Medeniyetin başından beri popülerliğini koruyan memnunluk kavramına yüzyıllardır beşerler düşünerek, araştırarak, gezerek, okuyarak, konuşarak, yazarak, inanarak ulaşmaya çalışmışlardır. Herkes için farklı bir tarifi olan ‘’mutluluk’’ temelinde varoluşsal bir yargı barındırır. Psikanalist Sigmund Freud memnunluğu "Sevmek ve çalışmak, çalışmak ve sevmek. Hayat bundan ibaret." olarak tanımlarken, Psikanalist Jean-Pierre Winter mutluluğun ‘’Yaşama sevinci marazi olanın karşısında duran, kahır, nefrete karşı bir zaferdir, en küçüğü bile.’’ olduğunu söylüyor. Filozoflar ise bu mevzuda hayli farklı bakış açılarına sahip. Kimi görüşler memnunluktan kuşku ederken kimileri mutluluğa dışavurumcu görüşleriyle hissin sevinçle dışarı çıkması olarak bakabiliyor. Epikürcüler için aldatıcı olan memnunluk, Spinoza için harikanın bir tezahürü, bir var olma aksiyonu, hareket, dilek, bilgi ve özgürlükten beslenen bir histir.
Temelinde olumlu hisleri barındıran memnunluk, kendini bütün olarak kabul etme ve şu anın tadını çıkarma olarak daha fazla göz önünde bulunuyor. Yaşama sevinciyle paralel ilerleyen memnunluk, günümüzde geliştirilebilir ve tercih edilebilir olarak görülüyor. Yani şu an ve gelecekle ilgili olumsuz hisler beslerken, tasa ve gerilime sahipken bunu biraz gayretle optimist hislere dönüştürmemiz mümkün. Memnunluğu dışarıdan gelecek bir mucize olarak beklemek yerine aslında çok yakınımızda, içimizde var olan bir yapıyı düzeltmekle memnunluk sağlanabilir. Elbette değişim ansızın olmuyor. Günlük çalışmaları uygulamak ve oturmuş kalıpları değiştirmek vakit gerektiriyor.
Bilişsel terapiler ve ferdî gelişim formülleri hayata daha optimist bakabilmemiz ismine birçok yol sunuyor. Zihinsel programlama üzerine çalışan düşünür Michel Lacroix, ‘’Dünyanın gidişatını denetim edemeyiz lakin kendi geleceğimiz bizim kontrolümüzdedir.’’ diyerek geleceğimiz konusunda daha optimist ve yaratıcı kararlar almamızın kıymetine vurgu yapıyor.
Pekala hayatın iniş çıkışlarına karşın gülümsemeye ve ilerlemeye nasıl devam edilebilir? Olumlu psikoloji alanları günümüzde hayata daha olumlu bakmamız, anın pahasını bilmemiz ve yaşamamız üzerine antrenmanlar sunuyor.
1. Kendinizi sevmekle başlayın:
‘’Huzuru içinizde arayın.’’ Buddha
‘’Şefkat, yüreğin, bir oburunun acısına titreyerek cevap vermesi ve bu acıyı hafifletmek istemesidir. Kendimiz acı çekerken bu acımızı nezaketle fark etmek ve dindirmeye yönelmek ise öz şefkattir.’’ Christopher K. Germen şefkati bu biçimde tanımlıyor. Doğu filozoflarının kullandığı meditasyon, yoga, şuurlu farkındalık kavramları giderek popülerleşiyor. Empatiyi dışarı yansıtmadan evvel kendimize göstermek ve dış dünyadaki acılarla uğraşmadan önce iç dünyamızdaki acıları tanımlayabilmek kişilik bütünlüğünün başlangıcı sayılıyor. ‘’Başlangıçta his vardı. Daha sonra fiil hissin yerine geçmek için geldi.’’ diyor müellif L. Ferdinand Celine. Kendi hislerimizi tanımak problemin özüne dönmek için birinci kapı. Bu hisleri tanımlarken olumlu hisler üzere olumsuzların da bize ilişkin olduğunu kabul etmek gerekiyor. Olumsuz hislere da şefkatle yaklaşmak ve bu hissin da süreksiz olduğunu unutmamak gerekiyor. Akrabalarımıza, arkadaşlarımıza, tabiata ve hayvanlara gösterdiğimiz anlayışı kendimize de yöneltmeliyiz. Bazen zalimce eleştirdiğimiz ferdî yönlerimizle barışmalıyız. Bugüne kadar kendimiz olarak gösterdiğimiz çabayı takdir etmeli ve kendi elimizi tutup daha olumlu bakmak ismine teşvik etmeliyiz. Böylece algılarımızı daha müspet bir noktaya taşıyarak topluma keyifli bir biçimde adapte olabiliriz.
2. Tabiat ile baş başa vakit geçirin:
‘’Ve ormana gidiyorum, aklımı kaybedip ruhumu bulmak için.’’ John Muir
Yaşadığımız etrafın, insan psikolojisine tesiri son yüzyılda yapılan araştırmalar ile desteklenmekte. Bu alana dair toplumsal psikolojide Ulrich, Kim ve Cervinka’nın çalışmaları, tabiatta geçirilen vaktin olumlu bir ruh hali ve ruhsal refah, anlamlılık ve canlılıkla bağlantılı olduğunu gösteriyor. Her ne kadar günümüzde araştırmaların sayısı artsa da aslında tabiatta vakit geçirmek, onunla bütünleşmek kadim öğretilerin birçoklarında yer alıyor. ‘’ Güneşin, ayın, yıldızların, yerin ve denizin tadını çıkaran kişi ne yalnızdır ne de çaresiz.’’ Frigyalı bir köleden Roma İmparatorluğuna yükselen Epiktetos’un bu cümlesi insanlığın en temel gereksiniminin doğasıyla bütünleşmek olduğunu gösteriyor. Tabiat, kendine inancı ve itimadı tazeliyor. Bu nedenle tabiatta vakit geçiren beşerler daha huzurlu ve üretken kararlar alabiliyor. Doğal ortamlarda vakit geçirmek memnunluk hissimizi artırdığı için tavsiye ediliyor. Lakin günümüzün kentleşme süratiyle birlikte azalan doğal alanlar, özümüze dönüşümüzün önündeki bina mahzurları bu olumlu hissi pekiştirmemizin tesirini düşürüyor. Bu nedenle konutlarımızda bitkilere, görünüm görsellerine yer vermek betonlaşmanın olumsuz tesirlerini azaltmada bize yardımcı oluyor. Yapılan araştırmalarda görünüm fotoğrafına bakmanın, tabiatta yaşadığımız hisle misal hisleri ortaya çıkardığını kanıtlıyor.
3.Kişisel Tarihinizi Yine Yazın:
‘’Dün uyanıktım, dünyayı değiştirmek isterdim. Bugün akıllıyım, kendimi değiştiriyorum.’’ Mevlana
Bizi biz yapan yaşadığımız tecrübelerden öğrendiklerimizdir. Pekala algımız yalnızca o anki hislerimiz kadarını öğreniyorsa tekrar de geçmişte aldığınız kararların sizi büsbütün yansıttığını söyleyebilir miyiz? Kendi geçmişimizi değerlendirdiğimizde, kendimize yüklediğimiz etiketlerin ya da manaların içine sıkışmak ve acı çektiğimiz zamanlardaki yapımızı eleştirmek ne öğretiyor? Sosyolog David Le Breton bu soruların karşılığını şu biçimde açıklıyor : “Kendimizi sıklıkla eski travmalarımızın kurbanı olarak görüyor, kendimizi bu olaylar üzerine inşa ediyoruz. Daima tıpkı şeyi tekrarlıyor ve kendi içimizde hapsediyoruz. Tam aykırısı, küçük yahut büyük olsun her bir keder kendimizi keşfetmek ve yine tanımlamak için bir fırsat. Affetmek, yeni bir dünya kurmak, dünyanın manasını değiştirme gücü hepimizde var.” İçimizdeki yaratım gücüyle yeni bir gelecek kurmak mümkün. Geçmişte her ne yaşanmış olursa olsun o an aldığınız kararlar o anda kaldı. Hayatın daima bir akış hali olduğunu ve her yenin günün yeni bir başlangıç olduğunu, kim olmayı hedefliyorsak ona nazaran davranabilme bahtımızın olduğunu keşfetmek, özgüvenin ortaya çıkmasında bizlere takviye oluyor. Daha özgür, geçmişiyle barışık bir kişi yaşama sevincinin tadını çıkartabiliyor.
4.Anın tadını çıkarın:
“Saatin kendisi yer, yürüyüşü vakit, ayarı insandır. Bu da gösterir ki vakit ve yer beşerle mevcuttur!" Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Ahmet Hamdi Tanpınar
Dünyaya gelmemizin bir muvaffakiyet hikayesi olduğunu unutmamak gerekir. Yaşama gelmiş her birey kendi başına bir mucizedir. Mucizenin tadını çıkarmak yerine gündelik tasaların esiri olmak ise olumsuz hisleri pekiştirir. Olumsuz hisler da yalnızca ruhsal rahatsızlıkları değil fizikî hastalıkları da beraberinde getirir. Çağdaş dünyanın getirileri olan tanınan akımlara ahenk sağlamak, kendimizi bir modele tabi tutmaya çalışmak bizi kendimizden uzaklaştırıyor. Bilhassa son periyotta iş saatlerinin artması, konutlarda daha fazla vakit geçirmemiz, sevdiklerimizden uzak kalmamız, ekonomik telaşlar, sıhhat dertleri ve gelecek tasası ömürlerimize hükümran oluyor. Hayatın getirdiği zorluklarla çaba ederken bir yandan da pasif hobiler ömür sevincimizi düşürüyor. Bunlar yerine kendinizi keyifli eden, kaliteli, üretken hobiler edinmek, sevdiklerinizle irtibatta kalmak, hayatla bağ kurmak gerekiyor. Sabah yataktan kalkmadan evvel sizi keyifli eden şeyleri düşünmek, güne daha optimist başlamanıza dayanak oluyor. Vaktin bireye has bir kavram olduğunu ve onu neyle doldurursanız, onunla besleneceğini, esneyeceğini ve gelişeceğini söyleyebiliriz. Vaktinizi sizi keyifli eden aktivitelere nazaran belirlemek kendi elinizde. Meditasyon antrenmanlarıyla farkındalığınızı artırarak, gerçek, derin, sürdürülebilir bir ömür için anda kalmaya odaklanabilirsiniz. Yaşamanın bir mucize olduğunu ve an’da kalarak keyifli anılar biriktirebileceğinizi unutmayın.
“Aslında herkes memnun olmayı ister, kimse acı çekmek istemez ve memnunluk dış etkenlerden değil, kendi alışkanlıklarımızdan gelir. Şayet kendi zihinsel tavırlarınız hakikat ise düşmanca bir atmosferde olsanız bile kendinizi memnun hissedersiniz.” Dalai Lama
Tüm bunların yanında mutluluğun geliştirilebilir bir marifet olduğunu ve her gün yaptığımız idmanlarla buna sahip olabileceğimizi belirtmek isterim. Olduğumuz kişilik yapıları bizim konfor alanlarımızdır. Konfor alanında ne kadar olumsuz his beslersek besleyelim oradan ayrılmak birçok vakit çok zordur. Ama bir defa başladığınızda mutluluğun size eşlik edeceğini, tekrar yaşama sevincinizin üst çıkacağını ve hayatın her gün bir baht olduğunu hatırlayın. Memnunluk sizin elinizde, en ufak gülümsemelerinizde…