Orhun Alfabesi ve Göktürk Alfabesinin Özellikleri
Göktürk (Orhun) Alfabesi
Göktürk alfabesi veya Orhun alfabesi Türklerin kullandığı ilk yazı sistemi olan ve Göktürkler'e ait Orhun Yazıtları'nda kullanılmasından ötürü bu adla anılan alfabedir
Göktürk alfabesinden günümüze kalan en büyük harabeler olan Göktürkler döneminde dikilen yazıtların çözülüp değerlendirilmeleri ancak 19 yüzyıl sonunda gerçekleşebilmiştir Bu yazıtlardan ilk bulunanları Yenisey Irmağı boyundakilerdir 1889'da ise Orhon yazıtları denilen iki büyük kitabe daha ortaya çıkarılmıştır Bunların öbür yazıtlardan farklı olarak arkadaki yüzlerinde Çince metinler bulunuyordu Bu yazıtlar 1893'te Danimarkalı türkolog Vilhelm Thomsen kadar açılmış ve böylece, bu yazıtların Kültigin ve Bilge Kağan kadar diktirilmiş oldukları, bu yazının Göktürklere özgü bir alfabe olduğu ve bu dilin de Eski Türkçe'nin bir lehçesi olduğunu ortaya çıkarılmıştır Günümüzde, gün geçtikçe Asya ’da bu yazı sistemiyle yazılı yeni Türk yazıtları ortaya çıkarılmakta ise de en tanınmış Türk yazıtları hala Orhun Vadisinde, Yenisey ve Yedisu bölgesindekilerdir
Göktürkler çağında yaygınlaşan bu birincil Türk alfabesi, yazıtlar dışarıda yazma eserlerde de kullanılmıştır Doğu Türkistan Yazmaları diye adlandırılan eserler bunu kanıtlamaktadır Bu alfabenin Göktürkler`den daha sonra gelen Uygurlar döneminde de bir süre kullanıldığı görülmektedir 759760 yıllarında dikilen ŞineUsu yazıtı ile son yıllarda yer alan Taryat Yazıtı bunu göstermektedir bunun dışında Göktürk alfabesi, bazı değişikliklerle Bulgarlar,Hazarlar, Peçenekler ve Sekeller kadar da kullanılmış ve bu nedenle Orta Asya`dan Avrupa içlerine dek yayılmıştır
*
Göktürk (Orhun) Alfabesi
Göktürk alfabesi veya Orhun alfabesi Türklerin kullandığı ilk yazı sistemi olan ve Göktürkler'e ait Orhun Yazıtları'nda kullanılmasından ötürü bu adla anılan alfabedir
Göktürk alfabesinden günümüze kalan en büyük harabeler olan Göktürkler döneminde dikilen yazıtların çözülüp değerlendirilmeleri ancak 19 yüzyıl sonunda gerçekleşebilmiştir Bu yazıtlardan ilk bulunanları Yenisey Irmağı boyundakilerdir 1889'da ise Orhon yazıtları denilen iki büyük kitabe daha ortaya çıkarılmıştır Bunların öbür yazıtlardan farklı olarak arkadaki yüzlerinde Çince metinler bulunuyordu Bu yazıtlar 1893'te Danimarkalı türkolog Vilhelm Thomsen kadar açılmış ve böylece, bu yazıtların Kültigin ve Bilge Kağan kadar diktirilmiş oldukları, bu yazının Göktürklere özgü bir alfabe olduğu ve bu dilin de Eski Türkçe'nin bir lehçesi olduğunu ortaya çıkarılmıştır Günümüzde, gün geçtikçe Asya ’da bu yazı sistemiyle yazılı yeni Türk yazıtları ortaya çıkarılmakta ise de en tanınmış Türk yazıtları hala Orhun Vadisinde, Yenisey ve Yedisu bölgesindekilerdir
Göktürkler çağında yaygınlaşan bu birincil Türk alfabesi, yazıtlar dışarıda yazma eserlerde de kullanılmıştır Doğu Türkistan Yazmaları diye adlandırılan eserler bunu kanıtlamaktadır Bu alfabenin Göktürkler`den daha sonra gelen Uygurlar döneminde de bir süre kullanıldığı görülmektedir 759760 yıllarında dikilen ŞineUsu yazıtı ile son yıllarda yer alan Taryat Yazıtı bunu göstermektedir bunun dışında Göktürk alfabesi, bazı değişikliklerle Bulgarlar,Hazarlar, Peçenekler ve Sekeller kadar da kullanılmış ve bu nedenle Orta Asya`dan Avrupa içlerine dek yayılmıştır
*