Metaverse Nedir?

Metaverse Nedir?​

Metaverse, dijital olan birçok platform ve aracın birleşerek oluşturduğu bir evren ya da ortam olarak adlandırılabilir. Bu platform ve araçların arasında sosyal medya, artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, kripto paralar ve benzeri unsurlar yer almaktadır.



Bildiğiniz üzere günümüzde gerçeklik kavramı oldukça farklı bir boyut kazanma yolunda ilerlemektedir. Sanal gerçeklik araçları sayesinde gerçek dünya dışında yepyeni bir evren halihazırda kullanıcılara sunulmaktadır. Şimdilik bu evren bir oyun ya da video ile sınırlı kalsa da geleceğimizde bu konunun çok farklı noktalara geleceği tahmin edilmektedir.

ise dijital dünya ve gerçek dünya arasında bir köprü görevi görmektedir. Artırılmış gerçeklik araçları sayesinde gerçek dünyayı bambaşka bir açıyla görebiliyor, çevremizle farklı şekillerde etkileşime geçebiliyoruz. Üstelik bunu tamamen dijital bir ortamda değil, hem sanal hem de gerçek dünyada yaşayabiliyoruz.


Metaverse ise gerçek ve dünya kavramını tamamen yeniden yazacak bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Sanal ve artırılmış gerçeklik araçlarını birleştirip kullanıcılara ve insanlığa yepyeni bir evren yaratma düşüncesi olan metaverse, gerçeklik algımızı tamamen değiştirebilir.

Öte yandan yardımcı olacak diğer araçları da belirttik. Bunların arasında sosyal medya, kripto paralar, NFT’ler gibi unsurların yer aldığını söyledik. Peki tüm bunlar ne anlama geliyor? Metaverse insanlar için yeni bir dünya mı olacak? Bu soruları cevaplamadan önce metaverse tarihine kısa bir bakış atalım.

Metaverse Kavramının Tarihi​

Aslında metaverse kavramı çok da eskiye dayanmıyor. Fakat biraz eski olduğunu söylemekte de sakınca olmayacaktır. Çünkü metaverse, teknoloji devriminin öncesinde, 1992 yılında bir bilim kurgu romanı ile ortaya çıkıyor.

Metaverse, Neal Stephenson tarafından kaleme alanın Snow Crash isimli kitapta geçen terimlerden birisi. Üstelik bu kitaptaki tanımı ilerleyen dönemde karşımıza çıkması beklenen metaverse tanımıyla oldukça benziyor. Stephenson, bu kitapta metaverse kavramını, gerçek insanların avatarlarının yaşadığı 3 boyutlu sanal bir dünya olarak tanımlıyor.

Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik kavramlarının konuşulmadığı bir dönemde böylesine detaylı bir tahmin yapılması oldukça etkileyici. Bu arada belirtmekte fayda var, Snow Crash öncesinde de metaverse benzeri dünyalardan bahsediliyor. Ancak hiçbiri Stephenson kadar akılda kalıcı olamıyor.


Daha sonrasında Ernest Cline tarafından kaleme alınan Ready Player One isimli kitap ile metaverse kavramı tekrar gündeme geliyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri Steven Spielberg’ün kitaptan uyarlanan aynı isimli filmi oluyor. OASIS isimli bu metaverse, kişilerin günlük hayatlarını geçirdiği ve gerçek dünyanın bunalımından kaçtığı bir “vaha” olarak tanımlanıyor.

Buna ek olarak popüler kültürde metaverse benzeri oluşumlar görmek mümkün. Özellikle Black Mirror gibi geleceğin teknolojilerinin işlendiği dizilerde metaverse benzeri yapılar görmek hiç de şaşırtıcı olmuyor.

Metaverse Tanımı​

Tarihi çok da eski olmayan bu kavram hakkında henüz ortak bir tanım ortaya atılmadı. Ancak kabul gören iki tanım bulunuyor. Bunlardan birisi metaverse kavramının bu kadar konuşulmasını sağlayan Facebook’un tanımı. Diğeri ise Metaverse Primer’ın yazarı Matthew Ball tarafından yapılan tanım. Kendisi metaverse nedir sorusunu şu şekilde yanıtlıyor:

Metaverse, kimliğin, nesnelerin, tarihin, ödemelerin ve hakların sürekliliğini destekleyen üç boyutlu, gerçek zamanlı işlenen dünyalardan ve simülasyonlardan oluşan geniş bir ağdır. Ayrıca bu ağ limitsiz sayıda kişi tarafından varlık duygusuna sahip bireyler ile eşzamanlı olarak deneyimlenebilir.
Matthew Ball

Genişletmek için tıkla ...

Tanımda da görebileceğiniz gibi Matthew Ball, oldukça kapsayıcı bir metaverse tanımı yapıyor. Bunun içerisinde kripto paralara, kimliklere, haklara ve gerçek zamanlı işlemeye vurgu yapıyor. Ayrıca, sınırsız sayıda kişinin eşzamanlı olarak deneyimleyebileceği bir evrenden bahsediyor. Facebook’un metaverse nedir yanıtı ise şu şekilde:

Metaverse, sizinle aynı fiziksel alanda olmayan insanlarla oluşturabileceğiniz ve keşfedebileceğiniz bir dizi sanal alan.
Andrew Bosworth ve Nick Clegg

Genişletmek için tıkla ...

Facebook tarafından tanımın ise çok daha sade olduğunu görmek mümkün. Henüz detaylı bir şekilde açıklamak konusunda bir adım atmayan Facebook, metaverse projesi üzerinde oldukça sıkı bir şekilde çalışıyor gibi gözüküyor.

Decentraland sanal gerçeklik platformu, metaverse kavramının neye benzediğini göstermektedir.
Her ne kadar şimdilik metaverse’ün kesin bir tanımı olmasa da birçok kişinin ortak düşünceleri bulunuyor. Metaverse nedir sorusunun cevabında yer alabilecek bazı unsurlar ise şu şekilde ifade ediliyor:

• Gerçek zamanlı ve 3 boyutlu bilgisayar grafiklerinden ve kişiselleştirilmiş avatarlardan oluşan bir evren,
• Dış dünya ile bağlı bir ekonomik sistem,
• Özellikle sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik cihazlarıyla uyumlu bir tasarım,
• Dijital ortamda kişiler arası etkileşim.

Her ne kadar tahminler arasında bundan çok daha fazlası bulunsa da en göze çarpan ve ortak düşünülen başlıkları böyle özetlemek mümkün. Metaverse’ün tarihine ve tanımına baktık. Peki metaverse, gelecek hakkında bizlere ne söylüyor.

Gelecek ve Metaverse​

Son günlerde metaverse kavramının gündeme gelmesinde Facebook’un büyük bir rolü olduğundan bahsetmiştik. Dünyaca ünlü teknoloji devinin ismini değiştireceği ve metaverse ile uyumlu yeniden markalaşma sürecine gireceği belirtiliyor.

Facebook, daha önce paylaştığı bir yazıda metaverse teknolojisini geliştirmek için adımlar attıklarını belirtmişti. Hatta bu gelişim için Avrupa Birliği sınırlarında 10.000 kişilik bir kalifiye iş gücü aradıklarını belirtti. Bu kapsamda 50 milyon dolarlık bir küresel araştırma bütçesi oluşturduklarını da ifade etti.

Buna ek olarak Facebook, bu yıl içerisinde metaverse için 10 milyar dolarlık bir bütçe ayırdıklarını belirtti. Metaverse için yazılım, donanım, VR ve araçları üretmek için böyle bir bütçeyi gözden çıkaran Facebook, bu alanın öncülerinden olma yolunda ilerliyor.

Mark Zuckerberg, metaverse’ün geleceği hakkında en iddialı kişilerden birisi. Facebook’un CEO’su Zuckerberg, artırılmış gerçeklik gözlüklerinin telefonlar kadar yaygın olacağını ifade ediyor. Bu da metaverse teknolojisinin önünü açacak bir gelişme olacaktır.

Gelecek dönemde neredeyse tüm hayatımızın metaverse içinde geçeceği de tahminler arasında yer alıyor. Öyle ki, internetin vücut değiştirmiş ve daha somut olmuş bir versiyonu olacağı düşüncesinde kişiler de mevcut. Bu kişilerden birisi de Mark Zuckerberg.

Facebook Metaverse’e Doğru Yolculuk​

Facebook’un artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik yönündeki çalışmaları aslında çok yeni değil. 2014 yılından beri sahip olan Facebook, günümüzde en büyük sanal gerçeklik teknolojisi üreticileri arasında yer alıyor. Bu kapsamda kullanıcıların çeşitli çözümler sunuyor. En yeni çözümlerden birisi ise Horizon Workrooms.


için geliştirilen Horizon Workrooms, uzaktan toplantı kavramına yeni bir boyut kazandırıyor. Bu uygulama sayesinde VR teknolojisi ile iş hayatı bir araya geliyor. Kullanıcılar VR başlıkları sayesinde istedikleri alanda toplantılarla görüşebiliyor ve arkadaşlarıyla bir araya gelebiliyor.

Oculus’un bu sene tanıttığı Horizon Workrooms, aslında metaverse düzenine geçişin bir parçası olarak nitelendirilebilir. Metaverse deneme çalışmalarından yalnızca biri olan uygulama, birçok kullanıcı tarafından büyük beğeni topladı.

Şimdilik beta aşamasında ve gerçek insan yüzlerini aktarma konusunda gelişme göstermese de Horizon Workrooms, metaverse’ün insanlığa getireceklerini gözler önüne seriyor. Gelecekte bu ve benzeri birçok uygulama, günlük hayatımızın parçası haline gelecek gibi gözüküyor.

Mark Zuckerberg’in açıklamaları da bunu teyit ediyor. Özellikle Facebook’un geleceği hakkında ifade ettikleri, metaverse kavramının önümüzdeki dönem için ne kadar önemli olduğunu belirtiyor. Zuckerberg, ilerleyen yıllardan Facebook’un bir sosyal medya şirketinden çok “metaverse şirketi” olarak tanınmasını istediğini belirtiyor.

Metaverse ve Blockchain​

Bu konuda yapılan bir başka yorum ise metaverse’ün farklı “dünyalardan” oluşacağı. Böylece, herkesin istediği alanda kendisini rahat bir şekilde ifade edebileceği vurgulanıyor. Üstelik, bu dünyaların birbirine bağlı olacağı da belirtiliyor. Burada devreye giren kavram ise blockchain, kripto paralar ve NFT.



Blockchain teknolojisi, şu anda dünyanın en güvenilir doğrulama ve saklama yöntemlerinden birisi. Bu yöntem ile üretilen kripto paralar ise gün geçtikçe daha yaygın hale geliyor. Bu kripto paralar ile satın alınan NFT’ler ise yepyeni bir kavram olsa da insanlığın kolayca uyum sağladığı görülüyor.

Tüm bu teknolojilerin ilerleyen dönemde metaverse içerisinde de yer alacağı tahmin ediliyor. Gerçek dünyayı dijital dünyaya bağlayabilecek en kolay araçlardan birisi olan blockchain ve ürünleri, metaverse’de de karşımıza çıkacak gibi gözüküyor. Yalnızca gerçek dünya ile değil, aynı zamanda metaverse dünyaları arasında da bir doğrulama işlemine olana sağlaması bekleniyor.

Günlük Hayatta Metaverse Nedir?​

VR ve AR teknolojilerinin şimdiden oldukça yaygın olduğunu göz önünde bulundurursak, metaverse hakkında bir öngörüş oluşturmak çok daha kolay olacaktır. Metaverse’ün günlük hayattaki yansımaları hakkındaki tahminler, sosyal hayat ve iletişim için yenilikler getireceği yönünde.

Geçtiğimiz dönemde dünyayı etkisi altına alan pandemi, yüz yüze etkileşimin minimuma düşmesine neden oldu. Bu durum kimilerini mutlu etse de uzun süreli yalnızlığın ruh sağlığı için oldukça tehlikeli olduğu bilinmekte. Sosyal medya, görüntülü konuşma uygulamaları vb. araçlar ile sosyallik ihtiyacının bir seviyede giderildiğini biliyoruz. Ancak metaverse, bunlardan çok daha fazlasına sahip olacak gibi gözüküyor.

Şu anda kullandığımız araçlar metin üzerinden ya da kamera ve mikrofon aracılığıyla iletişime olanak tanıyor. Oysa metaverse, tamamen yeni bir iletişim yöntemi olarak karşımıza çıkıyor. İnsanların birbiriyle yüz yüze olduğu, kendilerini aynı odada hissettiği yeni bir yöntem.

Bu kapsamda günlük hayatımıza nasıl etki edeceği yönünde birkaç tahmin yürütmek mümkün. İlk başta göze çarpan unsur metaverse ile evden çalışma oranının önemli ölçüde yükseleceği oluyor. Ayrıca, galeri, müze, alışveriş, konserler vb. birçok unsurun metaverse ile gerçekleşebileceği tahmin ediliyor.

Buna ek olarak metaverse, sanata olan bakışı da değiştirecektir. Bu değişimin öncüsü olan NFT, metaverse ile tekrar gündeme gelecek gibi gözüküyor. Metaverse’de yer alacak sinema gösterimleri, tiyatro oyunları, sanal müzeler, canlı performanslar ve daha nice unsur sanat konusunda bir devrimin de yolda olduğunu gösteriyor. Üstelik sadece sergileme değil, aynı zamanda sanat üretmek de metaverse ile bambaşka bir noktaya ulaşabilir.

Oyunlar ve Metaverse​

Ready Player One filmini izlediyseniz oyunların metaverse için ne kadar gerekli bir kavram olduğunu görmüşsünüzdür. Özellikle popüler kültür öğelerinin metaverse yapısında bir evren için vazgeçilemez unsurlar arasında yer aldığını söylemek hiç de yanlış olmayacaktır.

Günümüzde benzeri bir oluşum bilgisayarlarımız, telefonlarımız, tabletlerimiz ve konsollarımız aracılığıyla ulaşıyor. Popüler kültür unsurlarını kullanıcılarıyla buluşturan bir oyun: Fortnite.

Fortnite’ın sahibi , ilerleyen dönemde gerçekleşecek metaverse gelişmeleri hakkında adım atan şirketler arasında yer alıyor. Uzun zamanlı bir metaverse yatırımı yapan Epic Games, bu teknolojinin gelişimi kapsamında 1 milyar dolarlık bütçe ayırıyor.

Günümüzde VR teknolojilerinin oyunlar için yeni bir kapı olduğunu görmek hiç zor değil. Birçok VR oyun geliştiricisi, şimdiye kadar oynanan bilgisayar oyunlarına farklı bir boyut kazandırıyor. Oyuncuların daha özgür ve daha etkileşimli bir deneyim yaşamasına olanak sağlayan VR teknolojisi, metaverse’ün yalnızca bir parçası olacak.


Metaverse içinde yer alacak oyun dünyası VR teknolojilerinden çok daha fazlasını içerecek. Bunu bir amaçtan çok araç gibi kullanacağını da söylemek mümkün. Örneklerini şimdiden görmek mümkün. Fortnite’ın geçtiğimiz dönemde verdiği konser etkinlikleri, metaverse içinde yer alacak unsurlardan birisi olarak ifade ediliyor.

Metaverse’de yer alacak oyunlarda yalnızca oyun oynanmayacak. Metaverse dünyaları arasında yer alacak bir oyunda kişiler; sosyal hayatlarını yaşayabilecek, konserlere gidebilecek, arkadaşlarıyla buluşabilecek ve çok daha fazlasını yapacak.

Bahsedilmesi gereken tek oyun Fortnite değil. Aynı zamanda Roblox da metaverse için oldukça önemli ipuçları sağlıyor. Farklı avatarlar, çeşitli oyunlar ve özgür alan tanıması metaverse’ün ufak bir simülasyonu gibi gözüküyor. Kısaca, metaverse ile hayatımıza girecek yeni tür sosyalliğin ilk adımlarını Roblox’da görmek mümkün.

Metaverse Gerçek Olacak mı?​

Metaverse hakkında bu kadar bilgiye sahip olduktan sonra akıllardaki soru ne zaman ortaya çıkacağı oluyor. Ancak bunun ötesinde bir soru daha var: Metaverse gerçek olacak mı? Bunun yanıtlarından birisi ise çoktan ortaya çıkmaya başladığı oluyor.

İçeriğimizde saydığımız örneklerin neredeyse tamamı çoktan kullanıcıların karşısına çıkmış metaverse örnekleri. Horizon Workrooms, Fortnite konserleri, Roblox benzeri tüm denemeler, metaverse’ün gelişiminin başladığını gösteriyor. Ancak daha önemli bir sorun metaverse’ün ve bu teknolojiye ulaşılacak araçların yaygınlaşması.

Günümüzde VR ve AR araçlarına olanak sağlansa da herkesin elinin altında bulunan bir teknoloji olmadığını söylemek gerek. Bu kişilerin ulaşması dahilinde bile metaverse’ün ihtiyaç duyduğu yüksek teknolojileri geliştirmek şimdilik pek de kolay değil.

Sürekli olarak yüksek görüntü kaliteli ve etkileşime geçilecek bir evreni internet üzerinden aktarmak devasa bir güç gerektirecektir. Özellikle internet hızı ülkelerin bu durumda metaverse’e ulaşamayacağını söyleyebiliriz.

Üstelik tek engel teknolojik olmayacak gibi gözüküyor. Aynı zamanda hükümetler seviyesinde de metaverse’e karşı bir düşünce yapısının oluşması muhtemel. Günümüzde internet ve sosyal medyaya yönelik dünya çapında kararlar alınıyor. Bu unsurların ortaya çıkardığı potansiyel tehlikelerin önüne geçilmeye çalışılıyor. Metaverse için de aynı sonuçları almak istemeyeceklerini tahmin etmek güç değil.

Tüm bunlara rağmen metaverse için harcanan milyarlarca dolar yatırım mevcut. Bu da metaverse’ün geleceği hakkında en önemli ipuçlarından birini veriyor. Metaverse nedir sorusunu tam olarak yanıtlamak bile mümkün değil. Ancak, ne zaman olacağını bilmesek de metaverse kavramını ilerleyen dönemde sık sık duyacağımız kaçınılmaz.