Öfke her beşerde olan, olması gereken bir histir. Öfke çoklukla makus bir his olarak anılmaktadır lakin yerinde ve gereğince olduğunda öfke aslında şahsa düzgün gelen bir histir. Bilhassa öfke duygusu bireye bir ileti vermektedir. Buradaki ileti, bir şeylerin değişmesi gerektiğidir. Kişi adaletsizlik karşısında öfkelenir, tehdit karşısında öfkelenir, hakaret karşısında öfkelenir vs. Kısaca kişi kendisine maddi ya da manevi ziyan gelebilecek her türlü fikir ve aksiyona öfkelenir. Bu öfke aslında kişinin kendisini müdafaasını sağlar. Öfkeye neden olan durumun değişmesi için şahsa motivasyon sağlar. Örneğin, kişi haksızlığa uğramışsa, bunu düzeltmek için motive olur, ya da adaletsizlik karşısında adaletsizliği düzeltmeye çalışır. Öfke bazen karşınızdaki kişinin size nasıl davranması gerektiğiyle alakalı bilgi de verir. Örneğin arkadaşınızın size el-kol latifesi yapması karşısında öfkelendiğinizde, arkadaşınız size bu çeşit latifeleri yapmaması gerektiğini anlamaya başlar. Elhasıl öfke her vakit makûs ve olmaması gereken bir his değildir. Bir çok kişi öfke hissini makus ve şahıslarda olmaması gereken bir his olarak görür ve bu yolda çalışmalar yapar. Pekala o halde, öfke ne vakit sorun haline gelmeye başlar? İnsanların kendi öfkesi yüzünden ne vakit başı belaya girer ?
Öfkenin bireye sağladığı yararlar olsa da birebir hal de şahsa ziyan verdiği istikametleri de vardır. Öfkenin ortaya çıkması farklı formlarda olabilmektedir. Bunlar ortasında; hırçınlık, kızgınlık, hudut, nefret, şiddet, sözel ya da fizikî saldırganlık, bağırma vs. Öfkenin ortaya çıkış biçimindeki yoğunluğu fazla olduğunda, denetim edilemediğinde, kişinin kendisine yahut etrafına ziyan verir hale geldiğinde ve sık sık öfkeli hissetme durumu olduğunda öfke artık tehlikeli bir hal almaya başlar. Öfke tehlikeli bir hal aldığında;
- Bireyde fizyolojik olarak istenmeyen hormonal reaksiyonlara yol açabilmektedir. Bunlar ortasında, testestoron hormonu, norepinephrine hormonu, epinephrine hormonu sayılabilir. Bu hormonların bedendeki artışı ya da azalışı kişinin bağışıklık sistemini zayıflatarak, hastalıklara karşı kişiyi daha savunmasız bırakabilmektedir.
- Kişinin öfke hissinin yoğunluğu arttıkça, kişi etrafına duygusal olarak, sözel olarak ya da fizikî olarak saldırmaya başlar. Öfkenin denetim edilemez bir duruma gelmesi halinde ataklar sistemli olarak devam eder, ve kişi yavaş yavaş etrafını kaybetmeye başlar ya da etrafının ona göstermiş olduğu toleransı kaybetmeye başlar. Kişi etrafına daima öfkelendiğinde, öfkelenmesine sebep olan bahis da çözümsüzlükle sonuçlanır.
- Öfke kişiyi kısır bir döngüye sokar. Öfke hali sık sık tekrarlandığında kişinin toplumsal bağlarında de bozulmalar meydana gelir. Toplumsal alakaları bozulan kişi daha ağır öfke hissetmeye başlar. Öfke hissini sık sık hisseden bireyin iş hayatındaki ya da akademik hayatındaki verimliliği düşmeye başlar,verimliliği düşen kişi ise kendisini daha çok öfkeli hisseder. Öfke ağır hissedildiğinde kişinin muvaffakiyetlerinin önüne geçen bir hal alır ve kişi başarısızlıkla karşılaştığında daha çok öfke hissedecektir. Özcesi ağır öfkeyi sık sık hissettikçe hayatta bir çok şey aykırı sarfiyat, ve zıt gitgide daha çok öfke gelir bu kişiyi bir kısır döngüye sokar.
- Öfke hissinin ağır olduğu yerde kişinin çaresizliği vardır. Etrafına sık sık öfkesini gösteren kişi vakitle yalnız kalacaktır, sorunlarını tek başına çözme hünerleri zayıflayacaktır. Sorun çözme kapasitesi ne kadar fazlaysa kişinin öfkesi o kadar sağlıklı olacaktır.
- Öfke demek mutsuzluk demektir. Sık sık öfkelenen insanların çoklukla kaşları çatıktır, hayattan mutlu değillerdir ve kendilerini ne ile keyifli edeceklerini çok bilemezler, bilseler de bunu günlük hayatlarına çok fazla sokamazlar. Ekseriyetle insanların yanlışını görme eğilimindedirler.Bu yüzden ziyanlı olan, sağlıklı olmayan öfke mutsuzluğu beraberinde getirir.
- Sık öfkelenen bireylerin verdiği kararlar ekseriyetle sağlıklı kararlar değildir. Öfkenin ağır olması demek, hissin ağır olması demektir. Rastgele bir hissin ağır olduğu sırada karar vermek birçok vakit sağlıklı değildir. Örneğin çok fazla üzgün olduğunuzda, çok fazla keyifli olduğunuzda, çok fazla kırılmış olduğunuzda. Rastgele bir hissin ağır olması durumunda karar vermek kişiyi sonrasında pişmanlığa götürebilmektedir.
- Sıhhatsiz öfke kişinin performansını düşürebilmektedir. Öfkeyi ağır hissettiğiniz bir anda ders çalışamazsınız ya da işinize yoğunlaşamazsınız. Daima öfkeli şahısların gücü, çoğunlukla vücudunda ve ruhunda kayba uğrar. Yani, gücünü çoğunlukla öfkesine verdiğinden ötürü ruhen ve fiziken çöküş yaşayabilmektir. Bu türlü şahısların bir şeylere tahammülleri yoktur ve bir şeyler yapma konusunda isteksizlerdir. Cinsellikle alakalı sorunlar de bu noktada sıklıkla görülebilmektedir.
Öfkeyle Nasıl Uğraş Edebilirim:
Sağlıklı olmayan öfke hem bireye hem etrafa yıkıcı ziyanlar verebilmektedir. Bu sebeple öfkeyle gayret etmek için bir kaç pratik formülün kullanılması hayli yararlı olacaktır. Kişi çok fazla öfkelendiğinde vücudunda bir kadro reaksiyonlar görülmeye başlar. Bunlar ortasında kalp atışının hızlanması, adrenalin salgısında artma, kan basıncının yükselmesi, nefes alıp vermede sıklaşma sayılabilir. Unutulmamalıdır ki, öfkeyle çaba etmek demek öfkeyi yok etmek değildir. Öfke hiç bir vakit yok edilemez, yalnızca denetim edilebilir. Öfkenin denetim altına alınabilmesi için kişinin öncelikle öfke durumunda neler yaşadığına, neler hissettiğine, neler düşündüğüne odaklanması gerekir. O an kişiyi öfkelendiren durum tam olarak nedir? Bireyler en çok engellendiklerinde, haksızlığa uğradıklarında öfkelenirler. Bireyde rastgele bir sebepten dolayı sağlıklı öfkeden fazla sıhhatsiz öfke çıkıyorsa, kişi kesinlikle bunların dinamiklerine odaklanması gerekmektedir. Hislere ne kadar çok mana verilirse, geçmişle ne kadar ilişkisi kurulursa öfke o derece denetim edilebilir olacaktır. Kişi öfkelendiğinde kendi kendine konuşabilir, bu kişinin kendisini dinlemesine ve öfkesinin sözcüklere dökülebilmesini sağlar. Kendi kendine konuşmaya ek olarak kişi günlük tutabilir yahut arkadaşlarıyla bu durumu paylaşabilir. Öfkeyi denetim etmenin öteki bir yolu ise ortamdan ve öfkelenen bireylerden uzaklaşmaktır. Beşerler öfkelendiğinde çoğunlukla mantıklı düşünemez ve aksiyonlarda bulunamazlar. Bu sebeple öfke duyulan bireyden yahut ortamdan uzaklaşmak da öfkeyi denetim edebilmenin yollarından biridir. Son olarak öfke denetimi için psikoterapi sürecine girmek hayli yararlı olacaktır. Yapılan araştırmalara nazaran öfke denetimini sağlamak için psikoterapi sürecine girmek en tesirli yollardandır. Psikoterapi sürecine giren şahıslar öfkelerini sağlıklı bir halde yönetme hünerine sahip olmakla bir arada, kendilerini daha düzgün tabir etme hüneri kazanmaktadırlar. Bu durum kişinin hem iç dünyasında hem de toplumsal etrafında daha güzel hissetmesini sağlamaktadır.