Dizler birçok hareketi düzgün bir şekilde gerçekleştirmemizde kilit rol oynayan eklemlerdir. Dolayısıyla da dizlerde meydana gelen ve ağrıya yol açan problemler, yürümek, koşmak, çökmek, eğilmek, kalkmak gibi günlük yaşantımızda sık sık yaptığımız temel hareketlere de olumsuz yansır.
Diz eklemi femur (uyluk), tibia (bacak) ve patella (diz kapağı) kemiklerinden meydana gelir. Diz eklemindeki bu kemikleri bağlayarak bir arada tutan farklı yapıda bağlar bulunur. Ön çapraz bağ da bunlardan bir tanesidir.
Ön çapraz bağlar adından da anlaşılacağı gibi dizin ön kısmında iç ve ortada çapraz şekilde konumludur. Dizin dönme hareketini kısıtlayarak, stabil yapısını korumasını sağlar. Ayrıca diz eklemindeki stresi de azaltır.
ÖN ÇAPRAZ BAĞ YARALANMALARI NEDEN OLUR?
Bağ yaralanmaları genellikle spor yapan kişilerde meydana gelir. Ön çapraz bağlarda kopma ise en sık karşılaşılan diz bağ yaralanmaları arasında başı çekmektedir.
Ani yapılan durma, yön değiştirme, dönüş hareketleri dizde strese yol açarak çapraz bağ ve ön çapraz bağlarda yaralanmaya yol açar. Sıçrama hareketi sonrasında dengesiz bir şekilde yere düşmek veya dize direkt olarak darbe almak da yine ön çapraz bağda yaralanma meydana getirir.
Çapraz bağ yaralanmaları denilince akla ilk olarak futbolcular gelir. Çünkü futbol karşılaşmalarında oyuncular bağ yaralanmasına sebebiyet verecek türden hareketleri sık sık yapmaktadır. Futbolun yanı sıra basketbol, voleybol, kayak, tenis, jimnastik de yine çapraz bağ yaralanmalarına yol açabilen sporlardır.
Ön çapraz bağ yaralanmalarında dokular bazen kısmen bazen de tamamen yırtılabilir. Tam nedeni bilinmemekle birlikte, spor yapan kadınlarda ön çapraz bağı yaralanmalarına daha sık rastlanmaktadır.
ÖN ÇAPRAZ BAĞ YARALANMASI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Ön çapraz bağda yaralanmalar farklı belirtilerle kendini gösterir.
- Hareket yaparken dizden ses gelmesi,
- Dizin şişmesi,
- Şiddetli ağrı,
- Dizde uyuşukluk hissi,
- Hareket kaybı,
- Yürümede zorluk gibi belirtiler ön çapraz bağ yaralamasına işaret etmektedir.
Yukarıdaki belirtilerden bir veya birkaç tanesini yaşayan kişiler zaman kaybetmeden bir Ortopedi ve Travmatoloji uzmanına başvurmalıdır. Doktor öncelikle fizik muayene gerçekleştirir. Diz farklı yöntemlerle (Lachman testi, ön çekmece testi vb.) çeşitli pozisyonlara getirilerek kontrol edildikten sonra, Manyetik Rezonans (MR) görüntülemesi ile yaralanmanın seviyesi, niteliği, sonrasında oluşan değişiklikler belirlenir. Kemikte olası bir kırık veya çatlak gibi problemlerin olup olmadığına ise röntgen ile bakılır.
Ön çapraz bağ yaralanmalarında tedavi yöntemi, hasarın seviyesine göre değişir.
Ameliyatsız tedavide dizi dinlendirmek, buz uygulaması, bandaj yapmak, bacağı bir yastık yardımı ile yüksekte tutmak şişliğin giderilmesi ve ağrının hafifletilmesine yardımcı olur. Ayrıca fizik tedavi yöntemleri sayesinde de dizi destekleyen kasların güçlendirilmesi sağlanarak dizin işlevi korunur.
Ön çapraz bağ yaralanmalarının ameliyatlı tedavisi ise kapalı bir yöntem olan artroskopik cerrahi ile gerçekleştirilmektedir.
Artroskopi yöntemi ile küçük bir kesiden dizin içine girilerek, buradaki yapılar incelenir. Artroskop cihazının kamerası sayesinde dizin içi büyütülerek monitöre yansıtılır. Problem tespit edilerek yırtılan bağlar yeniden yapılandırılır. Nadir olarak ise bağlar dikilebilmektedir.