlerinde Ergene havzasında yetiştirilir Türkiye toplam üretiminde % 84 ’lük pay ile birinci sırada bulunur
Şekerpancarı: Bilhassa Adapazarı, Alpullu ve Susurluk civarında yetiştirilir
Pirinç: Ergene ve Meriç ırmağı çevresinde yetiştirilir
bundan başka kolza, üzüm, sebze üretimi de önemlidir
Bölgede bir fazla tarım ürünü yetiştirilmesine rağmen nüfus pozitif olduğu için alan öteki bölgelerden önemli ölçüde tarım ürünü alır Bölgede hayvancılık, büyük ölçüde besicilik ve ahır hayvancılığı şeklindedir Hayvancılık daha fazla Trakya ’da ve Güney Marmara ’da yapılır En çok beslenen hayvan koyundur Trakya ’da mandıracılık gelişmiştir Bölge et ve süt ihtiyacının bir kısmını öteki bölgelerden karşılar BursaGemlik ve İstanbul ’da ipek böcekçiliği gelişmiştir Trakya ’da arıcılık yaygındır
Nüfus ve Yerleşme
Marmara Bölgesi ’nin nüfusu 2000 verilerine kadar 174 milyondur Nüfus sayısı ve yoğunluğu en çok olan bölgedir Türkiye ’de büyük kasaba nüfusunun azami olduğu bölgedir
Marmara Bölgesi ’nin nüfusunun fazla olmasında; endüstrinin ve ulaşımın gelişmiş olması, iklim ve yerşekillerinin elverişliliği ile tarım alanlarının bereketli olması etkili olmuştur Bölgede nüfusun en yoğun olduğu yerler ÇatalcaKocaeli Bölümü ile Güney Marmara (Bursa çevresi) dır
aynı zamanda nüfus yoğunluğunun Türkiye ortalamasının altında olduğu yerler de vardır Bu alanlardan biri Yıldız Dağları Bölümü ’dür Bu bölümde nüfusun az olmasında; tarım alanlarının sınırlı olması, sanayi kuruluşlarının az olması, arazinin dağlık olması ve önemli yollara ttzak kalması gibi faktörler etkilidir Keza Çanakkale çevresinde de nüfus seyrektir Marmara Bölgesi ’nde, nüfus artışı, doğum oranından fazla fazladır Bu şart bölgenin aşırı göç almasına bağlıdır
Madenler ve Endüstri
Marmara Adası ve Bilecik ’te bilye, Uludağ ’da volfram, Susurluk ’ta bor, Çanakkale çevresinde linyit ve barit, Kırklareli ve Silivri çevresinde doğalgaz çıkarılır
Marmara Bölgesi, Türkiye ’de endüstrinin en fazla geliştiği bölgedir Endüstri alanında enerji tüketimi maksimum olan bölgedir Bölgedeki endüstri tesisleri şunlardır:
Dokuma: BursaGemlik ve istanbul
Şeker Fabrikası: Alpullu, Susurluk, Sakarya
Yağ Fabrikası: Edremit, Tekirdağ, Gemlik, Kırklareli, Edirne
Konfeksiyon: İstanbul, Bursa, Bilecik
Gübre Fabrikası: İzmit, Bandırma
Cam Fabrikası: İstanbul, Kırklareli
Otomobil Fabrikası: Bursa, İstanbul, izmit, Adapazarı
Kâğıt Fabrikası: Balıkesir, Yalova
Turizm
Doğal güzellikleri ve tarihi eserleriyle istanbul ve Bursa önemli turizm merkezleridir
Turizm faaliyetleri yıl boyunca devam eder Bu durumun oluşmasında İstanbul ve Bursa gibi merkezlerin tarihi ve kültürel merkez özelliği taşıması ve Türkiye ’nin en kayda değer hava limanının bu bölgede bulunması etkin olmuştur Hem kaplıcalar ve Uludağ önemli turizm alanlarıdır Marmara Denizi ’nin kuzey ve güney (Erdek çevresi) kıyıları deniz turizmi bakımından çok gelişmiştir Bursa, Yalova, Balıkesir ve Çanakkale ’de kaplıca turizmi de gelişmiştir
Bölgenin Bölümleri
1 Yıldız Dağları Bölümü
Marmara Bölgesi ’nin kuzeybatısı orta yükseklikteki Yıldız Dağları ’ndan oluşur Bu dağlar Karadeniz ’e paralel uzanır Bölümün Karadeniz kıyılarında Karadeniz iklimi görülür Nemlilik fazladır Ormanlar geniş yer miktar Yıldız Dağları ’nın Ergene Havzasına bakan yamaçlarında yağış azalır İklim farklılaşır
Bölümün iç ve batı kesiminde ayçiçeği, şekerpancarı, mısır, tahıl ve patates üretilir Küçükbaş hayvancılık ve besi hayvancılığı önemlidir
Ormancılık ve orman ürünleri manâlı bir gelir kaynağıdır Bölümde Pınarhisar ’da çimento fabrikası, Trakya cam fabrikası vardır Nüfusu seyrektir Nüfusun seyrek olmasında bölümün dağlık olması, tarım alanlarının azlığı, belli başlı yollara sapa kalması ve bölümde sanayinin yeterince gelişmemiş olması etkili olmuştur
2*** Ergene Bölümü
Birim Ergene Havzası ’nı içine alır Güneyinde Tekirdağ ve Koru dağları yer alır Orta kesimi çevresine tarafından yerşekilleri bakımından daha sadedir Deprem olasılığı azdır
Marmara Bölgesi ’nin en soğuk ve en az yağışlı bölümüdür Başat ur bozkırdır Karasal iklim etkilidir Yerşekillerinin sade olması, tarım alanlarının geniş olmasına yol açmıştır Türkiye ’de maksimum günebakan yetiştirilen bölüm burasıdır Hem, buğday, darı, pirinç, şekerpancarı üretimi yapılır Bağcılık önemlidir
Bölümde küçükbaş hayvancılık önemlidir Mandıracılık gelişmiştir Arıcılık yapılır
Ergene Bölümü ’nün yerşekilleri sadedir bu nedenle Türkiye ’yi Avrupa ’ya bağlayan kara ve demiryolları bu bölümden geçer
Tekirdağ ’da şarap fabrikası vardır Çerkezköy ’de tekstil, tekstil, makina sanayii gelişmiştir Hamitabat ’ta çıkarılan doğalgazdan elektrik üretilir Ayçiçek yağı fabrikaları vardır
3*** ÇatalcaKocaeli Bölümü
Çatalca ve Kocaeli Yarımadaları ile Sakarya Ovası ’ndan oluşur Sıradan yükseltisi azdır, daha çok platolarla kaplıdır
Bölümde Büyük ve Ufak Çekmece kıyı set gölleri yer alır Hem Sapanca gölü bulunmaktadır
Çatalca ve Kocaeli yarımadalarının Karadeniz kıyıları boyunca Karadeniz iklimi görülür Buralar ağaçlık olup nüfus bakımından seyrektir Bölümün Marmara denizi kıyıları boyunca Akdeniz İklimi etkilidir Bitkiler makidir Nüfusun en yoğun olduğu yer bu kıyılardır
Bölümde şekerpancarı, tahıl, darı, günebakan, tütün üretilir Sakarya ’da fındık üretimi vardır
İstanbul Türkiye ’nin en büyük endüstri, ticaret, bankacılık, turizm, ulaşım ve kültür merkezidir Endüstride çeşitlilik çok fazladır Bunların başlıcaları; konfeksiyon, dokuma, otomotiv, sırça, pabuç, hap, kimya, gübre, deri ve beslenme endüstrileridir İzmit ’te İpraş petrol rafinerisi, Yarımca ’da petrokimya sanayii vardır Endüstrinin gelişmiş olması sebebiyle Türkiye ’nin her yerinden buraya göç gelmektedir Birim nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğu bakımından Türkiye ’de birinci sıradadır Bu şart ev sıkıntısına yol açmaktadır
4 Güney Marmara Bölümü
Marmara Bölgesi ’nin ve Marmara Denizi ’nin güneyindeki topraklarını kapsar Bölümde Biga Dağları, Samanlı Dağları ve Uludağ en yüksek yerlerdir Ovalar oldukça fazladır Yenişehir, İnegöl, Bursa, Karacabey, Balıkesir, Gönen ovaları en önemli ovalardır Bu ovalarda tarım gelişmiştir
Bölümde bulunan Ulubat, Manyas ve İznik gölleri tektonik göllerdir ve suları tatlıdır
Ayçiçeği, şekerpancarı, darı, buğday alanları ile sebze ve meyve bahçeleri bulunur Gemlik ve Mudanya çevresinde zeytinlikler fazla geniş alanlara yayılmıştır
Küçükbaş hayvancılık önemlidir Ipekli böcekçiliği gelişmiştir Bölümün en gelişmiş şehri Bursa ’dır Burası bir tarım ve sanayi kentidir Bursa ’da dokuma, otomotiv, konserve endüstrisi gelişmiştir Balıkesir ’de çimento ve kâğıt fabrikası, Bandırma ’da gübre fabrikası vardır Güney Marmara Susurluk havzasında bor mineralleri, Marmara Adası ’nda bilye, Biga ve Çan ’da linyit çıkartılır Yalova kaplıcalarıyla ünlüdür
Yerşekilleri
Marmara Bölgesi yerşekilleri bakımından sade bir yapıya sahiptir Türkiye ’nin ortalama yükseltisi minimum olan bölgesidir Bölge ’deki en alp 2543 m ile Uludağ ’dır Öteki dağların yükseltisi pozitif değildir Birçok 1000 m ’nin altındadır Karadeniz kıyıları her tarafında Yıldız Dağları, Marmara denizi kıyıları her tarafında ise Işıklar ve Koru dağları yer alır Bu dağların arasında çevresine tarafından çukur ve nisbeten düz olan Ergene Havzası vardır Marmara Bölgesi ’nin güney bölümünde ise Biga Dağları bulunur Güney Marmara ’da düzlükler ve ovalar geniş yer tutar Esas ovalar, Yenişehir, İnegöl, Bursa, Karacabey, Mustafa Kemalpaşa , Balıkesir ve Gönen ovalarıdır Ovaların yükseltisi 300 m ’nin altındadır
Yerşekillerinin sade olması ve özel konumundan nedeniyle ulaşım ağı gelişmiştir Bu şart ülkemizdeki endüstri kuruluşlarının bir çoğunun bu bölgede toplanmasına da yol açmıştır Yeniden sade olan yerşekilleri ekilidikili toprakların oranını artırmıştır Bölgede ekilidikili toprakların oranı % 30 ’u bulur Ekilidikili toprak oranı maksimum olan bölgemizdir
Jeolojik yapısı incelendiğinde Trakya topraklarında deprem olma olasılığı eksik, Anadolu ’daki toprakların da ise deprem olma olasılığı fazladır
Dere ve Gölleri
Sakarya ’nın aşağıda kesimi, Meriç Nehri, Susurluk Irmağı başlıca akarsularıdır Bölgenin yükseltisinin az olması, akarsuların akıntı hızını azaltır böylece bölge akarsularının enerji potansiyeli azdır Akarsuların denize döküldükleri yerlerde kıyı akıntıları pozitif olduğu için veya taşıdıkları malzemelerin büyük bölümünü yatak eğimlerinin eksik olmasından dolayı hain kıyı ovalarında bıraktıkları için delta oluşturmazlar
Bölgenin başlıca gölleri: Manyas, Ulubat, İznik, Sapanca, Büyük Çekmece, Küçük Çekmece ve Durusu (Terkos) gölleridir Bunların hepsi tatlı su gölü özelliğindedir
İklim ve Ot Gibi Yaşama
Marmara Bölgesi iklim bakımından tam bir geçiş iklimi özelliği gösterir Bölgede Akdeniz iklimi, Karasal iklim ve Karadeniz iklimi görülür İklim çeşitliliği en çok olan bölgedir
Bölgeye sıradan 600700 mm yağış düşmektedir Takvim ortalama sıcaklık 14 15 °C dir Kışlar fazla soğuk geçmez (3 – 6 °C) Yazlar da bunaltıcı hava değildir (23 – 25 °C) Marmara Denizi kıyılarında ve Güneybatı Marmara ’da Akdeniz iklimi etkilidir Yazlar sıcak, kışlar ise ılık geçer Ama, Karadeniz ikliminin etkisinden dolayı yaz ayları esas Akdeniz iklimindekl kadar kurak değildir Kış sıcaklıkları enlemin etkisiyle tipik Akdeniz iklimindeki kadar yüksek değildir Akdeniz ikliminin görüldüğü bu yerlerde tümör makidir
Marmara Bölgesi ’nin Karadeniz kıyıları boyunca ise Karadeniz iklimi görülür Yazlar nisbeten daha serin ve yağışlı geçer Toplam yağış miktarı da fazladır böylece bu alanlar ormanlıktır Ergene Havzası ’nda ise karasal iklim görüldüğünden bozkırlar geniş yer miktar Marmara Bölgesi, Türkiye ormanlarının %13 ’üne sahiptir Bölgeler arasında orman oranı bakımından 4 sırada yer alır
Tarım ve Hayvancılık
Yerşekilleri sade olduğu için ekilidikili alanların alan yüzölçümüne oranının maksimum olduğu bölgedir Tarım çoğu yerde modern yöntemlerle yapılır İklim çeşitliliği bir fazla tarım ürününün yetişmesine ihtimal sağlamıştır Yetiştirilen tarım ürünleri gündöndü, zeytin, şekerpancarı, tütün, darı, pirinç, buğday, farklı alanlara yönlendirilmiş sebze ve meyvelerdir Sakarya ve İzmit ’te fındık üretimi yaygındır
Zeytin: Bölgenin bilhassa Akdeniz iklimi etkisi altındaki güney kıyılarında Gemlik ve Mudanya çevresinde yetiştirilir Zeytin üretiminde Ege ve Akdeniz ’den sonradan üçüncü sıradadır
Günebakan: Türkiye ’de en yoğun olarak bu bölgede yetiştirilir Bilhassa Trakya ’nın iç kesimlerinde Ergene havzasında yetiştirilir Türkiye toplam üretiminde % 84 ’lük pay ile birinci sırada bulunur
Şekerpancarı: Bilhassa Adapazarı, Alpullu ve Susurluk civarında yetiştirilir
Pirinç: Ergene ve Meriç ırmağı çevresinde yetiştirilir
bundan başka kolza, üzüm, sebze üretimi de önemlidir
Bölgede bir fazla tarım ürünü yetiştirilmesine rağmen nüfus pozitif olduğu için alan öteki bölgelerden önemli ölçüde tarım ürünü alır Bölgede hayvancılık, büyük ölçüde besicilik ve ahır hayvancılığı şeklindedir Hayvancılık daha fazla Trakya ’da ve Güney Marmara ’da yapılır En çok beslenen hayvan koyundur Trakya ’da mandıracılık gelişmiştir Bölge et ve süt ihtiyacının bir kısmını öteki bölgelerden karşılar BursaGemlik ve İstanbul ’da ipek böcekçiliği gelişmiştir Trakya ’da arıcılık yaygındır
Nüfus ve Yerleşme
Marmara Bölgesi ’nin nüfusu 2000 verilerine kadar 174 milyondur Nüfus sayısı ve yoğunluğu en çok olan bölgedir Türkiye ’de büyük kasaba nüfusunun azami olduğu bölgedir
Marmara Bölgesi ’nin nüfusunun fazla olmasında; endüstrinin ve ulaşımın gelişmiş olması, iklim ve yerşekillerinin elverişliliği ile tarım alanlarının bereketli olması etkili olmuştur Bölgede nüfusun en yoğun olduğu yerler ÇatalcaKocaeli Bölümü ile Güney Marmara (Bursa çevresi) dır
aynı zamanda nüfus yoğunluğunun Türkiye ortalamasının altında olduğu yerler de vardır Bu alanlardan biri Yıldız Dağları Bölümü ’dür Bu bölümde nüfusun az olmasında; tarım alanlarının sınırlı olması, sanayi kuruluşlarının az olması, arazinin dağlık olması ve önemli yollara ttzak kalması gibi faktörler etkilidir Keza Çanakkale çevresinde de nüfus seyrektir Marmara Bölgesi ’nde, nüfus artışı, doğum oranından fazla fazladır Bu şart bölgenin aşırı göç almasına bağlıdır
Madenler ve Endüstri
Marmara Adası ve Bilecik ’te bilye, Uludağ ’da volfram, Susurluk ’ta bor, Çanakkale çevresinde linyit ve barit, Kırklareli ve Silivri çevresinde doğalgaz çıkarılır
Marmara Bölgesi, Türkiye ’de endüstrinin en fazla geliştiği bölgedir Endüstri alanında enerji tüketimi maksimum olan bölgedir Bölgedeki endüstri tesisleri şunlardır:
Dokuma: BursaGemlik ve istanbul
Şeker Fabrikası: Alpullu, Susurluk, Sakarya
Yağ Fabrikası: Edremit, Tekirdağ, Gemlik, Kırklareli, Edirne
Konfeksiyon: İstanbul, Bursa, Bilecik
Gübre Fabrikası: İzmit, Bandırma
Cam Fabrikası: İstanbul, Kırklareli
Otomobil Fabrikası: Bursa, İstanbul, izmit, Adapazarı
Kâğıt Fabrikası: Balıkesir, Yalova
Turizm
Doğal güzellikleri ve tarihi eserleriyle istanbul ve Bursa önemli turizm merkezleridir
Turizm faaliyetleri yıl boyunca devam eder Bu durumun oluşmasında İstanbul ve Bursa gibi merkezlerin tarihi ve kültürel merkez özelliği taşıması ve Türkiye ’nin en kayda değer hava limanının bu bölgede bulunması etkin olmuştur Hem kaplıcalar ve Uludağ önemli turizm alanlarıdır Marmara Denizi ’nin kuzey ve güney (Erdek çevresi) kıyıları deniz turizmi bakımından çok gelişmiştir Bursa, Yalova, Balıkesir ve Çanakkale ’de kaplıca turizmi de gelişmiştir
Bölgenin Bölümleri
1 Yıldız Dağları Bölümü
Marmara Bölgesi ’nin kuzeybatısı orta yükseklikteki Yıldız Dağları ’ndan oluşur Bu dağlar Karadeniz ’e paralel uzanır Bölümün Karadeniz kıyılarında Karadeniz iklimi görülür Nemlilik fazladır Ormanlar geniş yer miktar Yıldız Dağları ’nın Ergene Havzasına bakan yamaçlarında yağış azalır İklim farklılaşır
Bölümün iç ve batı kesiminde ayçiçeği, şekerpancarı, mısır, tahıl ve patates üretilir Küçükbaş hayvancılık ve besi hayvancılığı önemlidir
Ormancılık ve orman ürünleri manâlı bir gelir kaynağıdır Bölümde Pınarhisar ’da çimento fabrikası, Trakya cam fabrikası vardır Nüfusu seyrektir Nüfusun seyrek olmasında bölümün dağlık olması, tarım alanlarının azlığı, belli başlı yollara sapa kalması ve bölümde sanayinin yeterince gelişmemiş olması etkili olmuştur
2*** Ergene Bölümü
Birim Ergene Havzası ’nı içine alır Güneyinde Tekirdağ ve Koru dağları yer alır Orta kesimi çevresine tarafından yerşekilleri bakımından daha sadedir Deprem olasılığı azdır
Marmara Bölgesi ’nin en soğuk ve en az yağışlı bölümüdür Başat ur bozkırdır Karasal iklim etkilidir Yerşekillerinin sade olması, tarım alanlarının geniş olmasına yol açmıştır Türkiye ’de maksimum günebakan yetiştirilen bölüm burasıdır Hem, buğday, darı, pirinç, şekerpancarı üretimi yapılır Bağcılık önemlidir
Bölümde küçükbaş hayvancılık önemlidir Mandıracılık gelişmiştir Arıcılık yapılır
Ergene Bölümü ’nün yerşekilleri sadedir bu nedenle Türkiye ’yi Avrupa ’ya bağlayan kara ve demiryolları bu bölümden geçer
Tekirdağ ’da şarap fabrikası vardır Çerkezköy ’de tekstil, tekstil, makina sanayii gelişmiştir Hamitabat ’ta çıkarılan doğalgazdan elektrik üretilir Ayçiçek yağı fabrikaları vardır
3*** ÇatalcaKocaeli Bölümü
Çatalca ve Kocaeli Yarımadaları ile Sakarya Ovası ’ndan oluşur Sıradan yükseltisi azdır, daha çok platolarla kaplıdır
Bölümde Büyük ve Ufak Çekmece kıyı set gölleri yer alır Hem Sapanca gölü bulunmaktadır
Çatalca ve Kocaeli yarımadalarının Karadeniz kıyıları boyunca Karadeniz iklimi görülür Buralar ağaçlık olup nüfus bakımından seyrektir Bölümün Marmara denizi kıyıları boyunca Akdeniz İklimi etkilidir Bitkiler makidir Nüfusun en yoğun olduğu yer bu kıyılardır
Bölümde şekerpancarı, tahıl, darı, günebakan, tütün üretilir Sakarya ’da fındık üretimi vardır
İstanbul Türkiye ’nin en büyük endüstri, ticaret, bankacılık, turizm, ulaşım ve kültür merkezidir Endüstride çeşitlilik çok fazladır Bunların başlıcaları; konfeksiyon, dokuma, otomotiv, sırça, pabuç, hap, kimya, gübre, deri ve beslenme endüstrileridir İzmit ’te İpraş petrol rafinerisi, Yarımca ’da petrokimya sanayii vardır Endüstrinin gelişmiş olması sebebiyle Türkiye ’nin her yerinden buraya göç gelmektedir Birim nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğu bakımından Türkiye ’de birinci sıradadır Bu şart ev sıkıntısına yol açmaktadır
4 Güney Marmara Bölümü
Marmara Bölgesi ’nin ve Marmara Denizi ’nin güneyindeki topraklarını kapsar Bölümde Biga Dağları, Samanlı Dağları ve Uludağ en yüksek yerlerdir Ovalar oldukça fazladır Yenişehir, İnegöl, Bursa, Karacabey, Balıkesir, Gönen ovaları en önemli ovalardır Bu ovalarda tarım gelişmiştir
Bölümde bulunan Ulubat, Manyas ve İznik gölleri tektonik göllerdir ve suları tatlıdır
Ayçiçeği, şekerpancarı, darı, buğday alanları ile sebze ve meyve bahçeleri bulunur Gemlik ve Mudanya çevresinde zeytinlikler fazla geniş alanlara yayılmıştır
Küçükbaş hayvancılık önemlidir Ipekli böcekçiliği gelişmiştir Bölümün en gelişmiş şehri Bursa ’dır Burası bir tarım ve sanayi kentidir Bursa ’da dokuma, otomotiv, konserve endüstrisi gelişmiştir Balıkesir ’de çimento ve kâğıt fabrikası, Bandırma ’da gübre fabrikası vardır Güney Marmara Susurluk havzasında bor mineralleri, Marmara Adası ’nda bilye, Biga ve Çan ’da linyit çıkartılır Yalova kaplıcalarıyla ünlüdür