Gezegenimizin eşsiz bir hoşluğu ve üzerinde uzun yıllardır devam eden bir ömür istikrarı bulunuyor. Güneş’in ve kendi etrafındaki hareketi, Güneş’e olan kilit noktadaki uzaklığı ve daha birçok faktör, kendisini bizler için üzerinde yaşanılabilir kılıyor. Ancak tüm bunlar, gezegenimiz hakkında birçok soru işaretini de beraberinde getiriyor.
Bunlar çok baş karıştırıcı boyutlara ulaşsa da biz bu içeriğimizde başta karışık görünebilen lakin aslında hayli kolay olan bir mevzuya, kutuplardaki gece ve gündüz mühletinin uzunluğuna değineceğiz. Lafı uzatmadan gelin anlatmaya başlayalım.
Dünya’mız Güneş’in yörüngesinde dik durmuyor:
Onun yerine, yörüngeye nazaran 23 derecelik bir açıyla eğik duruyoruz. Bu da gezegenimizdeki yerlerin Güneş’e farklı formlarda bakmasına sebep olur. Örneğin ekvator bölgesi Güneş ışığını öteki yerlerden evvel ve daima aldığı için daha sıcak olur.
Fakat bahsettiğimiz eksen eğikliği sebebiyle kutuplar Güneş’e nazaran biraz eğik kalır ve daha az Güneş yüzü görürler. Tıpkı formda bu eğik olma durumu yüzünden de gece ve gündüz düzeyleri hayli uzar.
Bizim için hava beğenilen. Lakin eksen eğikliği yüzünden bir kutup Güneş’e baktığında oburu karanlık tarafa bakıyor olur:
Güneş’i belli saatler aralığında görürüz ve daha sonra batar. Zira ülkemiz, Dünya’nın dönüşü sebebiyle muhakkak bir saatin akabinde ışık almayan bölgeye geçer ve her 24 saat içinde bu bu türlü tekrar eder.
Fakat kutuplar, yılın uzun bir kısmı boyunca ya Güneş’e gerçek bakar ya da karanlığa:
Burada ‘uzun bir süre’ derken yaklaşık altı ayı kastediyoruz. Bu bağlamda 23 eylül ve 21 mart tarihlerinde Güneş ışınları ekvatora dik gelir ve bununla birlikte iki kutup için de altı aylık gece-gündüz süreci başlar.
23 eylül tarihinde Güneş ışınları Güney Yarım Küre bölgesine dik gelmeye başlar. Bu sebeple de gündüz müddeti burada uzar. Kuzey Yarım Küre bölgesinde ise tam karşıtı olur ve günler kısalmaya başlar. Bu bağlamda biz 23 eylülde sonbaharı selamlarken Kuzey Kutbunda 6 ay kadar sürecek olan bir gece periyodu başlar. Bu sırada Güney Kutbunda da tam zıddı olur ve 6 aylık gündüz görülür.
21 mart tarihinde de bunun zıddını görürüz. Ek olarak her iki tarihte de Güneş ışınları iki kutba da ulaşır
Bu sefer biz ilkbahara gireriz. Kuzey Yarım Kürede günler uzar ve münasebetiyle Kuzey Kutbu daha çok Güneş ışını alır. Bu bağlamda 6 aylık gündüz mühleti artık Kuzey Kutbunda görülürken Güney Kutbu da 6 aylık gece devrine geçmiş olur.
Son olarak bu 6 aylık sürecin 5 ayında (kutba göre) gece yahut gündüz, 1 ayında ise her iki kutupta da alacakaranlık görüldüğünü belirtelim.
Kaynaklar: 1, 2, 3