Ortodonti Nedir?
Ortodonti; alt ve üst çeneler ile diş çapraşıklıklarının düzeltilmesi ile uğraşan bir diş hekimliği branşıdır. Çapraşık ve kötü konumlanmış dişleri temizlemek daha zor olduğu için, periodontal (dişeti) hastalıklara yakalanma ve diş çürüğüne bağlı olarak dişlerin erken kaybedilmesi riski vardır. Ayrıca çene kaslarında daha fazla baskıya neden olarak; Temporomandibular eklem bozukluklarına ve böylece baş ağrısına, sırtta, ve omuzda ağrıya neden olabilirler. Çapraşık dişler aynı zamanda görünüşünüzü de etkiler. Ortodontik tedavi ile daha sağlıklı bir ağıza, daha etkileyici bir görünüme ve daha uzun süre ağzınızda kalacak dişlere sahip olabilirsiniz. Bu branşda çalışma yapan diş hekimine ortodontist adı verilir. Ortodontist olabilmek için diş hekimliği fakültesinden mezun olduktan sonra ortodonti doktorası yapmak gerekmektedir.
ORTODONTİ
Ortodontik Tedaviye İhtiyacım Var mı?
Ortodontik tedavi ihtiyacınızı sadece diş hekimi veya ortodontist belirleyebilir. Kapsamlı medikal ve dental özgeçmişiniz , ağız ve diş muayenesi , çene modellerinizin oluşturulması ve özel bazı röntgen filmleri ve fotoğrafınızın çekilmesi gibi birçok tanı yöntemini içeren bir muayeneden sonra, ortodontik tedaviye ihtiyacınızın olup olmadığı ve yapılacak tedavinin türü belirlenebilir. Aşağıdakiler mevcutsa ortodontik tedaviye ihtiyacınız olabilir:
- Overbite: üst ön dişler alt ön dişlere göre çok önde konumlanmıştır.
- Underbite: Alt ön dişler üst ön dişlere göre daha önde ya da üst dişler alt dişlere göre daha geride konumlanmıştır.
- Crossbite (çapraz kapanış): Alt ve üst ön dişler üst üste kapanır.
- Openbite (açık kapanış): Alt ve üst ön dişler kapanış sırasında birbiri ile temas etmezler.
- Orta hat kayması: Üst ön dişlerinizin orta hattı alt ön dişlerinizin orta hattı ile çakışmaz.
- Boşluklar: Diş çekimi nedeniyle ya da doğal olarak dişler arasında boşluklar olması.
- Çapraşıklık: Çenelerde dişlerin dizilimi için yeterli yer olmaması.
Dişleri hareket ettirmek, kasları ya da çenelerin büyümesini etkilemek amacıyla yapılabilecek tedavi sabit ya da hareketli olabilir. Bu tedaviler dişlere veya çenelere çok hafif kuvvetler uygulanarak yapılır. Probleminizin ciddiyetine göre tedavi şekli belirlenir.
Sabit uygulamalar aşağıdakilerden oluşur:
- Braket takılması: En çok uygulanan yöntem olan braket takılması teller,braketler ve lastikler kullanılarak yapılır. Braketler dişlerin üzerine yapıştırılır, teller ise braketlerden geçirilerek dişlere kuvvet uygulanır. Böylece dişler kademeli olarak hareket ettirilerek düzgün konumlandırılmaları sağlanır. Tedavi birkaç ay ya da birkaç yıl sürebilir ve her ay ayarlamalar yapılarak dişlerdeki düzelmenin istenilen şekilde olması sağlanır. Günümüzde kullanılan braketler, daha hafif ve daha az metal içermektedir. Çocukları motive amacıyla çeşitli reklerde ve yetişkinler için şeffaf olarak üretilmektedir.
- Özel Sabit Uygulamalar: Parmak emme alışkanlığının geçirilmesi için yapılan bu apareyler bantlarla dişe tutturulur. Beslenme sırasında çok rahat olmadıkları için son seçenek olarak kullanılmaları tavsiye edilir.
- Sabit Yer Tutucular: Süt dişlerinin erken kaybedildiği durumlarda, yer tutucu kullanılarak, kalıcı diş çıkıncaya kadar boşluğa doğru diğer dişlerin kayması engellenir.
- Alignerlar (braketsiz tedavi): Yetişkinler için braket takılarak yapılan sabit tedaviye alternatif olarak dişleri aynı hizaya sokmak amacıyla braketler ve teller olmadığı için birçok ortodontist tarafından tercih edilmektedir. Alignerlar genellikle şeffaf olurlar ve yemek yemek, diş fırçalamak ve diş ipi kullanmak için çıkarılırlar.
- Hareketli Yer Tutucular: Sabit yer tutucularla aynı fonksiyonu görürler. Çenenin üzerine oturan akrilik bir bazdan oluşur ve plastik ya da teller ile belirli dişlerin arasındaki boşluğu doldurur.
- Çeneyi yeniden pozisyonlandırmak için geliştirilmiş apareyler: Splint adı verilen bu aygıtlar alt çeneye ya da üst çeneye yerleştirilirler ve çenenin daha iyi bir pozisyonda kapanmasına yardımcı olurlar. (Temporomandibular eklem) bozukluklarını düzeltmek için de kullanılırlar.
- Lip and cheek bumper: Dişleri geri iten , dudağın ve yanağın dişlerin arasına girmesini engelleyen aygıt. Dudak ve yanak kasları dişler üzerine kuvvet uygulayabilir ve bumperlar bu kuvveti keserler.
- Çene genişletici: Üst çenenin genişlemesini sağlayan bir aygıttır. Damağa oturan plastik bir malzemeden yapılmıştır. Vidalarla uygulanan kuvvet sayesinde damak altındaki kemik hareket ederek açılır.
- Hareketli Pekiştiriciler: Tedavi sona erdikten sonra dişlerin yerini korumak ve eski haline dönmesini engellemek için kullanılan pasif aparey. Biraz modifiye edilerek parmak emme alışkanlığının bırakılması için de kullanılabilir.
- Headgear: Kafanın arkasına yerleştirilen bant ve metal bir telle kafanın ön tarafına bağlanan bir aygıttır. Headgear üst çenenin gelişimini yavaşlatır ve arka dişleri oldukları yerde tutarken ön dişlerin arkaya doğru gitmelerini sağlar.