TÜİK enflasyon verisini açıklar, sonraki gün Merkez Bankası bunu yorumlar. Teamüller bunu gerektirir. Zira Merkez Bankası'nın asli misyonu 'fiyat istikrarı'nı sağlamaktır. Son periyottan odak noktasında öncelikler değişse de bakalım Nisan ayında vatandaşı ezen, sanayiciyi bile zorlayan, gücümüzü sömüren, gıdamızdan kesen enflasyon için Merkez Bankası ne demiş? Enflasyon neden yükselmiş? Nasıl düşecekmiş?
TCMB, Aylık Fiyat Gelişmeleri raporunu yayımladı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayınlanan Nisan ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda şöyle denildi:
Uluslararası emtia fiyatları ile tedarik problemleri tüketici fiyatları üzerinde baskı oluşturmaya devam etmiştir. Bu periyotta, tüketici yıllık enflasyonundaki artış, alt kümeler geneline yayılırken bu gelişmeye en bariz katkı başta gıda olmak üzere enerji ve hizmet gruplarından gelmiştir.
Gıda kümesinde yıllık enflasyondaki yükseliş alt kalemler genelinde devam etmiş, bir evvelki ay yataya yakın seyreden taze meyve ve zerzevat fiyatları bu devirde yüksek artış sergilemiştir.
Enerji enflasyonu, doğal gaz ve şebeke suyu üzere yönetilen/yönlendirilen kalemlerdeki gelişmeler öncülüğünde değerli ölçüde artış kaydetmiştir.
Bu periyotta, hizmet grubunda yıllık enflasyon alt kümeler genelinde artmış, güç ve besin fiyatlarındaki görünüme paralel olarak ulaştırma ve lokanta-otel öne çıkan kümeler olmaya devam etmiştir.
Temel mal grubunda yıllık enflasyon sağlam mallarda yükselirken öbür alt kümelerde gerilemiştir. Belirli eserlere uygulanan KDV indiriminin fiyatlara yansıdığı gözlenmiş, bu gelişme öbür temel mal kümesinde fiyatları olumlu etkilemiştir.
Uluslararası emtia fiyatlarında devam eden yüksek seyir, yurt içi güç fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirlerindeki aksamalar sonucunda üretici fiyatlarındaki yükseliş sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları artmaya devam etmiştir.
Yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükselirken, ulaştırma hizmetleri ve lokanta otel kümesindeki artışlar daha besbelli olmuştur.
Akaryakıt fiyatlarındaki birikimli artışlar ulaştırma hizmetlerindeki görünümü olumsuz etkilemeye devam etmiş, fiyatların yüzde 11,35 oranında artmasıyla küme yıllık enflasyonu yüzde 78,00 oranına yükselmiştir.
Ulaştırma kümesinde gerek kentler ortası gerekse kent içi yolcu nakliyatında yüksek oranda artışlar gözlenmiştir. Girdi maliyetlerinin olumsuz etkilediği bir öbür kesim lokanta-otel olmuş, yemek hizmetleri öncülüğünde fiyatların yüzde 6,95 artmasıyla küme yıllık enflasyonu yüzde 69,26 olarak gerçekleşmiştir.
Mevsimsel tesirlerden arındırılmış datalarla incelendiğinde, kirada aylık artışların yatay seyrini Nisan ayında koruduğu gözlenmiştir.
Temel mal yıllık enflasyonu Nisan ayında 2,39 puanlık yükselişle yüzde 61,58 düzeyine ulaşmıştır. Bu periyotta, yıllık enflasyon sağlam mal kümesinde yükselirken, başka alt kümelerde gerilemiştir.
Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) Nisan ayında yüzde 5,11 oranında artmış, bu gelişmede mobilya fiyatları yüzde 12,18 oranında artışla öne çıkarken, araba (yüzde 4,12) ve beyaz eşya (yüzde 4,22) fiyatlarında da yükseliş kaydedilmiştir. Bu gelişmelerle güçlü tüketim mallarında yıllık enflasyon yüzde 74,62 düzeyine ulaşmıştır.
Diğer temel mal kümesinde, konutun bakım-onarımı, eğlence-kültür ve mesken ile ilgili eserlerdeki fiyat artışları öne çıkarken, temel hijyen eserlerinde KDV oranının yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesi küme enflasyonunu sınırlamıştır.
Giyim ve ayakkabı kümesinde aylık fiyat artışı (yüzde 7,02) bir evvelki yılın bir ölçü altında gerçekleşmiş, yıllık enflasyon Nisan ayında 0,79 puan düşüşle yüzde 25,75 olmuştur. Güç fiyatları Nisan ayında yüzde 7,62 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 15,26 puanlık yükselişle yüzde 118,20 olmuştur.
Yönetilen ve yönlendirilen kalemlerden doğal gaz ve şebeke suyu fiyatları sırasıyla yüzde 27,92 ve 14,22 oranlarında yükselerek bu gelişmede temel belirleyici olmuştur.
Bu periyotta akaryakıt, katı yakıt ve tüp gaz fiyatlarındaki artışlar devam etmiştir. Besin ve alkolsüz içecek fiyatları Nisan ayında yüzde 13,38 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 18,77 puan yükselerek yüzde 89,10 düzeyine ulaşmıştır. Milletlerarası ziraî emtia fiyatlarındaki yüksek düzeyler, olumsuz hava şartları ve artan girdi maliyetleri dal üzerinde baskı oluşturmuştur. Bu gelişmeler sonucunda genele yayılan fiyat artışları gerçekleşirken yıllık enflasyon işlenmemiş besinde yüzde 100,67, işlenmiş besinde yüzde 78,09 olmuştur.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, işlenmemiş besinde taze meyve ve zerzevat fiyatlarının kıymetli ölçüde arttığına işaret etmiştir. Öteki işlenmemiş besin alt kümesinde, yem fiyatlarından olumsuz etkilenen kırmızı ve beyaz et, referans fiyat düzenlemesinin etkilediği sütün yanı sıra patates ve pirinç yüksek fiyat artışlarıyla öne çıkmıştır.
İşlenmemiş besin kalemlerindeki yüksek fiyat artışları irtibatlı işlenmiş besin kalemlerini de olumsuz etkilemiştir. Bu kümede, ekmek ve tahıllar kaleminde fiyatların yüzde 6,30 oranında artmasıyla alt kalem yıllık enflasyonu yüzde 85,81 olmuştur. Öteki işlenmiş besin kalemleri ortasında peynir ve öteki süt eserleri, şeker ve şekerle irtibatlı eserler, katı ve sıvı yağlar, alkolsüz içecekler ve et eserlerindeki yüksek fiyat artışları dikkat çekmiştir.
Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları Nisan ayında yüzde 4,02 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 56,38 düzeyine yükselmiştir. Bu gelişmede, Mart ayında sigara fiyatlarında üretici firmalar kaynaklı yapılan artışın sarkan tesirleri izlenmiştir.
Yurt içi üretici fiyatları Nisan ayında yüzde 7,67 oranında artmış, yıllık enflasyon 6,85 puan yükselişle yüzde 121,82 olmuştur.
Emtia fiyatlarındaki yüksek düzeyler, tedarik zincirlerindeki aksaklıklar ve yurt içi güç maliyetlerindeki artışlar üretici fiyatlarını olumsuz etkilemeye devam etmiştir. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon orta mallarında yataya yakın seyrederken başka alt kümelerde yükselmiştir.
Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, kömür ve linyit, ham petrol-doğal gaz, su ve suyun arıtılması, elektrik, inşaat bölümü ile irtibatlı olan metalik olmayan mineral eserler, besin eserleri, basım-kayıt hizmetleri ile mobilya ve ağaç eserlerindeki artışlar öne çıkmıştır.'