Obje tabirini birinci kullanan Freud’dur. Burada kastedilen; çocuğun içgüdüsel gücünü yansıttığı dış dünyanın varlıklarıdır. Egonun birinci durumu tüm hazzın kendisinde toplandığı bir “haz egosu” durumudur. Sonrasında libido egodan dış dünyanın objelerine yatırılarak primer narsistik durum sona erdirilir. Lakin bir engellenme sonucu dış dünyadan libidinal güç geri çekilme durumunda kalırsa, sekonder narsizm denilen narsistik tablo ortaya çıkar ki bu tıp durumun kelam konusu olduğu “narsistik kişilik bozukluğu” obje bağları teorisinin en çok ilgilendiği ruhsal rahatsızlıklardan birisidir. Obje alakaları kuramı Freud’un “özdeşleşme”, “introjeksiyon-içe alma”, “aktarım” fikirlerinden doğmuştur.
Obje münasebetleri içgüdülerin harekete geçmesi sonucu libidonun agresyonun objeye yansıtılması ile başlamıştır. Objelerle süren yaşantı pek çok doyum ve doyumsuzluk getirmiş bu esnada da pek çok değişik duyguya neden olmuştur. Kernberg’in “duygu-durum” dediği bu duygusal durumların özgün izleri ve onun dışavurumlarının obje bağlarında özel bir ehemmiyetleri bulunur. Bu izler objeler ile bir sonraki bağlantıyı belirleyici özelliktedir.
Melanie Klein ve Obje İlgileri:
Bebeklerin içsel çatışmaları, dürtüleri, yok edilme ya da ziyan görme üzere anksiyeteleriyle başedebilmeleri için ilkel savunma düzenekleri vardır. Bu bağlamda bebek iç dünyasındaki vefat içgüdüsüyle başedebilmek için saldırganlığını dış dünyadaki anneye yansıtmaktadır. Bebek için dünya “iyi” ve “kötü” olarak net bir halde ayrılmaktadır. Burada kısaca Oidipus Kompleksinden bahsetmek gerekirse; çocuğun dünyayı düzgün ve berbat olarak ayırmasıyla aslında bir bakıma çocuk “çift değerlilik” kazanmaya başlamıştır. Çocuğun annesine karşı beslediği ensest hisler paranoid üslupta kendi saldırganlığını babasına yansıtması kastrasyon derdinden kaynaklanmaz. Zira bu durumda hem sevgi objesi olan baba tıpkı vakitte kıskançlık ve nefretin de yansıtıldığı bir odak nokta haline dönüşmektedir. Çocuk babasıyla bağlantısını korumak ismine oidipal uğraşlarından vazgeçer. Bebeklerin hayatının birinci yıllları sırasıyla paranoid-şizoid pozisyon ve depresif pozisyonlardan geçtiğini tabir eden Melani Klein bebeklerin objeleri kısmi objeler olarak yaşamadığını savunur. Bebek için birinci kısmi obje anne göğsüdür. Zira bebeğin hayat alanının en büyük kısmını anne göğsü doldurmaktadır. Bu ilginin inançlı olması ve içe yansıtılması epeyce kıymet taşımaktadır. Zira oluşan itimat sonucu uygun göğsün içe yansıtılması, başlangıçta annenin içinde olan çocuk, anneyi içinde taşımaktadır. Yani “iyi” göğüs çocuk için “ben”in kesimi haline gelmiştir.
Paranoid-şizoid pozisyonda olan bir bebek telaşını azaltmak ve içinde bulunduğu saldırganlığı anneye, hasebiyle göğse yansıtır. Böylece de bebek bunları kendisinden uzaklaştırdığı inancını beslemektedir. Bu durumda anne “kötüdür”. Bu periyotta ortaya çıkan tasalar temel olarak paranoid nitelik taşımaktadır. Buna karşı savunma sistemleri ise şizoid nitelik taşımaktadır.
Klein ‘in depresif olarak adlandığı periyotta ise bebek annesinin “iyi” ve “kötü” lerin toplamından oluşan bir varlık olarak görmeye başladıktan sonra, öncesinde annesinin “iyi” yanlarını görmemiş olmaktan ötürü suçluluk duygusu yaşar. Yani bebek bir manada sevgi ve nefret hislerini bütünleştirir. Anne ve bebek ortasında sağlam bir alakanın kurulması kelam konusu ise bebeğin anneyi kaybetme korkusu da büyük olmaz. Bu sayede bir bakıma bebeğin anneyi paylaşma yetisi de gelişkinlik gösterir. Tüm bunlar ise bebeğin depresif pozisyon çatışmasını muvaffakiyetle tamamladığını göstergesi olur.
Yansıtmanın en ilkel düzeneği bebeğin dışkılaması berbat kesimini annesine atmasıdır. Aslında bebek kendisinin olmasını istemediği yanlarına anneye yansıtmaktadır. Bebekliğin bu devrinde ise göğüs annenin bir uzantısı olarak algılanmaktadır. Annenin göğsünü emmek ve kendi istemediği kesimlerini annenin içine atmak ortasında bebek dert yaşamaktadır.
Bebeğin “iyi” ve “kötü” anne ile “iyi” ve “kötü” ben imgelerini ruhsal yapı içinde başka ayrı tuttuğu yani yansıtmanın temel düzeneği olarak isimlendirilen bir diğer düzeneğin ise “bölme” olduğu tabir edilmektedir. Lakin anne-bebek ortasında yaşantılar çoğaldıkça bebeğin yaptığı bölme durumu hem yeterli hem de berbat yanları olan anne ve ben algısına hakikat değişmektedir. Dikkat edilmesi gereken nokta annenin yetersiz ilgisi çok davranışları dışında bu seyir bu halde devam etmektedir.
Klein’in bahsettiği “yansıtmalı özdeşim” den bahsedecek olursak; buradaki yansıtmalı özdeşimde anlatılmak istenen aslında hükmetme, hakim olma maksatlarını içermektedir. Bebeğin kendisinden olan bir parçayı anneye yansıttığı sonrasında ise onu içe alarak özdeşleştiği duruma değinilmektedir.
John Bowlby, Donald Winnicott ve Obje Bağları:
Bowlby ve Winnicott anne bebek bağı üzerinde nelerin yanlış gidebileceğine odaklanmışlardır.
Winniccott’a nazaran bebeğin etrafa tutunması annesi tarafından sağlanır. Anne bebeğin gereksinim, istek ve dileklerini manaya bakımından empati gösterebilir. Annenin bebeğin etrafa tutunmadaki temel misyonunu Winnicott varoluşsal tabirlerle açıklar.
Çocukluk psikopatolojilerinden görülen çalma rahatsızlığı durumunu Bowlby erken çocukluk devrinde kesintiye uğramış yaşantılarla ve birebir vakitte anne ile ayrılmaya olan bir hesaplaşma olarak yorumlarken, Winnicott bu durumu biraz daha farklı yorumlamıştır. Winnicott’a nazaran; çalma davranışı daha semboliktir. Yani çalınan obje aslında anne imajının yerine geçer ve annenin yokluğu ile oluşan duygusal eksiklik ortasında bir köprü fonksiyonu görür.
Genel bir kıymetlendirme yapılacak olursak; Bowlby davranışı açıklarken, Winnicott davranışın manasını açıklamaktadır. Burada belirtmek isterim ki davranışın altında yatan nedeni açıklamak bize daha net bilgiler sunmak açısından epey kıymet taşımaktadır.
Winnicott’a nazaran bir anne çocuğuyla empati kurarak onun obje devamlılığı bilgisinin hangi basamağa ulaştığını anlamalıdır. Winnicott bunu şu cümlelerle söz etmektedir: “Anne bilir ki çocuğunu, çocuğunun yaşadığı ve ona yakın olduğu fikrini koruyabileceğinden daha uzun müddet uzak olmak zorunda olduğunu biliyorsa, çocuğun tekrar anneyi kabul edebilmesi için, çocuğuna kavuştuğu sırada annenin de bir terapiste dönmesi, terapist üzere davranması gerekir.” Winnicott’a nazaran kendilik algısının temelini oluşturan tecrübeler bütünleşmemiş tecrübelerdir. Bu bütünleşmenin gerçekleşmesi annenin çocuğa sağladığı ortama bağlıdır. Buradan hareketle anne çocuğa da bütünleşmenin sağlıklı olabilmesi için “kucaklayıcı bir ortam” sağlamalıdır. Çocuk bu sayede giderek kendi bütünlüğünü kavramaya başlayacaktır. Burada kıymetli olan durum çocuğun yalnız kalma kapasitesini geliştirmesidir. Bu noktada annenin bir öteki misyonu ise çocuğun kendi başına durabildiği aslında bir manada yalnızlık tecrübelerini yaşadığı vakitlerini gereksiz uyaranlarla bölmemektir. Çocuğun annesiyle bağlantıya geçtiği ve tüm güçlülük duygusu yerleştikten sonra bu yanılsamanın kademeli olarak kırılması yoluyla çocuk tüm güçlülük tecrübelerinden gerçeklik unsuruna gerçek bir geçiş yapar. Bunu sağlayan ise bir bakıma annenin yetersizlikleridir. Bu küçük örselenmelerle çocuk, dış dünyanın olduğunu ve onun beraberinde getirmiş olduğu gerçekleri de fark etme imkanı sağlar. Dış dünyanın ve gerçeklerinin fark edilmesi çocuk için fazlaca kıymet teşkil eden bir durumdur.
Bowlby ise hayatın birinci ayları için iki anne betimler. Birincisi; çocuğu etkilenmelerden korur, yedek ego misyonu görür ve onun kendi egosunun gelişmesine yardım eder. Winnicott ise bunu “kapsayan anne” olarak tanımlar. Bu tanıma nazaran de çocuktaki yüksek seviye anksiyetinin bakım veren tarafından yatıştırılması gerekir. Annenin bu periyotta çocuğun yanında olmaması kalıcı ziyanlarla sonuçlanabilir. Annenin kapsayan vazifesini yerine getirmediği durumlarda çocukta nevroza varan psikopatolojilerin görülmesi mümkündür. Daha sonrasında çocuk kendisinde iki uçlu hisler oluşturmaya yani hem sevilen hem nefret edilen “nesnel anne” ile ilgi kurmaya başlar. Annenin bu noktada tavrı epeyce değerlidir. Çocuğun çok üzerine düşülmesi ihmal kadar tehlikeli bir durumdur.
Bowlby’nin bahsettiği ikinci anne; bebeğin inançlı bir anne oluştuktan sonra keşifsel oyuna girebildiği annedir. Yani Bowlby’nin teorisini takip edenlerin vurgusu keşfin tabiatıdır.
Heinz Kohut ve Obje Bağlantısı
Kohut’a nazaran çocuğun obje bağlantıları bağlamında “ben” ile “ben olmayan” ortasında ayırım kuracağı periyoda kadar arkaik narsistik bir devir kelam bahsidir. Çocuk ilişikide bulunduğu “kendilik nesnesi”ne- ki bu ebeveyni birden fazla kere annesi ve ya yedeğidir- büyüklenmeci kendiliğinin teşhirci şovlarını sunar ve kendilik objesinin “gözlerinin ışıltısında, gülümseyişinde, dokunuşunda, sıcaklığında” bu kendiliğin kabul edilmesini bekler. Ülkü obje ülkü ebeveyn çocuğun narsistik tüm güçlülüğünün bir kesimidir ve onun sınırsız beklentilerinin objesidir.
Doğal gelişim sürecinde tüm güçlü bu kozmosun sağlıklı olarak geçilmesi ülkü annenin çocuğun vakit zaman hayal kırıklığına uğramasına karşın büyüklenmeci-teşhirci benliğine yeteri derecede ayna tutabilmesine bağlıdır. Şayet çocuk bu evreyi anneyi fizikî olarak kaybetmeden yahut annenin kendi ruhsal sorunları yahut uğraşları nedeni ile ilgisini kaybetmeden geçirmeyi başarırsa, yaşadığı hayal kırıklıkları ve gelişen hudut siteminin fonksiyonalitesi çocuğun dış dünyaya ilişkin objelerle kendi benlik sonlarını ayırt edebildiği bir periyoda ulaşmasını sağlayacaktır.
Çocuk sağlıklı narsistik gelişim sürecinde annenin beklediği kadar ülkü bir obje olmadığını anlayacak kadar şanslıysa başarılı bir narsisistik süreçten geçecek demektir. Bu esnada anne, çocuğun büyüklenmeci-teşhirci kendilik şovlarını seçici olarak aynalayarak çocuğun annenin kıymet sistemini “dönüştürerek içselleştirmesine” müsaade verir. Bu çocuğa ilişkin, esas annenin (ve varsa öteki kıymetli ülkü obje figürlerinin) onayı ile gelişen “düşünce- davranış stili repertuarıdır.” Şayet anne çocuk bağlantısı başarılı olmuşsa çocuğun güçlü bir öz hürmete ve kendiliğe ilişik “gurur” faziletine (kibir değil) sahip olduğu görülür. Burada anlaşılacağı üzere anne ile bebek ortasında kurulan sağlıklı bağ ve irtibat çocuğun tahminen de ömrünün tamamını etkileyen bir durumdur.
Annenin fizikî olarak az bulunduğu durumda çocuk tutarlılık göstermeyen sayısız “kendilik çekirdekleri”ni birleştirip “saygı ve gurura sahip” özgün tek bir kendilik oluşturmayı başaramaz. Ülkü ebeveyn içsel tablosu ile içsel temas kesintiye uğradığında gelişim sürecide kesintiye uğrar bu noktada fiksasyon oluşur. Çocuğun gelişim periyodundaki bu kesintiler yaşaması fiksasyonun gerçekleşmiş olduğunda bu durum onun uzun vadede olumsuz etkileyen tablolarla müsabaka durumunu doğurur. Narsistik kişilik bozukluğunda ülkü ebeveyn içsel tablosunun yerini tutacak obje arayışı ömür boyunca sürebilir.
Sonuçta ortaya çıkan kendisini giderilemeyen bir “boşluk-eksiklik hissi” ile tanımlayan kendiliktir. Vakit ve uzayda fizikî ve psişik modüllerin bütünlüğü kurulamaz. Dönüştürmeli içselleştirme ile olgunlaşamayan ve lakin bastırılabilen “büyüklenmeci kendiliğin” teşhirci şovlarının yüzeye yükselme tehdidi narsisistik bir tansiyon halinde hissedilir. Bu aktiflik toplumsal hayatta tehlikeli olabileceği için utanç tehdidine yol açar. Büyüklenmeci uğraşlar ego güdümünde rasyonel emellere yönlendirilemeye çalışılabilir. Kısmen başarılı da olabilir bu uğraşlar. Lakin hiçbir vakit elde edilen muvaffakiyet kâfi olmayacak ve muvaffakiyetin sonlu insani aktifliğin bir eseri olması fikri kabul edilemeyecektir.
Otto F. Kernberg ve Obje Alakaları
Kernber çok sayıda kişilik bozukluğunu üç temel kişilik örgütlenmesi seviyesinde birbirinden ayırt edip sonlandırarak psikopatoloji alanına bir netlik getirmeye çalışmıştır. Bu üç seviye; nevrotik, psikotik, hudut kişilik örgütlenmeleri formunda söz edilir. Kernberg bu bağlamda 3 temel ölçüt öne sürer;
-
Kimlik bütünleşmesi -
Savunma sistemleri -
Gerçekliği kıymetlendirme yetisi
Kimlik Dağınıklığı Sendromu: Kimlik dağınıklığı daha evvel Erikson tarafından rol karmaşıklığı ya da kimlik karmaşıklığı formunda yüklü olarak ergenlik periyoduyla hudutlu bir kavram olarak ele alınmıştır.
Kernberg'e nazaran kimlik dağınıklığı, kendilik ve kıymetli ötekiler kavramının güçsüz bir halde bütünleşmiş olmasıyla kendisini gösterir. Bu sendrom öznel bir tecrübe olarak süregen bir boşluk hissi, kendini çelişik ve uyuşmaz şekillerde algılamalar ve tutarsız davranışlarla barizleşir; birçok vakit ssunulan dağınık malzemeyi manalı bir usulde bütünleştirmek epeyce güçtür. Birebir halde kendisi için değer taşıyan öteki beşerlerle ilgili algılar ve fikirler de hem yüzeysel hem de çelişik ve tutarsızdır. Bu türlü bir durumla karşılaşan gözlemci eşduyum kurmakta zorlanır.
Kernberg'e nazaran kimlik dağınıklığı sendromu gösteren şahıslarda birinci çocukluk devirlerinde yaşanarak içselleştirilmiş “iyi” ve “kötü” obje alakaları içsel olarak dengelenmemiş, bütünselleşmemiş ve yansızlaşmamıştır. Bahsedilmeye çalışılan bir manada içselleştirme sürecince yaşanan eza ve bu sürecin sağlıklı bir biçimde tamamlanmasıdır. Bir öbür deyişle geçmişteki; bilhassa birinci çocukluk yıllarındaki olumlu ve olumsuz şiddetli his tonlarında yaşanan ilgilerden kazanılan kendilik ve öteki insan ile ilgili iç dünya dizaynları bölünerek birbirinden farklı tutulmuştur. Kimlik dağınıklığı olan bir şahıs kendini, dünyayı, öteki beşerlerle giriştiği alakayı hep böylesine yansızlaşmamış, bütünleşmemiş kavramlarla algıladığı için his, fikir ve davranış bakımından dengeli bir kişilik sergileyemez; bu nedenle de şiddetli duygusal dalgalanmalar, uç noktalara varan yargılar, dramatik davranışlar stantlar. Zira onun için tutarsız giden bir şeyler kelam bahsidir. Kernberg'e nazaran kimlik dağınıklığı sendromu şahsın ilgilerinin istikrarlı, sıcak ve eşduyumlu formda ilerlemesini mahzurlar.
Kimlik dağınıklığı nevrozlarla, hudut kişilikler ortasındaki ayrımı belirlemek bakımından değerli bir ölçüttür. Zira nevrotik hadiseler, şiddetli duygusal yansılar ve dalgalanmalarla seyreden durumlarda dahi tam bir kimlik dağınıklığı göstermez.
İlkel Savunma Düzenekleri: Nevrozla hudut kişilikler ortasında ikinci bir fark savunma düzenekleri ile bağlıdır. Kernberg'e nazaran savunma düzenekleri iki ana kümeye ayrılır;
1) Bastırma ve yardımcı savunma sistemleri 2) Bölme ve yardımcı savunma sistemleri. Bunlardan birincisi yüksek savunmalar ismini alır ve olağan ya da nevrotik seviyede yer alır. İkinci tipte savunmalar ilkel savunmalardır ve hudut kişilik örgütlenmesi açısından ön plana çıkar. Yani Kernberg'e nazaran nevrotik hadiseler bastırma ve yüksek yardımcı savunma sistemleri olan reaksiyon oluşturma, yalıtma, bilakis çevirme, entellektüalize etme ve akılcılaştırmayı(mantığa bürüme de denebilir) kullanırlar.
Bu savunma düzenekleri ruh içi bir çatışmaya karşı “benin” kullandığı ve ekseriyetle rastgele bir dürtü türevine, bunun niyet temsilcisine yahut her ikisine birden karşı çalışan ve bunları benin şuur alanının dışında tutmaya yönelik bilinçdışı sistemlerdir.
Meğer hudut kişilikli şahıslarda temel düzenek bastırma değil bölmedir. Yardımcı savunmalar ise ilkel savunmalar olan ilkel idealleştirme, yansıtmanın ilkel tipleri, inkâr, tüm güçlülük ve değersizleştirmedir.
Kernberg'e nazaran bu sistemler çelişik ben durumlarını birbirinden başka tutmaya; münasebetiyle şayet bu ben durumları tıpkı anda ortaya çıkmış olsaydı yaşanacak çelişkiden ve korkudan kaçınmaya ve bunları denetim etmeye hizmet ederler. Bir öbür deyişle nevrotik şahıs ruhiçi çatışkının, bilhassa id kaynaklı libidinal ya da saldırgan bileşenini kalıcı bir halde şuur alanının dışında tutarken hudut durumlarda çatışkının çatışan kutupları değişik vakitlerde yenileşerek şahsa hükümran olur; fakat bu çelişik ve çatışkılı ben durumları bölünerek birbirlerinden farklı tutulurlar. Gerçi bu savunmalar sayesinde şahıs çatışkıdan ve hasebiyle korkudan kurtulur; lakin Kernberg'e nazaran bunun bedeli benin zayıflamasıdır.
Kernberg'e nazaran nevrotiklerde ruhiçi çatışma ben, id ve üstben ile yüksek savunmalar ortasında (yani sistemler arası) iken ağır kişilik bozukluklarında çok âlâ ayrışmamış bir ortak id-ben matriksi içinde yer alır; yani sistem içidir. Yani nevrotikler dürtüleri bastırma bariyeriyle denetim ederler; münasebetiyle çatışma çoklukla dürtü ile üstben ve ben savunmaları ortasındadır. Halbuki hudut yelpazede yer alan şahıslarda dürtüler geniş ölçüde ruhsal yapının bütününe sızmıştır; ben ve id çok uygun ayrışmamıştır. Hasebiyle çatışan güçler direkt doğruya geniş ölçüde dürtü ile yüklü ben durumlarıdır. Bu tipteki ruhsal çatışmayı ve uyandırdığı korkuyu denetim eden savunma ise bu alternatif ben durumlarını bir ortaya getirmemek, farklı tutmaktır; basitçe söylemek gerekirse bölme sisteminin aslı da budur. Bölme sisteminin süregen kullanımı "kimlik dağınıklığı" sendromuna yol açar. Yani çelişik ve uyuşmaz ben durumları, çelişik kendilik ve obje algıları süratle birbirinin yerini alarak kişiliğe kaotik bir görünüm verir.
Nevrotik olayların psikanalizi sırasında içselleştirilmiş erken obje bağlarının açığa çıkması dereceli olarak, terapide gerilemenin derinleşmesine paralel bir biçimde gelişir. Halbuki hudut durumlarda çatışmalı obje münasebetleri terapinin erken safhalarında ve birbirinden ayrılmış bir biçimde kendini gösterir. Yani bahsedilen; hudut olaylarda transfer şiddetle ve süratle gelişir, uç noktalara varan ağır his tonları erkenden transfere hükümran olur. Bu "kaotik aktarım" reaksiyonları hudut durumlar için tipik bir göstergedir; transfer hislerinin erken yoğunluğu, patlayıcı, süratle kayıcı tabiatı, transferde ortaya çıkan hisler karşısında dürtü denetiminin bozukluğu, süratle aksiyona koymalar, bu tipte şiddetli hisler hâkim olduğunda gerçekliği sınamadaki yetersizlik üzere görüngüler direkt bölme sisteminin işleyişi ile ilişkilidir. Kernberg'e nazaran bu şiddetli his yüklü ve terapi ortamının şiddetle çarpıtan algılamalar ve reaksiyonlar, katı, kısmi, dengelenip yansızlaşmamış, bütünleşmemiş, ağır his yüklü erken çocukluk tecrübelerinden kazanılıp "iç dünyaya" içselleştirilmiş "kısmi" münasebet temsilcilerinin psikoterapi ortamında tekrar canlanmasının eseridir. Daha yalın bir sözle; dengelenmemiş, bütünleşmemiş çocukluk tecrübelerinin psikoterapi ortamında açığa çıkması durumudur. Öte yandan terapistin bu çelişik yine canlanmalara işaret edip, bütünleştirmeye girişmesi şahısta derdin artmasına yol açar.
Kernberg'in benimsediği obje alakaları kuramının lisanı çerçevesinde ruhiçi çatışma, değişik içselleştirilmiş kendilik ve obje temsilcilerinin kümelenmeleri ortasında bir çatışma olarak söz edilir. Her bir kümelenme bir "duygu eğilimi" ile karakterizedir ve başka bir kümelenmeyle zıt ya da çelişiktir. Yani bu görüşe nazaran bilinçdışı ruhsal çatışma itki ile savunma ortasında değil, içselleştirilmiş, kazanılmış, ilkel bir münasebet ile bunu dengelemeye çalışan bir öteki obje münasebetinin temsilcileri ortasındadır.
Nevrozda katı ve sert kendilik, obje ve his tonlarıyla karakterize "kısmi nesne" alakaları bastırma düzeneğiyle bilinçdışında tutulur ve idin içeriğini oluştururken çatışma sistemler ortası (id-ben-üstben arası) bir görünüm alır. Halbuki hudut durumlarda kelam konusu katı, sert, şiddetli his yüklü ilgi kümelenmeleri ortak bir id-ben matriksi içinde yer alır ve şahsa hükümran olur.
Gerçekliği kıymetlendirme yetisi: Nevrotiklerde olduğu üzere hudut kişilik örgütlenmesi gösteren şahıslarda da geniş ölçüde korunan bu yeti, kendi ile kendi olmayanı, ruh içi kaynaklı olanlarla dışsal kökenli uyaranları ayırt etme ve gerçekçi bir biçimde kendi hislerini, davranışlarını, niyet içeriklerini kıymetlendirme yeteneğini tabir eder. Klinik olarak gerçekliği doğru kıymetlendirme yetisi sanrı ve varsanıların olmaması, tamamıyla uygunsuz, garip niyet ve hislerin bulunmaması, oburlarının gerçeklikle ilgili görüşlerine uygun bir formda yaklaşabilme üzere özelliklerle karşımıza çıkar. Hudut kişiliklerde gerçekliği kıymetlendirme geniş ölçüde korunmuş olmakla bir arada süreksiz psikotik çözülmeler, paranoid epizodlar, kişiliksizleşme ve gerçekliğe yabancılaşma tecrübeleri üzere tablolarla karşılaşmak şaşılacak durumlar değildir. Fakat bu tipte gerilemeler çoklukla kalıcı değildir ve kimi sefer yalnızca psikoterapi hareketleri, hastaneye yatırma yahut küçük ölçüde ilaç kullanımı ile birlikte derhal düzelir.
Kernberg'e nazaran hudut kişilik örgütlenmesine sahip şahıslar bütün bu temel özelliklerin yanında çoklukla özgün olmayan ben zayıflığı belirtileri ve çeşitli üstben patolojileri gösterirler. Ben zayıflığının özgün olmayan belirtileri şunlardır: tasa toleransının yokluğu ya da zayıflığı, itki denetiminde bozukluk, yüceltme kanallarının gelişmemesi. Hudut kişiliklerde üstbenin bütünleşmesi de ekseriyetle tam değildir. Bir öbür deyişle üstbeni teşkil eden, gelişimin değişik evrelerinden gelen yapılar; bilhassa Oidipus öncesi kaynaklı ilkel sadistik üstben öncülü ile idealize üniteler bütünleşip yansızlaşmamış, dengelenmemiştir. Bu durum kendini klinikte şahsın ahlaki bedellerinin armonik bir bütün formunda yerleşmemiş olması ve olağan suçluluk hislerini yaşayamamasıyla gösterir. Keza ömrünü ahlaki bedellerine nazaran örgütleyebilme marifetinin azlığı, diğerlerini sömürme ve kullanma, manipüle etme, berbat davranma üzere özellikler üstben bütünleşmesinin tam olmadığının belirtileridir.