Türkiye İktisat Modeli’nin en kıymetli araçlarından kur muhafazalı TL mevduat eseri gerçek bireylerin akabinde geçen ayın ortasında hukukî şahıslara de yönelik olarak devreye alındı.
Şirketlerin kur muhafazalı TL mevduat eserine geçişinden elde edecekleri vergi avantajları da geçen hafta sonu Resmi Gazete’de yayımlandı ve yürürlüğe girdi.
Lakin Merkez Bankası yasa sonrası mevzuat değişimi yapmadı ve vade 6 ve 12 ay olarak bırakıldı.
Vadelerde değişiklik yok!
Şirketlerin döviz mevduatlarını TL’ye çevirmede sağlanan vergi avantajları nedeniyle daha istekli olacağı lisana getirilirken Merkez Bankası mevzuatında yer alan 6 ve 12 ay vadenin de 3 ay vadeye inmesi bekleniyordu. Dünya'da Şebnem Turhan'ın aktardığına nazaran, bankacılık kaynakları birçok şirketin dönüşüm için 3 ay vadenin devreye girmesini beklediğini vurgularken Merkez Bankası’nın mevzuatında değişiklik yapmaması 3 ay vadenin gündemden çıktığı yorumlarına yol açtı. Bankacılık kaynaklarından edinilen bilgiye nazaran bilhassa kamu bankalarında şirketlerin epeyce ağır bir formda döviz mevduatından dönüşüm için talepte bulundu. Lakin şirketler 6 ay vadenin çok uzun olması ve bu devirde muhtaçlık duyabilecek olmaları nedeniyle bankacılardan 3 ay vade çıkana kadar beklemelerini talep ediyordu. Bankacılık kaynaklarının Hazine ve Merkez Bankası’ndan edindiği bilgi ise 6 ve 12 ay vadeden dönüş olmadığı istikametinde oldu. Bu bilgiyi müşterilerine aktaran bankacılık kaynakları şirketlerde 6 ay vade için döviz mevduatı dönüşümünü gerçekleştirebileceklerini iletti. Edinilen bilgiye nazaran şirketler 6 ve 12 ay vadeye şimdi o kadar talepkâr değil.
Bakanın beklendiği 10 milyar doları bozacaklar mı?
Bir öteki bankacılık kaynağı ise Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin evvelki hafta sonu ekonomistlerle yaptığı toplantıda söylediklerini hatırlattı. Bakan Nebati o toplantıda 6 ay ve 12 ay vade ile şirketlerin döviz mevduatında dönüşüm eserinden yararlanabileceğini lisana getirerek yaklaşık 10 milyar dolar düzeyinde bir dönüşüm gerçekleşeceğini beklediklerini vurgulamıştı. Birebir kaynak aslında Bakan Nebati’nin de şirketler için 3 ay vadenin kelam konusu olmadığını söylediğine işaret etti. Bankacılık kaynağı bu durumun şirketlerin talebinde ivme kaybı yaratabileceğini ve 6 ay üzere uzun bir müddet mevduatın tutulmasının şirket idaresinde dert yaşatabileceğini lisana getirdi.
Resmi Gazete'de yayımlanan kanunda ise vergi avantajlarının döviz mevduattan TL mevduata dönüşüm ve en az üç aylık vadede kıymetlendirilmesi durumunda yararlanılabileceği belirtildi.
Gerçek bireylerde de duraksama var
BDDK bilgileri gerçek bireylerin döviz mevduatında 22 Aralık’tan 25 Ocak gününe 3 milyar 254 milyon dolarlık bir gerileme olduğunu ortaya koyuyor. Gerçek şahısların 22 Aralık'ta 163 milyar 694 milyon dolar olan döviz mevduatı 25 Ocak itibariyle 160 milyar 440 milyon dolara indi. Bankacılık kaynakları gerçek bireylerde TL'den kur muhafazalı TL mevduata geçişin daha ağır olduğunu sık sık lisana getirdi. Lakin son olarak Bakan Nebati'nin bile tüketici enflasyonunda yüzde 40 düzeyinin görüleceğini söylemesi piyasada yüzde 55 düzeylerinin beklenmesi kaynakların verdiği bilgiye nazaran talebin ivme kaybetmesine yol açtı. BDDK bilgilerine nazaran 22 Aralık'tan 25 Ocak'a gerçek bireylerin TL mevduatı 98 milyar 83 milyon lira arttı. 22 Aralık'ta 1 trilyon 51 milyar 609 milyon lira olan gerçek bireylerin TL mevduatı 25 Ocak'ta 1 trilyor 149 milyar 692 milyon liraya yükseldi.
BDDK bilgileri ne diyor?
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) günlük dataları 22 Aralık’tan 25 Ocak’a resmi ve ticari kuruluşların döviz mevduatlarında 4 milyar 910 milyon dolarlık azalma olduğunu ortaya koyuyor. Datalara nazaran resmi ve ticari kuruluşların 22 Aralık’ta 97 milyar 945 milyon dolar olan resmi, ticari kuruluşların döviz hesabı 25 Ocak itibariyle 93 milyar 35 milyon dolara indi. Resmi, ticari kuruluşların TL mevduatı ise 22 Aralık'taki 781 milyar 690 milyon liradan 878 milyar 411 milyon liraya yükseldi. Resmi, ticari kuruluşların TL mevduatları 96 milyar 721 milyon lira artış gösterdi.
Yapılan değişiklikte neler var?
Merkez Bankası tarafından 11 Ocak’ta Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi hakkında bildirimde değişik yapılmasına dair bildirimde yurtiçi yerleşik hukukî bireyler için 6 ay yahut 1 yıl vadeli Türk Lirası mevduat yahut katılma hesabı açılacağı yer almıştı. Dün de yapılan değişiklikte yurtiçi yerleşik hukukî şahısların 31/12/2021 tarihinde yurt içindeki hesaplarında ve 31/12/2021 prestijiyle bilançolarında yer alan lakin yurt dışındaki bankalar nezdinde mevcut olan ABD Doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden iştirak fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirasına çevrileceği yer aldı.