Mustafa Celebi İsyanı nedir
Mustafa Celebi İsyanı sonucları
osmanlı Mustafa Celebi İsyanı
MUSTAFA CELEBI'NIN ISYANI
Yildirim Bayezid'in ogullarindan biri olan ve saltanat iddiasinda bulundugu icin tarihlerde Duzme Mustafa denilen Mustafa Celebi, Seyh Bedreddin'den sonra devletin ikinci kez sarsilmasina sebep olmustu Onun, bu sarsintida oynadigi rol, Celebi Sultan Mehmed'in vefatindan sonra oglu II Murad'i da mesgul edecektir
Babasi ile birlikte Ankara savasina katilan Mustafa Celebi (ol 1422), Hamideli ve Teke sancagi askerlerinin basinda bulunuyordu Ankara savasindan sonra Musa Celebi ile birlikte kayb oldugu soylenmis, Yildirim Bayezid'in ricasi uzerine arattirilarak bulunmustu Kaynaklarin verdigi bilgiye gore Timur onu Semerkand'a goturmustu Timur'un olumu uzerine sehzade Mustafa da diger hukumdarlarin ogullari gibi serbest birakilmisti Yorucu ve zahmetli bir yolculuktan sonra Anadolu'ya gelebilen Sehzade Mustafa, Karamanoglu Ali Bey'e ait Nigde'de bir muddet kaldiktan sonra kardesi Musa Celebi gibi Isfendiyar Bey'in yanina gider Onun tesviki uzerine Eflak Bey'i Mirce ile baglanti kurup o tarafa gecer Fakat, kucuk yasta vefat ettigine dair cikarilan sayia ve Celebi Sultan Mehmed'in siyasi tesebbusu uzerine orada barinamayarak Bizans Imparatoru Manuel'e iltica edip ve ondan yardim ister Kendi menfaatini gozonunde bulunduran Imparator, gorunuste Celebi Mehmed'in dostu idi Hatta ona bir evlad gozu ile baktigini bile soyleyerek ona bu yonde teminat vermisti Fakat butun bunlar, menfaat karsiligi idi Gercekten Manuel, Musa Celebi'ye karsi, Celebi Sultan Mehmed'e yardim etmisti Cunku o siralarda Musa Celebi Istanbul'u kusatma altina almisti
Bu defa onun karsisina Yildirim Bayezid'in yasca kendisinden daha buyuk olan (bazi kaynaklarda kucuk) ve saltanat iddiasinda bulunan Mustafa Celebi'yi cikarmisti Mustafa, Manuel'e Osmanli ulkesinden daha cok menfaat temin edecegi garantisini veriyordu Bu sebeple Imparator Manuel bu defa Mustafa'mn tarafini tutmaya baslamisti Ulahlar'dan ve iki defa isyan edip iki defa da af edilen Nigbolu Sancak beyi Izmiroglu Cuneyd Bey'den yardim goren Mustafa Celebi, Teselya ve Selanik taraflarinda faaliyete gecer Burada faaliyette bulunmalarinin sebebi de herhangi bir muvaffakiyetsizlik halinde derhal Selanik kalesine siginabilmeleri icindi
Celebi Sultan Mehmed, Mustafa ve Cuneyd Bey'in giristikleri hareketleri haber alir almaz derhal harekete gecer Selanik mintikasinda iki ordu karsi karsiya gelir Yapilan muharebede Celebi Sultan Mehmed galip geldiyse de Mustafa ve Cuneyd'i yakalayip ortadan kaldiramaz Cunku magluplar Selanik kalesine siginmislardi Selanik valisi Dimitrios Laskaris Leondarios, bunlara izaz ve ikramlarda bulunarak onlari teselli eder Talihlerinin degismis olmalarindan muteessir olmamalarini, cesaretlerini kayb etmemelerini ve Selanik'in Turklere teslimi tehlikesi olsa bile, kendilerini Mehmed'e teslim etmeyecegini bu bakimdan musterih olmalari gerektigini soyler Onlar da Dimitrios'un teselli veren bu sozlerinden cesaret alarak rahat bir nefes aldilar
Selanik valisi Dimitrios'un, kacaklari, korumasi altina almasi uzerine Celebi Sultan Mehmed, maiyeti erkanindan birisini Selanik valisi Dimitrios Laskaris'e gondererek:
Bizans imparatoru ile aramizda mevcut olan bozulmaz dostluk ve sevgiyi pek iyi bilirsin Bu dostlugu bozmaya ve Bizanslilara buyuk zararlar yapilmasina sebep olma Bizimle Bizanslilar arasinda nifak ve dusmanlik sokmaya calisma Bunun icin avlamakta oldugum avi bana teslim et Bunu yapmayacak olursan, dostlugu birakarak dusmanligi ele alacagim Kisa bir zaman icinde sehri zapt edip halkini esir edecegim, senin hayatina da son verip dusmanlarimi avucumun icine alacagimdedi Bu acik tehdide karsilik Selanik valisi Dimitnos Leondarios su yumusak cevabi verir:
Ey padisah, pekala bilirsin ki, ben despot degil bir kulum Yalniz Bizans Imparatorunun kulu degil, ayni zamanda senin de kulunum Zira sen, onun evladi makamindasin Tarafinizdan sadir olan bu emrin icrasi ve neticeye erdirilmesi size ait bir keyfiyettir Halbuki benim de vazifem cereyan eden hali imparatoruma haber vermektir Sunu da biliniz ki, imparatorun himayesine siginan ve bir atmacanin takip ettigi keklik gibi, hayatini kurtarmak isteyen zat, alelade Turklerden biri degildir Haber aldigima gore o senin kardesindir Zaten alelade biri olsa dahi yine imparatorun izni olmadikca onu size veremezdim Bu sebeplerden dolayi abidane istirham ediyorum, biraz sabr ediniz Ben, su dakikada cereyan eden vak'alari imparatora yaziyorum Bu hususta emir vermek ona aittir Ben ise verilecek emri ifa edecegimdiyerek padisahtan ozur diler
Validen bu sekilde bir cevap alan Celebi Sultan Mehmed, imparatora muracaat ile Mustafa Celebi'nin kendisine teslim edilmesini ister Bu istek karsisinda Bizans Imparatoru Manuel, Celebi Mehmed'e gonderdigi mektubunda:
Sen benim evladim, ben de baban makaminda olmayi kabul ederek ahd ettik Eger ettigin yemini tutmak istemiyorsan haksiz olani Allah'in adaleti cezalandirir Bana iltica edenleri teslim hakkindaki teklifini yapmak degil, dinlemek bile istemem Bununla beraber, biz Hiristiyanlarin itikad ettigimiz ekanimi selase (Hiristiyanlik'taki uclu ilah sistemi)'ye yemin ederim ki, hukumdarligin devam ettikce ve sen hayatta bulundukca multeci Mustafa ile arkadasi Cuneyd hapishaneden cikmayacaklardir Sen bu dunyadan goc ettikten sonra talihleri ne ise o olsun Eger isin boylece halline razi degilsen istedigin gibi hareket etsozleri ile Mustafa ve Cuneyd'in teslim edilmesi teklifini red eder Bu arada, Selanik valisinden de Mustafa ile Cuneyd'in kendisine gonderilmesini ister
Mektuptaki ifadelerden anlasildigina gore Imparator, gerek Sultan Mehmed, gerekse ondan sonra gelecek olan Osmanli hukumdarlarina karsi bunlari, hem bir koz, hem de bir emniyet subabi olarak kullanmak arzusunu tasimaktadir O, bu arzusunu acikca dile getirmese bile hukumdarligin devam ettikcedemek suretiyle zimnen buna isaret etmektedir
Sultan Mehmed, daha ileri gitmeyerek imparatorun teklifini kabul eder gorunur Selanik kusatmasini da kaldirarak Edirne'ye doner Imparator, Istanbul'a getirilen Mustafa ile Cuneyd'i ve maiyetlerindeki otuz uc kisiyi Limni adasina gonderir
Bu multecilerin masraflari icin Osmanli Devleti, her sene uc yuz bin akca vermeyi, buna karsilik imparator da Celebi Mehmed hayatta kaldigi muddetce Mustafa'yi serbest birakmamayi ve Mehmed'in haleflerinin Bizans'a karsi takinacaklari tavra gore hareket etmeyi taahhud ediyorlardi
Bu hadiselerden sonra Celebi Mehmed, Mustafa Celebi'ye yardim edip asker veren Eflak topraklarina akinlar yaptirmak suretiyle intikamini almis oluyordu
Celebi Sultan Mehmed, 1420 yilinda Istanbul yolu ile Anadolu'ya gecmek uzere gelir Bu arada Bizans casuslari, padisahin Anadolu'daki islerini bitirdikten sonra Istanbul'u almak uzere kusatacagi haberini getirmislerdi Bu haber uzerine Bizans'in bazi ileri gelenleri, padisah Istanbul yolu ile Anadolu'ya gecerken yolda yakalanip tevkif edilmesini imparatora teklif ettiler Fakat Imparator Manuel, bu teklifi kabul etmez Bununla beraber bu haber yuzunden ihtiyati bir tedbir olmak uzere Celebi Sultan Mehmed'i karsilamak icin cocuklarini da gondermez Ama Bizans ileri gelenlerinden bircogunu padisahi karsilamak ve hediyeler takdim etmek uzere gonderir Elciler, Celebi Mehmed'i sehir disinda karsilayarak Bogaz kenarinda Cifte sutun (Besiktas) denilen yere kadar kendisine refakat ederler Dolmabahce ve Tophane sahillerine gelen padisahi, burada uc sira kurekli kadirgada bulunan imparator bizzat kendisi karsiladi Padisaha tahsis edilen gemi ile imparatorun gemisi yanyana olmak uzere Uskudar'a gectiler Celebi Sultan Mehmed, burada karaya cikarak cadira iner Aksam olunca maiyyeti ile birlikte Izmit tarafina hareket ederek Bursa'ya gelir
Mustafa Celebi İsyanı sonucları
osmanlı Mustafa Celebi İsyanı
MUSTAFA CELEBI'NIN ISYANI
Yildirim Bayezid'in ogullarindan biri olan ve saltanat iddiasinda bulundugu icin tarihlerde Duzme Mustafa denilen Mustafa Celebi, Seyh Bedreddin'den sonra devletin ikinci kez sarsilmasina sebep olmustu Onun, bu sarsintida oynadigi rol, Celebi Sultan Mehmed'in vefatindan sonra oglu II Murad'i da mesgul edecektir
Babasi ile birlikte Ankara savasina katilan Mustafa Celebi (ol 1422), Hamideli ve Teke sancagi askerlerinin basinda bulunuyordu Ankara savasindan sonra Musa Celebi ile birlikte kayb oldugu soylenmis, Yildirim Bayezid'in ricasi uzerine arattirilarak bulunmustu Kaynaklarin verdigi bilgiye gore Timur onu Semerkand'a goturmustu Timur'un olumu uzerine sehzade Mustafa da diger hukumdarlarin ogullari gibi serbest birakilmisti Yorucu ve zahmetli bir yolculuktan sonra Anadolu'ya gelebilen Sehzade Mustafa, Karamanoglu Ali Bey'e ait Nigde'de bir muddet kaldiktan sonra kardesi Musa Celebi gibi Isfendiyar Bey'in yanina gider Onun tesviki uzerine Eflak Bey'i Mirce ile baglanti kurup o tarafa gecer Fakat, kucuk yasta vefat ettigine dair cikarilan sayia ve Celebi Sultan Mehmed'in siyasi tesebbusu uzerine orada barinamayarak Bizans Imparatoru Manuel'e iltica edip ve ondan yardim ister Kendi menfaatini gozonunde bulunduran Imparator, gorunuste Celebi Mehmed'in dostu idi Hatta ona bir evlad gozu ile baktigini bile soyleyerek ona bu yonde teminat vermisti Fakat butun bunlar, menfaat karsiligi idi Gercekten Manuel, Musa Celebi'ye karsi, Celebi Sultan Mehmed'e yardim etmisti Cunku o siralarda Musa Celebi Istanbul'u kusatma altina almisti
Bu defa onun karsisina Yildirim Bayezid'in yasca kendisinden daha buyuk olan (bazi kaynaklarda kucuk) ve saltanat iddiasinda bulunan Mustafa Celebi'yi cikarmisti Mustafa, Manuel'e Osmanli ulkesinden daha cok menfaat temin edecegi garantisini veriyordu Bu sebeple Imparator Manuel bu defa Mustafa'mn tarafini tutmaya baslamisti Ulahlar'dan ve iki defa isyan edip iki defa da af edilen Nigbolu Sancak beyi Izmiroglu Cuneyd Bey'den yardim goren Mustafa Celebi, Teselya ve Selanik taraflarinda faaliyete gecer Burada faaliyette bulunmalarinin sebebi de herhangi bir muvaffakiyetsizlik halinde derhal Selanik kalesine siginabilmeleri icindi
Celebi Sultan Mehmed, Mustafa ve Cuneyd Bey'in giristikleri hareketleri haber alir almaz derhal harekete gecer Selanik mintikasinda iki ordu karsi karsiya gelir Yapilan muharebede Celebi Sultan Mehmed galip geldiyse de Mustafa ve Cuneyd'i yakalayip ortadan kaldiramaz Cunku magluplar Selanik kalesine siginmislardi Selanik valisi Dimitrios Laskaris Leondarios, bunlara izaz ve ikramlarda bulunarak onlari teselli eder Talihlerinin degismis olmalarindan muteessir olmamalarini, cesaretlerini kayb etmemelerini ve Selanik'in Turklere teslimi tehlikesi olsa bile, kendilerini Mehmed'e teslim etmeyecegini bu bakimdan musterih olmalari gerektigini soyler Onlar da Dimitrios'un teselli veren bu sozlerinden cesaret alarak rahat bir nefes aldilar
Selanik valisi Dimitrios'un, kacaklari, korumasi altina almasi uzerine Celebi Sultan Mehmed, maiyeti erkanindan birisini Selanik valisi Dimitrios Laskaris'e gondererek:
Bizans imparatoru ile aramizda mevcut olan bozulmaz dostluk ve sevgiyi pek iyi bilirsin Bu dostlugu bozmaya ve Bizanslilara buyuk zararlar yapilmasina sebep olma Bizimle Bizanslilar arasinda nifak ve dusmanlik sokmaya calisma Bunun icin avlamakta oldugum avi bana teslim et Bunu yapmayacak olursan, dostlugu birakarak dusmanligi ele alacagim Kisa bir zaman icinde sehri zapt edip halkini esir edecegim, senin hayatina da son verip dusmanlarimi avucumun icine alacagimdedi Bu acik tehdide karsilik Selanik valisi Dimitnos Leondarios su yumusak cevabi verir:
Ey padisah, pekala bilirsin ki, ben despot degil bir kulum Yalniz Bizans Imparatorunun kulu degil, ayni zamanda senin de kulunum Zira sen, onun evladi makamindasin Tarafinizdan sadir olan bu emrin icrasi ve neticeye erdirilmesi size ait bir keyfiyettir Halbuki benim de vazifem cereyan eden hali imparatoruma haber vermektir Sunu da biliniz ki, imparatorun himayesine siginan ve bir atmacanin takip ettigi keklik gibi, hayatini kurtarmak isteyen zat, alelade Turklerden biri degildir Haber aldigima gore o senin kardesindir Zaten alelade biri olsa dahi yine imparatorun izni olmadikca onu size veremezdim Bu sebeplerden dolayi abidane istirham ediyorum, biraz sabr ediniz Ben, su dakikada cereyan eden vak'alari imparatora yaziyorum Bu hususta emir vermek ona aittir Ben ise verilecek emri ifa edecegimdiyerek padisahtan ozur diler
Validen bu sekilde bir cevap alan Celebi Sultan Mehmed, imparatora muracaat ile Mustafa Celebi'nin kendisine teslim edilmesini ister Bu istek karsisinda Bizans Imparatoru Manuel, Celebi Mehmed'e gonderdigi mektubunda:
Sen benim evladim, ben de baban makaminda olmayi kabul ederek ahd ettik Eger ettigin yemini tutmak istemiyorsan haksiz olani Allah'in adaleti cezalandirir Bana iltica edenleri teslim hakkindaki teklifini yapmak degil, dinlemek bile istemem Bununla beraber, biz Hiristiyanlarin itikad ettigimiz ekanimi selase (Hiristiyanlik'taki uclu ilah sistemi)'ye yemin ederim ki, hukumdarligin devam ettikce ve sen hayatta bulundukca multeci Mustafa ile arkadasi Cuneyd hapishaneden cikmayacaklardir Sen bu dunyadan goc ettikten sonra talihleri ne ise o olsun Eger isin boylece halline razi degilsen istedigin gibi hareket etsozleri ile Mustafa ve Cuneyd'in teslim edilmesi teklifini red eder Bu arada, Selanik valisinden de Mustafa ile Cuneyd'in kendisine gonderilmesini ister
Mektuptaki ifadelerden anlasildigina gore Imparator, gerek Sultan Mehmed, gerekse ondan sonra gelecek olan Osmanli hukumdarlarina karsi bunlari, hem bir koz, hem de bir emniyet subabi olarak kullanmak arzusunu tasimaktadir O, bu arzusunu acikca dile getirmese bile hukumdarligin devam ettikcedemek suretiyle zimnen buna isaret etmektedir
Sultan Mehmed, daha ileri gitmeyerek imparatorun teklifini kabul eder gorunur Selanik kusatmasini da kaldirarak Edirne'ye doner Imparator, Istanbul'a getirilen Mustafa ile Cuneyd'i ve maiyetlerindeki otuz uc kisiyi Limni adasina gonderir
Bu multecilerin masraflari icin Osmanli Devleti, her sene uc yuz bin akca vermeyi, buna karsilik imparator da Celebi Mehmed hayatta kaldigi muddetce Mustafa'yi serbest birakmamayi ve Mehmed'in haleflerinin Bizans'a karsi takinacaklari tavra gore hareket etmeyi taahhud ediyorlardi
Bu hadiselerden sonra Celebi Mehmed, Mustafa Celebi'ye yardim edip asker veren Eflak topraklarina akinlar yaptirmak suretiyle intikamini almis oluyordu
Celebi Sultan Mehmed, 1420 yilinda Istanbul yolu ile Anadolu'ya gecmek uzere gelir Bu arada Bizans casuslari, padisahin Anadolu'daki islerini bitirdikten sonra Istanbul'u almak uzere kusatacagi haberini getirmislerdi Bu haber uzerine Bizans'in bazi ileri gelenleri, padisah Istanbul yolu ile Anadolu'ya gecerken yolda yakalanip tevkif edilmesini imparatora teklif ettiler Fakat Imparator Manuel, bu teklifi kabul etmez Bununla beraber bu haber yuzunden ihtiyati bir tedbir olmak uzere Celebi Sultan Mehmed'i karsilamak icin cocuklarini da gondermez Ama Bizans ileri gelenlerinden bircogunu padisahi karsilamak ve hediyeler takdim etmek uzere gonderir Elciler, Celebi Mehmed'i sehir disinda karsilayarak Bogaz kenarinda Cifte sutun (Besiktas) denilen yere kadar kendisine refakat ederler Dolmabahce ve Tophane sahillerine gelen padisahi, burada uc sira kurekli kadirgada bulunan imparator bizzat kendisi karsiladi Padisaha tahsis edilen gemi ile imparatorun gemisi yanyana olmak uzere Uskudar'a gectiler Celebi Sultan Mehmed, burada karaya cikarak cadira iner Aksam olunca maiyyeti ile birlikte Izmit tarafina hareket ederek Bursa'ya gelir