Omurgalılarda Merkezi Sinir Sistemi Hakkında Bilgi
insanlarda merkezi sinir sistemi beyin ve gorevleri beynin yapısı beyincik omurilik
imagesomurgalilardamerkezisinirsistemihakkindabilgi5afd2e6bcd26f
Koklama lobu memelilere doğru beyindeki oranı kuculur
* Orta beyin memelilere doğru beyimdeki oranı kuculur
* On beyin memelilere doğru buyur
* Arka beyin memelilere doğru buyur
* Beyinin vucuda oranı memelilere doğru buyur
* On beyin balıklarda tek diğer omurgalılarda iki parcadır
* On beyin girintileri memelilerde gorulur
* Nasırlı cisim memelilerde gorulur
* Beyincik En gelişkin şeklini memelilerde almıştır
* Beyin ucgeni surungen , kuş ve memelilerde gorulur
* Beyinciğin beyne oranı en fazla kuşlarda gorulur
* En fazla beyin kıvrımı insandadır
* Beyinin; omuriliğe ve vucuda oranı en fazla insandadır
* Memelilerde gelişkin ve kıvrımlı korteks gorulur
A)On beyin :
IUc beyin
* Koklama lobu ve beyin yarım kurelerinden oluşur
* Beyin yarım kureleri Rolando yarığı ile onden arkaya doğru ayrılmıştır
* Rolando yarığının onunde duyu arkasında ise motor merkezleri bulunur
* Merkezlerin kapladığı alan kas faaliyeti ve duyusal yoğunlukla ilgilidir
Orn:El, dudak, yuz ile ilgili alanlar fazla, sırt, bel, kol ile ilgili alanlar azdır
* Dış yuzeyine korteks denir ve (memelilerde gorulur) Noron ovdelerinden oluşur
* İc kısmı aksonlardan meydana gelir ve medulla adı verilir
* Yarım kurelerin icinde 1 ve 2 karıncıklar bulunur
* Yarım kureler beyin ucgeni ve nasırlı cisimle birbirine bağlantılıdır
* Yarım kureler vucudu capraz kontrol ederler
* Bu bolgede gorme, işitme, koklama, tadma, istemli hareketler,konuşma, yazma, anlama, zeka,hafıza gibi mental yetenekler bulunur
* Beyin yarım kureleri cıkarılan canlı yaşar ancak;dış uyarılara tepkisiz,hafızasız ve iradesizdir
* Duşunerek ve isteyerek yaptığımız her davranışın merkezi buradadır
* Uyku halinde işlevsizdir
Not: Beyin yarım kuresi cıkarılmış kuşlarda gorulen sonuc:
* İtilirse yurur
* Ağzına yiyecek konursa yer
* Havaya atılırsa ucar
* Onune yiyecek konursa ac olsada yemez
IIAra beyin
* Beyin yarım kureleri arasında yer alır
* 3 karıncığın duvarlarından meydana gelir
* Karıncığın yan duvarları thalamus, tabanı hipothalamus, tavanı ise epithalamus tur
aEpithalamus:
* Bazı surungenlerde ucuncu gozu oluşturur
* Kuş ve memelilerde salgı bezi olarak gelişir
bHipothalamus:
* Otomatlaşmış işlevleri yonetir
* Evrimsel surecte fazla değişmemiştir
* Denetlemeyi sinirsel veya humoral gercekleştirir
Denetlediği onemli işlevler:
Vucud ısısıSu dengesi İştah Karbonhidrat metabolizması yağ metabolizması Uyku ve uyanıklıkHeyecan Kızgınlık KorkuSeksuel istek İc salgı isteminin denetlenmesi
* Otonom sistemin denetlenmesinde rol oynar
cThalamus:
* Koklama haric butun duyuların toplandığı yerdir
* Dokunma ,ısı ve acı ile ilgili duyular thalamus ta değerlendirilir
* Gelen duyular iyi, kotu, hoş, guzel gibi ozelliklerle değerlendirdikten sonra korteksteki ilgili merkeze iletilir
* Korku, sevinc, tasa, uzuntu, ceza gibi hissi duyguları etkiler
* Gorsel yataklar olarakta adlandırılır
B) Orta beyin
* On ve arka beyin arsında pons un onunde bulunur
* Gorme ile ilgili refleks merkezlerini taşır(Işık karşısında goz bebeklerinin hareketi)
* İşitme ile ilgili refleks merkezlerini taşır(Kulakların sesin geldiği yone donmesi)
C)Arka beyin
aBeyincik:
* İki yarı kureden oluşur
* Yarı kureler pons la birbirine bağlıdır
* Dışta boz madde icte ise ak madde vardır
* Kuş ve memelilerde cok gelişmiştir
* Vucudun dengesinin korunması ve kas tonusunun sağlanmasında rol oynar
* Beyine gelen denge, işitme ve gorme sinirleri beyincikle ilişkilidir
* Beyinden cıkan hareket noronları beyincikle ilişkilidir
* Beyinciği cıkarılan canlılarda kas hareketleri olur ancak dengesizdir
bPons:
* Beyincik yarı kurelerinin bağlantısını sağlar
* Beyinciği beynin diğer kısımları arasında bağlantısını sağlar
* Kas tonusunun korunmasında rol oynar
cOmurilik soğanı:
* Dışta ak icte boz madde bulunur
* Omurilikle beyinin diğer kısımları arasındaki sinirlerin capraz yaparak gecişini sağlar
* Cok onemli hayatsal olayların kontrolunu sağlar Refleks merkezi gibi calışır Ciğneme , Yutma Emme , Oksurme , Aksırma , Hıckırık , Kalp atışı , Soluk alıp verme Metabolizmanın duzenlenmesi , Arterlerin daralıp genişlemesi , Kan şekerinin ayarlanması İdrar cıkarma
* Zarar gormesi veya darbe alması sonucu reflekslerin durması nedeni ile olum gorulur
Omurilik
imagesomurgalilardamerkezisinirsistemihakkindabilgi5afd2e6cd7fd1
* Dışta ak madde , İcte boz madde vardır
* Merkezinde omurilik kanalı bulunur
* Refleks merkezi olarak iş gorur
* Otonom sisteme ait bazı refleksleri kontrol eder
* Beyinin etkisi olmadan bazı refleksleri kontrol eder
* Otomatlaşan bazı istemli hareketlerin kontrolunu yapar
* İlkel canlılardan gelişmişlere doğru beyinin omuriliğe oranı gittikce artar
Orn:Once beyinin kontrolunde yapılan dans etme, piyano calma, orgu rme
once beyinin kontrolunde yapılır daha sonra alışkanlık haline gelerek omuriliğin kontrolune gecer
Not:Embriyonik gelişimde ilk once omurilik sonra beyin gelişir,hareket,beslenme,duyu onceleri omurilik tarafından yurutulur,davranışlar bilincsizce surdurulur Beyin geliştikten sonra kontrol beyine gecer ve davranışlar bilincli şekilde gercekleştirilir
insanlarda merkezi sinir sistemi beyin ve gorevleri beynin yapısı beyincik omurilik
imagesomurgalilardamerkezisinirsistemihakkindabilgi5afd2e6bcd26f
Koklama lobu memelilere doğru beyindeki oranı kuculur
* Orta beyin memelilere doğru beyimdeki oranı kuculur
* On beyin memelilere doğru buyur
* Arka beyin memelilere doğru buyur
* Beyinin vucuda oranı memelilere doğru buyur
* On beyin balıklarda tek diğer omurgalılarda iki parcadır
* On beyin girintileri memelilerde gorulur
* Nasırlı cisim memelilerde gorulur
* Beyincik En gelişkin şeklini memelilerde almıştır
* Beyin ucgeni surungen , kuş ve memelilerde gorulur
* Beyinciğin beyne oranı en fazla kuşlarda gorulur
* En fazla beyin kıvrımı insandadır
* Beyinin; omuriliğe ve vucuda oranı en fazla insandadır
* Memelilerde gelişkin ve kıvrımlı korteks gorulur
A)On beyin :
IUc beyin
* Koklama lobu ve beyin yarım kurelerinden oluşur
* Beyin yarım kureleri Rolando yarığı ile onden arkaya doğru ayrılmıştır
* Rolando yarığının onunde duyu arkasında ise motor merkezleri bulunur
* Merkezlerin kapladığı alan kas faaliyeti ve duyusal yoğunlukla ilgilidir
Orn:El, dudak, yuz ile ilgili alanlar fazla, sırt, bel, kol ile ilgili alanlar azdır
* Dış yuzeyine korteks denir ve (memelilerde gorulur) Noron ovdelerinden oluşur
* İc kısmı aksonlardan meydana gelir ve medulla adı verilir
* Yarım kurelerin icinde 1 ve 2 karıncıklar bulunur
* Yarım kureler beyin ucgeni ve nasırlı cisimle birbirine bağlantılıdır
* Yarım kureler vucudu capraz kontrol ederler
* Bu bolgede gorme, işitme, koklama, tadma, istemli hareketler,konuşma, yazma, anlama, zeka,hafıza gibi mental yetenekler bulunur
* Beyin yarım kureleri cıkarılan canlı yaşar ancak;dış uyarılara tepkisiz,hafızasız ve iradesizdir
* Duşunerek ve isteyerek yaptığımız her davranışın merkezi buradadır
* Uyku halinde işlevsizdir
Not: Beyin yarım kuresi cıkarılmış kuşlarda gorulen sonuc:
* İtilirse yurur
* Ağzına yiyecek konursa yer
* Havaya atılırsa ucar
* Onune yiyecek konursa ac olsada yemez
IIAra beyin
* Beyin yarım kureleri arasında yer alır
* 3 karıncığın duvarlarından meydana gelir
* Karıncığın yan duvarları thalamus, tabanı hipothalamus, tavanı ise epithalamus tur
aEpithalamus:
* Bazı surungenlerde ucuncu gozu oluşturur
* Kuş ve memelilerde salgı bezi olarak gelişir
bHipothalamus:
* Otomatlaşmış işlevleri yonetir
* Evrimsel surecte fazla değişmemiştir
* Denetlemeyi sinirsel veya humoral gercekleştirir
Denetlediği onemli işlevler:
Vucud ısısıSu dengesi İştah Karbonhidrat metabolizması yağ metabolizması Uyku ve uyanıklıkHeyecan Kızgınlık KorkuSeksuel istek İc salgı isteminin denetlenmesi
* Otonom sistemin denetlenmesinde rol oynar
cThalamus:
* Koklama haric butun duyuların toplandığı yerdir
* Dokunma ,ısı ve acı ile ilgili duyular thalamus ta değerlendirilir
* Gelen duyular iyi, kotu, hoş, guzel gibi ozelliklerle değerlendirdikten sonra korteksteki ilgili merkeze iletilir
* Korku, sevinc, tasa, uzuntu, ceza gibi hissi duyguları etkiler
* Gorsel yataklar olarakta adlandırılır
B) Orta beyin
* On ve arka beyin arsında pons un onunde bulunur
* Gorme ile ilgili refleks merkezlerini taşır(Işık karşısında goz bebeklerinin hareketi)
* İşitme ile ilgili refleks merkezlerini taşır(Kulakların sesin geldiği yone donmesi)
C)Arka beyin
aBeyincik:
* İki yarı kureden oluşur
* Yarı kureler pons la birbirine bağlıdır
* Dışta boz madde icte ise ak madde vardır
* Kuş ve memelilerde cok gelişmiştir
* Vucudun dengesinin korunması ve kas tonusunun sağlanmasında rol oynar
* Beyine gelen denge, işitme ve gorme sinirleri beyincikle ilişkilidir
* Beyinden cıkan hareket noronları beyincikle ilişkilidir
* Beyinciği cıkarılan canlılarda kas hareketleri olur ancak dengesizdir
bPons:
* Beyincik yarı kurelerinin bağlantısını sağlar
* Beyinciği beynin diğer kısımları arasında bağlantısını sağlar
* Kas tonusunun korunmasında rol oynar
cOmurilik soğanı:
* Dışta ak icte boz madde bulunur
* Omurilikle beyinin diğer kısımları arasındaki sinirlerin capraz yaparak gecişini sağlar
* Cok onemli hayatsal olayların kontrolunu sağlar Refleks merkezi gibi calışır Ciğneme , Yutma Emme , Oksurme , Aksırma , Hıckırık , Kalp atışı , Soluk alıp verme Metabolizmanın duzenlenmesi , Arterlerin daralıp genişlemesi , Kan şekerinin ayarlanması İdrar cıkarma
* Zarar gormesi veya darbe alması sonucu reflekslerin durması nedeni ile olum gorulur
Omurilik
imagesomurgalilardamerkezisinirsistemihakkindabilgi5afd2e6cd7fd1
* Dışta ak madde , İcte boz madde vardır
* Merkezinde omurilik kanalı bulunur
* Refleks merkezi olarak iş gorur
* Otonom sisteme ait bazı refleksleri kontrol eder
* Beyinin etkisi olmadan bazı refleksleri kontrol eder
* Otomatlaşan bazı istemli hareketlerin kontrolunu yapar
* İlkel canlılardan gelişmişlere doğru beyinin omuriliğe oranı gittikce artar
Orn:Once beyinin kontrolunde yapılan dans etme, piyano calma, orgu rme
once beyinin kontrolunde yapılır daha sonra alışkanlık haline gelerek omuriliğin kontrolune gecer
Not:Embriyonik gelişimde ilk once omurilik sonra beyin gelişir,hareket,beslenme,duyu onceleri omurilik tarafından yurutulur,davranışlar bilincsizce surdurulur Beyin geliştikten sonra kontrol beyine gecer ve davranışlar bilincli şekilde gercekleştirilir
