Ormanın yararları nelerdir
Ormanlar neden onemlidir
Ormanlarımızın onemi
Orman, belirli yukseklikteki ve buyuklukteki ağaclar, calı, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar ve ceşitli hayvanlarla, toprağın meydana getirdiği, aynı zamanda topluma ceşitli faydalar sağlayan bir ekosistem
Orman Turleri:
Ekvatoral yağmur ormanı
Dunyanın en canlı, en kuvvetli ve yayılma kabiliyeti en yuksek olan orman tipidir Orman ekosistemi bu tipte en yuksek seviyesine ulaşmıştır Yuksek sıcaklık ve rutubetin biraraya geldiği yorelerde yağmur ormanı teşekkul etmiştir Yağış miktarı esas itibariyle 20004000 milimetre arasında değişmekle beraber bazı mıntıkalarda 10000 milimetreye ulaşır Ortalama yıllık sıcaklık 2030 °C arasında değişir En soğuk ayda 18 °C'nin altına duşmez Mevsim değişmeleri olmadığından tropik yağmur ormanı ağaclarında, ilkbahar ve sonbahar odunu meydana gelişi gorulmez
Buyuk coğunluğu, daimi yeşil yapraklı ağaclardan meydana gelen tropik yağmur ormanında ağacların tepeleri zayıf, dallanma gevşek, govde şekilleri duzensiz, ağac kabukları parlaktır Dallar uzerinde epiphyte denen eğrelti, orkide gibi konuk bitkiler, ceşitli sarılıcı ve tırmanıcı bitkiler, ormanın genel gorunuşunde buyuk rol oynarlar Tozlaşma, bocekler ve kelebekler yoluyla olur Tropik yağmur ormanının bazı ağacları govde uzerinde de ciceklenme yapabilirler Olağanustu istila edici bir kuvvete sahiptir Tedbir alınmadığı taktirde yolları, telefon, telgraf vs gibi yapıları kısa zamanda kullanılmaz hale getirirBu orman ekvator bolgelerinde bulunur
Endonezya Takım Adalarında, Hindistan'da, Kamerun sahilinde, Amazon mıntıkasında, Brezilya'nın doğu sahilinde, Karayip Denizi sahillerinde ve adalarında yayılış gosterir Tropik yağmur ormanları; Mangrov tropik iğne yapraklı ormanlar ve bambu ormanları olmak uzere uc grupta toplanır
Muson ormanları
Tropiklerde bircok deniz etekleri, kendine has tipik bir orman formasyonu taşırlar Denizin ilerlemesi halinde (met), yaklaşık 10 ile 20 m arasında boy yapan ağacların yalnız tepeleri suyun uzerinde kalır Cekilmesi halinde (cezir) ise ağac govdeleri geniş nefes alma kokleri ile birlikte gorulur Tohumun cimlenmesi ve cimlenmeden sonra meydana gelen fidecikler, tohumlar henuz ağacta iken gelişirler ve biraz buyuyunce camur toprağa duşerek koklenirler MUSON ağaclar daimi yeşil, derimsi yahut tuylu yapraklar taşırlar Genellikle Muson ikliminin yaygın olduğu bolgelerde yetişirler Yazları yeşil yapraklıdırlar, kışları ise yapraklarını dokerler Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır
Tropik iğne yapraklı ormanlar
Guneydoğu Asya'da ve Orta Amerika'da, ceşitli cam turlerinin meydana getirdikleri geniş ormanlar, bilhassa dağlık yerlerin fakir topraklarında yaygındır Ağac turleri; Pinus caribaea, Pinus merkusii, Callitris podocarpustur
Tayga ormanları
Taygalar, ormanda alt tabakanın bir kısmını meydana getirirler Geniş yayılan rizomları sayesinde surgun vererek coğalırlar Dunya uzerinde 60 cinsine dağılan yaklaşık 700 turu vardır Boyları 0,15 m ile 30 m arasında değişir
Yağmur yeşili yapraklı orman (kış ormanı)
Tropik memleketlerin, yazları periyodik kurak ve cok sıcak, kışları yağmurlu iklim mıntıkalarında gorulur Bu orman şeklinin tipik ozelliği, yaprak dokumunun sıcak ve kurak mevsime, esas ve vejetasyon zamanında yapraklı durumla kışa rastlamasıdır Kış ormanı sonbaharda yeşillenir ve ilkbaharda tekrar yaprağını doker Ağacların boyları kısa ve buyumeleri cok yavaştır
Hindistan, Afrika ve Guney Amerika'nın geniş sahalarını kaplarlar Maymun, ekmek ağacı ve şemsiye akasyaları bu vejetasyonun tipik ağaclarıdır Arka Hindistan ve Doğu CavaTectonia grandis'dirormanlarının en değerli ağacı, yaprakları (30x50) cm buyukluğunde olan
Sert yapraklı orman
Sert yapraklı orman, yazları sıcak ve yağışca fakir, kışları ılıman, fakat yağışca zengin yorelerde yayılış gosterir Daimi yeşil yapraklı olması, sert yapraklı ormana cok serin zamanlarda hatta kışın bile fotosentez imkanı verir Bunun yanında yaz mevsiminin kuraklığı sebebiyle bilhassa kuru topraklarda buyumede bir nevi duraklama periyodu hasıl olur
En tipik ağac turleri; defne (Laurus nobilis), yabani zeytin (Olea europaea), mantar meşesi(Quercus suber), fıstık camı, pırnal meşe (Quercus ilex), kermes meşesi (Quercus coccifera), Eucalyptus, adi servi (Cupressus sempervirens), fıstık camı (Pinus pinea), kızılcam (Pinus brutia), Halep camı (Pinus halepensis) dir
Sert yapraklı ormanın ana mıntıkaları, başta Akdeniz iklim bolgesi olmak uzere dar bir şerit halinde Kalifornia ve Şili'dir
Maki dediği bitki formasyonu da sert yapraklı orman şekli icinde yer alır Boylu veya bodur calı gorunumundeki maki Akdeniz ve kısmen Karadeniz kıyılarında, denizle dağ etekleri arasında yaygındır Bulunduğu araziyi ortmesi ve toprağı girift olarak kaplaması erozyonu onleme ve toprak koruması bakımından buyuk değer taşır
Makinin başlıca elemanları: Yabani zeytin, defne, mersin, koca yemiş, sandal, funda, sumak, filarya, sakız, zakkum, laden, katırtırnağı, ardıc, ılgın, Keciboynuzu tur
Yazın yeşil yapraklı orman (Yaz ormanı)
Kuzey yarı kurenin belirli derecede serin kışlara sahip olan ve yazlarla kışlar arasında mevsim farkları gosteren enlemlerinde gorulur İnce ve yumuşak olan yaprakların sonbaharda dokulmesi kış soğuğundan ziyade, toprağın donması halinde hasıl olabilecek kuraklık tehlikesine karşı alınan bir tedbirdir
Yaz ormanları bilhassa Orta Avrupa'da, yazları zengin yağışlı mıntıkalarda gorulur Turkiye'de, denizden yuksek olmayan yerlerde yaygındır
Yazın yeşil yapraklı ormanın ana turleri; kayın (Fagus), meşe (Quercus), akcaağac (Acer), ıhlamur (Tilia), karaağac (Ulmus), gurgen (Carpinus), huş (Betula), kısmen de kestane(Castanea), ceviz (Juglans) ve caryadır
İğne yapraklı (ibreli) orman
Yayılış sahası, Kuzey yarı kurenin kışları sert, duzenli kar ve don mevsimleri gosteren yuksek enlemleridir Yaz, kış yeşil iğne şeklini almış olan asimilasyon organları, kısa ve vejetasyon devresinde, sıcaktan en yuksek derecede faydalanmayı mumkun kılar İğne yapraklı ormanların coğunda govdeler devamlı, duz ve dalsızdır Ağır olmayan govde odunları, bıckı kerestesi ve yapı ağacı olarak cok kıymetlidir Bu orman tipi, Kuzey Avrupa ve Asya'dan Kuzey Amerika'nın kuzeyine kadar, 20 enlem genişliğindeki bir şerit halinde yayılış gosterir dunyadaki igne yapraklı agaclar(yapragını dokemeyen agaclar):goknar,sedir,katran,a rakorya,andız,ladin, cam,servi,ardıc,şemsiye agacı,lariks(melez),mazı
Galeri ormanları
Afrika, Guney Amerika ve İc Anadolu'nun yağmurca fakir, kurak mıntıkalarında nehirler boyunca, dar veya geniş şeritler halinde oldukca kuvvetli buyuyen ormanlar meydana gelir ki, bunlara galeri ormanları denir
Bataklık ormanları
Tropik bolgelerin geniş, surekli su altında kalan, bataklık bolgelerinde rastlanır Florida'nın bataklık servisi ormanları bu ormanlara ornek olarak gosterilebilir
Ormanların faydaları:
Ormanların yapacak, yakacak ve tali urunlerle sağladığı değerlerdir Ormanın ilk bakıştaki faydası, urunlerin ceşitli iş ve sanayi kollarında hammadde olarak kullanılması veya tuketimi şeklinde goze carpmaktadır İnşaatta, kimya ve diğer sanayi kuruluşlarında, madencilik, ulaştırma, bayındırlık gibi ekonomik faaliyetlerde odun hammaddesinin kullanış yerleri gun gectikce artmaktadır Odun hammaddesinin bu derece onem kazanmasının sebebi, sahip olduğu teknolojik vasıflarından ve devamlı ureyebilen; iyi bakıldığı taktirde tukenmez bir kaynağı olmasından ileri gelmektedir
Teknolojinin gelişmesi ve elektrik enerjisi, petrol, maden komuru gibi ceşitli enerji maddelerinin bulunmuş olmasına rağmen odun, yakacak maddesi olarak onemini surdurmektedir Dunya odun uretiminin hemen hemen % 50'si yakacak olarak kullanılmakta ve ozellikle gelişmekte olan ulkelerde bu oran % 80'e varmaktadır
Ormandan elde edilen tali urunler, parfumeri, boya, ilac, dericilik, tecrit malzemesi gibi endustri kuruluşlarının ham maddesini meydana getirmektedir
Turkiye'de uretilen orman tali urunlerinin başlıcaları; recine, sığla yağı, palamut, mazı, defnecamfıstığı, sumak, kestane, ıhlamur ciceği, mahlep, meyan koku ve keciboynuzu yaprağı, vBulletindir
Kollektif faydaları
Ormanın bu yondeki hizmetleri, maddi faydaları ile olculemeyecek kadar fazladır Bulundukları yerin iklimini, kara iklim tipinden ılıman iklim tipine yoneltirler Bu sayede don, kuraklık, aşırı sıcaklık, fırtına gibi zararları onlemek ve azaltmak suretiyle faydalı olurlar Ormanın etkisi altında kalan sahaların nisbi rutubeti fazla olduğu gibi, akarsu ve kaynakların verimi, duzenli ve devamlıdır
Ormanların tarımı, hayvancılığı, bayındırlık tesislerini koruması; karada ve deniz kıyılarında kumulların teşekkulune engel olması; bataklıkları kurutmak, havaya saf oksijen vermek, gurultuyu ve hava kirliliğini onlemek suretiyle insan sağlığına yardım etmesi; ceşitli av hayvanlarını barındırıp beslemekle yurdun tabii varlığını ve guzelliğini zenginleştirmesi gibi hususlar kollektif hizmetlerinin başlıcalarını teşkil eder
Ormanlar neden onemlidir
Ormanlarımızın onemi
Orman, belirli yukseklikteki ve buyuklukteki ağaclar, calı, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar ve ceşitli hayvanlarla, toprağın meydana getirdiği, aynı zamanda topluma ceşitli faydalar sağlayan bir ekosistem
Orman Turleri:
Ekvatoral yağmur ormanı
Dunyanın en canlı, en kuvvetli ve yayılma kabiliyeti en yuksek olan orman tipidir Orman ekosistemi bu tipte en yuksek seviyesine ulaşmıştır Yuksek sıcaklık ve rutubetin biraraya geldiği yorelerde yağmur ormanı teşekkul etmiştir Yağış miktarı esas itibariyle 20004000 milimetre arasında değişmekle beraber bazı mıntıkalarda 10000 milimetreye ulaşır Ortalama yıllık sıcaklık 2030 °C arasında değişir En soğuk ayda 18 °C'nin altına duşmez Mevsim değişmeleri olmadığından tropik yağmur ormanı ağaclarında, ilkbahar ve sonbahar odunu meydana gelişi gorulmez
Buyuk coğunluğu, daimi yeşil yapraklı ağaclardan meydana gelen tropik yağmur ormanında ağacların tepeleri zayıf, dallanma gevşek, govde şekilleri duzensiz, ağac kabukları parlaktır Dallar uzerinde epiphyte denen eğrelti, orkide gibi konuk bitkiler, ceşitli sarılıcı ve tırmanıcı bitkiler, ormanın genel gorunuşunde buyuk rol oynarlar Tozlaşma, bocekler ve kelebekler yoluyla olur Tropik yağmur ormanının bazı ağacları govde uzerinde de ciceklenme yapabilirler Olağanustu istila edici bir kuvvete sahiptir Tedbir alınmadığı taktirde yolları, telefon, telgraf vs gibi yapıları kısa zamanda kullanılmaz hale getirirBu orman ekvator bolgelerinde bulunur
Endonezya Takım Adalarında, Hindistan'da, Kamerun sahilinde, Amazon mıntıkasında, Brezilya'nın doğu sahilinde, Karayip Denizi sahillerinde ve adalarında yayılış gosterir Tropik yağmur ormanları; Mangrov tropik iğne yapraklı ormanlar ve bambu ormanları olmak uzere uc grupta toplanır
Muson ormanları
Tropiklerde bircok deniz etekleri, kendine has tipik bir orman formasyonu taşırlar Denizin ilerlemesi halinde (met), yaklaşık 10 ile 20 m arasında boy yapan ağacların yalnız tepeleri suyun uzerinde kalır Cekilmesi halinde (cezir) ise ağac govdeleri geniş nefes alma kokleri ile birlikte gorulur Tohumun cimlenmesi ve cimlenmeden sonra meydana gelen fidecikler, tohumlar henuz ağacta iken gelişirler ve biraz buyuyunce camur toprağa duşerek koklenirler MUSON ağaclar daimi yeşil, derimsi yahut tuylu yapraklar taşırlar Genellikle Muson ikliminin yaygın olduğu bolgelerde yetişirler Yazları yeşil yapraklıdırlar, kışları ise yapraklarını dokerler Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır
Tropik iğne yapraklı ormanlar
Guneydoğu Asya'da ve Orta Amerika'da, ceşitli cam turlerinin meydana getirdikleri geniş ormanlar, bilhassa dağlık yerlerin fakir topraklarında yaygındır Ağac turleri; Pinus caribaea, Pinus merkusii, Callitris podocarpustur
Tayga ormanları
Taygalar, ormanda alt tabakanın bir kısmını meydana getirirler Geniş yayılan rizomları sayesinde surgun vererek coğalırlar Dunya uzerinde 60 cinsine dağılan yaklaşık 700 turu vardır Boyları 0,15 m ile 30 m arasında değişir
Yağmur yeşili yapraklı orman (kış ormanı)
Tropik memleketlerin, yazları periyodik kurak ve cok sıcak, kışları yağmurlu iklim mıntıkalarında gorulur Bu orman şeklinin tipik ozelliği, yaprak dokumunun sıcak ve kurak mevsime, esas ve vejetasyon zamanında yapraklı durumla kışa rastlamasıdır Kış ormanı sonbaharda yeşillenir ve ilkbaharda tekrar yaprağını doker Ağacların boyları kısa ve buyumeleri cok yavaştır
Hindistan, Afrika ve Guney Amerika'nın geniş sahalarını kaplarlar Maymun, ekmek ağacı ve şemsiye akasyaları bu vejetasyonun tipik ağaclarıdır Arka Hindistan ve Doğu CavaTectonia grandis'dirormanlarının en değerli ağacı, yaprakları (30x50) cm buyukluğunde olan
Sert yapraklı orman
Sert yapraklı orman, yazları sıcak ve yağışca fakir, kışları ılıman, fakat yağışca zengin yorelerde yayılış gosterir Daimi yeşil yapraklı olması, sert yapraklı ormana cok serin zamanlarda hatta kışın bile fotosentez imkanı verir Bunun yanında yaz mevsiminin kuraklığı sebebiyle bilhassa kuru topraklarda buyumede bir nevi duraklama periyodu hasıl olur
En tipik ağac turleri; defne (Laurus nobilis), yabani zeytin (Olea europaea), mantar meşesi(Quercus suber), fıstık camı, pırnal meşe (Quercus ilex), kermes meşesi (Quercus coccifera), Eucalyptus, adi servi (Cupressus sempervirens), fıstık camı (Pinus pinea), kızılcam (Pinus brutia), Halep camı (Pinus halepensis) dir
Sert yapraklı ormanın ana mıntıkaları, başta Akdeniz iklim bolgesi olmak uzere dar bir şerit halinde Kalifornia ve Şili'dir
Maki dediği bitki formasyonu da sert yapraklı orman şekli icinde yer alır Boylu veya bodur calı gorunumundeki maki Akdeniz ve kısmen Karadeniz kıyılarında, denizle dağ etekleri arasında yaygındır Bulunduğu araziyi ortmesi ve toprağı girift olarak kaplaması erozyonu onleme ve toprak koruması bakımından buyuk değer taşır
Makinin başlıca elemanları: Yabani zeytin, defne, mersin, koca yemiş, sandal, funda, sumak, filarya, sakız, zakkum, laden, katırtırnağı, ardıc, ılgın, Keciboynuzu tur
Yazın yeşil yapraklı orman (Yaz ormanı)
Kuzey yarı kurenin belirli derecede serin kışlara sahip olan ve yazlarla kışlar arasında mevsim farkları gosteren enlemlerinde gorulur İnce ve yumuşak olan yaprakların sonbaharda dokulmesi kış soğuğundan ziyade, toprağın donması halinde hasıl olabilecek kuraklık tehlikesine karşı alınan bir tedbirdir
Yaz ormanları bilhassa Orta Avrupa'da, yazları zengin yağışlı mıntıkalarda gorulur Turkiye'de, denizden yuksek olmayan yerlerde yaygındır
Yazın yeşil yapraklı ormanın ana turleri; kayın (Fagus), meşe (Quercus), akcaağac (Acer), ıhlamur (Tilia), karaağac (Ulmus), gurgen (Carpinus), huş (Betula), kısmen de kestane(Castanea), ceviz (Juglans) ve caryadır
İğne yapraklı (ibreli) orman
Yayılış sahası, Kuzey yarı kurenin kışları sert, duzenli kar ve don mevsimleri gosteren yuksek enlemleridir Yaz, kış yeşil iğne şeklini almış olan asimilasyon organları, kısa ve vejetasyon devresinde, sıcaktan en yuksek derecede faydalanmayı mumkun kılar İğne yapraklı ormanların coğunda govdeler devamlı, duz ve dalsızdır Ağır olmayan govde odunları, bıckı kerestesi ve yapı ağacı olarak cok kıymetlidir Bu orman tipi, Kuzey Avrupa ve Asya'dan Kuzey Amerika'nın kuzeyine kadar, 20 enlem genişliğindeki bir şerit halinde yayılış gosterir dunyadaki igne yapraklı agaclar(yapragını dokemeyen agaclar):goknar,sedir,katran,a rakorya,andız,ladin, cam,servi,ardıc,şemsiye agacı,lariks(melez),mazı
Galeri ormanları
Afrika, Guney Amerika ve İc Anadolu'nun yağmurca fakir, kurak mıntıkalarında nehirler boyunca, dar veya geniş şeritler halinde oldukca kuvvetli buyuyen ormanlar meydana gelir ki, bunlara galeri ormanları denir
Bataklık ormanları
Tropik bolgelerin geniş, surekli su altında kalan, bataklık bolgelerinde rastlanır Florida'nın bataklık servisi ormanları bu ormanlara ornek olarak gosterilebilir
Ormanların faydaları:
Ormanların yapacak, yakacak ve tali urunlerle sağladığı değerlerdir Ormanın ilk bakıştaki faydası, urunlerin ceşitli iş ve sanayi kollarında hammadde olarak kullanılması veya tuketimi şeklinde goze carpmaktadır İnşaatta, kimya ve diğer sanayi kuruluşlarında, madencilik, ulaştırma, bayındırlık gibi ekonomik faaliyetlerde odun hammaddesinin kullanış yerleri gun gectikce artmaktadır Odun hammaddesinin bu derece onem kazanmasının sebebi, sahip olduğu teknolojik vasıflarından ve devamlı ureyebilen; iyi bakıldığı taktirde tukenmez bir kaynağı olmasından ileri gelmektedir
Teknolojinin gelişmesi ve elektrik enerjisi, petrol, maden komuru gibi ceşitli enerji maddelerinin bulunmuş olmasına rağmen odun, yakacak maddesi olarak onemini surdurmektedir Dunya odun uretiminin hemen hemen % 50'si yakacak olarak kullanılmakta ve ozellikle gelişmekte olan ulkelerde bu oran % 80'e varmaktadır
Ormandan elde edilen tali urunler, parfumeri, boya, ilac, dericilik, tecrit malzemesi gibi endustri kuruluşlarının ham maddesini meydana getirmektedir
Turkiye'de uretilen orman tali urunlerinin başlıcaları; recine, sığla yağı, palamut, mazı, defnecamfıstığı, sumak, kestane, ıhlamur ciceği, mahlep, meyan koku ve keciboynuzu yaprağı, vBulletindir
Kollektif faydaları
Ormanın bu yondeki hizmetleri, maddi faydaları ile olculemeyecek kadar fazladır Bulundukları yerin iklimini, kara iklim tipinden ılıman iklim tipine yoneltirler Bu sayede don, kuraklık, aşırı sıcaklık, fırtına gibi zararları onlemek ve azaltmak suretiyle faydalı olurlar Ormanın etkisi altında kalan sahaların nisbi rutubeti fazla olduğu gibi, akarsu ve kaynakların verimi, duzenli ve devamlıdır
Ormanların tarımı, hayvancılığı, bayındırlık tesislerini koruması; karada ve deniz kıyılarında kumulların teşekkulune engel olması; bataklıkları kurutmak, havaya saf oksijen vermek, gurultuyu ve hava kirliliğini onlemek suretiyle insan sağlığına yardım etmesi; ceşitli av hayvanlarını barındırıp beslemekle yurdun tabii varlığını ve guzelliğini zenginleştirmesi gibi hususlar kollektif hizmetlerinin başlıcalarını teşkil eder