Besinlerin enzimler ve hormonlar ile vücutta kullanılabilecek yakıtlara dönüştürülmesine ve elde edilen yakıtların kullanılmasına “metabolizma” ismi verilir. Metabolizma iki munfasıl yapılanmadan oluşur. Bunlar; anabolizma ve katabolizmadır.
Anabolizma; vücutta elde edilen kuvvet ile depo ve yeni yapılanmalar oluşturulmasını; katabolizma ise vücutta kuvvet elde edebilmek için gerçekleşen depo yıkımlarını söz etmek için kullanılır.
METABOLİZMA SURATINI HANGİ FAKTÖRLER BELİRLER?
Yaş: Bireyin yaşı metabolizma suratı üzerinde tesirlidir. Yaş arttıkça metabolizma suratı yavaşlar. Büyüme ve gelişme çağında metabolizma hayli süratli iken, yaşlanma çağında metabolizma güzelce yavaşlamaktadır.
Kalıtım: Genetik mirasın metabolik sürat üzerinde tesirleri olduğu araştırmalarca gösterilmiştir.
Vücut ısısı: Vücut ısısının artması metabolizmanın süratli çalışmasına neden olur. Ateşli enfeksiyon hastalıklarında metabolizma epey hızlanır.
Vücutta kas kütlesi: Vücutta bulunan yağ ve kas metabolizma suratını tesirler. Yağ hücreleri kas hücrelerine nazaran daha az güç harcar. Bu nedenle vücudunda kas ölçüsü ziyade olan bireylerin metabolizmaları da süratli çalışır. Bu nedenle kilo kaybetme periyodunda yağ kaybedip, kas kazanmak son nokta kıymetlidir.
Vücut yükü: Ziyade kilolu kimselerin bazal metabolizmaları olağan kimselere nazaran daha süratlidir. Bunun nedeni vücuttaki ekstra tartıdır. Kilolu insanlar, kilo verdikçe yani yağ kaybettikçe metabolik suratları yükleri azaldığı için azalır. Kas kaybettikçe metabolik suratları daha çok azalır.
METABOLİZMANIZI HIZLANDIRMANIN YOLLARI
Metabolik sürat dış etkenlerden hayli çokça etkilenir. Açlık diyetleri, uzun süren açlık periyotları, düşük kalorili diyetler ve vücuttan kas kaybı metabolik suratı azaltır. Metabolizmayı hızlandırmak ise yavaşlatmaktan çok daha zordur, zira vücut her vakit kendini himayeye yönelik hareket eder. Hızlandırmak sabır istese de, metabolizmanızın vitesini değiştirmek yine de imkânsız değildir. İşte metabolizma hızlandıracak “gerçek” formüller:
1) Az ve Sık beslenmek: Sık aralıklar ile beslenmek vücudun daima çalışmasına ve metabolizmanın hızlanmasına neden olur. Bu nedenle günde 6 sefer beslenmek gerekir. Öğünler arasında 2–3 saat olması ve öğün atlamamaya itina gösterilmesi metabolizmanın koşmasını sağlayan etmenlerdendir.
2) Sistemli egzersiz: Oksijen harcamasını arttırarak kısa devirde kuvvet harcamasının artmasına neden olduğu üzere, uzun periyotta kas dokusu ölçüsünü arttırarak metabolizmanın hızlanmasına neden olur.
YANLIŞSIZ BESİNİ SEÇİN, METABOLİZMANIZ MARATONA ÇIKSIN
Yeşil çay: Ilmî araştırmalar yeşil çayın metabolizmayı hızlandırdığını ortaya koymuştur. Günde 1–2 fincan yeşil çay içerek vücudunuzun antioksidan kapasitesini arttırabileceğiniz üzere metabolizmanızı da hızlandırabilirsiniz.
Kafein: Çay ve kahvede doğal olarak bulunan kafeinin de metabolik suratı arttırıcı tesiri vardır. Gelgelelim vücut kafeine süratle adapte olduğundan dolayı birtakım kimselerde bu durum gözlenemeyebilir. Kafeinin şiddetli alınması vücuttan su atımını arttırdığından dolayı, metabolizmanızı hızlandırmaya çalışırken çoka kaçmamaya ihtimam gösterin.
Acı baharatlar: Acı baharatların tüketildikten 30 dakika sonraya kadar metabolizma suratını %20 arttırdığı bilinmektedir. Ayrıyeten acı baharat tüketiminin bayanlarda dinlenme metabolik suratını da arttırabileceği araştırmalarca gösterilmiştir.