Kahramanmaraş'ta meydana gelen zelzelelerin açtığı derin yarayı sarmaya çalıştığımız günlerde Hatay'da yaşanan afetler tüm Türkiye'yi yine sarstı. 42 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği sarsıntıların akabinde mümkün İstanbul zelzelesi konusu bir kere daha gündeme taşındı. Tüm gözlerin İstanbul'a çevrildiği devirde birçok uzman görüşlerini aktardı. Bak uzmanlar farklı tezleri ileri sürse de kimileri ortak noktada buluştu. Pekala muhtemel büyük İstanbul sarsıntısı hakkında hangi uzman ne diyor?
Gelin ayrıntıları görelim...
Kahramanmaraş'ta 6 Şubat günü meydana gelen 7.7 v3 7.6 büyüklüğündeki zelzeleler tüm Türkiye'yi yasa boğdu. Binlerce kişinin ömrünü yitirdiği afette 11 vilayet enkaz yığınına dönüştü.
Hem ülkemizden hem de dünyanın dört bir yanından takımlar ve gönüllüler afet bölgesine yardıma koştu. Yaşanan felaketin açtığı yaraları sarmak için adeta seferberlik ilan edildi.
Tüm bu yaşananların üzerinden 15 gün geçmişti ki, zelzelede ağır hasar alan Hatay'da 6.4 ve 5.8 büyüklüğünde iki afet daha yaşandı.
İlk sarsıntının şokunu şimdi atlatamayan Hatay'da meydana gelen sarsıntılar yüzünden vatandaşlar bir defa daha kaygı dolu anlar yaşandı. Binaların yıkılmasına neden olan sarsıntıda maalesef ki can kayıpları da oldu.
Ülkemizin güney doğusunda art geriye meydana gelen zelzelelerin akabinde, mümkün büyük İstanbul zelzelesi konusu bir defa daha gündem oldu. Pek çok uzman, şimdiden vatandaşları huzursuz eden İstanbul sarsıntısı hakkında fikirlerini ortaya koydu.
Peki büyük İstanbul sarsıntısı hakkında hangi uzman ne söyledi?
Prof. Dr. Celal Şengör
Kahramanmaraş'ta meydana gelen sarsıntıların akabinde sıkça ekranlarda yer alan Prof. Dr. Celal Şengör Marmara bölgesinde en az 7 büyüklüğünde zelzele beklendiğini lisana getirdi.Şengör, “Depremin mühletinin iki dakika olabileceğini düşünüyoruz, Şiddeti 9’a çıkabilir. Fay Silivri’den Büyükçekmece’ye kadar kırılırsa korkulacak bir durum olmaz lakin kırılma Gebze açıklarına kadar uzanırsa 7.5 büyüklüğünde zelzele üretir.” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Naci Görür
''Nasıl 3 gün evvel ‘Maraş’tan tasa ediyoruz’ diye yazdıysam birebir halde İstanbul’dan telaş ediyorum.'' tabirleriyle dikkat çeken Prof. Dr. Naci Görür “Depremin müddeti 40-60 saniye. Şayet Marmara fay sistemi doğudan batıya bir defada kırılırsa, zelzelenin büyüklüğü 7.6 olur” tezini savundu.
Aynı vakitte durumun iyi olmadığının altını çizen Görür ''Bilimsel bütün araştırmalar, İstanbul’da vaktin gelmekte olduğunu gösteriyor.'' açıklamasında bulundu.
Prof. Dr. Cenk Yaltırak
Marmara Denizi içerisinde 240 ile 510 yıl ortası kırılmayan dört fay kesimi bulunduğunu belirten Yaltırak, ''Bunlardan en riskli olanı ve kırılmasını öngördüğümüz fay sınırı Osmangazi Köprüsü'nün olduğu yerden başlayıp, İmralı Adası kuzeyine uzanan 110 kilometrelik 7.6 büyüklüğüne ulaşma potansiyeli olan doğu Marmara sınırı.'' dedi.
Ayrıca Prof. Dr. Cenk Yaltırak tabirlerine şu açıklamaları da ekledi: ''Bize nazaran kırılma tarihî bilgilere nazaran 1509’da olduğu üzere doğu Marmara segmenti üzerinde olacak. Bu durumda, Marmara Ereğlisi ile İzmit Körfezi ortasındaki alanda, İstanbul, Yalova, Bursa vilayetlerinde ağır hasarlar oluşur”
Prof. Dr. Cenk Yaltırak başka uzmanların savunduğu tezlere yönelik ''Sürekli zelzele olan bir bölgede tıpkı şeyi tekraren söyleyip birinin tutması bilim olmuyor.'' diyerek reaksiyon göstermişti.
Prof. Dr. Ahmet Ercan
''Celal ekseriyetle büyük zelzele taraftarıdır, sarsıntı üzerine halüsinasyonlar görür. Daima olarak uçlarda durur.'' kelamlarıyla gündem olan Prof. Dr. Ahmet Ercan da kendi tezini savundu:''Türkiye büsbütün göçer. Zati biz bu kurguyu İstanbul için hazırlıyorduk. Marmara'nın etrafında 25 milyon kişi yaşıyor. Marmara’da olan her sarsıntı 150 kilometre uzağı etkiliyor. Bu bir Kuzey Marmara sarsıntısıdır. Etkileyeceği en büyük alan İstanbul olacaktır. Zira sarsıntı gören alan 160 bin kilometrekare iken İstanbul'un yüzey alanı, yerleşim alanı 5 bin kilometre karedir. Artık 160 bin kilometre karede kilometrekare başına 125 kişi düşüyordu zelzele bölgesinde ve oradaki mevt sayısı şu anda 41 bin kişi ve 87 milyar dolarlık bir kayba neden oldu.''
“Olası İstanbul zelzelesinin 2045 yılından evvel olması şaşırtan olur” diyen Ercan şık sözleri de kullandı:
''Kuzey Marmara'da olacak bir sarsıntıda İstanbul'un kilometre kare başına düşen kişi yoğunluğu 3 bin kişidir. Ve ondan sonra katlanarak gitmiştir. İstanbul'da kilometre kare başına düşen konut sayısı 340'tır. Sarsıntı olan yerde 25 yapı vardı. İstanbul'da 340, yaklaşık 7 katı falan var İstanbul'da. Münasebetiyle İstanbul'da ne olur olayını daha fazla konuşmaya gerek yok. Orana baktığınız vakit müthiş bir durum ortaya çıkıyor.'
Prof. Dr. Okan Tüysüz
Prof. Dr. Okan Tüysüz muhtemel İstanbul depremi için ''En berbat senaryoda sarsıntının şiddeti 7,5... Bu senaryolar insanları korkutmak için değil, önlem almak için... Afet olacak yerde nüfus ve bina yoğunluğu artırılmaz. Keşke 1999 sonrasında bu yoğunluğu azaltsaydık. İstanbul'da durum kabul edilebilir değil'' ifadelerini kullandı.Tüysüz tıpkı zamanda“Ölçümler Marmara Denizindeki kuzey Anadolu fayı kesiminin yılda ortalama 2 santim kadar hareket ettiğini gösteriyor. Marmara 7 ve daha üzeri bir zelzeleye hamiledir. Bu sarsıntı Marmara içerisindeki kuzey Anadolu fayından kaynaklanacaktır. Büyük olasılıkla da Silivri-Adalar ortasında bir noktada meydana gelecektir. Bu zelzelenin nerelerde ne kadar tesirli olabileceği konusunda da yapılmış çok sayıda çalışma var açıklamalarında da bulundu.
Kandilli Rasathanesi Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat
Doç. Dr. Doğan Kalafat'ın görüşü ise şu halde: 'Bu kırılmayan alan bir halde kırılarak gücünü boşaltacak ve büyük bir sarsıntı meydana gelecek. Büyüklük 7.1, 7.2 olabilir ancak yeniden de büyük bir sarsıntı. 2030'lu yıllara kadar yüzde 64 mümkünlük, 2050'li yıllara kadar yüzde 75 mümkünlük, 2090'lı yıllara kadar yüzde 95 olasılıkla bu zelzele olacak. Lakin bu hiçbir vakit 2090 yılında bu zelzele katiyen olacaktır manasına gelmiyor.'
Prof. Dr. Şerif Barış
Deprem uzmanlarından Prof. Dr. Şerif Barış, gündemden düşmeyen İstanbul zelzelesi hakkında “6.7 yahut 6.8’lik zelzelede kaos, kaos, yıkım ve ölümlere sebebiyet verir. Her hafta zelzelesi gündeme getirip, risk yüzde 64 demek yanlışsız bir telaffuz değil. Daima İstanbul’a odaklı konuşulması da üzücü. Güney Marmara’da, Bursa ve Yalova’yı çok önemli etkileyecek faylar bulunuyor” görüşünü tabir etti.
Prof. Dr. Şener Üşümezsoy
Yaptığı radikal açıklamalarla gündem olan Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, 'Büyük İstanbul Depremi' fikrini ortaya atan ABD'li jeofizik uzmanı Ross Stein dahi yanılgılı açıklamalarını kabul edip, 6.5 şiddetinde bir sarsıntının o da lakin yüzde 1-2 ihtimalle olabileceğini söz ediyor fakat Türkiye'deki birtakım profesörler birinci açıklamayı baz alıp bu yeni açıklamaları görmezden geliyorlar' ifadeleriyle uzun mühlet konuşuldu. Birçok uzmanın bilakis tezler savunan Üşümezsoy 'Bu fay bahsedilen kadar büyük bir sarsıntı üretmez zira çok sığ. Derinlik 7 km. Ancak orada fay iki kesim, birbirleriyle kontaklı değil, atlamış faylar. Hasebiyle bunlar bir seferde kırılmaz. İkinci fay dediğimiz Büyükçekmece-Yeşilköy ortasındaki fay faal değil' dedi.
