Müzik Terimleri .. Alfabetik

Müzik Terimleri Alfabetik alfabetik sırayla müzik terimleri alfabetik sıraya göre müzik terimleri sıraya göre alfabe sırasına A ACAPELLA (İtal): Enstrüman eşliği olmayan koro ACCELERANDO (İtal): Hızlanarak ADAGİO (İtal): Yavaş tempo ADAGIETTO (İtal): (1) “adagio tempoda kısa parça (2) “adagiodan yaklaşık olarak çabuk tempo AFFETTUOSO (İtal): Taşkın bir duyguyla AGİLE (İtal): Tez, çevik AGİTATO (İtal): Seri, sarsıntılı, heyecanlı AKOR (Fran Accord İng Chord): aynı anda tınlamak üzere “dikey olarak yazılı ikiden pozitif ses Benzer terim, çalgıların, ses yüksekliklerinin birbiriyle uyuşması amacıyla (La 440) titreşimini tutacak şekilde düzenlenmesi için kullanılır AKORDİYON: hava etkisiyle ses veren, körüklü ve klavyeli enstrüman Genelde dans orkestralarında kullanılır AKUSTIK (Fran Acoustique İng Acoustic): Sesle, sesin doğumu özellikleri, ulaşımı ve alımı ile uğraşan fizik bilimi kolu ALLA MARCİA (İtal): Marş temposunda, marş gibi ALLA TURCA (İtal): Türk müziği benzerinde ALLEGRETTO (İtal): “Allegrodan daha yavaş tempo ALLEGRO (İtal): Önceleri yalnız “mutlu ve “sevinçli anlamlarına gelirdi Günümüzde süratli tempoyu anlatmak için kullanılır ALLEMANDE: Almanya’da doğan, 1550 yıllarında Fransa’ya geçen, ağırca tempoda merasim dansı Bu dansın karakteri 18 yüzyılda sanat müziğinde süitin bölümlerinden biri olmuş, başlangıçtaki özellikleriyle bağlılığı azalmıştır ALTO (İtal): Bayan ve çocuk seslerinin en pes olanı Terim benzer alandaki erkek sesleri içinde kullanıldığı gibi, fransızcada “viyola karşılığı olarak ta kullanılır En Kalin Kadin Sesi anahtarı portenin üçüncü çizgisine konan “do anahtarıdır AMABİLE (İtal): Şirin, okşayıcı ANDANTE (İtal): “Yörük anlamına kazanç Orta yavaşlıkta tempo ANDANTİNO (İtal): “andanteden daha çabuk ANİMATO (İtal): Canlı APASSIONATA (İtal): Ihtiraslı bir duyguyla ARİETTA (İtal): Kısa ve ufak arya ARMONI (Fran Harmonie): Akorların kuruluşu, türleri, çevrilmesi, bağlanması, yürüyüşü ve melodi ilintileriyle uğraşan bilgi kolu ARPEGGİONE: Gitar ve viyolonsel aralarında, yaylı ve telli bir çalgı 1823 yılında Viyana’da G Staufer yapmıştır Schubert bu çalgı için aynı adla tanıdık sonatını yazmıştır ARPEJ (Fran Arpege İtal Arpegio): İtalyanca “arpeggiare kelimesinden , arp aşırmak anlamına Süslemelerin notalanışında, bir akorun yanıbaşına konan dikey ve kıvrımlı çizgi, akor seslerinin birlikte değil de, birbiri peşinde çalınması gerekeceğini gösterir ARYA (İtal “Aria Fransızca ve İngilizce’de “Air): Bir nesil şarkı İnsan sesi için beste Operalarda genel olarak başvurulan biçim “Aria da capo birinci bölümü ikinciden sonra bitmiş söylemek arya biçimi “Aria concertante – konser aryası, “Aria d’abilit – şarkıcının teknik gösterisine uygun arya, “Aria di chiesa – kilise aryası ASSAİ (İtal): Çok (allegro assai: Çok seri Largo assai: Fazla yavaş gibi) A TEMPO (İtal): İcrada tempo değişmesinden sonra, tekrar önceki tempoya dönüş A TONALİTE (Fran): Tonalite dışı Majör, minör, yada diğer modal dizilerle ilgisizliği anlatan terim Bu türlü müziğin siması sonra tonalite dışı yazıyı kurallaştıran, Avusturyalı besteci Arnold Schönberg’dir B BALALAYKA: Rus halkının milli çalgılarından Üçgen biçimli, uzun boyunlu ve üç telli BALLAD (Fran “ballade İtal “ayakkabı): 12 yy’da Güney İtalya halkının söylediği kısa dans şarkısı sonradan, ballad, dans ile bağlılığını kaybetmiş, romantik yüzyılda Chopin, Liszt, Brahms gibi besteciler piyano için ballad’lar yazmışlardır Bugün bu terim bilhassa insanlar müziğinde, aşk şarkıları için kullanılır BAGATELLE (Fran): Sözcük anlamı “anlamsız, önemsiz Hafif, kısa piyano parçası anlamına kazanç Diğer çalgılar içinde “bagatelle yazmış besteciler vardır BANÇO (banjo): Başlıca Amerikan gezginci halk müziği şarkıcılarının kullandığı beş, yada daha fazla telli çalgı Ilk caz orkestralarında gitar yerine kullanılırdı BANDO (İtal): Nefes ve vurmalı çalgılardan kurulan, çoğunlukla törenlerde kullanılan enstrüman topluluğu Bandolar, çoğunlukla askeri marş çalarlar Bugün ya bu türlü topluluklar için doğrudan doğruya yazılı, yada düzenlenmiş, senfonik müzik çalan bandolar vardır BARCAROLLE (Fran): Sandal şarkısı Çoğunlukla Venedik gondolcularının söyledikleri hafif ve durgun parça BARİTON: Orta kalınlıkta erkek sesi BAROK (Fran,İngBaroque): Müzik alanında Barok çağı 1550 yıllarında başlamış, 1600’den sonradan yayılmış, çağın değişik sanatlarındaki renk ve dekor gösterişi, İtalyan madrigalinin kromatik armonisinde, Venedikli bestecilerin birdenbire fazla koro için yazdıkları yapıtlarda belirmiştir Barok eğilimlerine yerinde müzik yazmış besteciler aralarında Gabrieli’ler, Schütz, Buxtehude, bir sınıra kadar Bach, Haendel, Rameau ve Lully gösterilebilir BAS, BASSO: En kalın erkek sesi BASSO CONTİNUO: Aralıksız bas 16 yy sonlarında klavsenci veya orgçuların çok ses müziğine eşlik etmelerini kolaylaştırmak nedeniyle geliştirilmiş kural BEL CANTO (İtal): Hoş şarkı, hoş söyleyiş anlamına kazanç İtalyan operasının ses gösterisine ve hançere cambazlığına dayanan söyleme üslubu BEMOL: Bir notayı yarım aralık pesleştiren sinyâl BERCEUSE (Fran): Ninni BİS (Fran): Konserde halkın icracıdan ilave parça çalmasını arzu etmek için kullandığı kelime Yerine “ encore kelimesi de kullanılır “yine anlamına gelir Notada “bis yazısı, bir bölümün bir defa daha çalınacağını gösterir BOLERO: Bir değişiklik İspanyol dansı Üç vuruşludur, kastanyet eşliğinde oynanır Bu dansa sanat müziğinde de rastlanmaktadır En ünlü Bolero, Ravel’in yazdığı aynı adlı orkestra yapıtıdır BOURREE (Fran): Fransa’nın Auvergne bölgesinden doğma neşe saçan bir dans Dört zamanlıdır Barok süitlerinde kullanılmıştır BUFFO (İtal): Güldürücü Operalarda güldürücü rollere meydana çıkan şarkıcı BURLESCA (İtal): Güldürücü alaycı karakterli bestelere verilen isim Bach’ın “la minör klavsen partitasında bu adın ilk kullanılışından birine rastlanılır C CACOPHONİE (Fran): Kakışma Geleneksel harmoni kurallarına kadar ahenksiz farzedilen nota bileşimi CADENZA (İtal): (kadans Fran: Cadence Alm: Kadenz) Latince “düşmek anlamına gelen “cadere sözcüğünden (1) Melodi ve armonide, bir dinlenme noktasına varış (2) Yorumda, düşüş noktasına, parçanın asıl tonalitesine varırken çalınan yada söylenen süslü, abartılı geçit; genelde konçertolarda rastlanır CAMERA (İtal): “Oda anlamına gelir “sonata da camera, yada “concerto da camera, dindışı niteliği olan çalgı müziklerini anlatmak için kullanılan terimlerdir “sonata da camera, dürlü dansların seri halinde dizilmesi bakımından süite benzer CANTABİLE (İtal): Şarkı söyler gibi CANTO (İtal): Şarkı CANZONE (İtal): (1) Ahali şarkısı (2) Çok Sesli şarkı (3) Yazı bakımından madrigali andıran; iki yada üç sesli enstrüman müziği parçası Canzonetta: Kısa “ Canzone CAPELLA (İtal): Bir müzik parçasını seslendiren türlü çalgılardan kurulu kalabalık CAPRİCCİO (İtal): Başlangıçta fuga yazısına dayanan bir türlü enstrüman müziğini tanıtması bakımından “ricercar ve “fantasia ile aynı anlayış gelirdi Bugün umulmadık etkiler taşıyan “kaprisli besteler için kullanılmaktadır CAVATİNA (İtal): Daha arık, daha gösterişsiz bir arya türü CELESTA: Mekanizması piyanoyu andıran klavyeli minik enstrüman Alanı ortada dan yukarı dört oktavdır CHACONNE (Fran İtalyancası Ciacona): İspanyol kaynaklı olduğu farzedilen bir dans Doğrusu 44 ölçüdedir Sanat müziğinde kullanılışı, pes alanda tekrarlanan ¾ ölçüdeki motif üzerine çeşitlemelere dayanır Passacaglia’ya aynı CODA (İtal): “kuyruk anlamındadır Bir bestenin sonuna konan bitiş bölümü COURANTE (Fran İtalyancası Corrente): 16 yy’da ortaya çıkmış, seri tempoda, üçlü vakit ölçüsünde Fransız dansı CREDO (İtal): Dua CRESCENDO: Sesi azar azar yükselterek ÇALGILAMA (fran İngilizcesi: Instrumentation): Çalgıların tını nitelikleri, ses sınırları, birbirleriyle birleştiklerinde, ne türlü sonuçların ortaya çıkabileceği konusundaki bilgilerin tümü ÇEŞİTLEME (Fran Variation): Bir temanın, bir konunun, bir düşünün değişikliklerle tekrarlanması Metamorfoz, ritm, düzen ve melodide, çoğu kez konunun her bir tekrarında bunlardan yalnız birinde yapılır D DECRESCENDO (İtal): Derece Derece hafifleyerek ve ses yoğunluğunu düşürerek DİAPASON (Diyapazon): Yunanca’da sekizinci aralık anlamına gelir Fransızca’da, ses uyulmamasında kullanılan ve “LA sesini veren aracın adı DİSSONANCE (Fran): Bak CACOPHONİE… DİVİRTİMENTO (İtal Fransızca ertissement: (1) Operada danslar bölümü (2) Çalgı müziğinde, danslar dizisi 18 yy’da süit’den çıkma bir biçim DİYEZ (FranDiése, İngSharp, AlmKreuz): Bir notayı yarım aralık tizleştiren işaret DOLCE (İtal): Tatlı ve yumuşak DOLENDO (İtal): Karamsar DÖNEMSEL BİÇİM (fran Forme cyclique): Sonat biçiminde yazılı yapıtlarda, birincil bölümde sunulan konuların, sonraki bölümlerde de kullanılması Misal: César Franck’ın “re minör senfonisi DRAMMA DER MUSİCA (İtal): müzikli oyun Opera DUET, DUO: İki ses için müzik DÜZENLEME (Fran Arrangement, Transcription): Bir etraf için yazılı bir yapıtı bir başka ortama adapte etmek Örnek: Schubert’in şarkılarını Liszt’in piyano için düzenlemesi… Bach’ın org yapıtlarını, Stoskovski’nin orkestra için düzenlemesi E ENSEMBLE (Fran): Birliktelik, kalabalık EŞLİK (Fran Accompagnement): İnsan sesi yada tek enstrüman için yazılmış yapıtlarda, esas ses yada seslere yardımcı durumda olan çalgı bölümü ETUDE (Fran): Alıştırma yada terim parçası Bu amaçla yazılmış öyle çok parça, anlatımla ilgili bağımsızlıkları yönünden, başlı başına birer sanat yapıtı değeri taşımaktadır Misal: Chopin ya da Debussy’nin piyano “étudeleri F FALSETTO (İtal): Erkek seslerinin adi bölge açık havada tiz, kadın sesine aynı sesler dışında tutmak amacıyla başvurdukları yöntem FANDANGO (İsp): üç zamanlı, canlı, gitar ve kastanyet eşliğiyle oynanan İspanyol dansı FANFAR (Fran Fanfare): Maden çalgıların çaldığı, çoğunlukla şenliklerde ve törenlerde ilgi sürüklemek için kullanılan müzik FANTAİSİE (Fran İtalyanca:fantasia Almacahantasiestück İngilizce:Fancy): Bağımsız biçimli parça Başlangıçtaki anlamına tarafından, birim benzetmelerinin “imitation ların önce metot kurallarına uygun şekilde, sonraları kontrapunta yazısında daha büyük özgürlükle yapıldığı parçalar 18 yy’a dek yazılmış “fantasieler, Bach’da en kesin ilkelerini bulan fuga yazısını hazırlanmıştır FRANDOLE (Fran): Fransız insanlar dansı Jig’e aynı FİNALE (İtal): Konçerto, senfoni, opera gibi uzun, yada çok bölümlü bir bestenin son bölümü FOLİA: Eski Portekiz dansı FORLANA: Jig’e benzer İtalyan dansı FORTE (İtal): Güçlü FUGA (Lat Fransızca: Fugue): Kontrapunta yazısı biçimlerinden biri Tema (yada, diğer bir deyişle konu) bir seste sunulur ve sonra değişik seste birbiri peşinde benzetiş yoluyla konuyu izler “Fuga sözcüğü Latince’de “firar etmek anlamına gelir Nitekim Fuga’da seslerin birbiri ardına sıralanması kovalamayı andırmaktadır FENEBRE (İtal): Yaslı Marcia funebre: Cenaze Marşı FUOCO, CON (İtal): Ateşli FURİANT: Çabuk tempoda bir Bohemya dansı FURİOSO (İtal): Öfkeli G GAVOTTE (Fran): Fransa’da 18yy’dan daha sonra yaygınlaşan oynak bir dans türü GİOCOSO (İtal): Sevinçli, keyifli GİUSTO (İtal): Tam Doğru Allegro guisto: Aşırılığa kaçmayan, belli vuruşlu hızlı tempo GLİSSANDO (İtal): Kaydırma, piyanoda parmağı tuşların üstünden çabuk geçirme Yaylı çalgılarda telin üstünde kaydırma GLOCKENSPİEL: Büyüklerine tarafından, tınıları kayıtlı çelik parçacıklara tokmakla vurularak çalınan, ses boyutları beş oktava dek ulaşan enstrüman GRANDİOSO (İtal): Büyük, ihtişamlı GRAVE (İtal): Fazla yavaş tempo GRAZİOSO (İtal): Şirin yada ince duygulu H HABANERA (isp): İspanya’da yaygın Küba kaynaklı dans Küba’ya Afrika’dan gelmiştir İki vuruşludur Ritm özelliği, birinci vuruşun noktalı oluşudur HARMONİCA: Ağız mızıkası Ağız orgu Sesi, üflenince titreyen maden kamışlarla çıkar HARMONİUM: Kamışlı org 1810 yılında Fransız Grélé bulmuş 1842 yılında Fransız Deboin geliştirmiştir Piyanoya aynı Elverişli ve sesi orgu andırır I IMPROMTU (Fran): Doğaçtan yorum anlamına gelmekle birlikte 19 yy’da gelişmiş şarkı (Lied) şeklinde yazılı parçalar için kullanılmıştır IMPROVISATION (Fran): Doğaçtan açıklama yada söyleyiş Müziği hazırlıksız olarak içe doğduğu gibi, ayrıca yaratma hemde tanımlama sanatı INTERLUDE (Fran): Bir yapıtın asıl bölümleri aralarında yorumlanan ğparça INTERMEZZO (İtal): (1) Başlangıçtaki anlamına tarafından, bir oyunun perdeleri arasında süsleme değişmesine ve oyuncuların hazırlanmasına fırsat saptamak için sunulan müzikli kısa oyun Intermezzo’lar sonraları opera perdeleri aralarında da oynanmıştır (2) Operalarda ara müziği J JİG: İngiliz kaynaklı, çabuk dans JOTA (isp): Bir çift dansçının oynadığı, seri tempoda kastanyet eşlikli İspanyol dansı K KAMMERMUSİK (Alm): Oda müziği KANON (Fran Canon): Çok ses yazısı türlerinden Ses girişleri, dizinin türlü katlarında yineleme yoluyla birbirini izler KANTAT (İtal Cantata): Başlangıçtaki anlamına göre bildirmek, “teganni edilmek için yazılı parça Bugünkü anlamına göre, operada olduğu gibi, metni bir olayı bir konuyu anlatan, ama sahnede oynamak için hazırlıksız, bir yada birkaç solo şarkıcı ve orkestra (ve bir takım kere de koro) için yazılmış yapıt KAPELLEMEİSTER (Alm): (1) Orkestra yöneticisi (2) Kilise müziği yöneticisi KASSATİON (Alm): 18 yy’da süitin türlerinden KASTANYET: İspanya ve Güney İtalya’da insanlar müziğinden yayılan kestaneye eş, birbirine emrindeki iki tahta parçası Bolero, fondago ve tarello gibi ırk danslarında dekoratif bir ritm unsuru olarak çalınır KOLORATURA (İtal): Çalgılarda ver insan sesinde süslü geçitler Terim çoğunlukla, bu türlü geçitleri ustalıkla söyleyebilen lirik sopranolar için kullanılır KONÇERTO (İtal): Genelde tek, bazen de ansızın fazla çalgı için, orkestra eşliğiyle yazılı beste Concerto grosso: Ufak bir çalgı grubunun (concertino), orkestranın geri kalan çalgılarıyla (ripieno) karşıt durumda olduğu yapıt KONSERVATUVAR (Fran): Müzik öğrenimi için kurulmuş büyük okullar Birincil konservatuvar Napoli’deki San Maria di Loreto’dur KONTRALTO (İtal): En pes bayan sesi KONTRAPUNTA (İtal): Ansızın fazla sesi birleştirme kurallarının tümü Armoniyle yakından ilgilidir KONZERTMEİSTER (Alm): Senfoni yada opera orkestrasında baş kemancı Yalnız kemanlardan ve değişik yaylı çalgılardan yok, yöneticiden sonra tüm orkestranın çalışma beraberliğinden sorumlu kişi KUARTET (Fran): Dört çalgı yada dört ses için müzik Dört çalgılık, yada dört seslik topluluk En yaygın dörtlü çalgılaması, iki keman viyola ve viyolonselden kurulan topluluktur ve bu ortam için sayısız yapıy verilmiştir KUİNTET, KENTET (Fran): Beş çalgı, yada beş ses için müzik Beş çalgılık yada beş seslik kalabalık L LAENDLER: Kaynağı Avusturya olan ¾ ölçülü dans Valsin doğumuna yol açmış viyana klasikleri bu dansı bir takım yapıtlarında kullanmışlardır LARGAMENTE, LARGO (İtal): Geniş anlamında Fazla yavaş tempo LARGHETTO (İtal): “Largodan adeta seri LEGGİERO (İtal): Hafif LEİTMOTİV (Alm): Şahısların yada olayların tanıtılması için kullanılan, melodik, ritmik yada armonik kimliği olan tümce bölümleri Çoğunlukla operada kullanılır Wagner’in operalarında “Leitmotivlerin özel bir önemi vardır LENTO (İtal): Yavaş LİBRETTO (İtal): “Ufak kitap anlamına gelir Opera metni, opera oyunu LOURE (Fran): 18 yy süitlerinde rastlanan bir cins halk müziği dansı M MAESTOSO (İtal): Ihtişamlı MALAGUENA: Malaga kaynaklı, Endülüs’te yayılmış İspanyol halk müziği dansı MEİSTERSİNGER (Alm): 14 15 ve 16 yy’larda Almanya’da birlikler ve loncalar kurmuş ozan ve şarkıcılara verilen isim MELODİ: Ritm öğesinden yararlanarak, bir biçim için sıralı çizilmiş notalar MELODRAM: Müzikle birlikte, melodisiz olarak, düz okuma durumda söylenen dram Müzik eşliğiyle bir anlatıcı için hazır yapıtların türüne bahşedilen ad MENUETTO (İtal): 17 yy’da ortaya çıkmış Fransa kaynaklı, üç zamanlı saray dansı Adı “ufak anlamına gelen menu sözcüğünden türemiştir Küçük adımlarla oynanması bu adı gerektirmiştirmüziği önce süitlerde yer almış, sonradan sonat biçiminin bölümlerinden biri olmuş, yerini scherzo’ya bırakıncaya kadar kullanılmıştır METRONOM: Müzikte zaman ölçen, bir parçanın tempo hızını gösteren araç Prensibini 1596’da Paris’te Etienne Loulie bulmuş, 1816’da Johann Nepomuk Maelzel ilk metronom fabrikasını kurmuştur MİSSA (Fran): Katolik kilisesi merasim müziği Başlıca bölümleri “Kyrie, “Gloria, “Sanctus ve “Benedictus, “Agnus Dei Her bir parçanın iç biçimini sözler düzenler “Missa büyük biçim olarak süiti andırır MODULATİON (Fran): Bir tonaliteden öbürüne geçme Modülasyon MONODRAM: Tek şarkıcı için opera MOTİF: Bir yapıtın kuruluşunun asıl öğelerinden biri olarak kullanılan ve bir müzik fikrinin kaynağı olan parça N NOCTURNE, NOTTURNO (fran, İtal): “Gece Müziği anlamında kullanılır Birincil terim olarak sakin, dalgın, ve duygulu piyano parçalarını anlatmak için John Field tarafından kullanılmıştır Bu türde en olumlu, en ünlü parçaları Chopin yazmıştır NONET: Dokuz enstrüman için yapıt Dokuz çalgıdan resmileşmiş topluluk NOTA: Müzik yazısı Sesleri bildiren işaretler O OKTAV (İng): Sekiz sesli aralık OKTET (Fran): Sekiz çalgılı topluluk Sekiz çalgı yada sekiz üyeli kalabalık için yazılı yapıt ONİKİ NOTA MÜZİĞİ: Yarım ses kesik kesik kromatik dizideki oniki notanın besteci göre bağımsızca seçilip sıralanışı ile ortaya çıkan diziye dayanan müzik Oniki nota dizisi prensibini bir tonal düzen yerine, yeni bir ahenk kurma amacıyla Avusturyalı besteci Arnold Schoenberg hazırlamıştır OPUS (Lat): “Yapıt anlamında kullanılır Bazı besteciler yapıtlarının bestelenmiş yada yayınlanmış sırasını belirlemek için Op Kısaltmasını ve yapıtın sıra numarasını kullanırlar P PARTİSYON (Fran): Çalgı yada ses bölümlerinin birlikte okunmasını sağlamak nedeniyle birbiri üzerine sıralanış notası PARTİTA (İtal): 17 yy’da art arda çalınan dans parçaları dizisi Bach, terimi iki anlamda kullanmıştır (1) süit karşılığı, (2) org “choraleleri üzerine çeşitlemeler PASSACAGLİA (İtal) : İspanyolca “cadde şarkısı anlamına gelen “passagallo sözcüğünden 17 ve 18 yy süitlerinde rastlanan, orta yavaşlıkta, üç zamanlı, tekrarlanan figüre (ostinato’ya) dayanan dans biçimi PASSION: İsa’nın haçlanması ile ilintili kutsal metin üzerine koro, solo şarkılar ve çalgı eşliği için bestelenen bir cins oratoryo Ortaçağ’da “mystére ve “devozionelerden türemiştir PASTORAL: (1) Konusu genellikle efsanelere dayanan müzikli oyun Operanın öncüsüdür Renaissance İtalya’sında ortaya çıkmış, sonradan bilhassa Fransa’da gelişmiştir (2) “Çobansı nitelikte çalgı müziği yada şarkı “Musette ve “Siciliana pastoral biçimlerdir PİANO, PİANİSSİMO (İtal): Hafif, yumuşak çok hafif, fazla yumuşak PİCCOLO (İtal): Küçük flüt Ses alanı bayağı flüte kıyasla bir oktav yukarıdan başlar PİU (İtal): Çok PİZZİCATO (İtal): Yaylı çalgılarda bir geçidin yayla değil, tellerin parmakla ya da tırnakla çekilerek çalınacağını belirten terim POLACCA (İtal): İtalyan türünden yazılmış olmakla beraber dansın ritmik özelliklerine yan bir nesil “polonaise POLİTONALİTE (Fran): Ansızın çok ve birbirinden bambaşka tonalitelerin bir arada kullanılması POLKA: Bohemya kaynaklı, çabuk tempolu dans POLONAİSE (Fran): Polonya halk müziği dansı Orta yavaşlıktadır PRESTO (İtal): Çabuk PRESTİSSİMO (İtal): Çok ivedi PRIMADONNA (İtal): “Birinci Bayan anlamına gelir Operalarda baş bayan şarkıcı Q QUATRE NOTES CONTRE UNE: Bire aleyhinde dört nota kullanarak yapılan iki partili kontrpuan QUİETO: Ağırbaşlı anlamında kullanılır QUİNTON: 18 yy’a ait eski bir Fransız kemanı QUODİLBET: (istendiği gibi, dermece) 16 ve 17 yy’larda polifonik vokal bir eserin ayrı eserlerindeki birkaç popüler melodi ve metnin komik bileşimi bu kelimeyle adlandırılırdı Bach’ın Goldberg Variationların sonuncusu bir quodilbet idi R RALLENTANDO (İtal): Yavaşlayarak RAPSODİ: Açıklanmış bir kalıp ve biçime bağlı olmayan genellikle ahali temalarına dayanan çalgı müziği RECİTATİVO (İtal): Bir operanın oratoryonun yada kantatın “teganni edilmeyip, söylenen, bir türlü konuşmayla sunulan bölümleri RESİTAL: Bir konserde tek şarkıcı yada çalgıcının eşliksiz olarak bir veya birkaç yapıtı sunması RİSOLUTO: Dinç, istikrarlı RİTM: Süre içinde varolan müziğin yeniden süre içinde belirtilmesi Ritm müziğin üç ana öğesinden biridir Öbür ikisi melodi ve düzen Melodisiz ve armonisiz müzik olabilir lakin ritimsiz bir müzik düşünülemez ROMANCE: Besteciyi belli bir kalıp biçimine aktarmak zorunda bırakmayan, çoğunlukla hissi parçalara bahşedilen isim RUBATO: İcrada geçici olarak belirli bir tempodan ayrılman ve nota sürelerini bir cümlenin anlamını izah etmek, yaymak amacıyla başkalaşmak S SALTARELLO: Hızlı tempoda eski İspanyol İtalyan dansı Lavta süitşerinde pavan’dan sonradan yer alır SCHERZO: “Şaka anlamına gelirsonat şeklinde Beethoven’den bu yandan “menuettonun yerini almış olan bölüm Tekrarlanan emin çizgili bir ritmik figüre dayanır Menuetto’da olduğu gibi karşıt nitelikte bir yavaş bölümü (üçlü bölümü) vardır SERENAD: Akşam müziği Akşam yahut gece vakti, açık havada genellikle bir kadının penceresi altında söylenir, çalınır türde parçalar… SONAT: Başlangıçtaki anlamıyla “çalınmak, tınlatılmak için parça anlamında… Üç yada dört bölümden sabit yapıtın bütünü SONATİN: Minik ve kısa sonat SOPRANO: En tiz kadın veya çocuk sesi SUBRET: Operalarda ve operetlerde çoğunlukla hizmetçi kız rolüne meydana çıkan hafif sopranolar sınıfına bahşedilen isim STACCATO: Notalarda belirtilen sesleri birbirine bağlamadan teker teker ayrı olarak yorumlama STRETTO: (1) Fuga yazısında, esas konu ile karşılığın tekrar tekrar geldiği ve seslerin birbirini daha yakından izlediği birim (2) Parçanın sonunda tempo hızlanması (çoğunlukla İtalyan operasında) SÜİT: 16 yyda bir yanlamasına ırk arasında, öte taraftan saraylarda gelişmeye ve yaygınlaşmaya başlayan dans parçaları demeti Sanat müziği sınırları içinde yer edinmiş, 17 ve 18 yylar baştan başa enstrüman müziği ortamı ve sonat biçiminin öncüsü olmuştur Allemande, Courante, Gavotte, Rigaudon, Loure, Passepied, Chaconne süitlerde rastlanan başlıca danslardır SÜRDİN: Bir yaylı çalgıyı, yada maden nefes çalgısını sağırlaştırıcı parça ya da tıkaç S SALTARELLO: Hızlı tempoda eski İspanyol İtalyan dansı Lavta süitşerinde pavan’dan sonra yer alır SCHERZO: “Şaka anlamına gelirsonat şeklinde Beethoven’den bu yanlamasına “menuettonun yerini almış olan birim Tekrarlanan belirlenmiş dolgun bir ritmik figüre dayanır Menuetto’da olduğu gibi karşıt nitelikte bir yavaş bölümü (üçlü bölümü) vardır SERENAD: Akşam müziği Akşam yahut gece vakti, haricen genellikle bir kadının penceresi aşağı söylenir, çalınır türde parçalar… SONAT: Başlangıçtaki anlamıyla “çalınmak, tınlatılmak için parça anlamında… Üç yada dört bölümden belirlenmiş yapıtın bütünü SONATİN: Küçük ve kısa sonat SOPRANO: En tiz kadın ya da çocuk sesi SUBRET: Operalarda ve operetlerde genel olarak hizmetçi kız rolüne çıkan hafif sopranolar sınıfına verilen isim STACCATO: Notalarda belirtilmiş sesleri birbirine bağlamadan teker teker ayrı olarak yorumlama STRETTO: (1) Fuga yazısında, belli başlı konu ile karşılığın üst üste geldiği ve seslerin birbirini daha yakından izlediği birim (2) Parçanın sonunda tempo hızlanması (genelde İtalyan operasında) SÜİT: 16 yyda bir yanlamasına halk arasında, öte yandan saraylarda gelişmeye ve yaygınlaşmaya başlayan dans parçaları demeti Sanat müziği sınırları içinde yer edinmiş, 17 ve 18 yylar her tarafında çalgı müziği ortamı ve sonat biçiminin öncüsü olmuştur Allemande, Courante, Gavotte, Rigaudon, Loure, Passepied, Chaconne süitlerde rastlanan başlıca danslardır SÜRDİN: Bir yaylı çalgıyı, yada maden nefes çalgısını sağırlaştırıcı parça veya tıkaç T TANGO: Ritmi Habanera’ya benzer (noktalı ritm) lakin daha ivedi tempoda dans İspanyolAmerikan kaynaklıdır Meksika’dan çıktığı sanılır Arjantin’de çok yaygındır TARANTELLA: Fazla seri ve canlı tempoda Napoli dansı TEMA: Bir bestede müzikal hafıza yada konu Ilk çok ses yazısında, üstüne kontrapuntanın kurulduğu “cantus firmus TEMPO: Müzikte sesin süresi üzerine belirlenmiş, ses hareketlerinin süre ve hızlarını ölçmeye yarayan sistemlerin temeli TENOR: En tiz erkek sesi TOCCATO: Kelime anlamı “dokunmak için parça Klavye müziğinde (org, klavsen) verilen birincil adlarından biri Kuzeyli orgçular ve Bach fuga yazısında “toccatalarda geniş yer vermişlerdir TONALİTE: Bir bestede yada bir beste bölümünde bütün nota ve akorların, bir “çıkış noktası durumundaki notayla ilgilerini düzenleyen sistemlerin bütünü Tonalite, kendi başına, müzik yaratıcılığında bir niyet değil, lakin araçlardan yalnız biridir TRANQUİLLO: Ağırbaşlı, kuytu TREMOLO: Bir nota yada bir akorun çok seri olarak tekrarı TRİL: Bir notanın bir üst notayla fazla seri olarak sıralanması TRİO: Üç ses yada enstrüman için yazılmış beste Böyle bir besteyi çalan topluluk TROPPO: Çok… Non troppo: Çok yok… Allegro non troppo: Çok çabuk yok… TROUBADOUR: 11 ve 14 yylar arasında Fransa’nın güneyindeki gezginci ozanlara verilen isim Kuzeydekilere “trouvére denir TUTTİ: Tüm, tüm, daima birlikte anlamlarına gelir Konçertolarda ve koro seslerinde solo sesin yanına bulunan çalgı ve seslerin bütününe verilen isim U UVERTÜR: Müzikli sahne yapıtlarının, süit ve senfonilerin başındaki açılış, antre müziği İtalya’da Alessandro Scarlatti, Fransa’da da JeanBaptiste Lully uvertürü üç bölümlü olarak kesinleştirmişler, bu nedenle alışılmış senfoni biçiminin temelini atmışlardır UMORİSTİCO: Şakacı, esprili UNA CORDA: Tek tel Piyanoda özel bir pedala basılarak çekiçlerin üç yerine bir tele vurmasını sağlayarak özel bir ses rengi elde edilmesi Normale dönüş “tre corde komutuyla belirtilir UNCA: Çengel Notaların değerini belirten çengel UNGHERESE, HONGROİSE: Macar türünden UNİSONO, UNİSSON: Tek sesli, aynı seste UNİTONAL: Tek tonlu UNNO, NATİONALE: Ulusal UOMO: Erkek adam Başroldeki erkek şarkıcı ÜÇGEN (Fran, İng Triangle): Titreşimi karşılamak nedeniyle üçgen şeklinde bükülmüş maden çubuktan yapılma, belirli bir nota yüksekliği vermeyen dövme çalgısı V VİBRAFON: Maden çubukların üstüne tokmakla vurularak çalınan, her bir çubuğun aşağıda bulunan borunun içindeki havanın, elektronik araçla titreştirilmesiyle elde edilen tınıya sahip çalgı VİBRATO: Titreşim, insan sesinde olsun, türlü çalgılarda olsun, bir notanın yüksekliğini aşağıda ve yukarı içten sık yada geniş aralıklı sallandırılmayla elde edilir VİRGİNAL: Diz üzerine yerleştirilip çalınan ufak klavsen VİRTUOZ: Yorumunda teknik ustalığın üstün katına erişmiş kişiler için kullanılan terim VİVACE: Canlı VOCE: Ses (Mezza Voce: Yarım ses), (Sotto Voce: hafif ses) VORSPİEL: Müzikli oyunlarda yapıtın başlamasından önce çalınan orkestra parçası