Oksidatif stres

Muaf radikaller vücudumuzda besinlerin oksijen kullanarak kuvvete çevrilmesi sırasında oluşan metabolik yan eserlerdir. Hür radikaller (reaktif oksijen türleri) kararsız bir yapıdadırlar ve kararlı hale gelmek için hücrelere saldırarak hasar oluştururlar. Antioksidanlar ise özgür radikalleri etkisiz hale getirerek hücreleri bu hasarlardan korurlar. Hür radikaller ve antioksidanlar vücutta istikrarda olmalıdır ki, antioksidanlar muaf radikalleri etkisiz hale getirebilsin. Şayet hür radikal seviyesi, antioksidan seviyesine nazaran artar ise muaf radikaller hücrelerde oksidatif hasarlara yol açar ve bu duruma oksidatif gerilim denir.

Oksidatif gerilim bir hastalık değildir, gelgelelim illete yol açabilecek ya da hızlandıracak bir etkendir. Çoklukla gözetici sıhhat tedbirleri için kıymetli bir uyarandır. Lakin tehlikeli olan oksidatif gerilimin rastgele bir semptomunun olmamasıdır. Bu durum tespit edilmez ve düzeltilmezse önemli sıhhat dertlerine ve illetlere neden olabilir. Toksin ya da patojenlere maruz kalmak, zayıf antioksidan defans sistemi, sistemsiz hayat hali, şiddetli ağır egzersiz ve günlük metabolik eserler, oksidatif gerilime neden olur.

Birtakım durumlarda oksidatif gerilim seviyesini sıradana nazaran daha çokça arttırır.

Örneğin;

• Gebelik
• Hormon replasman tedavisi
• Veladet denetim hapları
• Ağır egzersizler sonrasında
• Güneş ışınlarına çokça maruz kalınması
• Şiddetli alkol tüketiminde
• Elektromanyetik radyasyon
• Sigara tasarrufu
• Kronik inflamasyonlar Bu türlü durumlarda antioksidan alımına daha çok dikkat edilmelidir.

Diyet ve suplementlerle hür radikalleri azaltıp, antioksidanları arttırmak :

Vücutta antioksidan defans sistemini etkileyen birçok faktör vardır. Kişisel genetik yapı ve vücudun maruz kaldığı çevresel etmenler. Maatteessüf çağdaş hayat biçimi, etraf kirliliği, gerilim, düşük kaliteli besinler, istikrarsız beslenme, daha çok hür radikale maruz kalmamıza neden oluyor. Fizyolojik olarak üretilen antioksidanlar bu kadar hür radikali nötralize etmek için ehil olmayabiliyor.

Antioksidanlardan varlıklı besin seçimleriyle beslenme düzenlenerek vücudun bağımsız radikallere karşı savunması arttırılabilir.

Meyve, zerzevat ve yağlı tohumları içeren bir beslenme tertibi; vitamin, antioksidan ve başka antioksidan karakterindeki mikro besin öğeleri için güzel bir egzojen kaynak oluşturur ve oksidatif gerilime karşı hücresel yanıtı arttırır.

Örneğin C vitamini üzere esansiyel vitaminler birçok farklı reaktif oksijen tipleri üzerinde azaltıcı ve baskılayıcı tesiri vardır ve insan vücudunda sentezlenemez. Epidemiyolojik çalışmalar, antioksidanlardan varlıklı beslenen kişilerin, sıhhatlerinin daha uygun olduğunu desteklemektedir. Yerküre sıhhat örgütü (WHO) epidemiyolojik çalışmaların sonucu, günlük en az 400gr meyve ve zerzevat tüketimini önermektedir.

Hücrenin her kesimi farklı bir antioksidan tarafından korunur. Bu nedenle çeşitli beslenmek değerlidir. Örneğin; muaf radikallere karşı, kimi besin öğeleri hücrenin içinde, kimileri hücre duvarının dışında, kimileri hücreyi çevreleyen kanda ve kimileri da hücre membranlarında savunma yapar. Bu nedenle hem egzojen hem de endojen antioksidanlara gereksinimimiz vardır.

Antioksidanlara örnek olarak :

• C vitamini hücre dışı sıvıyı korur ve E vitaminini yeniler.
• E vitamini hücre duvarını korur.
• Karotenoidler (beta karotenoid, laykopen, lutein ve besinlerde bulunan öbür renkli bileşikler, sarı, al, turuncu üzere,insanların tükettiği meyve ve sebzelerin içeriğinde 60′ın üzerinde karotenoid bulunmuştur.)
• Tioller hücre içini korur (lipoik asit ve glutatyon üzere sülfür içeren bileşikler).
• Ko-enzim Q10 mitokondriyi korur ve yaşlanmayı yavaşlatır.
• Flavonoidler DNA’yı, elastin ve kolajen dokuyu korur böylelikle yaşlanmayı yavaşlatırlar.
• Enzimler; süperoksit dismutaz, glutatyon peroksidaz, katalaz, hücrelerdeki özgür radikalleri nötralize eder. Bunlar dışarıdan alınamaz, vücut tarafından üretilen endojen antioksidanlardır. Lakin beslenmeyle alınan selenyum, bakır, çinko ve manganez üzere eser minerallere gereksinim duyarlar.

Antioksidan alımını düzenlemek için diyette sık değişiklikler yapmak ehil olmayabilir. Diyet bir mütehassıs tarafından hazırlanmalı ve gerekli antioksidanları içeren besinler diyete eklenmelidir.

Oksidatif gerilimi azaltmak için umumi tavsiyeler :

• Istikrarlı bir beslenmeniz olsun; ehil ölçüde meyve ve zerzevat tüketin şayet mümkünse bunları organik seçmeye itina gösterin. Bol su için, yağlı, kızarmış ve işlenmiş yiyeceklerden kaçının.
• Şiddetli şeker ve tuz tüketiminden kaçının ve rafine edilmeyen eserleri tercih edin.
• Alkol alımınızı kısıtlayın. • Daha çok çay (yeşil çay) ve daha az kahve tüketin.
• Sistemli bir biçimde orta seviye spor yapın lakin çoka kaçmayın. Vücudunuzu çok zorlamak özgür radikal seviyesini arttırır.
• Kirlilikten mümkün olduğunca uzak durun, toksik materyaller oksidatif gerilime neden olur. Endüstriyel kirlilik, araç kirliliği, yiyeceklerdeki toksik hususlar ve sigara dumanından uzak durun.
• Uykusuzluk oksidatif gerilime neden olur, bu nedenle uykunuzu sistemli almaya çalışın.
• Uzun mühlet ultra viyole ışınlarına maruz kalmaktan ve güneş altında kalmaktan sakının. Güneş altındayken kesinlikle esirgeyici krem sürün.
• Kan şekerinizi, kolesterolünüzü ve tansiyonunuzu nizamlı ölçtürün ve denetim altında tutun.
• Şayet hormon alıyorsanız (doğum denetim hapları ya da hormon replasman tedavisi) oksidatif geriliminizi denetim altında tutun.
• Ölçüsüz zihinsel ve fizikî gerilimden uzak durun.
• Kendinize rahatlayacak devir tanıyın ve sizi bahtiyar eden şeyler yapın.