Mihrali Bey turkusunun sozleri
Mihrali Bey hikayesi
Birkac Soz
Mihrali Bey'in koyunden (AcıyurtSıvas) olmam dolayısıyla cocukluğum, hep bu yuce kişinin kahramanlıklarını dinlemekle gecti Halkımızın, İkinci Koroğlu, İkinci Battal Gaziolarak vasıflandırdığı Mihrali Bey'i inceleyip yazmak fikri de bundan kaynaklanmıştır
1971 yılından itibaren bu konuda bilgiler toplamaya başladım Malzemeleri toplarken gordum ki; Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın Hatırat ve Mehmet Arif Bey'in Başımıza Gelenler'i haricindeki yazılar (Bkz Bibliyografya 2, 5, 10, 11, 13) hep bu eserleri tekrardan ibaret Duyduklarımın ve bildiklerimin pek coğu yazılmamıştı Araştırmalarımı derinleştirdim Halen sağ olan torunları ve bu sahada derlemeleri bulunan amcam Beşir Sonmez ile irtibata gectim Eksik bir kısım kalmaması icin on uc yıl bekledim Saygıdeğer dostum Ali Birinci'nin de teşvikiyle nihayet yazmaya karar verdim
Mihrali Bey'in hayatı okunduğunda bazı bolumler, okuyucularımıza mantıksız gelebilir Şunu soyleyelim ki; bunların hepsi de hakikattir Bu yuzdendir ki, halkımız onu yuceltmiş; bir destan kahramanı olarak gormuş; hakkında sayısız destanlar soylemiştir Maalesef bunlardan pek azı elimizde mevcuttur Yayımlanan ve bilinen destanların haricinde, ben de Tokatlı Aşık Puryani'den uc destan derleyerek manzum parcalar bolumune ilave ettim
Mihrali'ye Muhur Alide denmektedir Bu, halkımızın yakıştırmasıdır
Mihrali'nin hayatı, başlı başına bir film konusudur Yazımızı, konu bulmakta gucluk ceken, hatta basit konularla Turk sinemaseverleri rahatsız eden film şirketlerinin de dikkatlerine arz ediyoruz Dileriz, bu yazıdan haberdar olurlar
(Sivas, 10 4 1984)
Yrd Doc Dr Doğan KAYA
MİHRALİ BEY HAKKINDA MANZUM PARCALAR
1
Aşık Sadık'ın Mihrali Bey Destanı
Ey ağalar beyler bizim ellerde
Kocaklıktan yana birdi Mihrali
Cahallık eyleyip dağlarda gezdi
Epey zaman kacak durdu Mihrali
İbtida gozunden duştu devletin
Sonra goze girip buldu rağbetin
Cihana tanıttı şanın şevketin
Bir eşsiz namıdar erdi Mihrali
Kan kavga kopanda Kars'ın başına
Doksan uc'te baktı yurdun işine
Dortbeş yuz atlıyı yığdı peşine
Moskof'un cengine girdi Mihrali
Muhtar Paşa kıydı ona nişanı
Başladı dokmeğe hUnı duşmanı
Şanı tuttu butun Kafkasistan'ı
Kocaklarda dizdi ordu Mihrali
Orduyı İslam'a rehnumUn oldu
Tanrı aslanı cok şad memnun oldu
Duşman guzergahı her pur nun oldu
Leşlerini yere serdi Mihrali
Kemender Kazağı hep bizar etti
Rahat yatırmadı can bizar etti
Loris de elinden elhazer etti
Gece karargahlar yardı Mihrali
Moskof ordusuna cok dehşet saldı
Hareketlerini keşfedip bildi
Osmanlı askeri tedarik aldı
Duşmana tuzağı kurdu Mihrali
Adını duyanda Rus'un Saldad'ı
Koparırdı Mamadeyip feryadı
Moskof'a havf saldı merdane adı
Gozlerin kurdunu kırdı Mihrali
Rus'u Şuregel'de pişman eyledi
Yollarını kesip husran eyledi
Taburların hakle yeksan eyledi
En dilaverlerin yordu Mihrali
Mel'un Hacı Veli gor ne iş tuttu
Beş kapige dinin namusun sattı
Kars'ın teslimine cok gayret etti
O'nu sağ Paşa'ya verdi Mihrali
Huda'nın mukadder gunu gelende
Bu hal ile mahşer gunu gelende
Duşmanların zafer gunu gelende
Ciğerine dağlar vurdu Mihrali
Ağlaya ağlaya yurdu terketti
Atlıların cekip Sivas'a gitti
Nice ehli maraz şifaya yetti
Onlara bir ta'un cordu Mihrali
Alnına yazılmış kara yazılar
Murada yetmedi ağlar sızılar
Haberi getirdi bazı bazılar
Kars'ı her gidenden sordu Mihrali
Akıbet O'na da bu fani cihan
Yar olmadı goctu kalmadı mihman
Cenneti Al'a'da tuttu bir mekan
Gaziler yanına vardı Mihrali
Gani Rahman rahmet eyleye ana
Azim hizmeti var dine vatana
Ahvadımız daim adını ana
Severdi gonulden yurdu Mihrali
SADIK'ın feleğe meydanı kaldı
Kıydı o yiğide nam şanı kaldı
İkinci Koroğlu destanı kaldı
Soylenir dillerde merdi Mihrali
Aşık SADIK
2
Mihrali Bey Destanı*
Osmanlı da ona yağılık etti
Yaralı aslanı kal'aya attı
Kıymetin bilmedi kotuluk etti
Kars'ın kal'asını yardı Mihrali
Muhtar Paşa anına sesledi
Nişan verdi şan şerefin susledi
Ganimetle orduları besledi
Şikarın yanına kaldı Mihrali
Berat aldı Padişah'ın elinden
Gece aştı Kabaktepe belinden
Gumru Tiflis kan ağladı elinden
Gurcistan'a talan saldı Mihrali
Tulu Musa cok hıyanet eyledi
Kamil gizli sırlarımız soyledi
Mansur Latif Karapapak beyleri
Osmanlı'ya arka daldı Mihrali
Suru suru koyunları gecirdi
Yılkı cekip atlarını aşırdı
Kafkasya'dan beri surdu getirdi
Urusya'dan cok bac aldı Mihrali
3
Mihrali Bey Atlıları Turkusu**
Ehli İslam olan eşissin bilsin
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
İsterse Uruset ne var ki gelsin
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Kurşanıng kılıncı geyhiniñ donu
Kavga bulutdarı sardı her yanı
Doğdu koc iğiding şan almakh gunu
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Esger olan boluyh boluner
Kars Kalası sandız mı ki alınar
Boz atdar ustunde kılınc calınar
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Kavga gunu namert sapa yer arar
Er olan goğsunu tuşmana gerer
Cemi ervah biznen meydana girer
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Hele AlOsman'ın gormuyuf zorun
Din gıyratı olan tederiyh goruñ
At tepiñ baş kesiñ Kazağ'ın kırıñ
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
MenEsfer'di(r) biling Urusuñ esli
Orman yabanısı balıhcı nesli
Hınzır surusune dalıf kurt misli
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
ŞENNİYH ne durursun atdarı miniñ
Sıyra kılınc tuşman ustune donuñ
Artajakhdı(r) şanı bu AlOsman'ıñ
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Aşık ŞENLİK
4
93 Kars Kavgaları Turkusu*
Gumru'den yorudu şapkalı Kazak
Kars icinde eser bir acı sazak
Kaptan Paşa diyer: Devranı bozak
Gel beri gel beri bizim Osmanlı
Kavga koptu Kars'ın başı dumanlı
Yaktı gulşen yurdu zalim saldadı
Loris de zulmedip verdi berbadı
Ardahan kan ağlar gozler imdadı
Gel beri gel beri bizim Osmanlı
Kavga koptu Kars'ın başı dumanlı
Mirali Paşa da cok mertlik etti
Mansur'un evini yıktı dağıttı
Hacı Veli'nin de toyunu tuttu
Gel beri gel beri bizim Osmanlı
Kavga koptu Kars'ın başı dumanlı
Muhtar Paşa aldı Gazi şanını
Cevirdi Moskoflar cevre yanını
Yahnılar koparttı Nuh tufanını
Gel beri gel beri bizim Osmanlı
Kavga koptu Kars'ın başı dumanlı
5
Mihrali Bey**
Uzunhava
Ben gidiyom Ruştu Bey'im ağlama
Koz koyup da ciğerimi dağlama
Alay gitti beni burda eğleme
Yemen'e de benim ağam Yemen'e
Erdi m'ola Mihrali Bey Yemen'e
Kurdu m'ola cadırları cimene
Oğul koz duştuğu yeri yakar kime ne
Oğul dert benim değil mi vallah kime ne
Ben gidiyom Ruştu Bey'im sana bir nişan
Susuzluktan alayları perişan
Hic iflah olur mu Yemen'e duşen
Bağlantı
Mihrali'yi sorarsan ezelden yaslı
Cifte al kılıcın ucları paslı
Ta ezel ezelden yaslıyım yaslı
Bağlantı
Mihrali'yi sokaklarda tuttular
Ağamı da bir kurşuna sattılar
Mihrali'yi Yemen'e de attılar
Bağlantı
Mihrali Bey Hamidiye alayı
Duşmanlar cıkardı turlu belayı
Nedir Ali Bey'im bunun kolayı
Bağlantı
Devlete bağlıdır şu senin başın
Cihanda aransa bulunmaz eşin
Elliyle altmışa yakındır yaşın
Bağlantı
Kum tepesi oldu gorunmez otlar
Aclıktan oluyor kuheylan atlar
Kardaş şehit duştu nice yiğitler
Bağlantı
Arap atlar geldi bağlanmak ister
Komuşlerin geldi yağlanmak ister
Ruştu Bey buyudu evlenmek ister
Bağlantı
(Ruştu Bey : Mihrali Bey'in oğlu, Ali Bey : Mihrali Bey'in kardeşi)
6
Mihrali Bey'e Ağıt
Bell'oldu gittiğin benim efendim
İndelhan olanlar seni arıyor
Yıkıldı bir yanı koca Sivas'ın
Dervişan olanlar seni arıyor
Bozuldu elvanı yuce binanın
Gamı arttı icindeki cobanın
Kesildi kısmeti hane viranın
Cennette gılmanlar seni arıyor
Yukledi gocunu can Mehmet Ali
Bir zaman dillerde soylensin hali
Mahir Bey kızının kırıldı kolu
Akıttı al kanlar seni arıyor
Gayri şahin uctu dalda yar kaldı
Vefasız dunyanın omru az kaldı
Bağlar cicek acmış gullu yar geldi
Bahcıvan olanlar seni arıyor
Ne muhalif değdi feleğin taşı
Yaktı nası ayrılığın ateşi
Yine eşkiyalar kaldırdı başı
Bezirgan olanlar seni arıyor
Hani senin gibi ellerde rehber
Senden ziya umar gunler geceler
Carşılarda esnaf koylerde rencber
Dağlarda cobanlar seni arıyor
Olanca muradın mahşere kaldı
Felek bu belayı bizlere saldı
Aşık RUHSATÎ de meddahın oldu
Nice pehlivanlar seni arıyor
7
Mihrali Bey'in Sivas'a Geliş Destanı
Nasıl methetmeyem Mihrali Bey'i
Sivas ulkesinin beyi geliyor
O zalim duşmanın elinde kalmaz
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Herkes kaderine boynunu eğe
Unu dağılmıştı şehire koye
Zarar ziyan gelmez Mihrali Bey'e
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Acem yiğididir yahşıdır yahşı
Gosterir kendini kemali şahsı
Ahbabı yaranı giderler karşı
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Koyu Acıyurt'tur yeri Konak'tır
Boyle bir yiğidi gormeli coktur
Yiğitliği veren ol Gani Hak'tır
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Puryani bu anda soyler bitirir
Hakk'ın birliğine şukur yetirir
Yurdun şerefini beyler artırır
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Tokatlı Aşık PURYANÎ*
8
Mihrali Bey Ağıtı
Nasıl methedelim Mihrali Bey'i
EyvaH Mihrali Bey gitti gelmedi
Duşman mı oldular kahraman sana
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Malın mulkun mirascılar paylaşır
Ruştu Bey'in Konağ'ında eğleşir
Bacıların Gardaşdeyi ağlaşır
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Surmeler cekilir kirpiğe kaşa
Mihrali Bey o Yemen'e ulaşa
Gunler sıcak olur cıkamaz başa
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Vasfedelim Mihrali Bey halını
Yiğitliğin şerefini şanını
Cifter hanım bekliyorlar yolunu
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Acıyurt iklimi Konak Koyu'nu
Ne bayramı belli ne de duğunu
Gozlerim gelmedi Ali Bey'imi
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
İsa Bey'in O'nun buyuk gardaşı
Yemen'e yapmağa gitti savaşı
Ağlar Sivas halkı doker goz yaşı
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Aştı cayır cimen guller nergizler
Butun yasta kaldı gelinler kızlar
Sivas ahalisi yolunu gozler
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Yemen dedikleri gayet sıcaktır
Konak Mihrali Bey yalan ocaktır
Ahbabın yarenin dostların coktur
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Mihrali Bey unun duyanlar ağlar
Gam ceker dostların kara yas bağlar
Ulaş Nahyası'nda koyler kan ağlar
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Ummazdım ki ol Yemen'de kalasın
Sıcağından boyle bir hoş olasın
Kars'ın kumandanı Acem balası
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Kahraman Mihrali yiğit bir kişi
Ne yazı bellidir ne soğuk kışı
Topladı orduyu otuz bin kişi
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Ne diyelim senin yiğitliğine
Alem and iciyor hurmetliğine
Hak'tan bir inayet kuvvetliğine
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Biter mi hic Mihrali Bey davası
Aslanın boş kalmaz yurdu yuvası
Bir beş değil atmış koyun ağası
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Oyle bir kumandan oyle paşaydı
Biner ata yuce dağlar aşardı
Mayetinde nice yiğit yaşardı
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Bu Mihrali Bey'in bu halı boyle
Konuşurdu ağa paşa bey ile
Dinlen gel Puryani yeniden soyle
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
1731984
Tokatlı Aşık PURYANÎ
9
Mihrali Bey Destanı
Nasıl methetmeyem Mihrali Bey'i
Her yerde şerefi unu soylenir
Yaptığı yiğitlik aklıma duştu
Uzerinden gecen gunu soylenir
Bey'in coktur anlatırsak davası
Titretti elinde koca Sivas'ı
Suruyu sakladı Kangal Ağası
Her yerde şerefi şanı soylenir
Mihrali Bey ata biner yururdu
Duşman gorse korkusundan erirdi
Doksan uc'te gelenleri korurdu
Asaleti cinsi dini soylenir
Mihrali Bey sozlerini acmalı
Bunu yazıp tarihlere gecmeli
Kılıcıyla korkuturdu duşmanı
Kılıcı kalkanı kını soylenir
Mihrali Bey konu acanlar acsın
Senin unun her tarafa dolaşsın
Dinlensin Mihrali tarihe gecsin
Verilir bu vasfı dili soylenir
Mihrali Bey'imi bilenler bilir
Guclu idi bir orduya baş gelir
Ol her yerde kahramanlık soylenir
Boyle kahramanın hali soylenir
Mihrali Bey cıktı gine meydana
Ne kadar hanımdır doğuran ana
Kılıcı bolendi al kızıl kana
Gulşen bahcesinde gulu soylenir
Mihrali Bey senin nasıl duyuram
Yiğitlerden seni secem ayıram
Yaradandır seni boyle kayıran
Puryani bugunku gun bunu soylenir
1731984
Tokatlı Aşık PURYANÎ
10
Mihrali Bey
Aslan yatağını gormeye geldim
Kaldığı yerlerdir Merali Bey'in
Konağ'ı gorunce duşlere daldım
Olduğu yerlerdir Merali Bey'in
Kahpeleri almaz imiş araya
Ak dememiş hatır icin karaya
Seksen bir'de gocup işte buraya
Geldiği yerlerdir Merali Bey'in
Her ana doğurmaz boylesi eri
Hayatında adım atmamış geri
Arayıp gonlunce kalacak yeri
Bulduğu yerlerdir Merali Bey'in
Dağların cokmuştur duman ustune
Şiirler yazmışım zaman ustune
Beş yuz atlısını yemen ustune
Saldığı yerlerdir Merali Bey'in
İSMETÎ der cihat etti yılmadı
Hurriyet demişti hayatın tadı
Tarihte şanına yakışan adı
Aldığı yerlerdir Merali Bey'in
Mihrali Bey hikayesi
Birkac Soz
Mihrali Bey'in koyunden (AcıyurtSıvas) olmam dolayısıyla cocukluğum, hep bu yuce kişinin kahramanlıklarını dinlemekle gecti Halkımızın, İkinci Koroğlu, İkinci Battal Gaziolarak vasıflandırdığı Mihrali Bey'i inceleyip yazmak fikri de bundan kaynaklanmıştır
1971 yılından itibaren bu konuda bilgiler toplamaya başladım Malzemeleri toplarken gordum ki; Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın Hatırat ve Mehmet Arif Bey'in Başımıza Gelenler'i haricindeki yazılar (Bkz Bibliyografya 2, 5, 10, 11, 13) hep bu eserleri tekrardan ibaret Duyduklarımın ve bildiklerimin pek coğu yazılmamıştı Araştırmalarımı derinleştirdim Halen sağ olan torunları ve bu sahada derlemeleri bulunan amcam Beşir Sonmez ile irtibata gectim Eksik bir kısım kalmaması icin on uc yıl bekledim Saygıdeğer dostum Ali Birinci'nin de teşvikiyle nihayet yazmaya karar verdim
Mihrali Bey'in hayatı okunduğunda bazı bolumler, okuyucularımıza mantıksız gelebilir Şunu soyleyelim ki; bunların hepsi de hakikattir Bu yuzdendir ki, halkımız onu yuceltmiş; bir destan kahramanı olarak gormuş; hakkında sayısız destanlar soylemiştir Maalesef bunlardan pek azı elimizde mevcuttur Yayımlanan ve bilinen destanların haricinde, ben de Tokatlı Aşık Puryani'den uc destan derleyerek manzum parcalar bolumune ilave ettim
Mihrali'ye Muhur Alide denmektedir Bu, halkımızın yakıştırmasıdır
Mihrali'nin hayatı, başlı başına bir film konusudur Yazımızı, konu bulmakta gucluk ceken, hatta basit konularla Turk sinemaseverleri rahatsız eden film şirketlerinin de dikkatlerine arz ediyoruz Dileriz, bu yazıdan haberdar olurlar
(Sivas, 10 4 1984)
Yrd Doc Dr Doğan KAYA
MİHRALİ BEY HAKKINDA MANZUM PARCALAR
1
Aşık Sadık'ın Mihrali Bey Destanı
Ey ağalar beyler bizim ellerde
Kocaklıktan yana birdi Mihrali
Cahallık eyleyip dağlarda gezdi
Epey zaman kacak durdu Mihrali
İbtida gozunden duştu devletin
Sonra goze girip buldu rağbetin
Cihana tanıttı şanın şevketin
Bir eşsiz namıdar erdi Mihrali
Kan kavga kopanda Kars'ın başına
Doksan uc'te baktı yurdun işine
Dortbeş yuz atlıyı yığdı peşine
Moskof'un cengine girdi Mihrali
Muhtar Paşa kıydı ona nişanı
Başladı dokmeğe hUnı duşmanı
Şanı tuttu butun Kafkasistan'ı
Kocaklarda dizdi ordu Mihrali
Orduyı İslam'a rehnumUn oldu
Tanrı aslanı cok şad memnun oldu
Duşman guzergahı her pur nun oldu
Leşlerini yere serdi Mihrali
Kemender Kazağı hep bizar etti
Rahat yatırmadı can bizar etti
Loris de elinden elhazer etti
Gece karargahlar yardı Mihrali
Moskof ordusuna cok dehşet saldı
Hareketlerini keşfedip bildi
Osmanlı askeri tedarik aldı
Duşmana tuzağı kurdu Mihrali
Adını duyanda Rus'un Saldad'ı
Koparırdı Mamadeyip feryadı
Moskof'a havf saldı merdane adı
Gozlerin kurdunu kırdı Mihrali
Rus'u Şuregel'de pişman eyledi
Yollarını kesip husran eyledi
Taburların hakle yeksan eyledi
En dilaverlerin yordu Mihrali
Mel'un Hacı Veli gor ne iş tuttu
Beş kapige dinin namusun sattı
Kars'ın teslimine cok gayret etti
O'nu sağ Paşa'ya verdi Mihrali
Huda'nın mukadder gunu gelende
Bu hal ile mahşer gunu gelende
Duşmanların zafer gunu gelende
Ciğerine dağlar vurdu Mihrali
Ağlaya ağlaya yurdu terketti
Atlıların cekip Sivas'a gitti
Nice ehli maraz şifaya yetti
Onlara bir ta'un cordu Mihrali
Alnına yazılmış kara yazılar
Murada yetmedi ağlar sızılar
Haberi getirdi bazı bazılar
Kars'ı her gidenden sordu Mihrali
Akıbet O'na da bu fani cihan
Yar olmadı goctu kalmadı mihman
Cenneti Al'a'da tuttu bir mekan
Gaziler yanına vardı Mihrali
Gani Rahman rahmet eyleye ana
Azim hizmeti var dine vatana
Ahvadımız daim adını ana
Severdi gonulden yurdu Mihrali
SADIK'ın feleğe meydanı kaldı
Kıydı o yiğide nam şanı kaldı
İkinci Koroğlu destanı kaldı
Soylenir dillerde merdi Mihrali
Aşık SADIK
2
Mihrali Bey Destanı*
Osmanlı da ona yağılık etti
Yaralı aslanı kal'aya attı
Kıymetin bilmedi kotuluk etti
Kars'ın kal'asını yardı Mihrali
Muhtar Paşa anına sesledi
Nişan verdi şan şerefin susledi
Ganimetle orduları besledi
Şikarın yanına kaldı Mihrali
Berat aldı Padişah'ın elinden
Gece aştı Kabaktepe belinden
Gumru Tiflis kan ağladı elinden
Gurcistan'a talan saldı Mihrali
Tulu Musa cok hıyanet eyledi
Kamil gizli sırlarımız soyledi
Mansur Latif Karapapak beyleri
Osmanlı'ya arka daldı Mihrali
Suru suru koyunları gecirdi
Yılkı cekip atlarını aşırdı
Kafkasya'dan beri surdu getirdi
Urusya'dan cok bac aldı Mihrali
3
Mihrali Bey Atlıları Turkusu**
Ehli İslam olan eşissin bilsin
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
İsterse Uruset ne var ki gelsin
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Kurşanıng kılıncı geyhiniñ donu
Kavga bulutdarı sardı her yanı
Doğdu koc iğiding şan almakh gunu
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Esger olan boluyh boluner
Kars Kalası sandız mı ki alınar
Boz atdar ustunde kılınc calınar
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Kavga gunu namert sapa yer arar
Er olan goğsunu tuşmana gerer
Cemi ervah biznen meydana girer
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Hele AlOsman'ın gormuyuf zorun
Din gıyratı olan tederiyh goruñ
At tepiñ baş kesiñ Kazağ'ın kırıñ
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
MenEsfer'di(r) biling Urusuñ esli
Orman yabanısı balıhcı nesli
Hınzır surusune dalıf kurt misli
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
ŞENNİYH ne durursun atdarı miniñ
Sıyra kılınc tuşman ustune donuñ
Artajakhdı(r) şanı bu AlOsman'ıñ
Can sağ iken yurt vermeniyh tuşmana
Aşık ŞENLİK
4
93 Kars Kavgaları Turkusu*
Gumru'den yorudu şapkalı Kazak
Kars icinde eser bir acı sazak
Kaptan Paşa diyer: Devranı bozak
Gel beri gel beri bizim Osmanlı
Kavga koptu Kars'ın başı dumanlı
Yaktı gulşen yurdu zalim saldadı
Loris de zulmedip verdi berbadı
Ardahan kan ağlar gozler imdadı
Gel beri gel beri bizim Osmanlı
Kavga koptu Kars'ın başı dumanlı
Mirali Paşa da cok mertlik etti
Mansur'un evini yıktı dağıttı
Hacı Veli'nin de toyunu tuttu
Gel beri gel beri bizim Osmanlı
Kavga koptu Kars'ın başı dumanlı
Muhtar Paşa aldı Gazi şanını
Cevirdi Moskoflar cevre yanını
Yahnılar koparttı Nuh tufanını
Gel beri gel beri bizim Osmanlı
Kavga koptu Kars'ın başı dumanlı
5
Mihrali Bey**
Uzunhava
Ben gidiyom Ruştu Bey'im ağlama
Koz koyup da ciğerimi dağlama
Alay gitti beni burda eğleme
Yemen'e de benim ağam Yemen'e
Erdi m'ola Mihrali Bey Yemen'e
Kurdu m'ola cadırları cimene
Oğul koz duştuğu yeri yakar kime ne
Oğul dert benim değil mi vallah kime ne
Ben gidiyom Ruştu Bey'im sana bir nişan
Susuzluktan alayları perişan
Hic iflah olur mu Yemen'e duşen
Bağlantı
Mihrali'yi sorarsan ezelden yaslı
Cifte al kılıcın ucları paslı
Ta ezel ezelden yaslıyım yaslı
Bağlantı
Mihrali'yi sokaklarda tuttular
Ağamı da bir kurşuna sattılar
Mihrali'yi Yemen'e de attılar
Bağlantı
Mihrali Bey Hamidiye alayı
Duşmanlar cıkardı turlu belayı
Nedir Ali Bey'im bunun kolayı
Bağlantı
Devlete bağlıdır şu senin başın
Cihanda aransa bulunmaz eşin
Elliyle altmışa yakındır yaşın
Bağlantı
Kum tepesi oldu gorunmez otlar
Aclıktan oluyor kuheylan atlar
Kardaş şehit duştu nice yiğitler
Bağlantı
Arap atlar geldi bağlanmak ister
Komuşlerin geldi yağlanmak ister
Ruştu Bey buyudu evlenmek ister
Bağlantı
(Ruştu Bey : Mihrali Bey'in oğlu, Ali Bey : Mihrali Bey'in kardeşi)
6
Mihrali Bey'e Ağıt
Bell'oldu gittiğin benim efendim
İndelhan olanlar seni arıyor
Yıkıldı bir yanı koca Sivas'ın
Dervişan olanlar seni arıyor
Bozuldu elvanı yuce binanın
Gamı arttı icindeki cobanın
Kesildi kısmeti hane viranın
Cennette gılmanlar seni arıyor
Yukledi gocunu can Mehmet Ali
Bir zaman dillerde soylensin hali
Mahir Bey kızının kırıldı kolu
Akıttı al kanlar seni arıyor
Gayri şahin uctu dalda yar kaldı
Vefasız dunyanın omru az kaldı
Bağlar cicek acmış gullu yar geldi
Bahcıvan olanlar seni arıyor
Ne muhalif değdi feleğin taşı
Yaktı nası ayrılığın ateşi
Yine eşkiyalar kaldırdı başı
Bezirgan olanlar seni arıyor
Hani senin gibi ellerde rehber
Senden ziya umar gunler geceler
Carşılarda esnaf koylerde rencber
Dağlarda cobanlar seni arıyor
Olanca muradın mahşere kaldı
Felek bu belayı bizlere saldı
Aşık RUHSATÎ de meddahın oldu
Nice pehlivanlar seni arıyor
7
Mihrali Bey'in Sivas'a Geliş Destanı
Nasıl methetmeyem Mihrali Bey'i
Sivas ulkesinin beyi geliyor
O zalim duşmanın elinde kalmaz
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Herkes kaderine boynunu eğe
Unu dağılmıştı şehire koye
Zarar ziyan gelmez Mihrali Bey'e
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Acem yiğididir yahşıdır yahşı
Gosterir kendini kemali şahsı
Ahbabı yaranı giderler karşı
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Koyu Acıyurt'tur yeri Konak'tır
Boyle bir yiğidi gormeli coktur
Yiğitliği veren ol Gani Hak'tır
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Puryani bu anda soyler bitirir
Hakk'ın birliğine şukur yetirir
Yurdun şerefini beyler artırır
Sivas ulkesinin beyi geliyor
Tokatlı Aşık PURYANÎ*
8
Mihrali Bey Ağıtı
Nasıl methedelim Mihrali Bey'i
EyvaH Mihrali Bey gitti gelmedi
Duşman mı oldular kahraman sana
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Malın mulkun mirascılar paylaşır
Ruştu Bey'in Konağ'ında eğleşir
Bacıların Gardaşdeyi ağlaşır
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Surmeler cekilir kirpiğe kaşa
Mihrali Bey o Yemen'e ulaşa
Gunler sıcak olur cıkamaz başa
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Vasfedelim Mihrali Bey halını
Yiğitliğin şerefini şanını
Cifter hanım bekliyorlar yolunu
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Acıyurt iklimi Konak Koyu'nu
Ne bayramı belli ne de duğunu
Gozlerim gelmedi Ali Bey'imi
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
İsa Bey'in O'nun buyuk gardaşı
Yemen'e yapmağa gitti savaşı
Ağlar Sivas halkı doker goz yaşı
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Aştı cayır cimen guller nergizler
Butun yasta kaldı gelinler kızlar
Sivas ahalisi yolunu gozler
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Yemen dedikleri gayet sıcaktır
Konak Mihrali Bey yalan ocaktır
Ahbabın yarenin dostların coktur
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Mihrali Bey unun duyanlar ağlar
Gam ceker dostların kara yas bağlar
Ulaş Nahyası'nda koyler kan ağlar
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Ummazdım ki ol Yemen'de kalasın
Sıcağından boyle bir hoş olasın
Kars'ın kumandanı Acem balası
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Kahraman Mihrali yiğit bir kişi
Ne yazı bellidir ne soğuk kışı
Topladı orduyu otuz bin kişi
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Ne diyelim senin yiğitliğine
Alem and iciyor hurmetliğine
Hak'tan bir inayet kuvvetliğine
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Biter mi hic Mihrali Bey davası
Aslanın boş kalmaz yurdu yuvası
Bir beş değil atmış koyun ağası
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Oyle bir kumandan oyle paşaydı
Biner ata yuce dağlar aşardı
Mayetinde nice yiğit yaşardı
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
Bu Mihrali Bey'in bu halı boyle
Konuşurdu ağa paşa bey ile
Dinlen gel Puryani yeniden soyle
Eyvah Mihrali Bey gitti gelmedi
1731984
Tokatlı Aşık PURYANÎ
9
Mihrali Bey Destanı
Nasıl methetmeyem Mihrali Bey'i
Her yerde şerefi unu soylenir
Yaptığı yiğitlik aklıma duştu
Uzerinden gecen gunu soylenir
Bey'in coktur anlatırsak davası
Titretti elinde koca Sivas'ı
Suruyu sakladı Kangal Ağası
Her yerde şerefi şanı soylenir
Mihrali Bey ata biner yururdu
Duşman gorse korkusundan erirdi
Doksan uc'te gelenleri korurdu
Asaleti cinsi dini soylenir
Mihrali Bey sozlerini acmalı
Bunu yazıp tarihlere gecmeli
Kılıcıyla korkuturdu duşmanı
Kılıcı kalkanı kını soylenir
Mihrali Bey konu acanlar acsın
Senin unun her tarafa dolaşsın
Dinlensin Mihrali tarihe gecsin
Verilir bu vasfı dili soylenir
Mihrali Bey'imi bilenler bilir
Guclu idi bir orduya baş gelir
Ol her yerde kahramanlık soylenir
Boyle kahramanın hali soylenir
Mihrali Bey cıktı gine meydana
Ne kadar hanımdır doğuran ana
Kılıcı bolendi al kızıl kana
Gulşen bahcesinde gulu soylenir
Mihrali Bey senin nasıl duyuram
Yiğitlerden seni secem ayıram
Yaradandır seni boyle kayıran
Puryani bugunku gun bunu soylenir
1731984
Tokatlı Aşık PURYANÎ
10
Mihrali Bey
Aslan yatağını gormeye geldim
Kaldığı yerlerdir Merali Bey'in
Konağ'ı gorunce duşlere daldım
Olduğu yerlerdir Merali Bey'in
Kahpeleri almaz imiş araya
Ak dememiş hatır icin karaya
Seksen bir'de gocup işte buraya
Geldiği yerlerdir Merali Bey'in
Her ana doğurmaz boylesi eri
Hayatında adım atmamış geri
Arayıp gonlunce kalacak yeri
Bulduğu yerlerdir Merali Bey'in
Dağların cokmuştur duman ustune
Şiirler yazmışım zaman ustune
Beş yuz atlısını yemen ustune
Saldığı yerlerdir Merali Bey'in
İSMETÎ der cihat etti yılmadı
Hurriyet demişti hayatın tadı
Tarihte şanına yakışan adı
Aldığı yerlerdir Merali Bey'in