Eğer çocuğunuzun okula giderken ayakları geri geri gidiyorsa, arkadaşlarıyla görüşmek istemiyorsa, geceleri altını ıslatıyorsa, derslerdeki başarısı birden bire düştüyse akran zorbalığına maruz kalıyor olabilir Medical Park Gebze Hastanesi Bilirkişi Klinik Psikolog Yıldız Biber Güven, Sınıflarda çoğalan öğrenci sayısı akran zorbalığını arttırdı Öğrenciler arasında rekabetin fazla artı pekiştirilmesi de nedenler arasındadedi ve ailelere şu uyarılarda bulundu:
Yaşıt zorbalığı bir ya da aniden fazla çocuğun, kendilerinden daha kuvvetsiz olanları kasti ve sürekli olarak rahatsız etmesi ve kurbanın kendini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık türüdür Zorbalık ve saldırganlık aralarında oysa ayrımın iyi yapılması gerekir Çünkü kavgacı ve şiddet taşıyan davranışlar birbirine denk çocuklar arasında görülürken despotluk, kurbanın korkmasına, acı çekmesine neden olur ve güçlerde dengesizlik gözlenir Kurban göre bir tahrik laf konusu değildir Zinde olan, daha az enerjik olan çocuğa zorlama yapar, fiziki, sözel ve psikolojik saldırılarda bulunur
Kurban olan çocuklar daha kaygılı
Genel olarak 716 yaş aralarında görülen despotluk, 915 yaşları arasında en üst düzeye çıkar Zorbalar ve kurbanlar genel olarak benzer sınıfta yer alır ve benzer yaşta olurlar Toplumsal becerilerin gelişmesi nedeniyle kurbanların yaşları arttıkça zorbalığa uğrama düzeyleri düşer Okulda ve sınıfta yalnız hisseden, etkinliklere katılmayan, dost edinmeyen, irtibat başlatmada sorun yaşamış ve kendini kanıtlama becerilerinden mahrum çocukların akran zorbalığına maruz kalma riski daha yüksek Kurban olan çocuklar diğer çocuklara kıyasla daha acelecilik, güvensiz, mutsuz, utangaç ve daha aklıselim olabilirler
Saldırgan yetiştirilenler despotluk uyguluyor
Yaşıt zorbalığını uygulayan çocukların en manâlı ihtiyaçları, diğer çocuklar üstünde baskınlık hazırlamak ve kontrolü elinde tutmaktır Bu çocuklar çoğunlukla agresif tutumlar takınarak bir gruba lider olabileceğini erken yaşta keşfetmişlerdir Despotluk uygulayan çocuklar, saldırganlığın gücünü genelde evlerinde öğrenirler ya da benzer disiplin şekillerine maruz kalarak yetiştirilirler Ayrıca bu çocuklar, genelde dışa dönük şahsiyet özellikleri sergilerler Dostluk kurmayı ve sürdürmeyi seven, sosyal ilişkilerden hoşlanan, arkadaşları arasında popüler olan çocuklardır Benlik saygıları ve endişe düzeyleri düşük değildir fakat empati kurmada zorlanırlar
Okul başarısı düşüyorsa dikkat
Akran zorbalığına maruz kalan çocuklarda, travmatik stres belirtileri ve buhran gibi sorunlar görülebilir Bilhassa despotluk eylemleri aralıksız ışık halkası geldiğinde niyet olan çocukların somut ve zihinsel gelişim süreci bozulabilir Çocuğun mektep başarısında hiçbir sebep yokken gerileme yaşaması, arkadaşlarıyla görüşmek istememesi, yatağını ıslatmaya başlaması veya ıslatma sayısında artış olması, kabus ve sayıklamaların başlaması, iştahsızlık gibi durumlar yaşanıyorsa, ebeveynlerin dikkatli olması gerekiyor Zorbalık türleri fiziksel zorbalıkla sınırlı yok Psikolojik ve hissi, sözel, bedensel ve siber zorbalık edinmek üzere çoğu çeşidi vardır
Anne baba tutumları çocuğu kurban yapabilir
Yaşıt zorbalığının sebeplerini incelerken mektep ve aile ortamı, içinde yaşanılan toplumun özellikleri birlikte değerlendirilmeli Zorbalığın başlıca nedenleri arasında sınıflarda büyüyen öğrenci sayısı, öğrenciler arasında rekabetin çok fazla pekiştirilmesi, sorunların güçlü olarak çözülebileceğine olan inanç ve tutumlar, kurbanın düşük benlik saygısı sayılabilir Aile hayatındaki gergin ve sürtüşmeli ilişkiler çocuklar için güvensiz bir etraf yaratabilir
Çocuklar yaşanan problemlerin öfke ve saldırganlık ile çözüldüğüne tanık oluyorlarsa, saldırganlığı sorun çözücü bir yol olarak öğrenebilir Keza anne ile olumlu bağlanmanın gerçekleşmemiş olması, çocuğun fazla güvensiz olmasına, çevresine karşısında kuşkucu ve düşmanca tutumlar içine girmesine niçin olabilir öte yandan öğrenme sürecinde destekleyici anne baba tutumları yerine aşırı cezalandırıcı tutumların yer alması veya fazla koruyucu, eksik denetleyen, ve eleştirel anne baba tutumlarının çocukta kurban olma olasılığını artırır
Tutarlı ve istikrarlı davranın
Ebeveynler, çocuğun mağdur olduğunu öğrendiğinde ağırbaşlı davranmalı Sorunu okulun çözmesi için vakit tanımalı Çocuklarını dinlemeli ve ona güvenmeliler Hissettikleri hakkında konuşarak, zorbalığa uğramasına neden olan özellikleri konusunda çocuklarını güçlendirmelidirler Anne babalar çocuğunun acımasız olduğunu öğrendiğinde ise onlarla ağırbaşlı ama ciddi bir şekilde konuşmalı Çocuklarına bu davranışlara maruz kalan arkadaşının duygusunu anlatmalı, empati kurmasını sağlamalı Bu nesil davranışları katiyen onaylamayacaklarını emin bir dille belirtmeliler Diğer konularda olduğu gibi bu konuda da tutarlı ve kararlı yararlanmak fazla kayda değer
Aileye düşen görevler:
· Çocukların, agresif davranışlarla istedikleri yerine getirilmemeli
· Çocuklara, sosyal olgunluğuna yerinde görevler verilerek kendine güvenin gelişmesi yönünde desteklenmeli
· Çocuklar kızgın ve öfkeliyken onlarla tartışmamalı, çocuk sakinleştikten daha sonra bu durum birlikte konuşularak değerlendirilmelidir
· Aileler çocuklarıyla sorgulayıcı nitelikte değil, paylaşım amacıyla sohbet etmeli
· Aileler çocuğun izlediği TV programları, filmler ve oynadığı bilgisayar oyunları, konusunda seçici ve dikkatli olmalı
· Aileler çocuklarıyla daha kaliteli vakit geçirmeli, despotluk davranışlarına karşı dikkatli ve dikkatli olmalı
· Aileler çocuklarının öteki arkadaşlarının yanında popüler olması yönündeki arzularını, çocuklarına yansıtmaktan kaçınmalı
· Aileler, çocuklarının davranışları ile ilgili olarak çoğunlukla öğretmenlerinden veri almalı ve eğer bir alanda sorun belirtilirse, çocuğuna nasıl yardım edebileceği konusunda öğretmenler ve uzmanlar ile işbirliği yapmalı
Yaşıt zorbalığı bir ya da aniden fazla çocuğun, kendilerinden daha kuvvetsiz olanları kasti ve sürekli olarak rahatsız etmesi ve kurbanın kendini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık türüdür Zorbalık ve saldırganlık aralarında oysa ayrımın iyi yapılması gerekir Çünkü kavgacı ve şiddet taşıyan davranışlar birbirine denk çocuklar arasında görülürken despotluk, kurbanın korkmasına, acı çekmesine neden olur ve güçlerde dengesizlik gözlenir Kurban göre bir tahrik laf konusu değildir Zinde olan, daha az enerjik olan çocuğa zorlama yapar, fiziki, sözel ve psikolojik saldırılarda bulunur
Kurban olan çocuklar daha kaygılı
Genel olarak 716 yaş aralarında görülen despotluk, 915 yaşları arasında en üst düzeye çıkar Zorbalar ve kurbanlar genel olarak benzer sınıfta yer alır ve benzer yaşta olurlar Toplumsal becerilerin gelişmesi nedeniyle kurbanların yaşları arttıkça zorbalığa uğrama düzeyleri düşer Okulda ve sınıfta yalnız hisseden, etkinliklere katılmayan, dost edinmeyen, irtibat başlatmada sorun yaşamış ve kendini kanıtlama becerilerinden mahrum çocukların akran zorbalığına maruz kalma riski daha yüksek Kurban olan çocuklar diğer çocuklara kıyasla daha acelecilik, güvensiz, mutsuz, utangaç ve daha aklıselim olabilirler
Saldırgan yetiştirilenler despotluk uyguluyor
Yaşıt zorbalığını uygulayan çocukların en manâlı ihtiyaçları, diğer çocuklar üstünde baskınlık hazırlamak ve kontrolü elinde tutmaktır Bu çocuklar çoğunlukla agresif tutumlar takınarak bir gruba lider olabileceğini erken yaşta keşfetmişlerdir Despotluk uygulayan çocuklar, saldırganlığın gücünü genelde evlerinde öğrenirler ya da benzer disiplin şekillerine maruz kalarak yetiştirilirler Ayrıca bu çocuklar, genelde dışa dönük şahsiyet özellikleri sergilerler Dostluk kurmayı ve sürdürmeyi seven, sosyal ilişkilerden hoşlanan, arkadaşları arasında popüler olan çocuklardır Benlik saygıları ve endişe düzeyleri düşük değildir fakat empati kurmada zorlanırlar
Okul başarısı düşüyorsa dikkat
Akran zorbalığına maruz kalan çocuklarda, travmatik stres belirtileri ve buhran gibi sorunlar görülebilir Bilhassa despotluk eylemleri aralıksız ışık halkası geldiğinde niyet olan çocukların somut ve zihinsel gelişim süreci bozulabilir Çocuğun mektep başarısında hiçbir sebep yokken gerileme yaşaması, arkadaşlarıyla görüşmek istememesi, yatağını ıslatmaya başlaması veya ıslatma sayısında artış olması, kabus ve sayıklamaların başlaması, iştahsızlık gibi durumlar yaşanıyorsa, ebeveynlerin dikkatli olması gerekiyor Zorbalık türleri fiziksel zorbalıkla sınırlı yok Psikolojik ve hissi, sözel, bedensel ve siber zorbalık edinmek üzere çoğu çeşidi vardır
Anne baba tutumları çocuğu kurban yapabilir
Yaşıt zorbalığının sebeplerini incelerken mektep ve aile ortamı, içinde yaşanılan toplumun özellikleri birlikte değerlendirilmeli Zorbalığın başlıca nedenleri arasında sınıflarda büyüyen öğrenci sayısı, öğrenciler arasında rekabetin çok fazla pekiştirilmesi, sorunların güçlü olarak çözülebileceğine olan inanç ve tutumlar, kurbanın düşük benlik saygısı sayılabilir Aile hayatındaki gergin ve sürtüşmeli ilişkiler çocuklar için güvensiz bir etraf yaratabilir
Çocuklar yaşanan problemlerin öfke ve saldırganlık ile çözüldüğüne tanık oluyorlarsa, saldırganlığı sorun çözücü bir yol olarak öğrenebilir Keza anne ile olumlu bağlanmanın gerçekleşmemiş olması, çocuğun fazla güvensiz olmasına, çevresine karşısında kuşkucu ve düşmanca tutumlar içine girmesine niçin olabilir öte yandan öğrenme sürecinde destekleyici anne baba tutumları yerine aşırı cezalandırıcı tutumların yer alması veya fazla koruyucu, eksik denetleyen, ve eleştirel anne baba tutumlarının çocukta kurban olma olasılığını artırır
Tutarlı ve istikrarlı davranın
Ebeveynler, çocuğun mağdur olduğunu öğrendiğinde ağırbaşlı davranmalı Sorunu okulun çözmesi için vakit tanımalı Çocuklarını dinlemeli ve ona güvenmeliler Hissettikleri hakkında konuşarak, zorbalığa uğramasına neden olan özellikleri konusunda çocuklarını güçlendirmelidirler Anne babalar çocuğunun acımasız olduğunu öğrendiğinde ise onlarla ağırbaşlı ama ciddi bir şekilde konuşmalı Çocuklarına bu davranışlara maruz kalan arkadaşının duygusunu anlatmalı, empati kurmasını sağlamalı Bu nesil davranışları katiyen onaylamayacaklarını emin bir dille belirtmeliler Diğer konularda olduğu gibi bu konuda da tutarlı ve kararlı yararlanmak fazla kayda değer
Aileye düşen görevler:
· Çocukların, agresif davranışlarla istedikleri yerine getirilmemeli
· Çocuklara, sosyal olgunluğuna yerinde görevler verilerek kendine güvenin gelişmesi yönünde desteklenmeli
· Çocuklar kızgın ve öfkeliyken onlarla tartışmamalı, çocuk sakinleştikten daha sonra bu durum birlikte konuşularak değerlendirilmelidir
· Aileler çocuklarıyla sorgulayıcı nitelikte değil, paylaşım amacıyla sohbet etmeli
· Aileler çocuğun izlediği TV programları, filmler ve oynadığı bilgisayar oyunları, konusunda seçici ve dikkatli olmalı
· Aileler çocuklarıyla daha kaliteli vakit geçirmeli, despotluk davranışlarına karşı dikkatli ve dikkatli olmalı
· Aileler çocuklarının öteki arkadaşlarının yanında popüler olması yönündeki arzularını, çocuklarına yansıtmaktan kaçınmalı
· Aileler, çocuklarının davranışları ile ilgili olarak çoğunlukla öğretmenlerinden veri almalı ve eğer bir alanda sorun belirtilirse, çocuğuna nasıl yardım edebileceği konusunda öğretmenler ve uzmanlar ile işbirliği yapmalı