Obsesyon Obseryon
Obsesif Kompulsif Bozukluk
Saplantı zorlantı bozukluğu (SZB)
Kişinin kayda değer sayılabilecek sure vaktini oyalayan (günde 1 saatten daha uzun sure tutan) , belirgin sıkıntıya veya işlevselliğinde manâlı ölçüde bozulmaya yol açan tekrarlayıcı obsesyon veya kompulsiyonlarla suren bir psikiyatri bozukluğudur
Obsesyon Saplantı Nedir?
Kişinin isteği dışarıda gelen Kişinin kabul etmek istemediği uygunsuz olarak düşünülen , bariz sıkıntıya niçin olan kesintisiz görüşler , dürtüler ya da göz önüne getirilen bakış seklinde düşlemlerdirBunlar Kişinin kendi denetiminde değildir
Kompulsiyon zorlantı Nedir?
tekrarlayıcı davranışlar ( el yıkama , sıraya yerleştirme , denetim etme gibi ) yada zihinsel ( dua etme , sayma , sözcükleri sesiz bir biçimde yineleme gibi )eylemlerdir
Kompulsiyonlar sıkıntıyı tamir etmek amacı ile yapılmaktadır , bunları yapmaya neredeyse zorlanmış gibi hissetmektedirSıkıntıyı onarmak yada durdurmak , korku yaratan bir olayı , durumu etkisizleştirmek yada durdurmak üzere tasarlanır
En sik görülen depresyonlar pislik ve bulaşma korkularıdır (dokunulan yere mikrop , hastalık bulaşacağı seklinde ) , yineleyen kuşkular ( elektriği acık bırakılıp bırakılmadığı gibi bir eylemi yerine getirip getirmediği konusunda bocalama etmek gibi ) , bir takım şeylerin belirtilen bir düzen içinde olmasına gerek duyma , kavgacı korkunç dürtüler ( kendine veya çevresine hasar verme , yaralama düşünceleri , çevresindekilerin basına bir kaza geleceği çevresindekilere kotu , uygunsuz şeyler söylenebileceği düşünceleri gibi ) ve cinsel düşüncelerdir ( gözünün önüne tekrarlayarak gelen cinsel görüntülerdir)
Birey mikrop bulaşmasın diye sıkça el yıkayabilir , ellerini , vücudunun diğer bölgelerini deterjanlarla yıkayıp , cildine zarar verebilir , her gün temizlik yapıp , herkesi kendi kurallarına uymaya zorlayabilir, ibadetlerini tam olmuyor ya da hatalı yapılıyor diyerek defalarca yapabilir , muhakkak yerlere basmadan yürümeye çalışıp , yolunu uzatabilir , yakınlarının ya da kendisinin basına kotu bir şey geleceğini düşünerek , kayıtsız bazı şeyleri yapmaya kendisini zorlayabilir ( terlikler düz durmaz ise esinin öleceği , kapıdan dışarı çıkmadan 7 kez duvara dokunmaz ise evde bir aksilik olabileceği gibi ) , bir şeyi yapıp yapmadığını , olup olmadığını daima başkasına sorma gibi , kendini üzen bir düşüncenin etkisini gidermek için ısrarla dua etme ya da diğer bir şey düşünme ihtiyacı gibi durumlar gözlenebilir
Ne sıklıkta görülür?
%11,8 arasında görüldüğü saptanmıştırHafif şekilleri de dahil edinmek üzere hayat boyu rastlanma orani %5,9 olarak bulunmuştur
Obsesif kompulsif bozuklukta açılış yaşı
Genelde ergenliğin açılış yaslarında baslarken çocukluk yaslarında da başlayabilmektedir Hastaların üçte ikisinde belirtiler 25 yasinden önce baslar% 15 deri eksik vakanın ise 35 yas ardından başladığı saptanmıştır Ortalama açılış yası 20 olup, erkeklerde ortalama 19, kadınlarda ise sıradan başlangıç yaşı 22 olarak saptanmıştır
Kalıtımın rolü var mıdır ?
Bu kişilerin birinci derece yakınlarında % 35 oranında benzer bir rahatsızlığa rastlanmıştır
Rahatsızlık nasıl başlamakta ve sürmektedir ?
Yarıdan artı kişide belirtilerin aniden başladığı gözlenmiştir % 5070 hastada yakınmaların gebelik, konut değişiklik, cinsel sorun, yakın bir akrabanın kaybı gibi stresli olaylar sonrasında başladığı gözlenmiştir zaman zaman artıp, azalmalar seklinde dalgalanmalar gösterdiği gözlenmiştir Alevlenmelerde stresin etkisinin olabildiğinden bahsedilmektedir
Bu rahatsızlıga ait örnekler
Arıtma seklinde zorlantılar kadınlarda, kontrol etme seklinde olan zorlantılar erkeklerde daha çoğunluktadır Kişiler hastalıklarını gizlemeye, akla yatkın direktifler yaparak önemsememeye eğilimlidirler Oysa temizleme zorlantları sebebiyle deterjan harcamaları yüklü bir miktar oluşturmakta ,keza komşuları ile hali silkeleme, gece yarısı temizlik nedeni ile gurultu yapmaları sonrasında tartışmalara niçin olmaktadırlar
Kesin olamadığı için fazla uzakta yerlerden evine donup,kapısını, elektriğini, tüpünü kontrol eden kişiler bulunmaktadır
Hasar verme zorlantısı olanlar çatal, makas, kibrit, bıçak,ip, hatta tırnak makası gibi kesici ve ceza filmlerinde rastlanabilecek sahneleri anımsatacak araçlara dokunamazlar,bakamazlar Çocuklar ve karşıt cinsiyetteki kişilerle ayni ortamda kalamayabilirler
Bir öteki görünüm de istifleme ve zorlantılı satın almadır Birey çok ucuz olduğu için ,elinde artı olsa da ,gereksinimi olmasa da gördüğü bir mali almadan edemez Ev bir hurdacı dükkanına dönebilir Kişiler tatile bu vesileyle bir araba dolusu tamir malzemesini de beraber götürebilirler pek ama giyeceklere baskı yer bulunur Otomobili olmayan bir birey otomobil lastikleri alıp, bir kenara koyabilir, bir gün gelip araba alırsam, lastiği patlarsa diye düşünebilir Fazla eski tarihe ait faturaları biriktirir, bir gün gelir de bana milyarlık borç çıkarırlar diye 20 takvim senetleri atamazlar
İçinden dine karşın küfürler geçmesi seklinde zorlantıları olan kişiler toplu olarak dinsel ibadetlerden kaçınabilirler her zaman abdest alma,namaz kılma ,pişmanlık etme gibi girişimlerde bulunabilirler
Jurnal hayatta nasıl adlandırılmaktadır?
Ahali aralarında vesvese olarak bilinmektedir Dinle ve temizlikle fazla uğraşıların olduğu ve sözcüğün kökenini Kuran dan aldığı waswasa (beynin şeytani akıl ve kararsızlıklarla haşir nesir olup, ibadetleri yapamamak) tan gelmektedir
SZB (OKB) neden oluşmaktadır ?
Beyinde bir takım bölgelerden salgılanan serotonin ve dopamin denen kimyasal maddelerin rol aldığı sistemlerin fazla çalışması ile ilişkili bulunsa da başka maddelerin de etkin olduğu düşünülmektedir Yine bu kişilerin beyinlerinin bir takım bölgelerinde kan akimi ve metabolizmada artışların olduğu görülmüştür
SZB olan hastaların kişilik yapıları
Bu hastaların % 25 inde obsesif kompulsif kişilik bozukluğu özellikleri bulunmaktadır Bu kişiler çevreleri üstünde denetim oluşturmaya eğilimlidirler Tekrar Tekrar olculu,itinalı olup dışarıdan soğuk ve sert olarak nitelenebilirler Temizliğe düşkün,dakik ve düzenlidirler Çok tutumludurlar ve başkalarına hediye vermeleri, paylaşmaları fazla kısıtlıdır Kendi istedikleri yapılmayıp, karsı çıkıldığında inatçı ve sinirli olabilmektedirler Konuşmalarını uzatmaya ara sıra de gereksiz ayrıntılara dalmaya ve dinleyen Kişinin rahatsız olmasına yol açabilirler
Hastalığın gidisini kotu etkileyen belirleyiciler
Zorlanıların ileri derecede yararsız olması
Beraberinde majör depresyonun bulunması
Eşlik eden bir kişilik bozukluğunun bulunması
Hastalığın çocuklukta başlaması
Saplantılara direnememe (bir zorlantıya yol açması)
Hastalığın gidisini iyi etkileyen belirleyiciler
bir stres sonrası başlaması
Kişinin çevresi ile sağlam ,iyi ilişkiler içinde olması
yakınmalarında artıp,azalma ve yoklamalar seklinde dalgalanmaların olması
SZB ve diğer psikiyatrik rahatsızlıklar
Hastalık en çok depresyon ile bir arada bulunmaktadır Yaklaşık üçte bir hastada SZB ile birlikte majör buhran bulunmaktadır
SZB neden önemlidir
Aşırı temizleme nedeniyle ciltlerinde bozukluklar,yaralar açılabilir
Depresyondaki gibi SZB da da intihar riski vardır
İleri dönemlerde çevreleri ile iletişimleri bozulur,eve kapanıp, çevreden uzaklaşabilirler, evde de daima ayni şeylerle vakit geçirmekten diğer is yapamayabilirler net
Cinsel ilişkiden kaçınabilir, olabilecekse bile bunu bir kurallar silsilesi haline getirip, ayrılık ve boşanmalara zemin hazırlayabilirler
İslerini çok yavaş yaptığından ve kayıtlı kalıpların dışına çıkamadığından is verimi düşüp,mesleki sorunlar yasayabilir çevrelerini etkileyip ,çocukları ve esinin hayatlarını kısıtlayabilir
SZB tedavisi :
1)Ilaç tedavisi: Depresyonda da kullanılan ve antidepresan denen ve serotonin sistemine etkili ilaçlarla çare,psikiyatrist kontrolünde yapılmalıdır İlaçların tiryakilik potansiyeli yoktur
2)Davranışçı çare: Kişiye saplantılarının miktar ve şiddetine kadar bahşedilen ödevlerle zorlantılarını yerine getirmeleri engellenir % 6075 hastada basarili sonuçlar vermektedir
alıntı *
Obsesif Kompulsif Bozukluk
Saplantı zorlantı bozukluğu (SZB)
Kişinin kayda değer sayılabilecek sure vaktini oyalayan (günde 1 saatten daha uzun sure tutan) , belirgin sıkıntıya veya işlevselliğinde manâlı ölçüde bozulmaya yol açan tekrarlayıcı obsesyon veya kompulsiyonlarla suren bir psikiyatri bozukluğudur
Obsesyon Saplantı Nedir?
Kişinin isteği dışarıda gelen Kişinin kabul etmek istemediği uygunsuz olarak düşünülen , bariz sıkıntıya niçin olan kesintisiz görüşler , dürtüler ya da göz önüne getirilen bakış seklinde düşlemlerdirBunlar Kişinin kendi denetiminde değildir
Kompulsiyon zorlantı Nedir?
tekrarlayıcı davranışlar ( el yıkama , sıraya yerleştirme , denetim etme gibi ) yada zihinsel ( dua etme , sayma , sözcükleri sesiz bir biçimde yineleme gibi )eylemlerdir
Kompulsiyonlar sıkıntıyı tamir etmek amacı ile yapılmaktadır , bunları yapmaya neredeyse zorlanmış gibi hissetmektedirSıkıntıyı onarmak yada durdurmak , korku yaratan bir olayı , durumu etkisizleştirmek yada durdurmak üzere tasarlanır
En sik görülen depresyonlar pislik ve bulaşma korkularıdır (dokunulan yere mikrop , hastalık bulaşacağı seklinde ) , yineleyen kuşkular ( elektriği acık bırakılıp bırakılmadığı gibi bir eylemi yerine getirip getirmediği konusunda bocalama etmek gibi ) , bir takım şeylerin belirtilen bir düzen içinde olmasına gerek duyma , kavgacı korkunç dürtüler ( kendine veya çevresine hasar verme , yaralama düşünceleri , çevresindekilerin basına bir kaza geleceği çevresindekilere kotu , uygunsuz şeyler söylenebileceği düşünceleri gibi ) ve cinsel düşüncelerdir ( gözünün önüne tekrarlayarak gelen cinsel görüntülerdir)
Birey mikrop bulaşmasın diye sıkça el yıkayabilir , ellerini , vücudunun diğer bölgelerini deterjanlarla yıkayıp , cildine zarar verebilir , her gün temizlik yapıp , herkesi kendi kurallarına uymaya zorlayabilir, ibadetlerini tam olmuyor ya da hatalı yapılıyor diyerek defalarca yapabilir , muhakkak yerlere basmadan yürümeye çalışıp , yolunu uzatabilir , yakınlarının ya da kendisinin basına kotu bir şey geleceğini düşünerek , kayıtsız bazı şeyleri yapmaya kendisini zorlayabilir ( terlikler düz durmaz ise esinin öleceği , kapıdan dışarı çıkmadan 7 kez duvara dokunmaz ise evde bir aksilik olabileceği gibi ) , bir şeyi yapıp yapmadığını , olup olmadığını daima başkasına sorma gibi , kendini üzen bir düşüncenin etkisini gidermek için ısrarla dua etme ya da diğer bir şey düşünme ihtiyacı gibi durumlar gözlenebilir
Ne sıklıkta görülür?
%11,8 arasında görüldüğü saptanmıştırHafif şekilleri de dahil edinmek üzere hayat boyu rastlanma orani %5,9 olarak bulunmuştur
Obsesif kompulsif bozuklukta açılış yaşı
Genelde ergenliğin açılış yaslarında baslarken çocukluk yaslarında da başlayabilmektedir Hastaların üçte ikisinde belirtiler 25 yasinden önce baslar% 15 deri eksik vakanın ise 35 yas ardından başladığı saptanmıştır Ortalama açılış yası 20 olup, erkeklerde ortalama 19, kadınlarda ise sıradan başlangıç yaşı 22 olarak saptanmıştır
Kalıtımın rolü var mıdır ?
Bu kişilerin birinci derece yakınlarında % 35 oranında benzer bir rahatsızlığa rastlanmıştır
Rahatsızlık nasıl başlamakta ve sürmektedir ?
Yarıdan artı kişide belirtilerin aniden başladığı gözlenmiştir % 5070 hastada yakınmaların gebelik, konut değişiklik, cinsel sorun, yakın bir akrabanın kaybı gibi stresli olaylar sonrasında başladığı gözlenmiştir zaman zaman artıp, azalmalar seklinde dalgalanmalar gösterdiği gözlenmiştir Alevlenmelerde stresin etkisinin olabildiğinden bahsedilmektedir
Bu rahatsızlıga ait örnekler
Arıtma seklinde zorlantılar kadınlarda, kontrol etme seklinde olan zorlantılar erkeklerde daha çoğunluktadır Kişiler hastalıklarını gizlemeye, akla yatkın direktifler yaparak önemsememeye eğilimlidirler Oysa temizleme zorlantları sebebiyle deterjan harcamaları yüklü bir miktar oluşturmakta ,keza komşuları ile hali silkeleme, gece yarısı temizlik nedeni ile gurultu yapmaları sonrasında tartışmalara niçin olmaktadırlar
Kesin olamadığı için fazla uzakta yerlerden evine donup,kapısını, elektriğini, tüpünü kontrol eden kişiler bulunmaktadır
Hasar verme zorlantısı olanlar çatal, makas, kibrit, bıçak,ip, hatta tırnak makası gibi kesici ve ceza filmlerinde rastlanabilecek sahneleri anımsatacak araçlara dokunamazlar,bakamazlar Çocuklar ve karşıt cinsiyetteki kişilerle ayni ortamda kalamayabilirler
Bir öteki görünüm de istifleme ve zorlantılı satın almadır Birey çok ucuz olduğu için ,elinde artı olsa da ,gereksinimi olmasa da gördüğü bir mali almadan edemez Ev bir hurdacı dükkanına dönebilir Kişiler tatile bu vesileyle bir araba dolusu tamir malzemesini de beraber götürebilirler pek ama giyeceklere baskı yer bulunur Otomobili olmayan bir birey otomobil lastikleri alıp, bir kenara koyabilir, bir gün gelip araba alırsam, lastiği patlarsa diye düşünebilir Fazla eski tarihe ait faturaları biriktirir, bir gün gelir de bana milyarlık borç çıkarırlar diye 20 takvim senetleri atamazlar
İçinden dine karşın küfürler geçmesi seklinde zorlantıları olan kişiler toplu olarak dinsel ibadetlerden kaçınabilirler her zaman abdest alma,namaz kılma ,pişmanlık etme gibi girişimlerde bulunabilirler
Jurnal hayatta nasıl adlandırılmaktadır?
Ahali aralarında vesvese olarak bilinmektedir Dinle ve temizlikle fazla uğraşıların olduğu ve sözcüğün kökenini Kuran dan aldığı waswasa (beynin şeytani akıl ve kararsızlıklarla haşir nesir olup, ibadetleri yapamamak) tan gelmektedir
SZB (OKB) neden oluşmaktadır ?
Beyinde bir takım bölgelerden salgılanan serotonin ve dopamin denen kimyasal maddelerin rol aldığı sistemlerin fazla çalışması ile ilişkili bulunsa da başka maddelerin de etkin olduğu düşünülmektedir Yine bu kişilerin beyinlerinin bir takım bölgelerinde kan akimi ve metabolizmada artışların olduğu görülmüştür
SZB olan hastaların kişilik yapıları
Bu hastaların % 25 inde obsesif kompulsif kişilik bozukluğu özellikleri bulunmaktadır Bu kişiler çevreleri üstünde denetim oluşturmaya eğilimlidirler Tekrar Tekrar olculu,itinalı olup dışarıdan soğuk ve sert olarak nitelenebilirler Temizliğe düşkün,dakik ve düzenlidirler Çok tutumludurlar ve başkalarına hediye vermeleri, paylaşmaları fazla kısıtlıdır Kendi istedikleri yapılmayıp, karsı çıkıldığında inatçı ve sinirli olabilmektedirler Konuşmalarını uzatmaya ara sıra de gereksiz ayrıntılara dalmaya ve dinleyen Kişinin rahatsız olmasına yol açabilirler
Hastalığın gidisini kotu etkileyen belirleyiciler
Zorlanıların ileri derecede yararsız olması
Beraberinde majör depresyonun bulunması
Eşlik eden bir kişilik bozukluğunun bulunması
Hastalığın çocuklukta başlaması
Saplantılara direnememe (bir zorlantıya yol açması)
Hastalığın gidisini iyi etkileyen belirleyiciler
bir stres sonrası başlaması
Kişinin çevresi ile sağlam ,iyi ilişkiler içinde olması
yakınmalarında artıp,azalma ve yoklamalar seklinde dalgalanmaların olması
SZB ve diğer psikiyatrik rahatsızlıklar
Hastalık en çok depresyon ile bir arada bulunmaktadır Yaklaşık üçte bir hastada SZB ile birlikte majör buhran bulunmaktadır
SZB neden önemlidir
Aşırı temizleme nedeniyle ciltlerinde bozukluklar,yaralar açılabilir
Depresyondaki gibi SZB da da intihar riski vardır
İleri dönemlerde çevreleri ile iletişimleri bozulur,eve kapanıp, çevreden uzaklaşabilirler, evde de daima ayni şeylerle vakit geçirmekten diğer is yapamayabilirler net
Cinsel ilişkiden kaçınabilir, olabilecekse bile bunu bir kurallar silsilesi haline getirip, ayrılık ve boşanmalara zemin hazırlayabilirler
İslerini çok yavaş yaptığından ve kayıtlı kalıpların dışına çıkamadığından is verimi düşüp,mesleki sorunlar yasayabilir çevrelerini etkileyip ,çocukları ve esinin hayatlarını kısıtlayabilir
SZB tedavisi :
1)Ilaç tedavisi: Depresyonda da kullanılan ve antidepresan denen ve serotonin sistemine etkili ilaçlarla çare,psikiyatrist kontrolünde yapılmalıdır İlaçların tiryakilik potansiyeli yoktur
2)Davranışçı çare: Kişiye saplantılarının miktar ve şiddetine kadar bahşedilen ödevlerle zorlantılarını yerine getirmeleri engellenir % 6075 hastada basarili sonuçlar vermektedir
alıntı *