Hormonların etkisi ile üreme organlarının her ay geçirdiği değişikliklerdir. Bu değişiklikler gebelikle veya
menstrual kanamayla sonlanır. Menstrual siklus ortalama 28 gün sürer.
1.gün; menstrual kanamanın başladığı gün siklusun 1.günü olarak kabul edilir.
1-14. gün; östrojen fazı olarak da adlandırılan bu dönemde beyindeki hipofiz bezinden FSH
adı verilen hormon salınır, FSH yumurtalıklardan östrojen (kadınlık hormonu) üretimini uyarır.
2-5.gün; rahmin iç tabakası dökülür ve kanama giderek azalır.
6.gün; kanamanın bittiği bugün yumurtalıklarda folikül adı verilen kesecikler içinde yumurta gelişmeye
balar ve rahmin endometrium adı verilen iç tabakası giderek kalınlaşır.
7-12.gün; yumurtayı içinde bulunduran kesecikler büyür ve östrojen üretimi devam eder.
13-14.gün; bu günlerde ovulasyon (yumurtlama) gerçekleşir. Bu dönemde cinsel ilişkide bulunulursa
gebelik gerçekleşebilir. Ovulasyon sırasında kasık ağrısı ve hafif bir kanama görülebilir, bu günlerde
vücut ısısı artar.
15-18.gün; yumurtalıklardan salınan yumurta tüpler aracılığı ile rahme gelir. Bu arada östrojen düzeyi
düşer ve yumurtalıklardan progesteron adı verilen hormon salınmaya başlar.
19-20.gün; rahim gebeliğe hazırdır. Premenstrual sendroma ait yakınmalar bu dönemde başlar.
21-28.gün; endometriumdaki bezler büyür ve kan damarları artar.
NORMAL MENSTRUAL KANAMA KAÇ GÜN SÜRER?
Menstrual kanamanın süresi kadınlarda farklılık gösterebilir, 2-7 gün süren kanamalar normaldir.
Menstrual siklusun uzunluğu 21-35 gün arasında olmalıdır. Kanamaların başladığı ergenlik döneminde
sikluslar daha düzensizdir.
MENSTRUAL KANAMALAR NE ZAMAN BAŞLAR?
İlk menstrual kanamaya menarş denir. Menstrual kanamalar 9-16 yaşları arasında başlar. Spor yapan
veya çok zayıf olan kızlarda menarş gecikebilir. Onbeş yaşına dek menstrual kanama başlamadıysa
hekime başvurmak gerekir. Vajina girişindeki zarda, vajinada veya rahimdeki anormallikler nedeni ile
menstrual kanamalar başlamayabilir.
MENSTRUAL KANAMA SIRASINDA TAMPON KULLANMAK SAĞLIKLI MIDIR?
Ülkemizde çok yaygın olarak kullanılmayan tamponlar emiciliği fazla olan malzemelerden üretilir.
Emiciliği çok fazla olan çeşitleri kullanıldığı ve uzun süre değiştirilmediğinde toksik şok sendromu adı
verilen bir enfeksiyona neden olabilir. Ateş, döküntü, kas ağrısı ve ishale yol açan bu enfeksiyon çok
nadir olarak da ani tansiyon düşmesine, karaciğer ve böbrek yetmezliğine neden olur. Tampon
kullanırken 4-6 saat aralıklarla değiştirmek, gece yatarken tampon yerine ped kullanmak, tamponu
yerleştirmeden önce elleri yıkamak ve temizliğe dikkat etmek gerekir. Gerekli önlemler alındıktan sonra
tampon kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
MENSTRUAL KANAMA SIRASINDA DENİZE GİRİLEBİLİR Mİ?
Eskiden bu dönemde birçok aktiviteden uzak durulması gerektiğine inanılırdı. Gerekli korunma
sağlandığı taktirde denize girilmesinde ve diğer sporların yapılmasında bir sakınca yoktur.
MENSTRUAL KANAMANIN ZAMANINI AYARLAMAK MÜMKÜN OLABİLİR Mİ?
Hormonal preparatlar kullanılarak menstrual siklusta düzenlemeler yapılabilir. Hekime danışmadan bu tip
hormon ilaçlarının kullanılması sakıncalıdır.
MENSTRUAL KANAMANIN DIŞINDAKİ ZAMANLARDA OLAN AKINTILAR NORMAL MİDİR?
Menstrual siklus boyunca kanamanın olmadığı dönemde vajinal salgıların olması normaldir. Kokusuz ve
renksiz akıntılar önemli değildir. Akıntıya kaşıntı, idrar yaparken yanma ve sık idrara çıkma gibi şikayetler
eşlik ediyorsa hekime başvurmanız gerekir.
MENSTRUAL MİGREN NEDİR?
Migren ağrıları kadınlarda daha sık görülür. Migreni olan kadınların %60-70’i menstrual kanama ile baş
ağrılarının ilişkisinden bahseder. Menstrual migren her ay menstrual kanamadan 2 gün önce başlayan ve
kanama sonuna kadar süren baş ağrılarıdır. Kadınların %14’ünde görülen bu durumda baş ağrısına
bulanık ve çift görme, denge bozukluğu, kulak çınlaması, duyma güçlüğü, baş dönmesi ve bulantı eşlik
eder. Doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda da hormon kullanmadıkları 7 gün süresince benzer migren
ağrıları görülür. Düşük doz östrojen kullanılması ile bu yakınmalar azalabilir.
MENSTRUAL KRAMPLAR NEDİR?
Karın ve kasıkta menstrual kanama sırasında ve kanama başlamadan hemen önce görülen ağrılardır. Bu
durum premenstrual sendromdan farklıdır. Üreme çağındaki birçok kadın hem menstrual kramplardan
hem de premenstrual sendroma bağlı görülen değişikliklerden yakınır. Menstrual kramplar genellikle hafif
olmasına rağmen bazen kadının günlük yaşantısını devam ettirmesini engelleyebilecek kadar şiddetli de
olabilir. Kadınların yarısından çoğu kramplardan yakınırken, toplumdaki her 7 kadından birinde ağılar çok
şiddetlidir.
DİSMENORE NEDİR?
Dismenore menstrual krampların tıbbi adıdır. Primer dismenore kadınların %50’sinden fazlasında
görülen kramplardır, bu kramplar genellikle menstrual kanamaların başlamasıyla ortaya çıkar. Primer
dismenorede ağrıya neden olan herhangi bir jinekolojik problem yoktur. Bu ağrılar yaş ilerledikçe ve
doğum sonrasında azalır. Sekonder dismenore ise üreme organlarındaki problemlere bağlı olarak
sonradan ortaya çıkar.
MENSTRUAL KRAMPLARA NE YOL AÇAR?
Gebelik gerçekleşmediğinde endometrium adı verilen rahmin iç tabakası dökülmeye başlar ve
prostoglandin adı verilen maddeler salınır. Bunlar rahimdeki düz kasların kasılmasına ve endometriumun
menstrual kanama ile dökülmesine neden olur. Rahimdeki düz kasların kasılması sırasında şiddetli
kramplar hissedilebilir. Prostoglandin düzeyleri bazı kadınlarda çok yükselir, bu da ağrının çok fazla
olmasına yol açar. Rahim ile rahim ağzı arasındaki kanalın dar olduğu kadınlarda kramplar daha şiddetli
olur. Ayrıca stres de bu krampları arttırabilir.
MENSTRUAL KRAMPLARA BAŞKA YAKINMALAR DA EŞLİK EDER Mİ?
Menstrual kramplara baş ağrısı, bulantı, kusma, sık idrara çıkma ve barsak hareketlerindeki değişikliklere
bağlı ishal veya kabızlık eşlik edebilir.
MENSTRUAL KRAMPLAR NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Yeteri kadar dinlenme, uyku ve düzenli egzersiz yapılması krampların şiddetini azaltır. Karın bölgesine
sıcak pedlerin yerleştirilmesi de ağrıyı azaltabilir. Prostoglandin üretimini azaltan ağrı kesiciler
kullanılabilir. Ağrı kesicileri kullanmaya kramplar şiddetlenmeden başlamak gerekir. Menstrual
kanamadan bir gün önce ağrı kesicilerin kullanılmaya başlanması ve kanama başladıktan sonra 1-2 gün
ilaca devam edilmesi önerilir. Çok şiddetli ağrı olduğunda doğum kontrol hapları kullanılarak ovulasyon
önlenir, prostoglandin salınımı azaltılarak menstrual kanamanın ve krampların mümkün olduğu kadar
hafif olması sağlanır. Sekonder dismenore tedavisi dismenoreye neden olan hastalığa bağlıdır.
HANGİ JİNEKOLOJİK PROBLEMLER DİSMENOREYE YOL AÇAR?
Endometriozis; rahmin endometrium adı verilen iç tabakasının rahim dışında da bulunması
Myomlar; rahim duvarında oluşan iyi huylu kas kitleleri
Adenomyozis; rahim içi dokunun kas tabakası arasına doğru yayılması
Pelvik inflamatuvar hastalık (PID); üreme organlarının yaygın enfeksiyonu
Yapışıklıklar; üreme organlarının birbirleriyle veya etraftaki dokular ile yapışık olması
Rahim içi araç; doğum kontrol yöntemi olarak rahim içi araç kullanılması
Premenstrual sendrom
Yumurtalık kistleri
Sekonder dismenoreye yol açan jinekolojik problemlerdir. Ağrının nedeni bulunarak tedavi edildiğinde
menstrual kramplar azalır. Menstrual kanama sırasındaki ağrının şiddetinde bir artma olduğunda mutlaka
hekime başvurulması gerekir.
MENSTRUAL SİKLUSLAR VE KANAMA NE ZAMAN ANORMAL OLARAK DEĞERLENDİRİLİR?
Yirmibir günden kısa veya 35 günden uzun süren sikluslar anormal olarak değerlendirilir. Menstrual
kanamanın çok fazla olduğu, uzun sürdüğü veya iki kanama arasında lekelenme ve kanama görüldüğü
durumlarda hekime başvurulması gerekir. Hormonal değişiklikler, yumurtalık kistleri, rahim veya rahim
ağzındaki polipler, endometrial hiperplazi yani rahim içini döşeyen tabakanın fazla büyümesi, myomlar ve
daha nadir olarak da rahim kanseri bu tip düzensizliklere yol açabilir.
MENSTRUAL SİKLUSLAR HANGİ DURUMLARDA UZUN SÜRER?
Bazı kadınlarda menstrual kanama yılda sadece 3-4 kez olabilir. Stres, ağır egzersiz, ani kilo kaybı ve
ağır diyetler, tiroid bezindeki bozukluklar menstrual siklusların uzamasına neden olabilir. Polikistik over
sendromu (PCO) adı verilen kilo fazlalığı, aşırı tüylenme ve kanama düzensizliklerinin görüldüğü bu
hastalıkta da menstrual sikluslar uzar. PCO vakalarında östrojen hormonunun fazla salınmasına bağlı
olarak rahim kanseri gelişebileceğinden, bu vakaların hekime başvurarak tedavi görmesi gerekir
MENSTRUAL SİKLUSLAR HANGİ DURUMLARDA KISA SÜRER?
Stres, bazı egzersizler ve hayatınızdaki ani değişiklikler nedeni ile menstrual sikluslar 21 günden daha
kısa sürebilir. Fazla sigara ve kahve içen kadınlarda da sikluslar kısa sürer. Kısa aralıklarla menstrual
kanama anemiye (kansızlık) neden olabilir. Bu durumda hekime başvurarak hem bu kanama
düzensizliğinin hem de kansızlığın tedavi edilmesi gerekir.
MENSTRUAL KANAMA OLMAMASININ SEBEPLERİ NELERDİR?
Aktif cinsel hayatı olan kadınlarda menstrual kanamanın gecikmesinin en sık görülen nedeni gebeliktir.
Altı ay veya daha uzun süre menstrual kanama olmamasına amenore denir. Menstrual kanama olmadığı
zaman ovulasyon da gerçekleşmez. Bu durum ani ve fazla kilo kayıplarından sonra, yaşam tarzındaki
değişiklikler ve stres nedeni ile ortaya çıkabilir. Amenore kürtaj veya diğer cerrahi girişimler sonrasında
rahim içinde oluşan yapışıklıklara bağlı olarak da görülebilir. Kırkbeş yaş üzerindeki kadınlarda ise
menopoz öncesi dönemde menstrual kanamalar çok uzun aralıklarla gerçekleşebilir. Amenore
vakalarında östrojen hormonunun azalmasına bağlı kemik kayıpları görülebileceğinden mutlaka hekime
başvurulması gerekir.
İKİ MENSTRUAL KANAMA ARASINDAKİ DÖNEMDE NİÇİN LEKELENME OLUR?
Menstrual kanamanın bitiminden sonra ve gelecek menstrual kanama başlamadan önce olan kanamalar
ara kanamalardır. Ara kanamalara hormonal düzensizlikler, myomlar, enfeksiyonlar, genital organ
yaralanmaları, endometriozis hastalığı, kanserler ve bazı ilaçlar neden olur. Ara kanama mutlaka hekime
başvurulmasını gerektiren bir durumdur.
ARA KANAMALARIN NEDENİNİN TESPİT EDİLEBİLMESİ İÇİN HANGİ İNCELEMELER
YAPILMALIDIR?
Jinekolojik muayene, Pap smear incelemesi (rahim ağzından alınan örneğin patolojik incelemesi),
enfeksiyondan şüphelenilirse mikrobiyolojik inceleme , hormonal testler, kan sayımı ve gerekli
görüldüğünde laparoskopi yapılmalıdır.
ARA KANAMALARIN TEDAVİSİ NEDİR?
Ara kanamaların tedavisi kanamaya neden olan probleme yöneliktir. Ara kanamaya neden olan problem
zamanında teşhis ve tedavi edilmezse kan kaybına bağlı anemiye, kanamanın nedenine bağlı olarak
infertilite ve kansere yol açabilir. Kansızlığın tedavi edilmesi için ilaç kullanılması gerekebilir. Genellikle
progesteron içeren hormon preparatlarının kullanılması ile ara kanamalar önlenir. Kanamaya neden olan
problemin de mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
PREMENSTRUAL SENDROM NEDİR?
Premenstrual sendrom birçok sağlıklı kadında menstrual siklusun ikinci döneminde görülen fiziksel ve
duygusal değişikliklerdir. Ovulasyon sonrasında başlayan yakınmalar menstrual kanama öncesindeki bir
hafta boyunca çok yoğunlaşır. Bu yakınmalar menstrual kanamanın başlaması ile azalır. Kadınların
%80’i menstruasyon öncesi dönemde bazı fiziksel ve duygusal değişikliklerden yakınır. Bu kadınların
%40’ında yakınmalar kendilerini, etraflarındaki kişileri ve normal aktivitelerini etkileyecek kadar fazla
olabilir. Vakaların %7’sinde ise yakınmalar günlük aktivitelerin yapılmasını tamamen engelleyecek kadar
ağır olabilir.
PREMENSTRUAL SENDROM NEDEN GÖRÜLÜR?
Hormonlara bağlı olarak düşünülen premenstrual sendromun neden kaynaklandığı kesinlik
kazanmamıştır. Birçok kadın yaşı ilerleyip hormonal düzensizlikler arttıkça premenstrual sendroma bağlı
yakınmalarının arttığından bahseder. Bu sendrom ovulasyonun gerçekleştiği sikluslarda görülür.
Ovulasyon ile artan progesteron hormonunun bu sendroma neden olduğu düşünülmüş fakat
doğrulanamamıştır. Premenstrual sendroma bağlı bazı yakınmaların progesteron kullanımı ile azalması
da araştırmacıları bu düşünceden uzaklaştırmıştır. Bazı vitamin ve minerallerin eksikliğinin de bu
sendroma yol açtığı düşünülmektedir.
PREMENSTRUAL SENDROM ÖNLENEBİLİR Mİ?
Sağlıklı beslenmek, fazla karbonhidrat içeren öğünlerden özellikle tatlı besinler ve çikolatadan, çok tuzlu
yiyeceklerden, kafein içeren kolalı içeceklerden, kahve ve sigaradan uzak durmak, ideal kiloyu korumak,
yeteri kadar kalsiyum (1500 mg/gün) almak, lifli yiyecekler, bol sebze, meyve yemek ve bol su içmek
premenstrual sendroma bağlı yakınmaları önleyebilir.
PREMENSTRUAL SENDROM NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Premenstrual sendroma bağlı yakınmaların azaltılabilmesi için sağlıklı beslenme, kalsiyum, magnezyum
ve mangenez gibi minerallerin ve A, B6 ve E vitaminlerinin alınması önerilir. Ayrıca yakınmalara göre ağrı
kesiciler, antidepresanlar (depresyonu önleyen ilaçlar), doğum kontrol hapları ve idrar söktürücüler
kullanılabilir. Son yıllarda L-Triptofan adı verilen amino asitin (proteinlerin yapı taşları) kullanılmasının
premenstrual sendroma bağlı yakınmaların önlenmesinde yararlı olduğu gösterilmiştir. L-Triptofan
özellikle vücutta su tutulmasını, göğüslerde gerginlik ve hassasiyeti, duygusal bozuklukları ve baş
ağrısını azaltır. Bazı herbal preparatlar da (doğal otlardan hazırlanan ürünler) premenstrual sendroma
bağlı yakınmaların önlenmesi için kullanılmaktadır. Bu ürünlerin etkinliği ile ilgili yeterli sayıda çalışma
yoktur.
PREMENSTRUAL SENDROMA BAĞLI BAZI BESİNLERE KARŞI AŞIRI İSTEK DUYULABİLİR Mİ?
Birçok kadın menstruasyon öncesindeki dönemde çikolata ve tatlı yiyecekler gibi bazı besinleri yemek
için aşırı istek duyabilir. Çikolata, kolalı içecekler ve kahve gibi kafein içeren besinlerin fazla tüketilmesi
yakınmaları arttırabilir. Kafein içeren besinler özellikle göğüslerde şişlik ve hassasiyeti arttırır, baş
ağrısını şiddetlendirir.