Mudanya ve Lozan Barış Antlaşması

Mudanya Ateşkesi ve Lozan Barış Antlaşması

MUDANYA MUTAREKESİ
(11 EKİM 1922)

Sebepleri:

1Yunanlıların kesin olarak malub olması
2İngilterenin politik yalnızlığa duşmesi
3İngiliz dominyonlarının bıkkınlık gostermesi
4Lloyd George hukumetinin sert eleştirilere maruz kalması
5Mustafa Kemalin SSCB ile yardımlaşma manev¬ralarına girmesi
TBMM, İngiltere, Fransa, İtalyanın doğrudan katıldığı ve Yunanlıların Mudanya acıklarından bir gemiden dolaylı olarak takip ettiği Mudanya Mutarekesi goruşmeleri 3 Ekim 1922de başladı

Mutarekenin Maddeleri:

1Yunanlılar Doğu Trakyayı 15 gun icinde Merice kadar boşaltacak; bolgede Turk yonetimi 30 gun sonra başlayacaktır
2İstanbul ve cevresinin yonetimi TBMMye bırakılacaktır
3Turk ordusu barış imzalanana kadar; Canakkale ve Kocaeli Yarımadasında belirlenen cizgide dura¬caktır
4Turkiye barış imzalanana kadar Doğu Trakyada 8000 jandarmadan daha fazla guc bulundurmaya¬caktır
5Boğazların durumu yapılacak olan antlaşma ile belirlenecektir

Mutarekenin Onemi:

1Savaşın silahlı mucadele donemi sona erip; dip¬lomatik mucadele donemi başladı
2Lloyd George hukumeti istifa etti
3İsmet Paşa diplomatik başarısını ispat etti
4Doğu Trakya savaş yapılmadan kurtarıldı
5Osmanlı yonetimi mutarekeye cağrılmamakla ve İstanbul ve cevresinin yonetimi TBMMye bırakılmakla Osmanlı Devletinin hukuken sona erdiği kabul edildi
6İngiltere TBMMnin meşruluğunu tanıdı

LOZAN ANTLAŞMASI (24 TEMMUZ 1923)

Mustafa Kemal; Yunanlıların İzmirde yaptığı tahri¬batın gorulerek, Yunanistandan daha fazla savaş tazminatı alınması ve goruşmeleri daha ya¬kından takip edebilmek icin barış goruşmelerinin İzmirde olmasını istemiştir Goruşmelerin tarafsız bir ulkede olmasını isteyen Avrupalı devletler ise goruşmelerin İsvicrenin Lozan kentinde olmasına karar vermiştir
Rauf Orbay bakanlar kurulu başkanı olduğu icin goruşmelere katılmak istemiş; fakat goruşmelere Mondros Mutarekesini imzalayan bir kişinin gidemeyeceğini savunan Mustafa Kemal; barış goruşmelerine İsmet paşanın gitmesini uygun bulmuştur
Goruşmelere TBMM adına baş delege olarak İsmet İnonu, Rıza Nur ve Hasan Saka katılmıştır
Mustafa Kemal TBMM delegelerinden; barış goruşmeleri esnasında kapitulasyonlar ve Ermeni meselesi hakkında taviz verilmemesini istemiştir
Lozanda barış goruşmeleri 20 Kasım 1922de başladı Borclar, Irak sınırı, kapitulasyonlar, Bo¬ğazlar ve İstanbulun boşaltılması meselesinden dolayı goruşmeler 4 Şubat 1923de kesildi
Yahudi cemaati lideri Haim Naim Efendinin arabuluculuğu sonucunda goruşmeler 23 Nisan 1923de tekrar başlayıp, 24 Temmuz 1923de sonuclandı

aSınırlar:

1Doğu Sınırı: Kars Antlaşması ile belirlenen sınır olcu alındı
2Irak Sınırı:Musul petrol bolgesini Turkiyeye bırakmak istemeyen İngiltere Irak sınırının cizilmesinde sorun cıkardı Goruşmelerde vakit kaybedil¬mek istenmediğinden dolayı, Irak sınırı meselesinin, Lozan Goruşmelerinden sonra Turkiye ile İngiltere arasındaki ikili goruşmelerle halledilmesi kararlaştırıldı
Acıklama: Irak sınırının cizilmesi, Lozanda cozume ka¬vuşturulamayan tek meseledir
3Suriye Sınırı:Ankara Antlaşması ile belirlenen sınır olcu alındı

bOn İki Ada:İtalyaya bırakıldı

cEge Adaları:Bozcaada ve Gokceada dışındaki diğer adaların Yunanistana, silahlandırmamak şartıyla bırakılmasına karar verildi
dBoğazlar:Boğazlar başkanlığını Turk delegenin yapacağı şekilde bir komisyon tarafından yonetilecektir Bu komisyon milletler cemiyeti tarafın¬dan denetlenecek ve statu milletler cemiyetinin garantisinde olacaktırBoğazlardan serbest geciş olacaktır Ticaret gemilerinin gecişi serbest olacak; fakat savaş gemileri tonaja tabi tutulacaktır Turk askeri olağanustu durumlar haric boğazlar bolgesi¬nin 20 km gerisinde duracaktır

Acıklama: Turkiye acısından Lozan antlaşmasının en sakat maddesi boğazlarla ilgili maddesi olmuştur Bu madde adeta Turkiyeyi malub durumuna duşurerek, Turkiyenin egemenlik haklarını kısıt¬lamıştır
eİstanbulun Boşaltılması:Antlaşmanın imzalanmasından 6 hafta sonra İstanbul boşaltıla¬caktır
Acıklama:İşgalciler 2 Ekim 1923de İstanbulu terk etti

fKapitulasyonlar ve Duyunı Umumiye:
Kapitulasyonlar ve Duyunı Umumiye kaldırıldı

gBorclar:Osmanlının en fazla Fransaya borcu olduğundan dolayı, borclar en fazla Fransa ile tartı¬şıldı Borcların I Dunya Savaşı sonucunda Osmanlıdan ayrılan devletlerle TBMM arasında paylaştırılarak odenmesine ve TBMMnin uzerine duşen borcu taksitler halinde odemesine karar ve¬rildi

hErmeni Meselesi: Kapandı

ıAzınlıklar:TBMM, azınlıklar bahane edilerek ic işlerine karışılmaması icin butun azın¬lıkları Turk vatandaşı kabul etti İstanbuldaki Rumlar ile Batı Trakyadaki Turkler haric; diğer azınlıkların ve dışarıdaki Turklerin ulkelerine do¬nebileceği kabul edildi

iYabancı Okullar:Yabancı okulları ic mese¬lesi sayan TBMM Lozan Goruşmelerinde yabancı okulları tartışma konusu yaptırmadı

kSavaş Tazminatı:Yunanistan, Karaağac bolge¬sini savaş tazminatı olarak Turkiyeye verecektir

Acıklama: Bu madde Trakyanın I Dunya Savaşı oncesin¬deki sınırını değiştirmiştir

lPatrikhaneatrikhane İstanbulda kalacaktır Patrik secimini, başka devletleri ic işlerine karıştırmak istemeyen Turkiye yapacaktır Turkiye Or¬todoks din adamlarının belirlediği uc adaydan birini patrik olarak tayin edecektir Patriğin siyasal yetki¬leri olmayacaktır

mKıbrıs: İngiltere kendi toprağı saydığı Kıbrısı goruşmeler esnasında tartışma konusu yaptırmadı

Lozan Antlaşmasının Onemi:

1Turkiye Devleti tanındı
2Osmanlı devletinin sona erdiği kabul edildi
3Turk devletinin tam bağımsızlığı kabul edildi
4Osmanlının bıraktığı asırlık sorunlar kapandı
5Devrimler icin ortam hazırlandı
6Sevr Antlaşması yururlukten kalktı
7Somurge altında yaşayan milletlere ornek oldu

Lozan Antlaşmasının Eleştirilen Yonleri:

1Batı Trakya ve Ege Adalarının geri alınamaması
2Patrikhanenin İstanbulda kalması
3Musulun alınamaması
4Boğazların statusu
Acıklama:Lozanı eleştirenlerin; gunun şartlarını, bilme¬diği veya duşunmediği anlaşılmaktadır Tarihci araştırdığı olayın gectiği donemin şartlarını bilmek zorundadır

Lozan Antlaşmasının Ozellikleri:

1I Dunya Savaşı sonrasında imzalanan antlaşma¬lar arasında gunumuze kadar gecerliliğini koruyan tek antlaşmadır
2I Dunya Savaşı sonucunda imzalanan en son antlaşmadır
3Yeni bir devletin kurulduğunu belgelemiştir
423 Ağustos 1923de II Meclis tarafından onaylandı
5Rusya ve Bulgaristan sadece Boğazlar rejimi icin katıldı
6143 maddedir

Lozanı I Dunya Savaşından Sonra İmzalanan Antlaşmalardan Ayıran Farklar:

1Askeri kısıtlamalar yoktur
2Turkiye savaş tazminatı vermemiştir
3Turkiyeye ekonomik yaptırımlar uygulanmamış¬tır
4Zaferi simgelemektedir
5Turkiye eşit devletler statusundedir