Ne Olacak Bu Futbol Oyunlarının Hali?

Oyun oynamayı gerçekten çok seviyorum. Günde 15-16-17 ve bazen 24 saat oyun oynayabilirim. Lakin hayatta oyun oynamaktan daha çok sevdiğim tek bir şey varsa o da futboldur. Sadece maç izlemek değil, halı saha olsun taştan kale yapılmış mahalle maçı olsun her şekilde bir topu bir kaleye sokma amacı güden bir olay beni kendine çekebilir. Bu iki sevdanın kesişim kümesine de tahmin edebileceğiniz üzere her yıl binlerce saat harcıyorum.

Epey uzuca zamandır futbol oyunları iki tekel etrafında dönüyor. İlki önce Eidos sonrasında da Sega'nın dağıtımcılığını yaptığı Sports Interactive'in yaptığı menajerlik oyunları. 2005 yılına kadar Championship Manager ismiyle devam eden seri sonradan Football Manager ismiyle kendi alanında dominant olmayı başardı. İşin diğer kısmında ise rekabet çok daha hareketliydi.

Pro Evolution Soccer/Wining Eleven ve FIFA arasındaki rekabet özellikle 2000'lerin başından 2010'ların başına kadar yaklaşık bir 10 sene boyunca büyük bir ivmelenmeye neden oldu. Sonrasında PES'in yavaş yavaş çökmeye başlaması ve FIFA'nın güç kazanmasıyla burada da EA'in tekeline düştük ve öz hakiki futbol oyunlarından uzaklaşmaya başladık.

Çünkü rekabet olmayınca EA "nasıl olsa ne yapsak alacaklar" diye işi futboldan çok paket açmaya çekmeye başladı. FIFA 23 ile birlikte EA'in FIFA isminin hakları bitiyor ve EA FC ile yeni bir döneme hazırlanıyor. Konami ise eFootball markasını üretti ve oldukça sancılı bir başlangıç yaptı. Yani seneye menajerlik kısmı için olmasa bile diğer tarafta yeni bir dönem başlayacak. Bu yeni döneme giderken aslında futbolun geçirdiği değişimlerin oyunlara nasıl yansıdığına da bir göz atarak gelecekte bizleri nelerin beklediğine bir göz atalım;

Herkese Benden Dinamik 8 Numara

Futbol oyunları paket açma simülasyonuna evrilmeden önce sobanın üzerinde kestaneler pişerken Master League'de Minanda'nın formu kırmızı ok olsun diye bekliyorduk. Bahsettiğim dönem tam da Pro Evolution Soccer'ın zirve yaptığı dönemlerdi. Fakat futbolun değişen dinamikleri benzer ve hatta daha hızlı bir şekilde oyunlara da adapte olmaya başladı. 2010 Dünya Kupası'ndan sonra hiçbir şey aynı kalmayacaktı. Maestro diye tabir edilen 10 numaralar birbir ortadan kaybolmaya başlarken yerlerini dinamik orta sahalar almaya başlamıştı. İşte bu geçiş PES'te Recoba'yı alıp sağ çaprazdan plase vurma hayaliyle uyuyan bir neslin de değişmesi anlamına geliyordu.

Ortaya çıkan bu fırsatı hiç geri tepmeyen EA 2011'den itibaren FIFA'da büyük değişikliklere başladı. PES halen iyi işler yapıyordu ama takvimler 2012 senesini gösterdiğinde PES 2013'ün Konami'nin son kralını olacağını kimse bilmiyordu. Aslında işin marka değeri ve satış rakamlarına bakıldığı zaman FIFA ile PES arasında her zaman FIFA bir adım öndeydi. Zira lisanslı takımlar ve turnuvalar büyük bir prestijdi. Ancak oynanış mekanikleri açısından PES'in verdiği tatmin hissi çok daha öndeydi. 2010'lu yıllarda EA'in bu yükselişinin arkasında ise şeytani bir plan yatıyordu; FIFA Ultimate Team!

Canımı Al Paketimi Alma

İlk olarak FIFA 2009'a bir ek paket olarak çıkan Ultimate Team'in başarısı zaman içerisinde EA cephesine orantısız bir gelir kapısı yaratmaya başladı. Dediğim gibi bu hususta satış rakamları çok kıymetli bir data oluşturmuyor ama FIFA 09 sonrasında PES ve FIFA satışlarına bir bakmak lazım. PES 2009 ve FIFA 2009 arasındaki satış rakamları arasında ilk etapta çok büyük bir fark yoktu. Ancak FUT ile birlikte günün sonunda FIFA 09, PES 2009'dan yaklaşık beş milyon kopya daha fazla satmayı başardı. 2011'de bu fark 10 milyon kopyaya çıktı. 2018'de ise PES bir milyondan daha az kopya satarken FIFA 12 milyonu çoktan aşmıştı bile.

Ultimate Team'in giderek bir e-spor halini alması futbol adına saha içindeki değişimin de ötesine geçmeye başlamıştı. Artık insanlar maç yapmaktan daha çok paket açmak için heyecanlanıyordu. Güzel gollerden ziyade paketlerden çıkan farklı farklı renklerdeki kartlar daha önemliydi. Ancak Sezar'ın hakkını Sezar'a vermek gerekirse FIFA'nın bu kadar FUT çılgınlığına düşmeden önce yaptığı oyunlar futbol adına epey tatminkar anlar içeriyordu. Özellikle ben kendi adıma 2013-2018 arası oyunlardan çok da şikayetçi değildim.

Tabii EA için bir noktadan sonra oynanış, kariyer modları gibi "angarya" olaylar çok minik cilalar ile geçiştirildi. Sadece paketler ile birlikte Ultimate Team'in ana merkezinde olduğu bir FIFA oyunu doğdu. İşte sevgili Oyungezerler benim için futbol oyunlarındaki kırılma noktası da tam olarak bu oldu. Huylens, Castolo ve Minanda'yı da rafa kaldıran PES hiçbir konuda FIFA'ya rakip olamayınca nur topu gibi şeytani bir tekelimiz oldu. Her yıl aynı hatalarla dolu, aynı oynanışı içeren FIFA'yı seri üretime geçiren EA renkli kartlara gösterdiği özeni kaleci animasyonlarına göstermeyince ortaya futbol ile alakası olmayan bir oyun çıkmaya başladı.

Puskas'ın Sadece Ödülü Kaldı

Futbol dünyasında her sene atılan en güzel gole Puskas Ödülü verilirdi. Bu ödülüm isim babası olan Ferenc Puskas, Macaristan Futbolu'nun en büyük ikonu ve Real Madrid tarihinin ölümsüz efsanelerinden birisiydi. Kendisi tarihin ilk süper solaklarındandı ve bugün bile attığı golleri izlerken tadına doyum olmuyor. Lakin kendi oyununa Puskas'ın Icon kartını getiren EA estetik gol anlayışında bir adım öne gidemedi. Neredeyse son 4 oyundur aynı basmakalıp gol formülleri dışında gol üretmenin mümkün olmadığı bir sistem yaratıldı. Artık futboldan çok yapay zekanın açıklarını aramaya başlayan oyuncular da kendilerini saha içerisinden çok bir yazılımcı gibi hata kovalarken buldular.

EA de oyunu düzeltmek yerine bu hataları başka hatalarla değiştirerek kalıp gol atma formülleri üretmeye devam etti. Bunlar oyuncular tarafından milyonlarca sefer suistimal edilmeden de yeni hatalara geçilmiyordu. Örneğin geçtiğimiz yıllarda oyunda sadece gelişine plase vurularak gol atılabiliyordu ya da daha önceki sürümlerde orta kafa gol iyice bozulmuştu. Saha içerisindeki futbol tamamen değişkenlere bağlıyken FIFA'da sürekli aynı şeyleri yapıp, aynı hatalardan faydalanmak zorundaydınız. İşte bence bu noktada futbol oyunlarına son çivi de çakılmış oldu. Her ne kadar VOLTA gibi sokak futbolu modu işin şov kısmını yönlendirse de EA "skill moves" adlı devrimsel oynanış mekaniğini de bir şekilde şeytanileştirmenin yolunu çoktan bulmuştu. Zira Volta çıkmadan çok önce de maçlarda "meta" olan hareketler dışında pek bir şey yapmanın manası yoktu.

Tamamen değişkenlere bağlı bir oyun olan futbolda metanın olması bir futbolseverin içine sinebilecek bir şey değil. Yani gerçek hayatta tarihin gördüğü en ikonik orta sahalardan olan Pirlo, sırf koşu hızı 90'dan az diye işlevsiz kılınıyor. Normal şartlarda futbol dünyasında esamesi okunmayacak futbolcuların bin bir çeşit özel kartıyla güçlenmesiyle birlikte ortaya epey saçma sapan bir durum çıkıyordu. Bu kadar futboldan uzak bir futbol oyunu oynarken öte yandan PES'in kendi özüne bağlanmak yerine FIFA'nın yolundan gitmeye çalışması da bir futbol oyuncusu olarak beni derinden yaralıyordu.

90+4 Kaleciden Gol Beklemek Gibi Bir Umut Bizimkisi

Buraya kadar FIFA'nın Ultimate Team ile birlikte parasına para, oyuncuların da kederine keder kattığı bir sürece göz attık. Diğer tarafta PES ise artık PES bile değil, eFootball oldu. Actua Soccer, Sensible gibi oyunlar tarihin tozlu sayfalarında çaprazdan atılan güzel gollerle birlikte hafızalarımızda yaşamaya devam ediyor. Peki bu korkunç sarmaldan bir çıkış yolu var mı? Ne yazık ki sevgili Oyungezerler tıpkı modern futbolun 10 numaraları öldürdüğü gibi paket açma sevdasının da futbol oyunlarını öldürdüğünü düşünüyorum. Hatta öyle ki bazı ülkeler bu paket açma işini kumar olarak gördüğü için yasaklamaya başladı bile ama EA bunun da üstesinden gelecek bir yol bulacaktır. Zira bu davalar sonrasında "içi gözükebilir" paketleri piyasaya sürdüler bile. Tabii onun da bazı hileleri var. Yani söz konusu EA olunca oyuncu dostu politikalar bir anda kendilerini tavan arasında buluyorlar.

Kariyer modlarında oldukça vasat yapay zekalarla, transfer yapma işini bile beceremeyen sürekli kendini tekrar etmekten içi dışına çıkan bir futbol oyunu sirkülasyonu içerisindeyiz. FIFA ismi gerçekten çok büyük bir markaydı ve 1994'den bu yana futbol oyunlarında hep vardı. Wining Eleven'ın kendine has yapısı ve oyuna bakış açısı uzunca bir dönem bizlere güzel anılar bıraktı ama o dönemin geri geleceğini de pek sanmıyorum. Zira artık elimizde bir Master League de yok. İşin sadece e-spor tarafında oyunculara "kendi kadronuzu kuruyorsunuz" vaadi ile satılan futbol ile pek alakası olmayan kısır bir döngüye kapılmış gibiyiz.

İyi Futbol İyi Futbolcuyla Oynanıyorsa İyi Teknoloji Neden İyi Futbol Oynatmıyor?!

FIFA markası EA ile anlaşmasını sonlandırıp başka bir yapımcıyla anlaşacak gibi duruyor. Ancak EA FC'nin daha önce izlediği formülden dışarıya çıkacağını sanmak pek mantıklı değil. Zira artık ortada bir bağımlılık gibi FUT var ve buna EAFCUT gibi bir isim verilip aynen yola devam etmek tam da EA'den beklenecek bir hareket. Hadi FIFA yeni bir stüdyo ile anlaştı diyelim onların da "aa bu oyuncular tek başlarına oturup kaliteli bir futbol oyunu oynamak istiyor, onlara istediğini verelim" diyeceğini hiç sanmıyorum. Zaten 2K'in NBA ile yaptığı tekelleşme de EA ile oldukça paralel bir ilerleme gösteriyor. Yani yozlaşması ve yolsuzluklarıyla ünlü FIFA da kendi 2K serisini kurmak için stüdyo arayışlarına başladı bile.

Kendim futbol oynarken ne zaman ceza yayını görsem sol çaprazdan sağ ayağımla uzak direğe bir plase golü atmanın hayalini kurardım. PES'in Become A Legend modu ile başlayan bu tek kişilik kariyer modu da FIFA'nın basmakalıp formülleri içerisinde eriyip gitti. Alex Hunter macerasının nihayetinde bile ödül olarak FUT kartı alıyorduk... İçimde halen en büyük yara oyun teknolojisinin bu kadar zirve yaptığı bir dönemde ağız tadıyla eskisi gibi bir futbol oyunu oynayamamış olmaktır. Şöyle düşününce Unreal Engineler, RTXler onlar bunlar tonla şahane yeni teknoloji oyun dünyasına müthiş girişler yaptı. Halen sol çaprazdan uzak direğe o plaseyi PES 6 kadar zevkli attıran bir oyun daha göremedim.

O Ara Pas Gelmeyecek Huylens Abi


İşte vaziyet biraz böyle sevgili Oyungezerler, futbol giderek sıradana müsaade etmeye başladığı için futbol oyunları daha da sıradan hale gelmeye başladı. Her sene aynı takvimde çıkan aynı oyunlar, aynı dönemde çıkan aynı kartlar ve aynı açıdan atılan aynı goller ile birlikte çok yavan ve can sıkıcı bir haldeyiz. FIFA 2022'nin Game Pass'e gelmesiyle birlikte oyuna bir daha baktım yine heveslenip kariyer açtım ama her takıma her oyuncu geldiği için yine tadı tuzu kalmadı. Oyuncu kariyeri açayım dedim bu sefer de daha ilk sezonum bitmeden maksimum güce ulaştığım için hemen piyasa değerim uçtu ve oyun yine kendini tekrar etmeye başladı. Bu yavan sarmaldan kaçış için PES6 yükledim ve Huylens'in kafasına kuş kondurmak halen tüm bu içi boş süslü oynanış detaylarından daha keyifli.

Football Manager tarafında ise en azından temeller biraz daha sağlam olduğu için görece aynı oyunu oynamak farklı mücadelelere tanıklık olmamızı sağlıyor ama orası da kendi alanın tekeli olmuş durumda ve işin kötü yanı pek devrimsel bir şey de bizleri beklemiyor. Yine de birkaç mod yapımcısı her yıl FM'ye eski sezonların veritabanını yapıyor da en azından farklı bir serüvene çıkma şansı bulabiliyorum. Örneğin bu sene The Mad Scientist isimli bir mod yapımcısı FM22'ye 92/93 sezonunu adapte etti ve büyük keyif alarak oynadım, geçen sene çıkan 01/02 yaması da yine lezzeti yükseltmişti. Sports Interactive oyuncularını EA'ye göre biraz daha fazla ciddiye aldığı için menajerlik kısmındaki değişim umutlarım azıcık da olsa daha yüksek.

Günün sonunda yaklaşık bir ay sonra FIFA 23 çıkış yapacak, kağıt üzerinde son EA yapımı FIFA oyunu olacak. Ancak 23'ten sonra da büyük bir devrim geleceğini beklemek biraz fazla iyimser geliyor bana. eFootball ise eğer belini doğrultabilirse en azından farklı oynanış mekanikleriyle bir rakip olarak rekabeti yükseltebilir. Belki de yeniden ortada bir rekabet olursa bu sefer benim gibi milyonlarca tek kişilik futbol serüveni arayan oyuncuların da dilinden anlayan bir oyun doğabilir. Yoksa bu sistem bu şekilde devam ettiği sürece "kendi kadromuzu" yapmayı vaat edilen ancak her kadronun birbiriyle neredeyse aynı olduğu bu yavan sarmaldan kurtulma şansımız pek yok. Çok içten bir şekilde umut ediyorum ki günün birinde yeniden soba üstü kestane lezzetinde bir futbol oyunu görebileceğiz...