Nusayrilik 9 Yüzyılda Ebu Şuayb Muhammed b Nusayr enNemiri(ö 270883 ) göre belirlenmiş bir fırkadır Kaynaklarda bazen Nusayrilik bazen de Nemiriyye diye anılan fırka, 20 Yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Alevilik mensupları da Aleviler (elAleviyyun) diye anılmaya başlamıştır Hem bu yapıya Anadolu Aleviliğinden farklılığına göze çarpan etmek üzere Nusayri Alevilik yoksa Akdeniz Aleviliği, Hatay bölgesi Aleviliği mensuplarının genel olarak çiftçilikle uğraşmalarından dolayı Fellah gibi isimler verilmiştir
Fırkanın teşekkülünde öne çıkan ilk isim olan Ebu Şuayb b Nusayr enNemiri, On iki imam Şiiliğince onuncu imam kabul edilen Ali en Naki ile on birinci imam kabul edilen Hasan Askeri vaktinde yaşamıştır İbn Nusayr, Ali en Naki döneminde onun ilahlığını, kendisinin de onun göre gönderilmiş bir peygamber olduğunu bahis etmiştir Hasan Askeri vaktinde ise onun ‘ ’bab ’ ’ olduğunu iddia etmiş, onun vefatının arkasından on ikinci imam Muhammed Mehdi ’ nin gaybete intikal ettiğine inanılmasıyla birlikte kendisini onun sefiri ilan etmiştir
Bu fırkanın ikinci kurucusu olarak kaynaklarda Hasibi ismi uyarı çeker Hasibi ’ nin yazdığı ‘ ’Kitabü ’l Mecmu ’ ’ isimli eser fırkanın belli başlı kaynağı olmuştur Hatta Kitabü ’l Mecmu adlı kitap fırkanın kutsal kitabı diyebiliriz Kitabü ’l Mecmu 16 sureden oluşur Kitabın on birinci suresi olan ‘ ’Şehadet ’ ’ bölümünde oysa şu ifade fırkanın esas akidesini teşkil eder: ‘ ’Ben şahadet ederim fakat Ali b Ebu Talipten diğer ilah, Muhammed Mahmud ’dan diğer hicab, Selmanı Farisi ’ den diğer bab yoktur ‘ ’
Nusayrilikte yaratılış, İlah kabul ettikleri Ali ye nispet edilir Kitabü ’l Mecmu ’ da anlatılanlara göre, Ali ’nin zatından Muhammedi, Muhammed ’ in kendi nurundan Selman ’ı, Selman ’ ın da beş yetimi, nihayet beş yetimin de bütün âlemi yarattığı açıklama edilir
Nusayrilikte aydınlık, yeşil ipek elbiseler giyen nurani varlıklardır Ali ’ nin çocukları Hasan ve Hüseyin ’ in gerçekte birer temiz melek olduğuna inanırlar
Nusayrilik, Davud ’ a Zebur ’un, Musa ’ ya Tevrat ’ ın, İsa ’ ya İncil ’ in ve Muhammed ’ e Kur ’an ın verildiğini kabul eder
Nusayriliğin Peygamberlik anlayışı sudur ’ a bağlıdır Peygamberler Tanrı ’ nın nasuti kalıba girdiği bedenler yahut bu bedenleri haber veren kimselerdir Bunlar esas olarak nurdan olup semadan cesetsiz olarak iner ve daha sonra bir bedene bürünür Gerçeklikleri itibariyle yemez, içmez, eşleriyle cinsi münasebet kurmazlar
Fırkaya kadar ruh ölümden sonra başka bedene girerek yeniden dünyaya kazanç Bu ceset kişinin inanç anlayışına kadar değişir Nusayri olan birey, sırları kasten o sırlara yerinde hayat sürdürdüğünde yedi metamorfoz geçirerek yıldızlar arasındaki yerini alır İnkarı ve kötülüğü seçenler fıtratlarına göre köpek, deve, katır şeklinde doğarlar Fazla çirkin tutum sergileyenler ise necis (kirli) hayvanların yoksa farklı alanlara yönlendirilmiş haşerelerin bedenlerinde doğarlar
Nusayriliğe kadar namazın temel şartları beş seçkini (Muhammed – Fatıma – Hasan – Hüseyin – Muhassin) kavramak, dua sırasında gülmemek, konuşmamak, Abbasi rengi olduğu için siyah takke giymemek, gizliliğe riayet etmek ve namazı ‘ ’ Ey yüce, büyük ve arıların efendisi Ali, bize merhamet et ’ ’ diyerek bitirmektir Bu namazda Kuran ’ı Kerim ’ den Fatiha ve İhlâs sureleri ile öteki bir takım kısa sureler, Kitabü ’l mecmu ’ daki sureler ve Kuddas adı bahşedilen özel bazı dualar okunmaktadır İbadetlere kadınlar ve topluma kabul edilmemiş olanların alınmaz
Elimden geldiğince, ayrıntıya girmeden Nusayri Fırkasının başlıca ayırt edici özelliklerini belirtmeye çalıştım ve Alevi itikadından bahsetmedim Birde o meseleye girersek konu uzadıkça uzar Tüm Alevi kolları incelememiz gerekir Kısa olarak Aleviler Ali ’ yi çok sever Ali ’ ye tapmazlar
Verdiğim bilgilerden hareketler Nusayri fırkasının Alevi kökenli olduğuna, bir vakit sonra aşırı batini bir açıklama benimseyerek Alevi itikadından bambaşka bir fırka haline geldiğine, bu fırkanın daha sonra bir din haline geldiğine hükmedebiliriz
Son olarak şuna uyarı sürüklemek istiyorum Burada oysa bilgiler Nusayri fırkası ile alakalıdır Burada yazılanlar kendini Nusayri olarak tanımlayan birisini bağlamayabilir Kişilere ve ortamlara kadar itikadın şekli değişebilir Nitekim Ali ’ ye İlahlık ithaf etmeyen vs Nusayriler de vardır Nusayriler şöyledir çağırmak farklı bir incelemenin konusudur Bunu ama istatistiksel verilerle inceleyebiliriz Lakin Nusayri Fırkası şudur çağrıda bulunmak için Nusayri metinlerine bakarız
Fırkanın teşekkülünde öne çıkan ilk isim olan Ebu Şuayb b Nusayr enNemiri, On iki imam Şiiliğince onuncu imam kabul edilen Ali en Naki ile on birinci imam kabul edilen Hasan Askeri vaktinde yaşamıştır İbn Nusayr, Ali en Naki döneminde onun ilahlığını, kendisinin de onun göre gönderilmiş bir peygamber olduğunu bahis etmiştir Hasan Askeri vaktinde ise onun ‘ ’bab ’ ’ olduğunu iddia etmiş, onun vefatının arkasından on ikinci imam Muhammed Mehdi ’ nin gaybete intikal ettiğine inanılmasıyla birlikte kendisini onun sefiri ilan etmiştir
Bu fırkanın ikinci kurucusu olarak kaynaklarda Hasibi ismi uyarı çeker Hasibi ’ nin yazdığı ‘ ’Kitabü ’l Mecmu ’ ’ isimli eser fırkanın belli başlı kaynağı olmuştur Hatta Kitabü ’l Mecmu adlı kitap fırkanın kutsal kitabı diyebiliriz Kitabü ’l Mecmu 16 sureden oluşur Kitabın on birinci suresi olan ‘ ’Şehadet ’ ’ bölümünde oysa şu ifade fırkanın esas akidesini teşkil eder: ‘ ’Ben şahadet ederim fakat Ali b Ebu Talipten diğer ilah, Muhammed Mahmud ’dan diğer hicab, Selmanı Farisi ’ den diğer bab yoktur ‘ ’
Nusayrilikte yaratılış, İlah kabul ettikleri Ali ye nispet edilir Kitabü ’l Mecmu ’ da anlatılanlara göre, Ali ’nin zatından Muhammedi, Muhammed ’ in kendi nurundan Selman ’ı, Selman ’ ın da beş yetimi, nihayet beş yetimin de bütün âlemi yarattığı açıklama edilir
Nusayrilikte aydınlık, yeşil ipek elbiseler giyen nurani varlıklardır Ali ’ nin çocukları Hasan ve Hüseyin ’ in gerçekte birer temiz melek olduğuna inanırlar
Nusayrilik, Davud ’ a Zebur ’un, Musa ’ ya Tevrat ’ ın, İsa ’ ya İncil ’ in ve Muhammed ’ e Kur ’an ın verildiğini kabul eder
Nusayriliğin Peygamberlik anlayışı sudur ’ a bağlıdır Peygamberler Tanrı ’ nın nasuti kalıba girdiği bedenler yahut bu bedenleri haber veren kimselerdir Bunlar esas olarak nurdan olup semadan cesetsiz olarak iner ve daha sonra bir bedene bürünür Gerçeklikleri itibariyle yemez, içmez, eşleriyle cinsi münasebet kurmazlar
Fırkaya kadar ruh ölümden sonra başka bedene girerek yeniden dünyaya kazanç Bu ceset kişinin inanç anlayışına kadar değişir Nusayri olan birey, sırları kasten o sırlara yerinde hayat sürdürdüğünde yedi metamorfoz geçirerek yıldızlar arasındaki yerini alır İnkarı ve kötülüğü seçenler fıtratlarına göre köpek, deve, katır şeklinde doğarlar Fazla çirkin tutum sergileyenler ise necis (kirli) hayvanların yoksa farklı alanlara yönlendirilmiş haşerelerin bedenlerinde doğarlar
Nusayriliğe kadar namazın temel şartları beş seçkini (Muhammed – Fatıma – Hasan – Hüseyin – Muhassin) kavramak, dua sırasında gülmemek, konuşmamak, Abbasi rengi olduğu için siyah takke giymemek, gizliliğe riayet etmek ve namazı ‘ ’ Ey yüce, büyük ve arıların efendisi Ali, bize merhamet et ’ ’ diyerek bitirmektir Bu namazda Kuran ’ı Kerim ’ den Fatiha ve İhlâs sureleri ile öteki bir takım kısa sureler, Kitabü ’l mecmu ’ daki sureler ve Kuddas adı bahşedilen özel bazı dualar okunmaktadır İbadetlere kadınlar ve topluma kabul edilmemiş olanların alınmaz
Elimden geldiğince, ayrıntıya girmeden Nusayri Fırkasının başlıca ayırt edici özelliklerini belirtmeye çalıştım ve Alevi itikadından bahsetmedim Birde o meseleye girersek konu uzadıkça uzar Tüm Alevi kolları incelememiz gerekir Kısa olarak Aleviler Ali ’ yi çok sever Ali ’ ye tapmazlar
Verdiğim bilgilerden hareketler Nusayri fırkasının Alevi kökenli olduğuna, bir vakit sonra aşırı batini bir açıklama benimseyerek Alevi itikadından bambaşka bir fırka haline geldiğine, bu fırkanın daha sonra bir din haline geldiğine hükmedebiliriz
Son olarak şuna uyarı sürüklemek istiyorum Burada oysa bilgiler Nusayri fırkası ile alakalıdır Burada yazılanlar kendini Nusayri olarak tanımlayan birisini bağlamayabilir Kişilere ve ortamlara kadar itikadın şekli değişebilir Nitekim Ali ’ ye İlahlık ithaf etmeyen vs Nusayriler de vardır Nusayriler şöyledir çağırmak farklı bir incelemenin konusudur Bunu ama istatistiksel verilerle inceleyebiliriz Lakin Nusayri Fırkası şudur çağrıda bulunmak için Nusayri metinlerine bakarız