Demir, beyne oksijen taşınmasını, dolayısıyla beynin çalışmasını sağlıyor
Okula dışarı giden, sınava hazırlanan çocuklar verimli edebilmek için öğünlerinde demirden zengin olan kırmızı et, yumurta, kuru baklagilller, pekmez, kuru kayısı, koyu yeşil yapraklı sebzeleri yeterince almalı
Çocuğunuza dinç gıda alışkanlığı kazandırmak istiyorsanız buna minik yaşlardan başlamalısınız Özellikle tost ve hamburger, patates kızartması, kolalı içeceklerin bulunduğu kantinlerden karnını doyurmasındansa beslenme çantası alışkanlığı kazandırın Çocuğunuzun gıda çantasında öğle yemeğine dek arada yiyebileceği bir meyve, öğle yemeğinde ekmeğinin arasına konulacak peynir ya da ettavuk yanına bir kutu ayran ya da bir kutu süt, yanına kuru meyveli biriki dilim kek veya evde üretilmiş börek konulabilir Özel Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Besin ve Perhiz Bölümü ’nden Diyetisyen Aşke Korkmaz ve Ayça Ilıca, yaşa kadar beslenmenin nasıl olması gerektiği konusunda bilgi verdi
Bebeklik döneminde besin nasıl olmalı, nelere uyarı edilmeli?
Ilk altı ay önerilen tek şey anne sütüdür Anne sütü dek nitelikli, hesaplı ve pratik diğer bir besin daha yoktur
Altıncı aydan itibaren bebeklerin lüzum enerji gereksinimlerinin artmış olması, gerekse fizyolojik değişikliklerinin karşılanması nedeniyle ilave besinlere geçilmeli Bu sayede değişik tatlarla tanışan bebekler sonraki aylarda yeme alışkanlığını basit kazanırlar Kuşkusuz bu besinler bebeklerin ayına uygun olarak sıralandırılarak verilmeli Besleyici değeri yüksek fakat alerji yapma niteliği az olan besinler ön planda tutulmalı Elma ve şeftali gibi asitsiz taze meyve suları ya da bu meyvelerin püresi, patates, havuç gibi gaz yapmayacağı aşina sebzelerle başlamak üzere hazırlanan sebze çorbaları ya da sebze püresi, pirinçli çorbalar, yoğurt, peynir, pekmez, ekmek, yumurta bebek beslenmesinde kullanılan ek gıdalar Bu besinler bebeğin ayına kadar sırasıyla beslenmesine eklenmeli
Annelerin bebekleri için hazırladıkları yemeklerde kullandıkları malzemelerin mevsiminde olmasına uyarı edilmeli, hem hazırlama aşamasında zorunlu olan hijyen kurallarına uyulması da çok önemlidir
Gıdaların teker teker denenmesi, ayrıca oluşabilecek alerjik reaksiyonun ayrım edilmesinde hem de lezzetinden hoşlanılmayan gıdanın tespitinde menfaat sağlar Bal, alerji yapma olasılığı nedeniyle iki yaşından önce tercih edilmemeli
Peki çocukluk döneminde nelere uyarı edilmeli?
Çocukluk dönemi çok geniş bir aralığı içine alır Bir yaşını tamamlamış olan ve herhangi bir afiyet sorunu olmayan bir çocuğun artık bütün besin gruplarını tüketebilecek ışık halkası gelmiş olması gerekir Anne sütü alımı varsa bir yaşa değin buna da devam edilmesi öğüt edilir
Birbeş yaş arası olan ve okul öncesi dönem olarak da adlandırılan dönemde evde kazanılan doğru gıda alışkanlıkları, okul dönemindeki alışkanlıkları ve erişkin olduklarındaki oluşabilecek sağlık sorunları aralarında yakın bir ilişki vardır Bu dönemde dürüst gıda alışkanlıkları kazanma konusunda anne, baba ve aile büyüklerinin örnek teşkil etmeleri kayda değer Bu yaş grubunda jurnal olarak her beslenme grubundan tüketmesi sağlanmalı, jurnal gıda düzenleri ona göre ayarlanmalı Natürel ki yapılacak maddi aktivite varsa bu da almaları gereken besin miktarlarını etkiler Besin grubu olarak; süt ve ürünleri, et grubu, sebze meyve grubu, yağ grubu ve tahıllar yer almalı
Mektep çağı döneminde özellikle dikkat edilmesi gereken nokta, çocuğun mutlaka kahvaltı yaptırılıp okula gönderilmesidir Keza mektep kantinlerinde ve yemekhanelerinde bahşedilen yemek çeşitliliği de kayda değer Bu yaş grubuna özel olarak hazır mönülerin uygulanması gerekir Bu dönemde yanlış kazanılan besin alışkanlıkları ileriki yaşlarda çoğu hastalığa yakalanma riskini arttırır
Çocukların kahvaltısı nasıl olmalı?
12 dilim peynir çeşidi, bütün tahıllı ekmek, zeytin, pekmezbal, süt, haftada iki üç kere yumurta veya omlet, taze meyve, evde üretilmiş kuru meyveli kek veya börek çocukların kahvaltılarında olabilecek gıdalardır
Okul çağı çocukları nasıl beslenmeli?
Bu yaş grubu çocukların oldukça faal oldukları ve gelişimlerinin en yüksek düzeyde seyrettiği düşünülerek gereksinimleri karşılayacak ayrıca besleyici değeri yüksek hem de çocukların severek tüketebileceği gıdalarla beslenmesi gerekir her zaman olduğu gibi her öğün kendi içerisinde yeterli miktarlarda karbonhidrat, protein ve yağ içermeli Mutlaka kahvaltı arkasına ara öğün, öğle yemeği, bunu takip eden bir ya da iki minik ara öğün ve akşam yemeği, okul çocuğunun gereksinimlerini karşılayacak yemek sistemidir Bilhassa çocukların belli başlı öğünlerde esas gıda grubumuz olan ekmek ve ekmek türevi olan çorba, pilav makarna gibi gıdalar, ettavuk haftada minimum bir gün balık ve mevsiminde olan herhangi bir sebze yemeği, bunun yanına oldukça önemli kalsiyum kaynakları olan süt ve yoğurt ayrıca ana öğünlerde ayrıca de ara öğünlerde tükettirilmeli
Çocuğun beslenme çantasında neler olmalı?
Çocukların her öğününde karbonhidratprotein yağ dengesinin olması istenir Eğer çocuk kahvaltısını evde yapıp çıkıyorsa, öğle yemeğine dek arada yiyebileceği bir meyve, öğle yemeğinde ekmeğinin arasına konulacak peynir ya da ettavuk, yanına bir kutu ayran veya bir kutu süt, yanında kuru meyveli biriki dilim kek ya da evde üretilmiş börek, gıda çantasına konulabilecek alternatifler olabilir
Çocuk iştahsızsa ne yapmalı?
Anneleri en çok üzen ve telaşlandıran konulardan bir adam başına çocuklarının yemek yemek yememesidir ‘Çocuğumu doyuramıyorum, aç kalıyor ’ düşüncesiyle ne yapacaklarını hayran eden anneler, içten sandıkları çoğu hatalı yaparak yemek yemek yemeği ya çocukları için cefa haline getirirler veya kendileri için büyük bir tehdit unsuru oluştururlar
Çocuklarda iştahı etkileyen en büyük etkenlerden biri öğün aralarında abur cubur yemeleridir Bu tip durumlarda çocuk, sofra düzenine alıştırılmalı Çocuğunuz bir yaşına geldiğinde aile sofrasına oturmalı ve yemek yemek zamanının aileyle biraraya gelinen, eğlenceli bir zaman olduğunu öğrenmeli
Tabağını çok doldurmayın
Çocuğunuzun gereksinimlerini karşılayacak minik ara kahvaltılar ya da meyveler, kahvaltıyla öğle yemeği arasında, öğle yemeğiyle akşam yemeği arasında verilebilir Ama bu öğünler iştahı kapatacak miktarda ve belli başlı öğün saatine çok yakın olmamalı
Ayrıca yemek tabaklarının çocuğunuzun ilgisini çekecek tarzda renkli ve eğlenceli olması, tabağına yiyebileceği dek yemek konması çocuğunuzun fazla daha hevesli yemek yemesini sağlar
Çocuğunuzla alışveriş yapma, sofra hazırlanırken takviye isteme, hatta onun da yemek yemek hazırlanmasında katkıda bulunması yemek yeme isteğini artırır
Yemek öncesi çocuğunuzun keza temizleme ayrıca de kendisini daha zinde hissetmesi için elini, yüzünü yıkaması yararlı olur Çocuğunuz fazla halsiz ve uykusuzsa yemek yemesi için ısrarcı olmayın
Eğer çocuğunuz yemek yemek yemeyi reddediyorsa bunun çoğu öbür nedeni olabilir Bunlardan bir adam başına genelde çocuğun dikkatleri üstüne çekerek herkesin kendisiyle ilgilenmesini sağlama çabasıdır Böyle bir koşul varsa yemeyi reddeden çocuğunuza, tabağındakileri bitirmesi konusunda ısrarlı ve tepkili davranmak yerine, ‘peki ’ diyerek, onunla ilgilenmeyin, bundan ne dek endişe duyduğunuzu hissettirmeyin Somurtkan halde çocuğunuz bunu bir koz olarak görür ve istediği bir şeyi yaptırmak için yemeği inkar yoluna gider
Yemiyorsa zorlamayın
Yemek Yemek istemediğinde tabağındakileri son vermek zorunda olmadığını, aç değilse sonradan da yiyebileceğini söyleyin Tabağını yarım saatten fazla önünde tutmayın Ancak bu tavrınızda istikrarlı olun Tabaktakileri bitirmesi için ödüller düzenlemek veya baskıcı, zıt tavırlar içine girmek, sıkıştırmak, kandırmak çocuk üzerinde yemekle ilgili kötü çağrışımlara yol açar Çocuğunuzun yemeği reddetmesindeki diğer en manâlı niçin ise iştahsız olmasıdır Özellikle hasta ve ateşi yükselmişse, diş çıkartıyorsa, yorgun veya uykusuzsa, düzeni değişmişse çocuğun iştahı azalabilir Telaşlanmadan hacmi ufak fakat içeriği ihtiyaçlarını karşılayacak, yemekten hoşlanacağı şeyleri misafir etme Fakat ısrarcı olmayın Bütün bunlara karşın çocuğunuz da kilo kaybı gözlemliyorsanız, yemeği kuvvetle reddediyor ve yediklerini çıkartıyorsa vakit kaybetmeden bir uzmana başvurun
HATİCE YAŞAR RADİKAL *
Okula dışarı giden, sınava hazırlanan çocuklar verimli edebilmek için öğünlerinde demirden zengin olan kırmızı et, yumurta, kuru baklagilller, pekmez, kuru kayısı, koyu yeşil yapraklı sebzeleri yeterince almalı
Çocuğunuza dinç gıda alışkanlığı kazandırmak istiyorsanız buna minik yaşlardan başlamalısınız Özellikle tost ve hamburger, patates kızartması, kolalı içeceklerin bulunduğu kantinlerden karnını doyurmasındansa beslenme çantası alışkanlığı kazandırın Çocuğunuzun gıda çantasında öğle yemeğine dek arada yiyebileceği bir meyve, öğle yemeğinde ekmeğinin arasına konulacak peynir ya da ettavuk yanına bir kutu ayran ya da bir kutu süt, yanına kuru meyveli biriki dilim kek veya evde üretilmiş börek konulabilir Özel Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Besin ve Perhiz Bölümü ’nden Diyetisyen Aşke Korkmaz ve Ayça Ilıca, yaşa kadar beslenmenin nasıl olması gerektiği konusunda bilgi verdi
Bebeklik döneminde besin nasıl olmalı, nelere uyarı edilmeli?
Ilk altı ay önerilen tek şey anne sütüdür Anne sütü dek nitelikli, hesaplı ve pratik diğer bir besin daha yoktur
Altıncı aydan itibaren bebeklerin lüzum enerji gereksinimlerinin artmış olması, gerekse fizyolojik değişikliklerinin karşılanması nedeniyle ilave besinlere geçilmeli Bu sayede değişik tatlarla tanışan bebekler sonraki aylarda yeme alışkanlığını basit kazanırlar Kuşkusuz bu besinler bebeklerin ayına uygun olarak sıralandırılarak verilmeli Besleyici değeri yüksek fakat alerji yapma niteliği az olan besinler ön planda tutulmalı Elma ve şeftali gibi asitsiz taze meyve suları ya da bu meyvelerin püresi, patates, havuç gibi gaz yapmayacağı aşina sebzelerle başlamak üzere hazırlanan sebze çorbaları ya da sebze püresi, pirinçli çorbalar, yoğurt, peynir, pekmez, ekmek, yumurta bebek beslenmesinde kullanılan ek gıdalar Bu besinler bebeğin ayına kadar sırasıyla beslenmesine eklenmeli
Annelerin bebekleri için hazırladıkları yemeklerde kullandıkları malzemelerin mevsiminde olmasına uyarı edilmeli, hem hazırlama aşamasında zorunlu olan hijyen kurallarına uyulması da çok önemlidir
Gıdaların teker teker denenmesi, ayrıca oluşabilecek alerjik reaksiyonun ayrım edilmesinde hem de lezzetinden hoşlanılmayan gıdanın tespitinde menfaat sağlar Bal, alerji yapma olasılığı nedeniyle iki yaşından önce tercih edilmemeli
Peki çocukluk döneminde nelere uyarı edilmeli?
Çocukluk dönemi çok geniş bir aralığı içine alır Bir yaşını tamamlamış olan ve herhangi bir afiyet sorunu olmayan bir çocuğun artık bütün besin gruplarını tüketebilecek ışık halkası gelmiş olması gerekir Anne sütü alımı varsa bir yaşa değin buna da devam edilmesi öğüt edilir
Birbeş yaş arası olan ve okul öncesi dönem olarak da adlandırılan dönemde evde kazanılan doğru gıda alışkanlıkları, okul dönemindeki alışkanlıkları ve erişkin olduklarındaki oluşabilecek sağlık sorunları aralarında yakın bir ilişki vardır Bu dönemde dürüst gıda alışkanlıkları kazanma konusunda anne, baba ve aile büyüklerinin örnek teşkil etmeleri kayda değer Bu yaş grubunda jurnal olarak her beslenme grubundan tüketmesi sağlanmalı, jurnal gıda düzenleri ona göre ayarlanmalı Natürel ki yapılacak maddi aktivite varsa bu da almaları gereken besin miktarlarını etkiler Besin grubu olarak; süt ve ürünleri, et grubu, sebze meyve grubu, yağ grubu ve tahıllar yer almalı
Mektep çağı döneminde özellikle dikkat edilmesi gereken nokta, çocuğun mutlaka kahvaltı yaptırılıp okula gönderilmesidir Keza mektep kantinlerinde ve yemekhanelerinde bahşedilen yemek çeşitliliği de kayda değer Bu yaş grubuna özel olarak hazır mönülerin uygulanması gerekir Bu dönemde yanlış kazanılan besin alışkanlıkları ileriki yaşlarda çoğu hastalığa yakalanma riskini arttırır
Çocukların kahvaltısı nasıl olmalı?
12 dilim peynir çeşidi, bütün tahıllı ekmek, zeytin, pekmezbal, süt, haftada iki üç kere yumurta veya omlet, taze meyve, evde üretilmiş kuru meyveli kek veya börek çocukların kahvaltılarında olabilecek gıdalardır
Okul çağı çocukları nasıl beslenmeli?
Bu yaş grubu çocukların oldukça faal oldukları ve gelişimlerinin en yüksek düzeyde seyrettiği düşünülerek gereksinimleri karşılayacak ayrıca besleyici değeri yüksek hem de çocukların severek tüketebileceği gıdalarla beslenmesi gerekir her zaman olduğu gibi her öğün kendi içerisinde yeterli miktarlarda karbonhidrat, protein ve yağ içermeli Mutlaka kahvaltı arkasına ara öğün, öğle yemeği, bunu takip eden bir ya da iki minik ara öğün ve akşam yemeği, okul çocuğunun gereksinimlerini karşılayacak yemek sistemidir Bilhassa çocukların belli başlı öğünlerde esas gıda grubumuz olan ekmek ve ekmek türevi olan çorba, pilav makarna gibi gıdalar, ettavuk haftada minimum bir gün balık ve mevsiminde olan herhangi bir sebze yemeği, bunun yanına oldukça önemli kalsiyum kaynakları olan süt ve yoğurt ayrıca ana öğünlerde ayrıca de ara öğünlerde tükettirilmeli
Çocuğun beslenme çantasında neler olmalı?
Çocukların her öğününde karbonhidratprotein yağ dengesinin olması istenir Eğer çocuk kahvaltısını evde yapıp çıkıyorsa, öğle yemeğine dek arada yiyebileceği bir meyve, öğle yemeğinde ekmeğinin arasına konulacak peynir ya da ettavuk, yanına bir kutu ayran veya bir kutu süt, yanında kuru meyveli biriki dilim kek ya da evde üretilmiş börek, gıda çantasına konulabilecek alternatifler olabilir
Çocuk iştahsızsa ne yapmalı?
Anneleri en çok üzen ve telaşlandıran konulardan bir adam başına çocuklarının yemek yemek yememesidir ‘Çocuğumu doyuramıyorum, aç kalıyor ’ düşüncesiyle ne yapacaklarını hayran eden anneler, içten sandıkları çoğu hatalı yaparak yemek yemek yemeği ya çocukları için cefa haline getirirler veya kendileri için büyük bir tehdit unsuru oluştururlar
Çocuklarda iştahı etkileyen en büyük etkenlerden biri öğün aralarında abur cubur yemeleridir Bu tip durumlarda çocuk, sofra düzenine alıştırılmalı Çocuğunuz bir yaşına geldiğinde aile sofrasına oturmalı ve yemek yemek zamanının aileyle biraraya gelinen, eğlenceli bir zaman olduğunu öğrenmeli
Tabağını çok doldurmayın
Çocuğunuzun gereksinimlerini karşılayacak minik ara kahvaltılar ya da meyveler, kahvaltıyla öğle yemeği arasında, öğle yemeğiyle akşam yemeği arasında verilebilir Ama bu öğünler iştahı kapatacak miktarda ve belli başlı öğün saatine çok yakın olmamalı
Ayrıca yemek tabaklarının çocuğunuzun ilgisini çekecek tarzda renkli ve eğlenceli olması, tabağına yiyebileceği dek yemek konması çocuğunuzun fazla daha hevesli yemek yemesini sağlar
Çocuğunuzla alışveriş yapma, sofra hazırlanırken takviye isteme, hatta onun da yemek yemek hazırlanmasında katkıda bulunması yemek yeme isteğini artırır
Yemek öncesi çocuğunuzun keza temizleme ayrıca de kendisini daha zinde hissetmesi için elini, yüzünü yıkaması yararlı olur Çocuğunuz fazla halsiz ve uykusuzsa yemek yemesi için ısrarcı olmayın
Eğer çocuğunuz yemek yemek yemeyi reddediyorsa bunun çoğu öbür nedeni olabilir Bunlardan bir adam başına genelde çocuğun dikkatleri üstüne çekerek herkesin kendisiyle ilgilenmesini sağlama çabasıdır Böyle bir koşul varsa yemeyi reddeden çocuğunuza, tabağındakileri bitirmesi konusunda ısrarlı ve tepkili davranmak yerine, ‘peki ’ diyerek, onunla ilgilenmeyin, bundan ne dek endişe duyduğunuzu hissettirmeyin Somurtkan halde çocuğunuz bunu bir koz olarak görür ve istediği bir şeyi yaptırmak için yemeği inkar yoluna gider
Yemiyorsa zorlamayın
Yemek Yemek istemediğinde tabağındakileri son vermek zorunda olmadığını, aç değilse sonradan da yiyebileceğini söyleyin Tabağını yarım saatten fazla önünde tutmayın Ancak bu tavrınızda istikrarlı olun Tabaktakileri bitirmesi için ödüller düzenlemek veya baskıcı, zıt tavırlar içine girmek, sıkıştırmak, kandırmak çocuk üzerinde yemekle ilgili kötü çağrışımlara yol açar Çocuğunuzun yemeği reddetmesindeki diğer en manâlı niçin ise iştahsız olmasıdır Özellikle hasta ve ateşi yükselmişse, diş çıkartıyorsa, yorgun veya uykusuzsa, düzeni değişmişse çocuğun iştahı azalabilir Telaşlanmadan hacmi ufak fakat içeriği ihtiyaçlarını karşılayacak, yemekten hoşlanacağı şeyleri misafir etme Fakat ısrarcı olmayın Bütün bunlara karşın çocuğunuz da kilo kaybı gözlemliyorsanız, yemeği kuvvetle reddediyor ve yediklerini çıkartıyorsa vakit kaybetmeden bir uzmana başvurun
HATİCE YAŞAR RADİKAL *