Mors alfabesi nedir? Tarihçesi nedir, nasıl kullanılır?

Mors Alfabesi Nedir?​

Mors alfabesi 1832 yılında telgraf ile ilgilenen Samuel Morse tarafından 1835 yılında oluşturulmuştur. Mors alfabesi 1837 yılında ise kullanılmaya başlanmıştır. Modern Uluslararası Mors Kodu ise, 1848 yılında Alman Friedrich Clemens Gerke tarafından geliştirilmiştir.

Mors Alfabesinin tanımını yapacak olursak; iki çeşit kısa veya uzun sinyalin farklı kombinasyonlarının harfleri, sayıları ya da noktalama işaretlerinin oluşturduğu haberleşme dili diyebiliriz. Daha çok elektrik ya da radyo sinyali kullanılarak kişiden uzak bir noktaya bir metnin ulaştırılmasında kullanılmaktadır. Ayrıca kısa ve uzun sinyallerin dışında, aralardaki sessizliklerin de anlamı bulunmaktadır. Mesela, kısa aralık harfler arasında, orta uzunlukta aralık kelimeler ve uzun aralıklar cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır.

Mors Alfabesinin Tarihçesi Nedir?​

Mors alfabesinin tarihi oldukça gariptir. Aslında bunu alfabeyi bulan kişinin bilim adamı olmayışına da bağlamak mümkündür. Mors alfabesi, yukarıda da belirttiğimiz gibi Amerikalı bir ressam olan Samuel Morse tarafından icat edilmiştir. Morse; yoksulluk ve mutsuzluklar ile geçen yılların sonunda Amerika Birleşik Devletleri’nin resmi ressamı olmuş ve ülkedeki önemli tarih olaylarını resme dökmüştür. Daha sonra birçok ünlü general ve siyaset adamının da portrelerini yapmıştır.

Samuel Morse Kimdir?​

Samuel Morse; Philips Akademisi ve Yale Üniversitesi’nde okumuştu. Zeki ve ağırbaşlı bir gençti. Sanat kadar kimya ve elektrik konularıyla da ilgileniyordu. Elektrik konusunda kendine has fikirleri olan Morse, haberleşme için elektrikten yararlanılabileceği inanandaydı. Haberlerin de elektrik vasıtasıyla bir yerden bir yere ulaştırılabileceğini düşünmekteydi.

Amerika’ya dönmek üzere bindiği Fransız gemisi Sully’de asıl macerası başladı. öğrenimini Fransa’ da yapmış olup belki de hatıra diye ülkesine bir elektromıknatıs götürmekte olan vatandaşı genç kimyacı Charles Jackson ile tanıştı. Gemide yapılan bazı tartışmalar da Morse’un dikkatini çekmişti. Hatta geminin kaptanına “günün birinde telgraftan dünyanın harikalarından biri diye bahsettiklerini duyarsanız; 13 Kasım 1832 tarihinde Sully’de icat edildiğini hatırlayın” demiş.

Mors Alfabesi Nedir? Tarihçesi Nedir, Nasıl Kullanılır? | Mors Kodları

Seyahat sonrasında yeniden Amerika’ya dönen Morse; New Haven’de küçük bir dükkana kapanıp yoğun çalışmalara girişti. Yıllar yılı yoksul, yarı aç bir hayat yaşadı. 1837 yılında elektromagnetik telgraf buluşunu tamamlamıştı. İcadının “ihtira beratı”nı almak için gerekli çevrelere başvurdu. Sermaye çevreleri, iş adamları, onun buluşunu pratik görmediler. Samuel Morse, icadını kabul ettirmek amacıyla İngiltere’ye, Fransa’ya, Rusya’ya gitti. Her gittiği yerde anlayışsızlıkla karşılanıyor, ilgi görmüyordu. Öyle büyük çabalar sarf etti ki, sonunda Amerikan Kongresi’nden 30.000 dolarlık bir yardım fonu sağlayabildi. Ve bir telgraf hattı kurarak 1844 yılının Mayıs ayında bu hat üzerinden ilk telgraf mesajını gönderdi.

Morse’un kaderi yeni bir şekil almıştı. Elbette, her büyük icattan sonra olduğu gibi aleyhine üst üste davalar açılacaktı, ama mucit başardığına ve zamanın kendi lehine çalışacağına emindi. Karşılaşacağı en büyük sorun ise kurulmuş olan tesislerinin yıkılması idi. Gelişmiş ülkelerin çoğunda da telgraf bir süredir işlemekteydi. Orjinal mors kodu kısa ve uzun sinyallerin kombinasyonunun bir sayıya karşılık gelmesinden oluşmuştu. Her sayı da bir harfe karşılık geliyordu. Ancak Morse’ un bulduğu sistemin kullanımı kolay değildi. Bu konu üzerinde de ortaklaşa fikirler ile Alfred Veil ile birlikte çalışmaya başlayan Morse, bir süre geçtikten sonra Alfred Veil’in önerdiği sistemin daha basit olduğuna karar vermiştir.

Alfred Veil’in geliştirdiği sisteme göre kısa ve uzun sinyallerin yanı sıra duraklamalar da kullanılmaktaydı. Bu sistemin ismine sonrasında Amerikan Mors Kodu denildi. Morse alfabesinin çıkmasından sonra önemini yavaş yavaş kaybeden telgraf sisteminin üzerinde daha fazla durmadı. Rakibinin sistemine ilk katılan o oldu. Böylece Alman şebekesi Morse’ la donatıldı ve 1850 yılında 2.400 km.’yi aştı. Hollanda şebekesi 1845′te ve Morse’un, Wheatstone’u güçlükle yendiği Belçika şebekesi de 1847 yılında açıldı. Sonrasında 1850 yılında Rusya, 1852 yılında İsviçre ve 1845 yılında İspanya da peşinden gitmiştir.

Amerika Birleşik Devleri de telgraf telleri ile örülüyordu. 1855 yılında tellerin uzunluğu 45.000 km.’yi bulmuştur. İngiltere’nin dışında dünyanın hemen hemen bütün ülkeleri Morse makineleri ile donatılmıştı. Ve artık yaşlı bir mucit olan Morse, hayatının son yıllarına geldiğinde huzur ve servete kavuşmuştu. Kendisine büyük ölçüde saygı gösteriliyordu. Ve sürekli olarak madalya ve onurlar veriliyordu. Ayrıca akademiye seçilmekte ve kendi heykel anıtlarının açılışına katılıyordu. Mors Alfabesinin mucidi Samuel Morse, 2 Nisan 1872 tarihinde hayatını kaybetmiştir.

Mors Alfabesinde Haberleşme Nasıl Sağlanır?​

Mesajların bir yerden bir yere iletilmesinde kullanılan işaret sistemine Mors Alfabesi denilmektedir. Değişik şekillerde yan yana getirilen noktalar ve çizgiler, bildiğimiz alfabedeki harflerden her birinin karşılığı olarak kullanılır. Mesela bir nokta ve bir çizgi (. -), “A” harfinin karşılığıdır.

Mors alfabesinin uygulanışında, gönderici cihazın başındaki memur, maniple ismi ile tanımlanan bir kola, kısa ya da uzun basışlar yapmaktadır. Burada kısa basışların karşılığı nokta, uzun basışların karşılığı ise çizgi ile belirtilmektedir. Böylece, yan yana gelen nokta ve çizgilere göre harfler, bunlardan da kelimeler ve cümleler oluşmaktadır.

Sistem genel olarak Mors kodu olarak adlandırılsa da uygulamada İngiliz alfabesi ve buna bağlı noktalama işaretlerini ifade etmek için iki farklı tür mors kodu kullanılmaktadır. İlk etapta anlayışsızlık ile karşılanmış olan Mors Alfabesi, insanlığa çok büyük yarar sağlamış olan buluşlardan biridir. Dilerseniz kısaca Mors Alfabesi kullanımından da bahsedelim.

Amerikan Mors Kodu​

Mors kodunun birinci versiyonu olan bu kodlama, günümüzde ticari kullanım için rağbet görmemektedir. Kimi kaynaklarda bu kodlama için “Demiryolu Morsu” terimi kullanılır. Bu kodlamada, kısa ve uzun sinyallerin yanı sıra ara ve duraklarda yer almaktaydı. Kodlama şekli kıtalar üzerinde bulunan telgraf sistemindeki operatörler tarafından kullanılmaktaydı.

Mors kodunun ilk halinin anlaşılması ve iletimi oldukça zordu. Ve bu ilk kodu kullanan operatörler arasında iletişim, “klik ve klak” sesleri ile sağlanmaktaydı. Klik, tuşa her basış ve klak ise, tuştan parmağın kaldırılması ile oluşmaktaydı. Fakat bu seslerin anlamlanması için seslerin aynı çıkması çok zordu. Örneğin “A” harfinin iletilmesi için “klik-klak” yapılması gerekiyordu. Telgraf operatörlerinin çoğu ilk önceleri demiryolu bünyesinde çalışan personellerdir.

Modern Uluslararası Mors Alfabesi​

Bu haberleşme protokolünün ismine Çağdaş Mors Kodu da diyebiliriz. 1848 yılında Alman Gerke tarafından oluşturulmuştur. İlk deneme çalışıldıktan sonra Almanya sınırları içinde kullanılmıştır. Yapılan bu kodun daha da geliştirilmesi gerekiyordu. Son yapılan çalışmaların ardından 1865 yılındaki son dokunuşlar ile Uluslararası Mors Kodu olarak yerini almıştır. Bu kod günümüzde de hala daha geçerliliğini korumaktadır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği tarafından da geçerliliği meşrulaştırılmıştır.

Mors Kodu Kullanmanın Yararları Nelerdir?​

Mors kodu, radyo odaklı bir sistemle iletilmek istendiği zaman çok basitleşebilir. Hatta bu kolay düzenek çok cızırtılı ve düşük frekanslı ortamlarda dahi işlerliğini sürdürür. Ayrıca Mors kodu, daha düşük bant genişliği yeterlidir. Mors kodlamasının geliştirildiği bir diğer bölüm ise Q kodlarıdır. Çünkü Mors kodlamasını sık sık kullanan amatör radyocular, bu kodları kendi aralarında Q kodları ile kısaltmaktadırlar. Radyo üzerinden kurulan iletişimlerde bu Q kodları kullanılırdı.