Mental Retardasyon Nedir?

Mental Retardasyon Nedir? mental retardasyon nedir tuberoskleroz nedir mental retardasyon ne aramak hafif retarde Betimleme Zeka geriliği olan bireylerin eğitimleri uzun süre ve çok çaba gerektirir Yapılan eğitim ve çare girişimleri sonucunda kişi belirli bir düzeye ulaşmasına karşın, çok az kısmı kendi kendine tatmin edici olabilmektedir böylece akıl geriliğine yol açan etmenlerin bilinerek, bu bireylerin anne rahminde iken saptanması önleyici önlemler yönünden fazla önemlidir Bilhassa genom haritasının çıkarıldığı çağımızda gen tedavilerinin bulunması ile olur ya de anne rahminde girişimlerde bulunabilecektir Akıl geriliğini tanımlamak birçok vakit sorun olmuştur Bunun nedeni bilim adamlarının zekayı tamamiyle neyin oluşturduğu konusunda halen zihin birliğine varamamalarıdır Uzmanların çoğu zekayı “bilişsel yetenek olarak düşünürken, bazıları da “hakiki yaşamda karşılaşılan sorunları çözme şeklinde tanımlamaktadır Akıl, “amaca karşın uyumsal tutum olarak da açıklanabilir Son yıllarda bilişsel zekadan ayrı ayrı sosyal zeka ve bunun daha alçak kümesi olan duygusal zeka kavramlarının da ileri sürülmesi tanımlamayı daha kompleks ülkü getirmiştir Günümüzde akıl ayrıca bilişsel kabiliyet hem de toplumsal harmoni ölçütlerini kapsayacak şekilde tanım edilmektedir Çağımızda zeka geriliği anlamında “akıl yetersizliği, “akıl özürü, “alışılagelmiş altı zeka, “oligofreni ve yakın zamanda “gelişimsel engellilik ve “gelişimsel gecikme gibi terimler kullanılmaktadır ABD’de 1970’den beri kullanılan “gelişimsel özürlülük (developmental disability) terimi ise, zeka geriliği, serebral palsi, otizm ve zeka geriliği ile yakından ilişkisi olan öteki nörolojik bozukluklar gibi ileri derecede ve süreğen zihinsel ve fiziki bozuklukları betimlemek için kullanılmaktadır Amerikan Akıl Yetersizliği Birliği (American Association on Mental Deficiency, AAMD)’nin zeka geriliği için yaptığı tanımlamaya kadar, akıl geriliği; gelişim döneminde meydana gelen, uyumsal davranıştaki bozukluklarla birlikte bulunan ortalamanın altındaki akıl işlevidir Bu tanım akıl geriliğinde, şimdiki ahenk sorununu ve işlevsellikteki sınırlılığı durum koşar Ortalamanın altındaki akıl işlevi ile birlikte iletişimde, kendine bakımda, evdeki yaşamda, sosyal becerilerde ve toplumsal yararlılıkta, kendini yönlendirmede, sağlığı korumada, akademik işlevsellikte ve çalışma alanında iki ya da daha fazla bozukluğun olması öngörülür Bireylerde zeka geriliğini devretmek için yapılan epidemiyolojik çalışmalarda standartlar belirlenmiştir ve istatistiksel modele dayanan psikometrik ölçümler kullanılmaktadır Zeka geriliği tanısı için genellikle kabul edilen kesme noktası, ortalamanın 2 standart sapma altındaki zeka bölümü (Intelligence Quotient, IQ)dür Bu layık 70 akıl puanının altını ifade eder Yaygınlık Yapılan araştırmalarda zeka geriliğinin yaygınlığı %1 olarak bildirilmektedir Erkeklerde kızlardan iki katı daha sık gözlenir Akıl geriliği görülme sıklığının erkekler aralarında pozitif olmasının nedenleri şunlardır: Erkekler, merkezi sinir sisteminde hasar meydana getiren dış etmenlere daha dayanıksız görülmekte ve böylece zihinsel gelişimleri etkilenmektedir Erken doğum, yenidoğan ölümü ve ölü doğum gibi doğmalık anomaliler erkek çocuklarda daha sıktır X’e tabi akıl geriliği gibi ırsi etmenler erkeklerde fazladır Erkek çocuklar engellenmelere kızlardan daha artı saldırganlıkla cevap verirler Bundan nedeniyle, okul öncesinde ve ilkokulda idareci ve öğretmenlerin bu gibi sorunlu erkek çocuklarla tesadüf olasılığı ve bunların ruhsal ve zihinsel değerlendirilmeleri için uzmanlara gönderilmeleri daha sıktır bu nedenle erkek çocukların zeka gerisi olarak etiketlenmeye daha meyilli olduğu anlaşılmalıdır Hafif derece akıl geriliği olanlarla yapılan araştırmalarda sosyoekonomik duruma kadar geniş farklılıklar gösterilmektedir Düşük sosyoekonomik gruplarda yüksek sosyoekonomik gruplara oranla hafif derece akıl geriliği daha yüksek bulunmuştur Düşük sosyoekonomik düzeyden gelen çocuklar arasındaki akıl geriliği, yüksek sosyoekonomik düzeyden gelenlere tarafından 13 kata varan oranlarda büyüme gösterir İleri derece zeka geriliği oranı sosyoekonomik durumdan daha eksik etkilenmektedir Bunun nedeni ileri derece zeka geriliğinin daha fazla organik etmenlerle olmasıdır ABD’de yapılan çalışmaların çoğunda zeka geriliğinin görülme sıklığı beyaz olmayanlarda beyazlardan daha yüksek bulunmuştur Hem, azınlık ırklar aralarında da zeka geriliğinin görülme sıklığının yüksek olduğu gösterilmiştir Bu oranlar beyazlara göre siyahlarda iki katına, Meksika kökenli Amerikalılarda ise üç katına yakındır Burada düşük sosyoekonomik düzey, annelerin eğitimsizliği, gebelikteki beceriksiz bakım ve gıda eksikliği gibi çevresel etmenler rol oynamaktadır Hafif derece akıl geriliği okula başlamadan önce annebaba veya çevre tarafından ayrım edilmeyebilir Çocuklar okula başladıktan ve konut dışındaki etkinliklere katıldıktan daha sonra zihinsel yetersizlikleri anlaşılmaya ve görünür ışık halkası gelmeye başlar Derslerin sınıf atladıkça daha da güçleşmesi ve bilişsel yeti gerektirmesi nedeniyle ergenlik dönemine doğru ayrım edilme doruğa çıkar İleri derece akıl geriliği olanlara fazla erken yaşlarda tanı konulur İleri derece akıl geriliği olanlarda zeka ile toplumsal işlev arasındaki ilişki açıktır Bunlar çocuklukta özel desteğe ihtiyaç duyarlar ve bu şart erişkinlikte de devam eder Hafif derece akıl geriliği olan çocukların yarısından fazlası özel desteğe gerek duymaz Akıl bölümlerine tarafından kendine tatminkarlık gözden geçirildiğinde, zeka bölümü 40’ın aşağıda olanların hiçbirisi kendine tatmin edici değildir Zeka bölümü 4049 aralarında olanların %20’si, 5059 arasında olanların %42’si ve 6069 aralarında olanların %71’i kendine yeterlidir Nedenleri Hafif derece akıl geriliği olan bireylerin %5878’inde, ileri derece akıl geriliği olan bireylerin %2343’ünde şimdiki teşhis araştırmaları ile bir niçin gösterilememektedir Zeka geriliği olan bireylerin yaklaşık %35’inde kalıtımsal bir niçin gösterilir %10’nundan daha azında bilinmeyen orijinli bir malformasyon sendromu tanımlanabilir Enfeksiyon, travma ve toksinler gibi dış etkenler, prenatal, perinatal ya da postnatal etmenler, doğum sorunları ve prematurite doğma gibi etmenler yaklaşık 13’ünün nedenini açıklayabilmektedir Geri kalanın nedeni bilinmemektedir Zeka geriliğinde üç manâlı etkiden laf edilebilir: Organik etkiler, çoğul genlerle (poligen) oluşan etkiler ve sosyokültürel etkiler Bu etkilerin doğum öncesinde, doğum esnasında ve doğum ardından oluşturduğu sendrom, bozukluk ve hastalıklar şu şekilde özetlenebilir: 1 Doğum öncesindeki (prenatal) nedenler: Doğum öncesi nedenlerin başında ırsi sendromlar kazanç a Otozomal kromozomal bozukluklar: sendromhtml' class sözcükDown sendromu (trisomi 21; translokasyon15; mozaisizm), 700 canlı doğumda 1 görülür Orta ve ileri derece zeka geriliği yapar Bu hastalarda ölüm oranı yüksektir ve ölüm sıklıkla doğumsal kalp hastalığındandır sendromhtml' class kelimeDown sendromunun nöropatolojisi belirsizdir Bu hastalardaki hipotoni, motor düzensizlikler ve ardışık motor etkinlikteki bozukluklar serebellar işlev bozukluğunu düşündürür Bu nöropatolojik bulgularla birlikte hastalarda küçük serebellum ve oksipital loblar, gizli üst temporal girus ve beyinin önarka uzunluğunda kısalık bulunur Bu bulgular, sendromhtml' class kelimeDown sendromlu hastaların beyinlerinin kortikal alanlarında miyelizasyon gecikmesinin olduğunu düşündürür Edwards sendromu (trisomi 18), 5000 canlı doğumda 1 görülür İleri derece akıl geriliği yapar Böyle bebeklerin %90’ı birincil 12 ayda ölmektedir Hem çoğu iskelet ve organ anomalileri görülebilir Kedi ağlaması (cat cry) nın sıklığı bilinmemektedir Burada 5’nci kromozomun kısa kolu çıkıktır Orta dereceden ağıra kadar akıl geriliği yapar Birçok sendromda kalıtımsal defektin bütün yeri de saptanmıştır Kromozom 22’de q 11 DiGeorge sendromu, kromozom 15’de q 1113 PraderWilli sendromu olarak anılır b Cinsiyet kromozom bozuklukları: XXY erkek (Kleinfelter sendromu), 600 canlı doğumda bir görülür X ve Y kromozomlarının eklenmiş (XXXY, XXYY) şekillerinde de olabilir Hudut akıl işlevinden hafif derece zeka geriliğine değin değişmeler gösterir XYY erkek, 7000 canlı doğumda 1 görülür Akıl geriliği ile ilgili değildir Ek özellikleri arasında uzun zirve, dirsek anormallikleri ve dürtüsellikte artma sayılabilir XXX kadınsı, 850 canlı doğumda 1 görülür Zeka geriliği olabilir veya olmayabilir X kromozomlarının sayısı ne değin artı olursa akıl geriliği de böylece derinleşir XO (Turner sendromu), 2200 canlı kadınsı doğumda 1 görülür Hastalarda bazı öğrenme eksiklikleri olabilir fakat zeka geriliği yoktur Önemli özellikler arasında zirve kısalığı, cinsel gelişim geriliği, doğmalık yürek hastalığı ve dirsek biçimsizlik vardır Frajil X sendromu, 1000 canlı doğumda 1 olarak varsayım edilmektedir Bir X kromozomunun uzun kolunun ucuna yakın kısmında incelme ile birlikte kromozomun ufak parçalara ayrılmasıdır Erkeklerde hafif veya orta derece zeka geriliği, kızlarda genelde hafif derece akıl geriliği yapar Ara Sıra kızlarda gerilik olmayabilir Frajil X sendromlu heterozigot kadınların bir kısmında normal akıl işlevi olmasına rağmen şizofreni ve duygulanım bozuklukları oranlarında artışın bulunduğu bildirilmektedir c Gen anormallikleri: Etken geçişli gen anormalliklerinin bir tanesine Bourneville hastalığı (tubero skleroz) dır Sıklığı 200 binde 1 veya daha azdır Hastaların %40’ında zeka işlevi normaldir %60’ında ise hafiften orta dereceye dek zeka geriliği bulunur Ek özellikler arasında yüzde kelebek şeklinde renk değişikliği, beyin dokusunda kalsifikasyonlar ve epilepsi sayılabilir Bir başka egemen geçişli gen anormalliği ise Von Recklinghausen hastalığı (nörofibromatozis) dır 3000 doğumda 1 görülür Hastaların %25’inden azında hafif derece akıl geriliği bulunur Diğerleri normaldir Deride sütlü kahve renginde lekeler, görülür Tubero sklerozis ve nörofibromatozisle ilgili özel gen anormallikleri henüz bilinmemektedir Resesif geçişli gen anormallikleri arasında fenilketonüri en sık görülendir Sıklığı, ortalama olarak 11500’de 1’dir 54’de 1 birey defektif geni taşır Bu hastalıkta, fenilalaninin tirozine metabolize olması için gereken fenilalanin hidroksilaz enzimi eksiktir Hastalık tedavi edilmezse ileri düzeye kadar zeka geriliği olabilir Böyle bebekler doğumdan sonraki ilk üç ay içerisinde saptanır ve fenilalaninden fakir özel mama ve yiyeceklerle çare edilirse akıl geriliği önlenebilir Bir öteki resesif geçişli gen anormalliği de galaktozemidir Sıklığı 200 bin doğumda 1’dir Sütün meydana getirdiği galaktozun metabolize edilmesinde yeteneksizlik vardır Bu rahatsızlık da galaktozdan fakir mama ve yiyeceklerle çare edildiğinde zeka geriliği olmayabilir LeschNyhan sendromunun sıklığı ve anormalliğin tipi bilinmemektedir Birincil 68 ayda bebek olağan görünür sonradan orta derecede akıl geriliği olur Fakat bazılarında akıl bölümü olağan veya sınırdadır Bu hastalarda 8 aylıktan sonradan artan motor kontrolde ileri derecede bozukluklar ve kendini yaralama davranışları görülebilir d Doğum öncesi infeksiyonları: Gebelikte annenin geçirdiği kızamıkçık, sitomegalovirus, toksoplazmozis, herpes simpleks ve EpsteinBarr virusu infeksiyonları akıl geriliği ile yakından ilgilidir Doğumsal kızamıkçık düşük doğum ağırlığı, Mikrosefalihtml' class kelimemikrosefali, akıl geriliği, gibi çoğu bozukluk yapar Nörolojik olarak sıradan olan lakin beyinomurilik sıvılarında kızamıkçık virusu saptanan çocuklar on yaşlarına dürüst akıl ve tutum sorunları gösterebilirler Uzun yıllar izlenen doğumsal kızamıkçık olgularında görme ve işitme anormalliklerinin olduğu bulunmuştur Bu bozukluğun en ciddi komplikasyonu, seyrek olmakla birlikte, süreğen ve ilerleyici kızamıkçık panensefalitidir Böyle çocuklarda spastisite, demans, epileptik nöbetler, ataksi ve hareket bozuklukları gibi ilerleyici nörolojik bozukluklar gelişir Doğumsal sitomegalovirus infeksiyonu %61 oranında akıl geriliğine niçin olur Bu infeksiyonun tipik özellikleri sarılık, Mikrosefalihtml' class sözcükmikrosefalidir Yaşayan çocuklarda işitme kaybı, görme bozuklukları ve adale hastalıkları sık görülür Akıl geriliğine neden olan öteki hamilelik infeksiyonları aralarında doğmalık sifiliz, gebelikte geçirilen grip hastalığı (influenza) ve mikoplazma sayılabilir e Gebelikte diğer etmenler: Gebeliğin erken döneminde annenin radyasyonla karşılaşması fetusta beyin hasarına yol açar Doğum öncesi kanamalar, çoğuz (ikiz, üçüz vb gibi) doğumlar, fetusun uterusta normalden ayrı duruşları, fazla kısa ya da fazla uzun doğum ağrıları da zeka geriliği nedenleri olabilir Doğum yapan annenin yaşı 35’deri fazlaysa sendromhtml' class kelimeDown sendromu riski artmaktadır Gebenin cıva ve kurşun gibi ağır metallerle süreğen zehirlenmesi zeka geriliğine niçin olabilir Cıva zehirlenmesi infantil nöropati (pembe hastalığı; akrodiniya), kurşun zehirlenmesi kurşun ensefalopatisi yapmaktadır Gebelik sırasında içki alımı bebeklerde karakteristik vücut yapısı bozukluklarına ve fetal içki sendromuna bağlı akıl geriliğine niçin olur 2 Doğum sırasındaki (perinatal) nedenler: Çoğu ırsi bozukluk güç doğum görülüşünde büyüme yapmaktadır Günümüzde doğum koşulları ve yenidoğanın bakımı özellik yönünden daha iyi düzeydedir ve serebral palsili doğan bebeklerin görülmesi azalmaktadır Doğum ağırlığı 1500 gramdan daha az olan bebeklerde serebral palsi oranı artar Bu oranın 10 binde 1 olduğu düşünülmektedir 3 Doğum sonrasındaki (postnatal) nedenler: Doğum ardından akıl geriliğine yol açan nedenler aralarında kızamık, boğmaca, kabakulak ve verem gibi menenjit ve ensefalit yapan hastalıklar önde gelir Kuduz aşısı gibi viral aşılar sonrasında oluşan ensefalopatiler de akıl geriliği oluşturur Seyrek olmakla birlikte yüksek düzeyde kurşunun sürekli alınması zeka geriliği yapar; 60 mgdl’den artı kan kurşun düzeyi akıl bölümünde azalmaya niçin olmaktadır Bebeğin veya çocuğun metabolik, hepatik, dolaşımsal, renal, hematolojik ve otoimmün sistemleriyle ilgili birçok tıbbi durumlar nörolojik zarar meydana getirebilir İleri derecedeki gıda yetersizlikleri, boğulma ve status epileptikusta olduğu gibi anoksi durumları, önemli kafa travmaları ve hipotiroidizm de akıl geriliğine niçin olan etmenlerdir Sosyoekonomik düzeyin düşüklüğü hafif derecede akıl geriliğinden sorumluluk sahibi olabilir