MODEL KUTUSU VE İÇERİĞİ
Birçoğumuz hemen şimdi bir model yapmamış olsak da bir plastik model kutusu görmüşüzdür Bunlar model veya hobi dükkanlarında,bir takım oyuncak satıcılarında ve bazı büyük marketlerde satılırlar Üstünde kutunun içindeki yapılmamış olan maketin bir devlete ait ya da çizimi vardır Genelde renkli ve abartılı resimlerdir Bazılarında kutu yanlarında modelin zorluk derecesini,parça sayısını veya bazı detaylarını gösteren açıklayıcı bilgiler ve resimler bulunur
Kutunun içinde saydam torbalara konmuş değişik renkte(genel olarak gri) model parçalarını içeren plastik şablonlar,modelin planı,bazen farklı bir boyama planı ve decal denen çıkartmalar bulunur Modelin planı ve boyama planı son derece açıklayıcı olarak ve parçaların numaralandırılması esasına kadar hazırlanmıştır Planlar bir uçağın ansızın artı versiyonunu göstererek,modelciye kutudan meydana çıkan maketi farklı şekillerde yapabilme olanağı sağlar Bir Takım model kutuları üretim için gerekli yapıştırıcı ve boyaları içerse de başlıca çoğu model kutusunda yapıştırıcı ve boyaları bulunmaz
Model parçaları kutunun içinde plastik şablonlar halinde bulunur Bu, modelciye parçaların kaybolmaması, karışmaması ve ufak parçaların şablon üstünde iken boyanması gibi kolaylıklar sağlar Modellerin parça sayısı basit modellerde 1520 iken, detaylar taşıyan ve büyük ölçekli maketlerde 200300 e kadar çıkabilir
Parçalar çoğunlukla gri veya yeşil renkte olurlar,ancak bazı markaların bir kutuda birkaç farklı renkte plastik içeren modelleri de vardır Bunun amacı ya maketin boyanmasa bile göze hoş görünmesini sağlamak,veya boyama işleminde modelciye yardımcı olmaktır
MODELİN ÖLÇEĞİ NEDİR?
Modelcinin oluşturacağı maketlerdeki seçeceği ölçek kişisel tercihine bağlıdır Ölçek ne kadar büyük olursa model de büyür ve detaylara
Bir modelin büyüklüğü 2 faktöre bağlıdır :
1)Modeli yapılan nesnenin gerçek büyüklüğü
2)Modelin ölçeği
Buna dayanarak diyebiliriz fakat; aynı ölçekteki bir II Dünya Savaşı avcı uçağı ile bir Boeing747 gezgin uçağı arasında cömertlik açısından fazla fark vardır Model ölçeği 148,172 gibi rakamlarla gösterilir Ölçeğin paydası büyüdükçe model küçülür Uçak modelleri başlıca 172 ölçeğinde olurlar yani gerçek uçağın 72 defa küçültülmüşü şeklindedirler 148 ölçek de havacılıkla ilgili modellerde sık kullanılan bir ölçektir Arada Bir de olsa 124,132 ve 1144 ölçekli uçak modelleri de vardır Tank ve öteki zırhlı vasıta ile asker figürü modellerinde en fazla 135,otomobil ve kamyonlarda 124,gemi modellerinde ise 1350 veya 1720 kullanılır
Modelcinin oluşturacağı maketlerdeki seçeceği ölçek bireysel tercihine bağlıdır Bu tercih yapılırken bilinmesi gereken genel kural; ölçek ne kadar büyük olursa modelin de büyüyeceği ve detaylara inme olanağının artacağıdır Ölçeğin paydasındaki sayı büyüdükçe model küçülür Özellikle 148 ölçekli uçak maketleri,modelcilere çok minik parçalarla uğraşmalarına lüzum kalmadan oldukça büyük ve ayrıntılı modeller yapma olanağı verirBir maket ne değin büyük olursa öyle artı ayrıntısıyla uğraşma görülebilir hale getirilebilir Fakat büyük ölçekli maketlerin daha pahalı olduğu ve bittiğinde daha büyük bir alanı kaplayacağı unutulmamalıdır
ÇALIŞMA ORTAMI
Çalışılan ortamın düz, kuru ve toz barındırmayan bir yer olması gereklidir Ortamda mutlaka iyi bir ışık kaynağı bulunmalıdır
Model yaparken, yapıştırıcı, badana ve tiner gibi değişik kimyasal maddeler ile çalışıldığından çalışma ortamının kolay temizlenebilir ve akma, sıçrama,lekelenme gibi olaylardan etkilenmeyecek bir etraf olması gereklidir Mesela;fiyatı yüksek bir mobilya masanın başına oturup maket gerçekleştirmek çok bilgece değildir Model yaparken mutfak masası veya sözde eski bir masa üstüne naylon veya eski gazeteler kaplanarak kullanılabilir Alıştırma ortamı konusunda en manâlı nokta; birkaç saat baştan başa rahatsız edilmeden model yapılabilecek ,yapıştırılan veya boyanan maketlerin en düşük bir gece baştan başa dokunulmadan kalabileceği bir ortam bulmaktır
Çalışılan ortamın düz, kuru ve toz barındırmayan bir yer olması gereklidir Ortamda mutlaka iyi bir ışık kaynağı bulunmalıdır En ideal ışık kaynağı üstünde bir büyüteci olan masa lambası şeklinde olanlardır Ama bunların eksik ısı yayanları seçim edilmelidir,çünkü uzun zaman lambanın ısısına maruz kalan maketlerde erimeler veya eğilmeler olabilir Maketlerin genelde gri plastikten üretilmiş olması yere düşen küçük parçaların bulunmasını zorlaştırır,iyi bir ışık kaynağı bu konuda da yardımcıdır Minik parçaların kapaklı transparan kavanozlarda saklanması da bu parçaların boyama ve montaj aşamalarında kaybolmamalarını sağlar
Yapışkan ve boyanın kokusu kimilerine iyi,kimilerine fena gelebilir ama belli olan solunduğunda zararlı olmasıdır Boya yaparken ve bilhassa boya tabancası yani airbrush kullanırken, egzersiz ortamının havasına bir fazla ufak boya parçacığı karışır Bunu durdurmak için model yaparken ortamın havalanmasını temin etmek,boyanın dağılmasını engelleyecek şekilde maketi bir kutu içinde boyamak ve maske takmak faydalı olur Enamel denen maket boyası,yağlı boya gibi toksik boyalar ve tiner katiyen yatak odası,oturma odası gibi ortamlarda kullanılmamalıdır Akrilik yani su bazlı boyalar gibi toksik olmayan boyalar kullanılırken de mutlaka iyi bir havalandırma sağlanmalıdır Çalışılan ortamın camlarının açılması bile yeterli bir havalandırma sağlar,yine de yapıştırıcı ve boya kullanırken arada molalar verip,egzersiz ortamı dışına çıkılarak hava alınması iyi olur
MODELCİLİK ALETLERİ NELERDİR?
Makas,matkap gibi malzemelerin yanısıra evde kullanılan böylece çok ufak aletten de modelcilikte yararlanılabilir
Basit bir maket cihaz kutusu aşağıdaki aletleri içerir;
Ast keski
Kesici uçları değişebilen bir maket bıçağı
Küçük eğeler ve törpüler
Değişik kalınlıklarda zımpara (6001500 arası)
Minik parçaları yetişmek için cımbız ya da penset
Değişik kalınlıkta fırçalar
Boyalar
Maket yapıştırıcısı
Maskeleme bandı
Boya tabancasıairbrush (isteğe alt)
Makas,matkap gibi malzemelerin yanısıra evde kullanılan o kadar çok minik aletten de modelcilikte yararlanılabilir Bunlardan birkaçı ; kürdanlar, dondurma çubukları,toplu iğneler,pipetler ve paket lastikleridir
Önemli olan becerikli olmaktır Mesela; lastikleri boyarken uçağın tekerleklerini kürdanlara takıp bunu da bir silgiye bıçaklamak boyama esnasında büyük rahatlık sağlar Paket lastiklerinden yapıştırılan ceset parçalarının birarada tutulmasında,pipetlerden boya kutularından badana alınmasında,dikiş iğneleri veya şırınga uçlarından uçak burunlarında yararlanılabilir Ufak plastik parçalar ise ısıtılıp uzatılarak anten veya tel olarak kullanılabilir
Alt keski; maket parçalarının şablondan ayrılmasında kullanılır Şablonla maket parçalarının bağlantı bölgeleri bilhassa büyük ölçekli modellerde kalın olduğu için bu operasyon sırasında maket bıçağı uygulamak ayrıca zordur, hemde bıçağın belirgin ucunun kırılıp etrafa sıçraması gibi tehlikelere yol açabilir
Maket bıçağı; küçük parçaların şablondan ayrılmasında ve parçaların temizliğinde kullanılır O Kadar fazla öbür marka ve şekilde maket bıçakları vardır
Cımbız ya da pensetler; minik maket parçalarının montajı ve boyanması esnasında yardımcı olurlar Decallerin yapıştırılması için her modelcinin en düşük bir adet ince uçlu cımbıza ihtiyacı vardır Bu aletin sivri uçlarının da maket bıçağı gibi tehlikeli olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır
Küçük eğeler ve zımparalar; modelin üzerindeki fazla plastikleri ve kalıp döküm çizgilerini değil etmede kullanılır Eğeler ve törpüler daha fazla düz ve geniş yüzeylerde kullanılırken,zımparalar tüm maket parçalarını temizlemede yardımcıdır 600 ile 1500 arası zımparalar modelcilik için idealdir Zımparalarda rakam büyüdükçe zımpara incelir ve zımpara ne dek ince ise yapılan temizlik öyle tatmin edici olur
Maskeleme bandı; boyama işlemi esnasında modelin beğenilmeyen bölümlerini boyadan gözetmek amacıyla ve yapıştırılan maket parçalarının birbirine sağlam ve boşluksuz yapışmasını temin etmek nedeniyle kullanılır
MODEL SEÇİMİ
Hangi modeli satın alıp yapacağına karar belirlemek zordur Farklı konularda ve ölçeklerde seçilebilecek binlerce maket vardır
Hangi modeli satın alıp yapacağına karar belirlemek zordur Öbür konularda ve ölçeklerde seçilebilecek binlerce maket vardır Modelcilerin birçok belirli bir alanda çalışırlar,yani belirli bir ölçekte ve kesin bir zaman diliminde seçtikleri bir ya da birkaç ülkenin maketlerini yaparlar Mesela;II Dünya Savaşı dönemine ait 172 ölçekli Alman uçakları gibi
Çoğu modelci anında yapmayacak olsalar bile,sonra yaparım düşüncesi ile model satın almaktan hoşlanır böylece modelcilikle ilgilenen kişilerin evlerinde yapılmamış modellerden oluşan stoklar oluşur Bu durum bir çok kişiye aptalca gelebilir,ama bunu oysa modelciler kolayca anlayabilir Bir modelci için, kutunun naylon ambalajını açtırmak,dokunulmamış plastik parçaların kokusunu duymak ve şablonları incelemek büyüleyici derecede tutku veren bir andır
Bir çok modelci maketi yapmaya başlayıp bir vakit yaptıktan daha sonra eline geçen bir dergide kendi yaptığı maketin veya yaptığı maketin gerçeğinin son derece hoş bir resmiyle karşılaştığında,az daha her modelcinin içinde olan mükemmeliyetçi zihniyetle sonucun gerçeğine uygun olmayacağını, ortaya çıkacak modelin kendisini hoşnutluk etmeyeceğini düşünerek yaptığı maketi yarım bırakır böylece bir maketi yapmaya başlamadan önce,sonuçta ortaya çıkması planlanan maketten beklentinin ne olduğu iyi düşünülmelidir Realist olmak en doğrusudur; ilk olarak model yapan ya da ilk önce boya tabancası kullanan bir modelcinin yaptığı modelle bir başarı kazanacağını düşünmesi hayaldir Açılış olarak daha düşük hedefler alınmalıdır Demin modelciliği yeni başlamış ya da yıllarını vermemiş bir modelcinin yaptığı maketleri dergilerde,kitaplarda gördükleriyle karşılaştırmak yerine kutudan çıkan planda belirtilenlere maksimum derecede uyarak modelini yapması daha akılcıdır
Başlangıçta yapılan hatalar modelciyi yıldırmamalıdır En ressam modelciler bile başlangıçta fırça izleri, yapıştırıcı taşmaları,dolgu hataları, şeffaf parçalarda buğulanma,hava kabarcıkları içeren decal uygulamaları gibi hatalar yapmışlardır
Aşağıda, yapılan modellerde oluşabilecek bazı hataları görebilirsiniz:
1 Badana taşması ve camda buğulanma
2 Decallerde sararma ve parlama
3 Decalde hava kabarcığı kalması
MODEL YAPIM AŞAMALARI
İyi yapılmayan planlama ve sıralamaya uyulmaması geri dönüşümü olanaksız olaylara veya hatalara yol açabilir
Bir model yapmanın aşamaları terbiyesizce şu şekilde sıralanabilir:
1Plandaki yapım bilgileri okunur
2Bu bilgilere kadar parçalar şablondan kesilerek çıkartılır
3Numaralarına uygun bir şekilde yapıştırılarak maket oluşturulur
4Boyama planına kadar model boyanır
5Decaller yapıştırılır
Bunlar kolay bir şekilde maket yapım aşamalarıdır Parçaları bu şekilde birleştirip boyamak insana şımartma verir ve ortaya bir model çıkar Ancak yapılan maketin gerçeğe uygun olması için bunlara eklenmesi ve özenle uygulanması gereken bazı ek aşamalar vardır
Yapılacak modelin gerçeğinin görülmesi,hakkında kitap,dergi ya da internet doğru veri edinilmesi elde edilecek sonucun gerçeğe daha yakın olmasına tezgâhtar olur bu nedenle profesyonel anlamda modelcilik beceri,dikkat ve itina gösterme gibi özelliklerin yanısıra iyi bir gözlemcilik ve araştırmacılık gerektirir
Gerçeğine yerinde bir model yaratmak için gerekli aşamalar şu şekilde olmalıdır:
1Yapılacak model hakkında araştırma yapılır
2Plandaki yapım bilgileri sadece okunmakla kalmaz,değerlendirilir
3Gerekli parçalar şablondan kesilerek çıkarılır
4Çıkarılan parça temizlenir Yıkanarak ya da silinerek döküm sırasında kullanılan yağ temizlenir sonra maket bıçağı ve zımpara kullanılarak kalıp çizgileri ve pozitif plastik parçaları değil edilir
5Önce maketin küçük parçalarının montajı yapılır Örneğin; bir uçak maketi yaparken başta koltuk,ön ve yan paneller ve kokpit zemini gibi parçalar birbirine monte edilerek kokpit oluşturulur
6Montajı yapılan ufak parçaların zımparalama,dolgu,boyama gibi işlemleri yapılır
7Montajı yapılan küçük parçalar biraraya getirilerek model oluşturulur
8Oluşan model elde edilen bilgiler doğrultusunda gerçeğine uygun olarak boyanır
9Decaller yapıştırılır veya vücut işaretleri boyanarak yapılır
10Weathering denilen kirletme işlemi yapılır
11Son teferruat eklenerek model bitirilir
Tasarlama aşaması çok özenle yapılıp, aşamalara doğru sırayla uyulmalıdır İyi yapılmayan tasarlama ve sıralamaya uyulmaması geri dönüşümü olanaksız olaylara ya da hatalara yol açabilir Fakat bazı işlemlerin modelin planındaki sıralamaya alt olmadan yapılmasının gerekebileceği unutulmamalıdır Örneğin; koltuk,levye ve pilot figürü yapıştırılmış bir kokpitte ön panel detaylarının boyanması fazla zor hatta imkansızdır Bir Takım decallerin model bittikten sonra değil,kurulum esnasında takılması gerektiği, parçaların montajından daha sonra bunun olanaksız hale gelebileceği akıldan çıkarılmamalıdır
MODELİN TEMİZLENMESİ
Maket parçaları özenle temizlenmelidirMaket bıçağı ile yontarak veya zımpara yardımıyla maket parçasında yer alan çapak denilen
Basit bir araştırma,model planının incelenmesi ve aletlerin hazırlanmasından daha sonra,artık plastikle çalışmaya hazırlanmış ayla gelmiş sayılabiliriz Bu bölümdeki konumuz; modellerin yapıştırılmadan önce yapılan temizliği , model parçalarının yapıştırılması,yapıştırma sonrası kalan model boşluklarının doldurulması ve zımparalama aşamaları olacak
Başlangıç olarak birincil dikkat edilecek nokta; maket parçalarının şablondan ayrılırken bir bağlı keski, makas ya da maket bıçağı kullanmaktır Parçaları asla kopararak çıkarmamak gerekirDoğru yerden koparılsa bile, bu sırada makette kırılma ve çatlamalar oluşabilir Minik parçalarda oluşan bu tür sorunları gidermek zordur Transparan olan parçaları şablondan ayırırken ise daha fazla itina gösterilmelidir,zira bu parçalar daha kırılgan ve tamir edilmeleri daha da zordur
Parçayı şablondan dikkatle ayırdıktan sonra sıra temizleme işlemine gelir Bütün maket parçaları dikkatle temizlenmelidirMaket bıçağı ile yontarak veya zımpara yardımıyla maket parçasında yer alan çapak denilen bütün fazla plastik kalıntıları değil edilmelidirBu operasyon yapılırken modelin kendi detaylarının bozulmamasına itina kullanmak gerekir Maket bıçağıyla temizleme işlemi yaparken oluşabilecek el kesilmeleri akla getirilmeli, maket bıçağı her zaman ele içten değil dışarı doğru tutulmalıdır Aksi taktirde önemli yaralanmalar olabilir
Temizlemenin son aşaması maket parçalarının yıkanmasıdır Maket plastiği yapımı esnasında kalıbından zahmetsizce ayrılması için yağlanır Bu yağ maket parçaları üstünde ince bir katman halinde kalır ve eğer temizlenmezse boyama işlemi esnasında ve ardından sorunlara yol açar böylece maket parçalarının ılık sabunlu ya da deterjanlı bir suyla yıkanıp durulanması yardımsever olur
Emrindeki keski yardımıyla model parçalarının şablondan ayrılması
Maket bıçağı yardımıyla model parçalarının temizlenmesi
Zımpara yardımıyla model parçalarının temizlenmesi
MODELİN YAPIŞTIRILMASI
İyi bir model yaratmanın tek yolu; sabırlı olmaktır Bir modelin iki yapım aşaması aralarında uzun süre beklemeniz gerekebilir
Snapkit denen yapıştırıcı gerektirmeyen birbirine geçen parçalardan oluşan modeller olmasına karşın,bunları oyuncak kabul etmek gerekir Reel modeller ayrı yapıştırıcılar kullanılarak yapılır En fazla kullanılan; modelle uğraşanların maket yapıştırıcısı olarak adlandırdığı polstyrene yapıştırıcıdır Bu yapıştırıcı uygulandığı yüzeylerdeki plastiği eriterek parçaların birbirine kaynamasını sağlar Çok ivedi kurumaz lakin kuruduktan daha sonra parçaların ayrılması çok zordur Boyalı parçalarda boya, plastik ile yapıştırıcı arasında bir engel oluşturduğundan ya yapıştırılacak boyalı kısımdaki boyayı kazımak ya da başka bir yapıştırıcı uygulamak gerekir Polystrene yapıştırıcıyı kullandıktan sonradan parçaların ayrılmayacağı göz önünde tutularak,yapışacak parçaların önceden uygunluğunun denenmesi zekice bir harekettir
Model yapıştırıcıları doğrudan doğruya veya fırça, kürdan gibi aletler yardımıyla uygulanabilir En ideal olan ve profesyonel modelciler göre tercih edilen iğne uçlu yapıştırıcılardır Hem temiz alıştırma olanağı verir,keza de az miktarda kullanıldığı için ekonomiktir İğne uçlu yapıştırıcılar kullanılırken karşılaşılan tek sorun; dilekçe arasında iğnenin ucunda yapıştırıcının kurumasıdır Bu sorun ince bir tel yardımıyla ya da ısıtılarak çözülebilir
Yapıştırıcı kururken uygulandığı iki parçanın birbirine bastırılması sağlam bir birleşme sağlar Paket lastikleri,transparan bant ya da maskeleme bandı kullanılarak bu işlem kolaylaştırılabilir Parçaların en düşük bir gün veya gece her tarafında kurumaya bırakılması en idealidir *
Birçoğumuz hemen şimdi bir model yapmamış olsak da bir plastik model kutusu görmüşüzdür Bunlar model veya hobi dükkanlarında,bir takım oyuncak satıcılarında ve bazı büyük marketlerde satılırlar Üstünde kutunun içindeki yapılmamış olan maketin bir devlete ait ya da çizimi vardır Genelde renkli ve abartılı resimlerdir Bazılarında kutu yanlarında modelin zorluk derecesini,parça sayısını veya bazı detaylarını gösteren açıklayıcı bilgiler ve resimler bulunur
Kutunun içinde saydam torbalara konmuş değişik renkte(genel olarak gri) model parçalarını içeren plastik şablonlar,modelin planı,bazen farklı bir boyama planı ve decal denen çıkartmalar bulunur Modelin planı ve boyama planı son derece açıklayıcı olarak ve parçaların numaralandırılması esasına kadar hazırlanmıştır Planlar bir uçağın ansızın artı versiyonunu göstererek,modelciye kutudan meydana çıkan maketi farklı şekillerde yapabilme olanağı sağlar Bir Takım model kutuları üretim için gerekli yapıştırıcı ve boyaları içerse de başlıca çoğu model kutusunda yapıştırıcı ve boyaları bulunmaz
Model parçaları kutunun içinde plastik şablonlar halinde bulunur Bu, modelciye parçaların kaybolmaması, karışmaması ve ufak parçaların şablon üstünde iken boyanması gibi kolaylıklar sağlar Modellerin parça sayısı basit modellerde 1520 iken, detaylar taşıyan ve büyük ölçekli maketlerde 200300 e kadar çıkabilir
Parçalar çoğunlukla gri veya yeşil renkte olurlar,ancak bazı markaların bir kutuda birkaç farklı renkte plastik içeren modelleri de vardır Bunun amacı ya maketin boyanmasa bile göze hoş görünmesini sağlamak,veya boyama işleminde modelciye yardımcı olmaktır
MODELİN ÖLÇEĞİ NEDİR?
Modelcinin oluşturacağı maketlerdeki seçeceği ölçek kişisel tercihine bağlıdır Ölçek ne kadar büyük olursa model de büyür ve detaylara
Bir modelin büyüklüğü 2 faktöre bağlıdır :
1)Modeli yapılan nesnenin gerçek büyüklüğü
2)Modelin ölçeği
Buna dayanarak diyebiliriz fakat; aynı ölçekteki bir II Dünya Savaşı avcı uçağı ile bir Boeing747 gezgin uçağı arasında cömertlik açısından fazla fark vardır Model ölçeği 148,172 gibi rakamlarla gösterilir Ölçeğin paydası büyüdükçe model küçülür Uçak modelleri başlıca 172 ölçeğinde olurlar yani gerçek uçağın 72 defa küçültülmüşü şeklindedirler 148 ölçek de havacılıkla ilgili modellerde sık kullanılan bir ölçektir Arada Bir de olsa 124,132 ve 1144 ölçekli uçak modelleri de vardır Tank ve öteki zırhlı vasıta ile asker figürü modellerinde en fazla 135,otomobil ve kamyonlarda 124,gemi modellerinde ise 1350 veya 1720 kullanılır
Modelcinin oluşturacağı maketlerdeki seçeceği ölçek bireysel tercihine bağlıdır Bu tercih yapılırken bilinmesi gereken genel kural; ölçek ne kadar büyük olursa modelin de büyüyeceği ve detaylara inme olanağının artacağıdır Ölçeğin paydasındaki sayı büyüdükçe model küçülür Özellikle 148 ölçekli uçak maketleri,modelcilere çok minik parçalarla uğraşmalarına lüzum kalmadan oldukça büyük ve ayrıntılı modeller yapma olanağı verirBir maket ne değin büyük olursa öyle artı ayrıntısıyla uğraşma görülebilir hale getirilebilir Fakat büyük ölçekli maketlerin daha pahalı olduğu ve bittiğinde daha büyük bir alanı kaplayacağı unutulmamalıdır
ÇALIŞMA ORTAMI
Çalışılan ortamın düz, kuru ve toz barındırmayan bir yer olması gereklidir Ortamda mutlaka iyi bir ışık kaynağı bulunmalıdır
Model yaparken, yapıştırıcı, badana ve tiner gibi değişik kimyasal maddeler ile çalışıldığından çalışma ortamının kolay temizlenebilir ve akma, sıçrama,lekelenme gibi olaylardan etkilenmeyecek bir etraf olması gereklidir Mesela;fiyatı yüksek bir mobilya masanın başına oturup maket gerçekleştirmek çok bilgece değildir Model yaparken mutfak masası veya sözde eski bir masa üstüne naylon veya eski gazeteler kaplanarak kullanılabilir Alıştırma ortamı konusunda en manâlı nokta; birkaç saat baştan başa rahatsız edilmeden model yapılabilecek ,yapıştırılan veya boyanan maketlerin en düşük bir gece baştan başa dokunulmadan kalabileceği bir ortam bulmaktır
Çalışılan ortamın düz, kuru ve toz barındırmayan bir yer olması gereklidir Ortamda mutlaka iyi bir ışık kaynağı bulunmalıdır En ideal ışık kaynağı üstünde bir büyüteci olan masa lambası şeklinde olanlardır Ama bunların eksik ısı yayanları seçim edilmelidir,çünkü uzun zaman lambanın ısısına maruz kalan maketlerde erimeler veya eğilmeler olabilir Maketlerin genelde gri plastikten üretilmiş olması yere düşen küçük parçaların bulunmasını zorlaştırır,iyi bir ışık kaynağı bu konuda da yardımcıdır Minik parçaların kapaklı transparan kavanozlarda saklanması da bu parçaların boyama ve montaj aşamalarında kaybolmamalarını sağlar
Yapışkan ve boyanın kokusu kimilerine iyi,kimilerine fena gelebilir ama belli olan solunduğunda zararlı olmasıdır Boya yaparken ve bilhassa boya tabancası yani airbrush kullanırken, egzersiz ortamının havasına bir fazla ufak boya parçacığı karışır Bunu durdurmak için model yaparken ortamın havalanmasını temin etmek,boyanın dağılmasını engelleyecek şekilde maketi bir kutu içinde boyamak ve maske takmak faydalı olur Enamel denen maket boyası,yağlı boya gibi toksik boyalar ve tiner katiyen yatak odası,oturma odası gibi ortamlarda kullanılmamalıdır Akrilik yani su bazlı boyalar gibi toksik olmayan boyalar kullanılırken de mutlaka iyi bir havalandırma sağlanmalıdır Çalışılan ortamın camlarının açılması bile yeterli bir havalandırma sağlar,yine de yapıştırıcı ve boya kullanırken arada molalar verip,egzersiz ortamı dışına çıkılarak hava alınması iyi olur
MODELCİLİK ALETLERİ NELERDİR?
Makas,matkap gibi malzemelerin yanısıra evde kullanılan böylece çok ufak aletten de modelcilikte yararlanılabilir
Basit bir maket cihaz kutusu aşağıdaki aletleri içerir;
Ast keski
Kesici uçları değişebilen bir maket bıçağı
Küçük eğeler ve törpüler
Değişik kalınlıklarda zımpara (6001500 arası)
Minik parçaları yetişmek için cımbız ya da penset
Değişik kalınlıkta fırçalar
Boyalar
Maket yapıştırıcısı
Maskeleme bandı
Boya tabancasıairbrush (isteğe alt)
Makas,matkap gibi malzemelerin yanısıra evde kullanılan o kadar çok minik aletten de modelcilikte yararlanılabilir Bunlardan birkaçı ; kürdanlar, dondurma çubukları,toplu iğneler,pipetler ve paket lastikleridir
Önemli olan becerikli olmaktır Mesela; lastikleri boyarken uçağın tekerleklerini kürdanlara takıp bunu da bir silgiye bıçaklamak boyama esnasında büyük rahatlık sağlar Paket lastiklerinden yapıştırılan ceset parçalarının birarada tutulmasında,pipetlerden boya kutularından badana alınmasında,dikiş iğneleri veya şırınga uçlarından uçak burunlarında yararlanılabilir Ufak plastik parçalar ise ısıtılıp uzatılarak anten veya tel olarak kullanılabilir
Alt keski; maket parçalarının şablondan ayrılmasında kullanılır Şablonla maket parçalarının bağlantı bölgeleri bilhassa büyük ölçekli modellerde kalın olduğu için bu operasyon sırasında maket bıçağı uygulamak ayrıca zordur, hemde bıçağın belirgin ucunun kırılıp etrafa sıçraması gibi tehlikelere yol açabilir
Maket bıçağı; küçük parçaların şablondan ayrılmasında ve parçaların temizliğinde kullanılır O Kadar fazla öbür marka ve şekilde maket bıçakları vardır
Cımbız ya da pensetler; minik maket parçalarının montajı ve boyanması esnasında yardımcı olurlar Decallerin yapıştırılması için her modelcinin en düşük bir adet ince uçlu cımbıza ihtiyacı vardır Bu aletin sivri uçlarının da maket bıçağı gibi tehlikeli olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır
Küçük eğeler ve zımparalar; modelin üzerindeki fazla plastikleri ve kalıp döküm çizgilerini değil etmede kullanılır Eğeler ve törpüler daha fazla düz ve geniş yüzeylerde kullanılırken,zımparalar tüm maket parçalarını temizlemede yardımcıdır 600 ile 1500 arası zımparalar modelcilik için idealdir Zımparalarda rakam büyüdükçe zımpara incelir ve zımpara ne dek ince ise yapılan temizlik öyle tatmin edici olur
Maskeleme bandı; boyama işlemi esnasında modelin beğenilmeyen bölümlerini boyadan gözetmek amacıyla ve yapıştırılan maket parçalarının birbirine sağlam ve boşluksuz yapışmasını temin etmek nedeniyle kullanılır
MODEL SEÇİMİ
Hangi modeli satın alıp yapacağına karar belirlemek zordur Farklı konularda ve ölçeklerde seçilebilecek binlerce maket vardır
Hangi modeli satın alıp yapacağına karar belirlemek zordur Öbür konularda ve ölçeklerde seçilebilecek binlerce maket vardır Modelcilerin birçok belirli bir alanda çalışırlar,yani belirli bir ölçekte ve kesin bir zaman diliminde seçtikleri bir ya da birkaç ülkenin maketlerini yaparlar Mesela;II Dünya Savaşı dönemine ait 172 ölçekli Alman uçakları gibi
Çoğu modelci anında yapmayacak olsalar bile,sonra yaparım düşüncesi ile model satın almaktan hoşlanır böylece modelcilikle ilgilenen kişilerin evlerinde yapılmamış modellerden oluşan stoklar oluşur Bu durum bir çok kişiye aptalca gelebilir,ama bunu oysa modelciler kolayca anlayabilir Bir modelci için, kutunun naylon ambalajını açtırmak,dokunulmamış plastik parçaların kokusunu duymak ve şablonları incelemek büyüleyici derecede tutku veren bir andır
Bir çok modelci maketi yapmaya başlayıp bir vakit yaptıktan daha sonra eline geçen bir dergide kendi yaptığı maketin veya yaptığı maketin gerçeğinin son derece hoş bir resmiyle karşılaştığında,az daha her modelcinin içinde olan mükemmeliyetçi zihniyetle sonucun gerçeğine uygun olmayacağını, ortaya çıkacak modelin kendisini hoşnutluk etmeyeceğini düşünerek yaptığı maketi yarım bırakır böylece bir maketi yapmaya başlamadan önce,sonuçta ortaya çıkması planlanan maketten beklentinin ne olduğu iyi düşünülmelidir Realist olmak en doğrusudur; ilk olarak model yapan ya da ilk önce boya tabancası kullanan bir modelcinin yaptığı modelle bir başarı kazanacağını düşünmesi hayaldir Açılış olarak daha düşük hedefler alınmalıdır Demin modelciliği yeni başlamış ya da yıllarını vermemiş bir modelcinin yaptığı maketleri dergilerde,kitaplarda gördükleriyle karşılaştırmak yerine kutudan çıkan planda belirtilenlere maksimum derecede uyarak modelini yapması daha akılcıdır
Başlangıçta yapılan hatalar modelciyi yıldırmamalıdır En ressam modelciler bile başlangıçta fırça izleri, yapıştırıcı taşmaları,dolgu hataları, şeffaf parçalarda buğulanma,hava kabarcıkları içeren decal uygulamaları gibi hatalar yapmışlardır
Aşağıda, yapılan modellerde oluşabilecek bazı hataları görebilirsiniz:
1 Badana taşması ve camda buğulanma
2 Decallerde sararma ve parlama
3 Decalde hava kabarcığı kalması
MODEL YAPIM AŞAMALARI
İyi yapılmayan planlama ve sıralamaya uyulmaması geri dönüşümü olanaksız olaylara veya hatalara yol açabilir
Bir model yapmanın aşamaları terbiyesizce şu şekilde sıralanabilir:
1Plandaki yapım bilgileri okunur
2Bu bilgilere kadar parçalar şablondan kesilerek çıkartılır
3Numaralarına uygun bir şekilde yapıştırılarak maket oluşturulur
4Boyama planına kadar model boyanır
5Decaller yapıştırılır
Bunlar kolay bir şekilde maket yapım aşamalarıdır Parçaları bu şekilde birleştirip boyamak insana şımartma verir ve ortaya bir model çıkar Ancak yapılan maketin gerçeğe uygun olması için bunlara eklenmesi ve özenle uygulanması gereken bazı ek aşamalar vardır
Yapılacak modelin gerçeğinin görülmesi,hakkında kitap,dergi ya da internet doğru veri edinilmesi elde edilecek sonucun gerçeğe daha yakın olmasına tezgâhtar olur bu nedenle profesyonel anlamda modelcilik beceri,dikkat ve itina gösterme gibi özelliklerin yanısıra iyi bir gözlemcilik ve araştırmacılık gerektirir
Gerçeğine yerinde bir model yaratmak için gerekli aşamalar şu şekilde olmalıdır:
1Yapılacak model hakkında araştırma yapılır
2Plandaki yapım bilgileri sadece okunmakla kalmaz,değerlendirilir
3Gerekli parçalar şablondan kesilerek çıkarılır
4Çıkarılan parça temizlenir Yıkanarak ya da silinerek döküm sırasında kullanılan yağ temizlenir sonra maket bıçağı ve zımpara kullanılarak kalıp çizgileri ve pozitif plastik parçaları değil edilir
5Önce maketin küçük parçalarının montajı yapılır Örneğin; bir uçak maketi yaparken başta koltuk,ön ve yan paneller ve kokpit zemini gibi parçalar birbirine monte edilerek kokpit oluşturulur
6Montajı yapılan ufak parçaların zımparalama,dolgu,boyama gibi işlemleri yapılır
7Montajı yapılan küçük parçalar biraraya getirilerek model oluşturulur
8Oluşan model elde edilen bilgiler doğrultusunda gerçeğine uygun olarak boyanır
9Decaller yapıştırılır veya vücut işaretleri boyanarak yapılır
10Weathering denilen kirletme işlemi yapılır
11Son teferruat eklenerek model bitirilir
Tasarlama aşaması çok özenle yapılıp, aşamalara doğru sırayla uyulmalıdır İyi yapılmayan tasarlama ve sıralamaya uyulmaması geri dönüşümü olanaksız olaylara ya da hatalara yol açabilir Fakat bazı işlemlerin modelin planındaki sıralamaya alt olmadan yapılmasının gerekebileceği unutulmamalıdır Örneğin; koltuk,levye ve pilot figürü yapıştırılmış bir kokpitte ön panel detaylarının boyanması fazla zor hatta imkansızdır Bir Takım decallerin model bittikten sonra değil,kurulum esnasında takılması gerektiği, parçaların montajından daha sonra bunun olanaksız hale gelebileceği akıldan çıkarılmamalıdır
MODELİN TEMİZLENMESİ
Maket parçaları özenle temizlenmelidirMaket bıçağı ile yontarak veya zımpara yardımıyla maket parçasında yer alan çapak denilen
Basit bir araştırma,model planının incelenmesi ve aletlerin hazırlanmasından daha sonra,artık plastikle çalışmaya hazırlanmış ayla gelmiş sayılabiliriz Bu bölümdeki konumuz; modellerin yapıştırılmadan önce yapılan temizliği , model parçalarının yapıştırılması,yapıştırma sonrası kalan model boşluklarının doldurulması ve zımparalama aşamaları olacak
Başlangıç olarak birincil dikkat edilecek nokta; maket parçalarının şablondan ayrılırken bir bağlı keski, makas ya da maket bıçağı kullanmaktır Parçaları asla kopararak çıkarmamak gerekirDoğru yerden koparılsa bile, bu sırada makette kırılma ve çatlamalar oluşabilir Minik parçalarda oluşan bu tür sorunları gidermek zordur Transparan olan parçaları şablondan ayırırken ise daha fazla itina gösterilmelidir,zira bu parçalar daha kırılgan ve tamir edilmeleri daha da zordur
Parçayı şablondan dikkatle ayırdıktan sonra sıra temizleme işlemine gelir Bütün maket parçaları dikkatle temizlenmelidirMaket bıçağı ile yontarak veya zımpara yardımıyla maket parçasında yer alan çapak denilen bütün fazla plastik kalıntıları değil edilmelidirBu operasyon yapılırken modelin kendi detaylarının bozulmamasına itina kullanmak gerekir Maket bıçağıyla temizleme işlemi yaparken oluşabilecek el kesilmeleri akla getirilmeli, maket bıçağı her zaman ele içten değil dışarı doğru tutulmalıdır Aksi taktirde önemli yaralanmalar olabilir
Temizlemenin son aşaması maket parçalarının yıkanmasıdır Maket plastiği yapımı esnasında kalıbından zahmetsizce ayrılması için yağlanır Bu yağ maket parçaları üstünde ince bir katman halinde kalır ve eğer temizlenmezse boyama işlemi esnasında ve ardından sorunlara yol açar böylece maket parçalarının ılık sabunlu ya da deterjanlı bir suyla yıkanıp durulanması yardımsever olur
Emrindeki keski yardımıyla model parçalarının şablondan ayrılması
Maket bıçağı yardımıyla model parçalarının temizlenmesi
Zımpara yardımıyla model parçalarının temizlenmesi
MODELİN YAPIŞTIRILMASI
İyi bir model yaratmanın tek yolu; sabırlı olmaktır Bir modelin iki yapım aşaması aralarında uzun süre beklemeniz gerekebilir
Snapkit denen yapıştırıcı gerektirmeyen birbirine geçen parçalardan oluşan modeller olmasına karşın,bunları oyuncak kabul etmek gerekir Reel modeller ayrı yapıştırıcılar kullanılarak yapılır En fazla kullanılan; modelle uğraşanların maket yapıştırıcısı olarak adlandırdığı polstyrene yapıştırıcıdır Bu yapıştırıcı uygulandığı yüzeylerdeki plastiği eriterek parçaların birbirine kaynamasını sağlar Çok ivedi kurumaz lakin kuruduktan daha sonra parçaların ayrılması çok zordur Boyalı parçalarda boya, plastik ile yapıştırıcı arasında bir engel oluşturduğundan ya yapıştırılacak boyalı kısımdaki boyayı kazımak ya da başka bir yapıştırıcı uygulamak gerekir Polystrene yapıştırıcıyı kullandıktan sonradan parçaların ayrılmayacağı göz önünde tutularak,yapışacak parçaların önceden uygunluğunun denenmesi zekice bir harekettir
Model yapıştırıcıları doğrudan doğruya veya fırça, kürdan gibi aletler yardımıyla uygulanabilir En ideal olan ve profesyonel modelciler göre tercih edilen iğne uçlu yapıştırıcılardır Hem temiz alıştırma olanağı verir,keza de az miktarda kullanıldığı için ekonomiktir İğne uçlu yapıştırıcılar kullanılırken karşılaşılan tek sorun; dilekçe arasında iğnenin ucunda yapıştırıcının kurumasıdır Bu sorun ince bir tel yardımıyla ya da ısıtılarak çözülebilir
Yapıştırıcı kururken uygulandığı iki parçanın birbirine bastırılması sağlam bir birleşme sağlar Paket lastikleri,transparan bant ya da maskeleme bandı kullanılarak bu işlem kolaylaştırılabilir Parçaların en düşük bir gün veya gece her tarafında kurumaya bırakılması en idealidir *
